Nieuwe Leidsche Courant | 1950 | 27 juni 1950 | pagina 2

Grote meerderheid van Leidse raad voor
demping der Lange Mare

Zal het Leidse merenplan
doorgang vinden?

OPEN BRIEF VAN WARMOND
AAN LEIDEN

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

2

DINSDAG 27 JUNI 1950

Spannende zitting met verrassend slot

Voorstel van R.K. en Prot.-Chr. zijde
met 22 tegen 14 stemmen aanvaard

Vernietiging van het raadsbesluit door de Kroon

KWAAK (Prot.-Chrdemping thans
veel meer noodzakelijk dan die in 1923

Van de mooie gracht is overigens

ook weinig overgebleven. Aesthetische
argumenten zijn nu bijna alleen naar
i gebracht door diverse verenigin
gen. De dichterlijke ontboezemingen van
missen we thans. We moeten wel

Na een langdurige discussie, waarbij het aan spanning niet ontbrak, heeft de ge
meenteraad van Leiden met grote meerderheid, namelük met 32 tegen 14 stemmen,
het voorstel om in principe tot demping van de Lange Mare te besluiten, aanvaard.
Dit voorstel was door de heren A. van Dijk (K.V.P.) en mr C. J. Woudstra (Prot.-
Chr.) gesteld tegenover het plan van de meerderheid van het college van B. en W.,
dat beoogde, om vier nieuwe bruggen over dit deel der Mare (tussen Haarlemmer
straat en Oude Vest) te doen bouwen en dus niet tot demping over te gaan. Aan
het einde der zitting, nadat over het voorstel gestemd was, zorgde burgemeester
jhr mr F. H. van Kinschot voor een verrassende en wat sensationele wending. De
voorzitter verklaarde namelük, het besluit strtfdig te achten met het algemeen be
lang en aan Gedeputeerde Staten te zullen verzoeken, het ter vernietiging aan de
Kroon voor te dragen. Nóch van de raad nöch van de wethouders had iemand op
een dergelijke verklaring gerekend of er zelfs maar aan gedacht.

vooral ook door het gemis aan mooie
gevels, een enkele uitgezonderd.

Zijn beslissing nog in beraad houdende
plaatste de heer FROHWEIN (V.V.D.)
enkele opmerkingen en vragen.

De woorden van dokter Kortmann
aanvullend noemde de heer TEN BROEK
(K.V.P.) nog de Vijzelstraat te Amster
dam. Spr. kon zich niet indenken, dat
iemand tegen demping van de Mare
zijn terwille van twee oude geveltjes.
Aan tradities vasthouden? Dan ook de
vrouwelijke raadsleden in hoepelrok
aar de zitting!

Een ander geluid kwam van de heer
D. J. VAN DIJK (Arb.). Er kan moeilijk
worden gesproken van „traditie" tegen-

•rkeer". Maar wat winnen
met demping voor het doorgaande
keer? Hoogstens een brede-laan-
groen. En een parkeerplaats, die door het
Leiden-bezoekende verkeer niet gebruikt
zal worden. Er komt wel een gevaarlijk
verkeerspunt. Overigens zal spr. er geen
grijze haren van krijgen, als tot demping
wordt besloten.

Mr dr KNOL (Prot-Chr.) vroeg zich
af, of men zich wel heeft bezonnen op
de kosten. Van het Levendaal heeft
stuk ook niet gedempt „om
aesthetische aanzien". Spr. woont daar
juist in de buurt en betrevfrt dat niet-
dempen ten zeerste. Maar ook de finan-
ën pleiten vóór dempen.

Ook de heer VAN STRALEN (Arb.)
stelde belang in de kosten, met name :n
vergelijkend materiaal, waar hij de wet
houder van financiën om vroeg.

Burgemeester zeer
teleurgesteld

Mr WOUDSTRA (Prot.-Chr.) verde
digde als eerste spreker het door de
heer A. van Dijk en spr. ingediende
voorstel. Verschillende punten in het be
toog van de meerderheid van B. en W.
nam spr. onder de loupe. Het locaal ver
keer zal door de demping zeer zeker ge
diend worden. Aan de hand van het rap
port van de verkeerspolitie stelde spr.
dit in het licht.

Gaat bij demping van de Mare een
karakteristiek stadsgezicht verloren? Als
dat inderdaad zó was, zou spr. ook moeite
hebben gehad, zich vóór demping te ver
klaren. Spr. zag evenwel niet in, dat „de
historie van Leiden verweven is met die
van de Mare" (Oud-Leiden). Aan de
stedebouwkundige structuur van de stad
verandert door demping niets. Gelukkig
hebben B. en W. geen redenen van
aesthetica opgegeven. Wel hebben de
Maatschappij voor Letterkunde en de
vereniging Oud-Leiden dat gedaan. Maar
het gaat hier niet om een typisch Oud-
Hollands punt. Leidens schoonheid zal er
niet onder lijden, evenmin als de historie.
Het vreemdelingenverkeer ook al niet.
De tocht van het Stadhuis langs' de Mare-
kerk naar de Lakenhal is zelfs levens
gevaarlijk, aldus de verkeerspolitie in
haar rapport.

Er wordt ook veel om stadsgroen ge
vraagd. Hier kan groen komen, weth.
Jongeleen! Een frisse straat met bomen
zal tot het aesthetisch schoon bijdragen.
Alles pleit voor demping, maar vooral
wel het verkeer vraagt er om. Het hele
rapport van de verkeerspolitie is eigen
lijk één pleidooi voor dempen.

Spr. concludeerde, dat de historische,
stedebouwkundige en aesthetische argu
menten weinig spreken, de eisen door het
verkeer gesteld echter, des te meer. WU
dienen vooruit té zien: er moeten in de
stad meer parkeerplaatsen en zo moge
lijk beteré verkeerswegen komen. De
bewoners van de Lange Mare zelf
langen er naar, dat het water gedempt
wordt.

De heer A. VAN DIJK (KVP), eerste
ondertekenaar van het tegenvoorstel,
bracht nog enkele practische argumenten

de Hartebrugkerk. Het moderne verkeer
eist maar al te veel slachtoffers juist
in onze oude binnensteden. Het voet
gangers- en wielrijdersverkeer langs de
Mare zal steeds toenemen. Monumenten
zorg is mooi, maar die moet niet gaan
ten koste van het verkeer. „De tijd der
romantiek is voorbij", aldus spreker.
Deze woorden wekten echter enig gelach
op, zodat er toch nog wel wat roman
tici onder de vroede vaderen (en moede
ren) bleken te zijn.

De bakens verzeilen

De practische zijde van het probleem
woog ook bij de heer VAN ITERSON
(Prot.-Chr.) iwaarder dan de argumen
ten van de vereniging „Oud-Leiden",
waarvan spr. zelf lid is. Men kan immers
alleen van een „aesthetisch" grachtje
spreken, als de gevels er één geheel mee
vormen. Zo zijn er maar een paar. En
wat de Marekerk betreft, merkte spr. op
dat bijna alle kerken juist aan een plein
zijn gelegen en niet aan water. Daarom
achtte spr. de argumenten van Oud-Lei
den sterk overdreven.

En het toerisme? Nog geen 400 per
sonen per jaar bezichtigen de Pieters
kerken de Marekerk wordt per

jaar door pl.m. 20 (twintig) personen
bezocht. Bij het station spreekt toch ook
niemand over „verminking der stad"?
Er gaan daar treinen in de lucht rijden
en de hoge aarden baan ontneemt het
vrije uitzicht! De tijden staan niet stil

De bakens dienen dus verzet, vooral
om de verkeerstechnische problemen op
te lossen. Het is met het verkeer op de
Lange Mare hopeloos. De angst
gesproken voor toeneming bij demping
van het verkeer op de Haarlemmerstraat.
Spr. geloofde, dat eerder het tegenover
gestelde waar zal zijn: men zal juist de
tram mijden, als dat zal kunnen!

Merkwaardig is, dat de rapporten
de verkeerspolitie eerst spreken van
aandringen op demping en later niet
meer. En wanneer zal de zo belangrijke
verbinding NoordZuid (doorbraak via
Hooigracht en Pelikaanstraat) er komen?
Zèl die wel zo gunstig zijn?

De invalspoort van de Mare naar de
Haarlemmerstraat wordt zeer breed en
overzichtelijk. Mocht later echter blijken
dat het kruispunt overbelast wordt, dan
kan het van rechts komend verkeer
de Mare naar de Haarlemmerstraat nog
worden omgeleid via de Vrouwenkerk-
koorsteeg.

De financiële zijde: wanneer tot dem
ping wordt overgegaan, besparen wij de
gemeente het onderhoud van de gracht,
van de wallen en van twee bruggen (die
wij, aldus spr., in de bruggenstad Leiden
heus wel kunnen missen). Spr.
een. dat er tal van financiële voordelen

Een pracht verkeersoplossing. aldus
spr., parkeerterrein. 2 bruggen minder,
geen walmuren, voordeliger uitvoering
tegenover verlies van wel een historisch,
maar niet van een aesthetisch plekje.

Dokter KORTMANN (K.V.P.) verge
leek de kwestie met een soortgelijke
Amsterdam, pl.m. 15 jaar geleden: de
demping van het Rokin. Verscheidene
verenigingen hebben zich toen óók
zet, maar de demping is doorgegaan
spr. vond, dat het Rokin aan schoonheid
beeft gewonnen. Spr. noemde ook enkele
andere voorbeelden. Er zijn grachten, dip
nooit gedempt mógen worden. De Lange
Mare valt daar volgens spr. niet onder,

Dempingeen weldaad
voor de stad

De heer SCHüLLER (Arb.) wilde zich
niet laten intimideren door telegrammen,
gezien de ervaring bij Levendaal en de
Mare (1923). Naast de practische belan-
n financiële op. het spel. Ook
In 1923 al..- en dat heeft Leiden reeds
een slordige 100.000 gekost. Spr. ver
klaarde -zich dah ook sterk r vóór dem
ping en voelde niets voor hoge brug
gen. Door de oude stad is een 'nieuwe
verkeersweg NoordZuid geprojec
teerd, maar wanneer zal die er komen?
Wie zal het thans aandurven, daaraan
woningen ten offer te doen vallen? De
eventuele parkeergelegenheid bij de
Hartebrugkerk moet vooral dienen voor
'rachtwagens, namelijk om daar te Ja-
en en te lossen. Spr. geloofde, dat het
en weldaad voor de stad zou zijn, als
tot demping zou worden besloten.

Onze fractie heeft haar houding nog
niet bepaald, aldus de heer VAN WEL-
ZEN (Comm.). Wel wilde spr. enkele
opmerkingen maken, omdat hij niet over
tuigd was van de noodzakelijkheid van
demping. De verkeerssituatie is inder
daad penibel, maar spr. geloofde niet,
dat die door demping veel zal verbetc-
:n. Dan zou ook de Korte Mare moe-
-n worden gedempt.

Dr GOSLINGS (Arb.), hoewel niet
primair tegen, was evenmin overtuigd
de noodzakelijkheid van demping.
De vraag is maar: zal de verkeerssitua-
er werkelijk beter door worden?
De heer DE KLER (Prot.-Chr.) zag
wel degelijk ontlasting van het verkeer
op de Haarlemmerstraat bij demping
de Mare. Niemand blijft achter een
i aanrijden, als dat niet hoeft: Bo
vendien is de Mare zelf levensgevaarlijk
>or wandelaars en fietsers.
De schoonheidsmotieven hebben hele
maal nog niet de aandacht gehad, meen
de de heer VAN OYEN (KVP). We ver
liezen bij demping zeker een stukje
stadsschoon, vooral bü de Hartebrug
kerk. En een oplossing voor het verkeer
wordt niet gebracht.

Met nadruk wees de heer KXETSCH
(Prot. Chr.) er op, dat de nieuwe brug
gen ook het stadsschoon voor een groot
deel aan de Mare zullen ontnemen
Staande op dc Haarlemmerstraat, za
men in de verte tegen de moderne op
haalbrug aankyken, die alles behalv
mooi zal blijken.

Wanneer men er 25 jaar gewoond
heeft en de Mare nog steeds mooi vindt,
is dat een begrip, dat het er mooi is, zo
wilde de heer AALDERS (KVP) beto
gen...

(Maar de raad viel hem om deze ver
keerde gevolgtrekking met e-en Home
risch gelach in de rede).

De schoonheid komt naar je toe. Er
is alles te zeggen voor het behoud er
(Deze woorden van de heer AALDERS
werden door de anti-dempers met
thousiasme begroet). Maar men moet
ook het verstand laten spreken en
verstand zegt ter wille van het verkeer:
dempen! (gejuich van de dempers).

Mej. VAN NIENES (Arb.) bleek niet
overtuigd van de noodzakelijkheid
demping, die volgens haar geen oplossing
van de verkeersmoeilijkheden betekent.
De Mare heeft toch stellig wel wat aes
thetische waarde, aldus spr., en door
demping is er dus alleen wat te beder-

Haar fractiegenoot v. d. BURGH daar
entegen stak een vurig pleidooi
demping af. Historische waarde kende
spr. aan de Mare niet of weinig toe. Het
oude Leiden heeft nimmer aan de Leede
gelegen. Demping brengt tal van vc
delen. Die grachten, die overbodig
niet mooi zün. kunnen gerust dicht. Een
maal een gedempte Mare en niemand
zal naar de open Mare terugverlangen.
Leiden is geen dode stad en de inwoners
moeten toch kunnen wandelen en rijden
zonder gevaar.

Namens de minderheid
van B. en W.

Sprekend namens de minderheid vai
B. en W. (wethouders Menken en Van
der Kwaak), achtte de heer YAN DER

gaan ten koste van de veiligheid

Eén van de sterkste argumenten van
spr. was: het probleem der Hartebrug.

voor binnenkort een oplossing moet
worden gezocht. De bewoners em
zakenmensen zullen demping ten zeerste

toejuichenen zij immers kunnen

over oordelen! Enkele eerder naar voi
gebrachte bezwaren zijn inmiddels reeds
vervallen.

Spr. wilde ook het zwaartepunt leggen
op de parkeerplaats. Vooral tijdens de
Vrijdagse markt moeten auto's en wagens
naar een plaatsje zoeken. Dit probleem
is juist in onderzoek. De nieuwe
keerplaats op de Lange Mare biedt
schitterende oplossing.

Dan is nog niet eens gesproken
de nieuwe veemarkt, die immers
het einde van de Mare zal komen. Zowel
de directeur van de Markt- en Haven
dienst als de verkeerspolitie concludeer
den dan ook tot de noodzakeiykhcid
demping der Mare.

Uitvoerig zette weth. Van der Kwaak
hierna de kwestie der financiën uiteen,
de kosten der tw^e planneh vergelijkend.
Bij aanneming van het plan tot demping
behoeft rond 150.000 minder te worden
geïnvesteerd. Dat wijst dus op een
belangrijke besparing. Bovendien heeft
Leiden toch al veel te veel (dure) brug-
en kademuren te onderhouden. Voor
gezond financieel beheer moet dat
aantal naar beneden, als het stadsschoon
daarbij niet gemoeid is.

Niet de weg van de
minste weerstand

Het is uiterst verleidelijk, aldus weth.
JONGELEEN, om een pleidooi te gaan
houden vóór het dempen van de Mare.
Men spreekt dan immers naar de wil
van vele inwoners. Er zijn zelfs nog
andere argumenten dan die reeds
den aangevoerd. Toch wilde spr. eer
ging gaan ondernemen om de demping
tegen te gaan hoe weinig aantrekke
lijk dat voor spr. ook was!

In het kader van het uitbreidingsplan-
1933 zag spr. een betere verkeersoplos
sing in de verbinding Noord-Zuid. Nog
maals, aldus spr., ik zie dan ook geen
noodzaak om tot demping van deze r
over te gaan

(Grote hilariteit!)

Spr. zou veel liever een verbetering
van de Hooigracht, verbreding van de

Pelikaanstraat en het maken van een
uitvalsweg naar Warmond voorstaan.
Deze verbinding Noord-Zuid zou de pro
blemen rond de Mare geheel doen ver
vallen. De belangrijkheid van de Mare-
dijk moet beter tot uitdrukking komen.
Door het nieuwe viaduct en een nieuwe
•eg tussen Maredijk en Warmonder Hek.
alsmede de nieuwe brug over het Oegst-
geester kanaal wordt het verkeer in
andere richting gedrongen dan via de
Haarlemmerweg, namelijk via Maredijk
Schuttersveld. De Mare krijgt dan een
geheel nieuwe betekenis.

Sprekers grootste bezwaar tegen dem
ping was dus, dat er geen verkeersoplos
sing komt. Het verkeer wordt juist aan
getrokken, ook naar de Haarlemmer
straat en daar moeten we juist zo weinig
mogelijk verkeer hebben. De toegangs
wegen zijn er te slecht voor. Spr. geloofde
dan ook, dat men met demping de ge
meente geen dienst zou bewijzen.

Nog niemand heeft gesproken over een
oplossing voor de Vrouwenkerkkoorsteeg.
Men vergete ook de moeilijkheden ten
aanzien van de Korte Mare niet. Ver
smalling van de Korte Mare is niet
en niet afdoende, aldus spreker.

Spr. beantwoordde diverse sprekers
en dankte de heer Wouters
opmerking over het groen,
hem nog wel eens zal herinneren

Hoe moet de muur van de Hartebrug
kerk worden gécamoufleerd?

De VOORZITTER: Met groen!!
(Vreugde.)

Het zal niet eenvoudig zijn, deze mir
der mooie zijgevel weg te werken, aldus
de wethouder.

Niemand weet ook. hoe vlug de uit
voering van de nieuwe bruggen of
tueel van de demping zal verlopen. De
Marebrug is zeer slecht en spoed moet
dan ook worden betracht,

AI met al ontraadde weth. Jongeleen
de raad het dempen van de Mare met
alle klem.

Op een weegschaal

De VOORZITTER, laatste spreker
mens de meerderheid van B. en
vreesde dat de raad rond het midder
nachtelijk uur naar huis zou gaan, als
men zo lang bleef spreken. Spr. vroeg,
aan de sterrenhemel te denken en dar
met name aan een teken van de dieren
riem: de weegschaal. Twee belangen
moeten op de weegschaal worden afge
wogen: de aesthetische en historische
belangen enerzijds en
keer anderzijds. Hebben de raadsleden
wel voldoende kijk op de historie van
onze stad. vroeg spr. zich bezorgd af.
Leiden is niet een moderns stad!

Schertsend is ook reeds de demping van
het Rapenburg genoemd. Als de raad
met een voorstel daartoe komt, zal na
een andere voorzitter moeten wordt
omgekeken. Demping van het Rapei
burg? Alleen over mjjn Hjk! riep de
voorzitter uit. Zo dramatisch is het
de Mare echter niet gesteld. Toch moet
ook daar het beeld van de Oud-Holland
se stad biyven spreken.

Niet altijd is spr. tegen dempen. Bij

het Levendaal bijvoorbeeld viel daar-
niet te ontkomen. Maar verloren
schoonheid krijgt men niet terug en de
schoonheid van Oud-Holland zijn de
grachten. Het stukje Mare is een mooi
stukje Oud-Leiden. Men moet toch te
rugschrikken van de gedachte, dat de
Marekerk aan de moderne verkeersweg
komt te staan.

Op de andere kant van de weegschaal
liggen de verkeersbelangen. Soms zijn
die hoger te schatten dan de historische

aesthetische, maar in dit geval is het
toch niet zó, dat een gracht aan het ver
keer moet worden opgeofferd. Spr
moest de raad het voorstel tot dempen
dan ook ernstig ontraden.

Nog lange replieken

Nadat mr WOUDSTRA bij de replie
ken zijn voorstel nog eens had verde
digd, deed de heer FROHWEIN de sug
gestie, de Voldersgracht en de Volmolen
gracht door te trekken naar de Haar
lemmerstraat en naar de (te dempen)
Langegracht. De Mare kan dan in
blijven.

De heer QUESTROO (Prot.-Chr.) be
pleitte, de veiligheid van het verkeer
nummer één te stellen. Jacob van Cam-
pen reeds sprak over „overkluizing var
de Mare". Zullen wU daarover, na 311
jaar, dan nog lang praten?

De heer DE KLER bestreed de sug
gestie van de heer Frohwein. De heer
A. VAN DIJK wilde zo nodig ook de
Korte Mare dempen. En de heer STOLP
(Prot.-Chr-) zei, meer argumenten vooi
dan tegen de demping te hebben ge-

Toen de heer VAN WELZEN „nog eeri
paar korte opmerkingen" had gemaakt
(die bijna een half uur in beslag nar
verklaarde de heer VAN OYEN, dat zijn
bezwaren wel niet ontzenuwd w;
maar dat hij toch vóór zou stemmen
dat het verkeer dat eist- Spr. wilde al
leen nog proberen, een andere richting
aan de oplossing van het probleem
geven.

De heer Van Oyen stelde daarom vc
de kwestie aan te houden om B. en
gelegenheid te geven, het plan door de
heer Frohwein gesuggereerd (doortrek
ken van de Voldersgracht) nader onder
ogen te zien en om zo mogelijk en zc
nodig met een nieuw plan te komen.

Aan de replieken was verder nog deel
genomen door de heren Schüller. Van
Iterson, mr Vos. Kortmann, Ten Broek,
dr Goslings en Knetsch.

Nogmaals wees weth. VAN DER
KWAAK op de grote financiële voorde
len van demping. Overwegingen van an
dere aard moeten echter evengoed hel
pen de doodslag te geven.

Weth- JONGELEEN onthulde, bij de
beraadslagingen in het college va
en W. „op de wip" te hebben gezeten
Spr. was niet direct vóór en niet direct
tégen, maar voelde uiteindelijk toch
meer voor niet dempen- Spr. bleef bij
dit standpunt.

De wethouder legde hierna een

Een drietal kernpunten ter overweging

DE RAAD VAN DE GEMEENTE LEIDEN krygt morgen het Leidse Merenplan
te bespreken en te beoordelen. Door de wel zeer büzondere gang van zaken
en de talrüke problemen, die hiermee verband houden voor onze volkshuishouding,
wil ik in 't kort nog enkele punten onder de aandacht brengén, 't Is verre van
mü om deze belangrüke materie in de politieke sfeer te brengen; enkel de nuchtere
realiteit en de grote belangen, die op 't spel staan, verplichten me tot schreven.
EERSTE PUNT: De gemeente Leiden tuurgrond, speciaal geschikt voor bollen-

heeft het niet nodig geoordeeld, om bij
al de voorbereidingen en het uitwerken
van deze plannen overleg te plegen met
de buur-gemeënte Warmond, die de ge
volgen zal moeten ondergaan in verlies
van karige cultuurgrond enz. Ook de
polderbesturen weten officieel niets van
voorbereidingen, plannen en 'mogelijke
totstandkoming van grote veranderingen
in hun gebieden. Is dit alles te rijmen
met de autonomie van gemeenten en
waterschappen? Past deze werkwijze in
onze democratische tijd? Moet de tegen
stelling stad en platteland maar steeds
toegespitst worden?

TWEEDE KERNPUNT: Is opoffering
van goede cultuurgrond per se nood-
zakelijk? Wij stellen ons volledig op 't
standpunt, dat voor de werken te Leiden
en omgeving circa 12.000.000 m3 zand be
schikbaar moet komen, tevens op een
financieel verantwoorde wijze.

Slechts één opmerking plaatsen wij
hierbij: Voor de stad Leiden is zelf nodig
6.000-000 m3 zand, om sommige straten
en bouwterreinen 2-50 a 2.75 m op te
hogen. Mede gelet op de stevige zande
rige ondergrond in de diepere lagen, lijkt
ons dit ophe/gen wat ruim en feitelijk
onnodig. Omdat juist de dure zandkos-
ten het kardinale punt zijn geweest van
heel het Leidse merenplan, is er alle
reden om dit punt nader te onderzoeken.

De mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
hierdoor beduidend bespaard kan wor
den in kosten en zand voor de gemeen
te Leiden zelf.

Er is voldoende zand te bereiken, om
de zandhonger van 12.000-000 m3 te
stillen.

Een ingesteld onderzoek door de pro
vinciale waterstaat, waaraan wij denke
lijk niet onschuldig zijn, heeft uitgewe
zen dat er voor al deze werken disponi
bel is een zandvoorraad van 4-400.000 m3.

Ter aanvulling van bovenstaand „zand-
-rapport." kunnen wij wijzen op de vol
gende mogelijkheden voor zandwinning:

Verdere afzanding van het Reigersbos
te Lisse nog 420.000 m3.

Afzanding van de Noordzijderpolder
(Noordwijkerhout) ter grootte van 650
700, ha ter nodige verbetering
cultuurwaarde, tot N-A.P. met
middelde verlaging van 50 cm, geeft
3.250,000 m3-

Afzanding Langeveld. ter grootte van
270 ha tot N.A.P., met gemiddeld 2 m
zand 5.400-000 m3-

Totaal verkrijgbaar zand 13.470.000 m3.

Het is bekend, dat de eigenaresse van
het Reigersbos graag bereid is tot afzan-
den. De winst van 20 ha cultuurgrond is
mede als voordeel te noteren.

De ingelanden van de Noordzijderpol
der zijn zeker bij meerderheid te vinden
voor medewerking, als de enig juiste
uitkomst uit hun grote moeilijkheden
met de cultures.

Vooral willen wij niet de moeilijk
heden verzwijgen inzake 't Langeveld.
Hierop heeft dc Amsterdamse Duinwa
termaatschappij een servituut. De eige
naars dezer gronden zullen deze rechten
wel betwisten, gedwongen door de
sterke wateronttrekking. Verder zal het
aan de bereidhëid der eigenaars tot af-
zanden niet ontbreken.

In totaal is zodoende in de Noordzij
derpolder een oppervlakte te verkrijgen

van 1100 ba verbeterde en nieuwe cul-

land, zoals biykt uit de uitkomsten der
bodemkartering.

Deze gTond heeft na afgraving door
z'n prima eigenschappen direct een

waarde van minimaal f 10.000 per ha.
Dit gebied verkrygt met afzanden een
toekomst tot het beste centrum van de
bollen-cultures. Veel mindenvaardig en
ziek bollenland kan dan een andere agra
rische bestemming verkrügen.

Door een nieuw te graven kanaal in
dit gebied, aansluitend op de bestaande
waterwegen, wat nodig zal zijn voor het
vervoer der producten en benodigdheden
der nieuwe bollenstreek, kunnen ook de
massale zandhoeveelheden goedkoop en
doelmatig naar Leiden e.o. worden ver
voerd.

Al deze ideeën eh voornemens leven
in de grote meerderheid der eigenaars en
kunnen nu prachtig geleid worden in de
richting tot oplossing van de zandhonger.
Een mooier en doelmatiger synthese is
niet denkbaar!!

De provincie schijnt als doel te hebben
in 't Langeveld een recreatie-oord, met
natuurbad enz. te scheppen. Onze eerste
vraag hierbij is: Wórdt op deze manier
de erfdienstbaarheid niet aangetast?

Tweedens staan wij zeer sceptisch
tegenover dit natuurbad, zo kort bij een
prachtig strand. Slechts enkele weken
per jaar zal dit bad bezocht worden- Vrij
stellig zal ook de onoverkomelijke riet-
groei sterk belemmerend werken op de
bestemming en de practische bruikbaar
heid van het bad-

In ontsluiting van een strandgedeelte
in Noordwijkerhout en 't vrijgeven van
een aansluitend binnen-duingedeelte,
zien wij een meer voor-de-hand-liggende
en veel goedkopere oplossing voor ont
spanning en recreatie.

Mocht evenwel het natuurbad door
gang vinden, dan komt
raming 4 a 5 millioen m3 zand vrij, mede
ten gerieve van de stedelijke zandhonger.

Terloops is nog op te merken, dat de
verbeteringen in de Noordzijderpolder
als werkobject bij werkloosheid voor
meerdere jaren gesohiikt zijn, waarvan
mogelijk ook de stad Leiden kan profi-

Ofsqhoon aan de zandbehoefte met bo
venstaande projecten ruimschoots kan
worden voldaan, willen wij zekerheids
halve nog enkele andef% mogelijkheden
aangeven. Udt de zee te Hoek van Hol
land. uit de Veluwe, uit het Kagermeer.
uit het uiterste binnenduingedeelle te
Wassenaar kunnen zo nodig aanvullende
hoeveelheden geput worden Blijkt de
noodzaak te bestaan, dan is elk van deze
leverplaatsen voor millioenen m3 goed.
Over de kosten zal in het derde punt ge
sproken worden.

Als nuttige gevolgen van bovenstaande
zandwinningen zijn nog te boeken:
a. veroverde nieuwe cultuurgrond:

in 't Langeveld 270 ha

Reigersbos Lisse 20 ha

overige delen 20 ha

Totaal 310 ha

b aan verbeterde cultuurgrond:

Noordzijderpolder 650 700 ha

VoorhoutRijnsburg 50 ha

tegenstelling met het verlies aan cultuur
grond bij het Leidse -merenplan!

DERDE KERNPUNT: de fianciële züde
van het zandproblecm.

In de stukken -komen verschillende
berekeningen voor van de kosten
het aan te voeren zand voor Leiden,
Tegen de gemaakte calculaties hebben
wij al meermalen ernstig bezwaar
maakt, omdat ze verouderd zijn en
meer stroken piet de.werkelijkheid. Als
basis om aan -te tonen, dat Leiden- 'het
benodigde zand door zuigen te Warmond
kan veroveren voor tenminste f 1 50 per
m3 beneden de gemdddelde prijs va
op andere wijzen ;te verkrijgen zand, zijn
de cijfers volkomen onbetrouwbaar. Ten
bewijze hiervan het volgende:

le. Het zand uit Noordwijkerhout
f 3.53* per m3 kosten. Meerdere aanbie
dingen staan ons ten dienste tegen prijzen
van f 2.25 k f 2-50 per m3. Door het gra
ven van een goed vaarwater naar d<
nieuwe gebieden van zandwinning er
andere omstandigheden, hoeft dit o.i. noj
niet de uiterste prijs te zijn

2e De prijs van het zand van df
Veluwe zou f7.10 per m3 moeten zijn
Onze informaties over de bevrachlings-
kosten van Wageningen naar Leiden
luiden:

schuit 100-150 ton. vrachtkosten p. t. f 2
200 s f 1-87

300 s 1170

400 v - '154

500 s f148

Aan ons werd bovendien nog meege
deeld. dat bij regelmatige volle bevrach
ting en cont-inuwerk dit vervoer uo®
goedkoper kon zijn. De bijkomende kos
ten van laden, lossen, enz. brengen dit
zand misschien tot de helft van de prijs
van f7 10 per m3.

3e. De berekende prijs van het zand
uit de zee bij Hoek va-n Holland zou te
Leiden geleverd f 3.38 per m3 moeten be
dragen volgens de officiële rapporten.
Dit zand kost gestort in depot te Rotter
dam f 1.per m3- Zou rechtstreeks van
af de winplaats doorgevaren worden
naar Leiden, dan kon er aan vracht
voorbij Rotterdam fl.bijkomen
het voor f2.per m3 te Leiden voor-de

Door deze grove afwijkingen in de kos
ten vervalt het gemiddelde voordeel van
f 1.50 per m3 voor Leiden geheel
byna geheel. Hierdoor wordt het hoofd
doel en de ware kern van het Leidse
merenplan volledig aangetast.

Niemand zal toch meer durven te
dedigen ,dat het van zeer groot ec
misch belang is. om onvervangbare
nuttige cultuurgrond op te offeren-, ter-
wille van het voordeel van zandwinning,
dat één kwartje, misschien twee kwartjes
per m3 voordeliger zal uitkomen/Daar
voor is dit wei'land, dat per ha en per
jaar op heden aan het bnuto. nationaal
inkomen een bedrag van circa f3000 toe
voegt, een te hoog en waardevol pro-
ductiegoed.

Ook van een andere kant mieei
directe wijze, is de financiële zijde te be
naderen- Wat zullen de kosten worden
van -het zand, dat in de polder te War
mond door zuigen te winnen is? Door hei
kleinere plan van de Noordelijkste
put alleen ter grootte van 45 ha worden
de kosten per m3 zand hoger. Het zand.
dat rechtstreeks in 't werk gespoten kan
worden, zal kort bij f 1.50 per-mö komen.
Wat te water vervoerd moet worde
komt beslist boven de f2.per m3 Het
verst te vervoeren zand voor 't Rijk
de Provincie is te begroten op f2 25
f 2.50 per m. De prijsverschillen zullen
uiteindelijk dius wel sterk genivelleerd

Zeker is, dat het merenplan slechts ge
ringe financiële voordelen oplevert. De
besparing van millioenen voor de stad
Leiden is fictief.

Er is slechts één conclusie mogelijk, die
in economisch en financieel opzicht
antwoord is. Het merenplan mag niet
doorgaan! De cultuurgrond te Warmond
moet behouden blijven. Op andere wijzen
kan in de zandbehoefte ruimschoots
verantwoord voorzien worden, zelfs
grote voordelen voor de agrarische be
volking en de nationale gemeenschap.
Voorhout. fi. P. Vergouwen.

klaring af, die enkele ogenblikken later
belangrük cachet zou krügen. Als
de raad tot dempen besluit, aldus de
heer Jongeleen, zullen B. en W. het
raadsbesluit zo royaal mogeiyk uitvoe-
en bij de instanties er ook met klem
redenen op aandringen, dat de goed
keuring wordt gegeven.

Weth. Jongeleen beantwoordde hier-
i nog enkele vragen en opmerkingen.
Het plan van het nieuwe stationsplein
eist ook demping van de Langegracht
andere voorzieningen. De moderne
bruggen zullen de Mare inderdaad ont-
Het voorstel-Van Oyen kon spre
kers goedkeuring niet wegdragen.

De VOORZITTER drong er nog
sterk op aan. dat de raad nitt tot dem
ping zou besluiten. Onze vaderen, zijn
blijkbaar niet eens voor een kleine
kluizing geweest, aldus spr,, laten wij
un voorbeeld dan volgen-

.Aangenomen 22
tegen 14

Nadat de heer Van Oyen zün voorstel
had ingetrokken, werd dat van de heren
Dük en mr Woudstra
met 22 tegen 14 stemmen (de heer
D. J. van Dük was afwezig).

Vóór stemden de heren Ten Broek,
Lombert, Aalders, A. van Dijk, Menken,
De Hosson, Kortmann en Van Oyen
(K.V.P.), Questroo, Van Iterson,

Knol, mr Woudstra. Stolp, Hordijk, De
Kier, Van der Kwaak, Knetsch en
Elsgeest (Prot.-Chr.) en Lardee, Schüller,
r. d. Burgh en mevr. Braggaar (Arb.).

Tegen: de heren Zunderman, Van
Weerlee, Jongeleen, Van Schaik, dr
Goslings, Van Stralen, Piena en mcj. Van
Nienes (Arb.), Frohwein, mr Vos en
Goudswaard (V.V.D.) en Boezaard,
Van Weizen en mevr. Vijlbrief (comm.).

Na ongeveer vijf uur praten viel dus
het democratische besluit: demping
de Mare. In vryheid had de raad beslist,
de belangen ernstig tegen elkaar af
wegend. Van een politiek spel
maal wel allerminst sprake.

Op de tribune was meer belangstelling
dan gewoonlijk. Bewoners van

'ng van het „omstreden punt" hadden
>k om demping verzocht.

Verklaring van de
burgemeester

Emotioneel-stil werd het in de raad
zaal, toen de voorzitter blijk gaf
grote teleurstelling over het genomen
besluit en een verklaring wenste af te
leggen. Spr. achtte het besluit in stryd

het algemeen belang en zeide,
de uitvoering er van niet te kunnen
medewerken. De burgemeester verkl;

Ged. Staten te zullen voorstel
len. het besluit ter vernietiging

De raad 'was nog niet van de schrik
deze verklaring bekomen, toen de
voorstelde, in geheime zitting
te gaan, om nog enkele belangrijke
zaken van andere aard te bespreken.
De heer A. VAN DIJK (K.V.P.) zeide.
lor langer vergaderen niets te gevoelen
de verklaring van de voorzitter
bovendien, omdat hij weer vroeg uit de

Mr WOUDSTRA (Prot.-Chr.) consta
teerde, dat wethouder Jongeleen namen:
B. en W. een loyale uitvoering van hei
raadsbesluit had toegezegd, en betwij
felde het recht van de voorzitter, om hei
besluit ter vernietiging aan de Kroon te
doen voordragen. Tydens de discussies
had de raad niet mogen verwachten, dat
de voorzitter met dèzc verklaring
konien. De voorzitter heeft büvoorbeeld
terdege onderscheid gemaakt tussen Mare
i Rapenburg.

Mr Woudstra kon zich dan ook niet
voorstellen, dat in de juiste sfeer kon
worden doorvergaderd en verliet, met
anderen, de raadszaal.

Weth. JONGELEEN merkte op, dat de
raad nog voor zeer belangrijke beslissin-

komen te staan (in geheime
ting) en deed daarom een ernstig beroep
op de leden, om Woensdagavond een uur
eerder bijeen te komen. De bedoelde
voorstellen dienen namelijk nog deze
week te worden behandeld.

Tenslotte werd overeengekomen, dat
de raad Woensdagavond bijeenkomt op
het reeds vastgestelde tijdstip van 8 uur
maar dat men dan eerst in comité-
generaal zal gaan.

Dé rondvraag leverde weinig op.
De voorzitter sloot hierna wel de ver
gadering, maar dc raad had er nog niet
genoeg van. In de commissiekamer
het stadhuis sprak men bijna een uu
at passeerde. Tenminste,
mogen we bevroeden. De gezichten
stonden ernstig.van dempers
dempers!

Benoemingen en vlotte
agendapunten

De raad benoemde tot leden der com
missie van advies in culturele zaken
(voorzitter weth. Van Schaik): prof. dr
a Hoik, mr P. Cleveringa, H.
Zunderman, mr P. C. Witte (algemene
leden); A. J. van der Pompe (voor K.

M. H. Zaalberg (voor de be
roepskunstenaars) en P. Brouwer (voor
de amateurkunstenaars).

De heer Van Weizen (Comm.) zag
graag communistische „cultuurdragers"
in de commissie, mevr. Braggaar-de Does
(Arb.)... één of meer vrouwen, omdat
„de heren der schepping" niet moeten
denken, dat zü het alleen kunnen. En de
heer Van Stralen (Arb.) stond zéér cri-
tisch tegenover het -geheel.

De benoeming van een gemeentelük
gedelegeerde in het bestuur van de ver
eniging voor schoolkindervoeding 'en
•kleding werd aangehouden: het voor
stel tot benoeming van een leraar in de
lichamelijke oefening aan het gymna-
door B. en W. teruggenomen. Tot
in het bestuur der vereniging tot
bevordering van de bouw van werk
manswoningen werd benoemd prof. dr
P. B. Kreukniet te Haren (Gr.)v

Aan dr J. F. Hey'broek verleende de
raad per 1 Sept. eervol ontslag als leraar
in het Nederlands en de geschiedenis
aan het gymnasium. De voorstellen van
B. en W. inzake: exploitatiekosten on
derwas; aankoop wei- en teelland; ver
huur woningen; verpachting- wei- en
teelland; wijziging begrotingen e.d. pas
seerden zonder meer de hamer.

De gemeentelijke werkplaats mag
twee weeftoestellen aanschaffen (aan
vaard na een opmerking van de P.v.d.A.
voorzitter D. J. van Dük). Ter zake van
de wedderegeling van de gemeente-onS-
vanger werd een besluit genomen con
form het voorstel van B. en W. Van
zes onbewoonbaar verklaarde woningen
werd de termijn van ontruiming ver
lengd.

Het adres van bewoners van huizen
aan de Haverzaklaan en omgeving vroeg
wat meer aandacht. Het prae-advies van
B. en W. had mevr. Braggaar-de Does
(Arb.) teleurgesteld. Zij zag liever een
definitieve regeling, zodat de mensen
niet het idee krügen, dat ze „gesteund"
worden. Mr Vos (VVD) en mevr. Woud
stra (Prot.-Chr.) hadden een juridisch
wat verschillend inzicht. De kanton
rechter kan vergoeding afdwingen.

De Spoorwegen weigeren alle mede
werking t.a.v. de vergoeding, aldus weth.
Jongeleen, die een en ander nog eens
uit de doekjes deed. Hierna conform be-

Omdat spr. hoopte, dat de reinigings
dienst eerlang zal worden verplaatst
(naar plan-Noord), stelde de heer Lom-
bert (KVP) zich tegen het voorstel van
B. en W. inzake uitbreiding der gebou
wen van de dienst. De heer Van Stralen
(Arb.) evenwel stond weer vierkant ach
ter B. en W., maar de heer A. van Dijk
viel zyn mede-KVP-er bü'. De heer
Knetsch (Prot.-Chr.) zag geen bezwaren
tegen de huidige plaats van de gebou
wen der gemeentereiniging. Weth. Jon
geleen wilde in het midden laten, of de
dienst nog eens zal worden verplaatst,
verdedigde het college-voorstei en had
succes: alleen de heren A. van Dük en
Lombert tegen.

Raadsagenda voor
Woensdagavond

De agenda voor de morgenavond te
houden raadsvergadering luidt als volgt:
Voorstel Inzake zandwinning ten be
hoeve van de uitbreiding der gemeente.
Algehele sloping van de opstal van
lolen „De Stier" en van de aangebouw

de i

iing.

Bouw van een gebouwtje
dienst der gemeentewerken aan de Hoge
Morsweg.

Straataanleg by de Burggravenlaan, de
De Goejestraat en de Lage Morsweg.

Onderhands opdragen van de uitvoe
ring van werken i.v.m. verbreding deel
Haarlemmertrekvaartweg.

Verkoop Aan botnvterreln aan de De
Mey van Streefkerkstraat aan de stich
ting „Pelita" te Den Haag (1966 m2 ad
12 voor 12 woningen voor gerepa-
trleerden uit Indonesië).

Aankoop van grond c.a. in de Kikker-
polder tussen de Maredijk en de Haar- j
lemmertrekvaart (21.09.35 ha ad ƒ0.50
per m2).

Wijziging van de verordening op d® j
winkelsluiting.

De vergadering begint om 8 uur, maar
eerst wordt een geheime zitting gehou- I

Protest tegen zgn. Leidse Merenplan

De gemeenteraad van Warmond heeft
gisteren een spoedvergadering gehouden.
Het zgn. Leidse Merenplan werd bespro
ken en de volgende open brief werd aan
de Leidse gemeenteraad, die morgen dit
onderwerp zal behandelen, gezonden:

De Raad der gemeente Warmond in.
spoedvergadering bijeen op Maandag 26
Juni 1950 moge zich veroorloven het na
volgende aan Uw College te doen weten:

le. Door de publicatie \an een bro
chure genaamd „Het probleem van de
ontspanning in de Vrije Natuur In Zuid-
Holland" uitgegeven door de Provinciale
Stedebouwkundige dienst, kwam onze
raad in November 1949 in kennis met het
bestaan van een z.g. Leids Merenplan,
welk plan zou omvatten de aanleg van
meren in hoofdzaak binnen het gebied
van de gemeente Warmond. Bij nadere
informatie bleek, dat dit plan zonder
enige voorkennis van ons gemeente
bestuur, de polderbesturen en de grond
gebruikers reeds in een vergevorderd
stadium van voorbereiding verkeerde er
in principe de goedkeuring van Gede
puteerde Staten wegdroeg. Deze gedrags
lijn, welke de instemming had van Ge
deputeerde Staten, is door het gemeente
bestuur van Warmond als onelegant ge
kwalificeerd. Gedeputeerde Staten heb
ben daarover hun leedwezen uitgespro
ken.

2. Het gemeentebestuur van Warmond
heeft er terstond op aangedrongen om
verdere uitwerking der plannen te doen
geschieden in gezamenlijk overleg ~(Lei-
den-Provincie-Warmond). Ofschoon Ge
deputeerde Staten en het gemeente
bestuur van Leiden zulks wel toezegden,
is dit nimmer geschied. Een-maal is het
gemeentebestuur van Warmond' op eigen
verzoek uitgenodigd om zijn bezwaren
tegen het plan in het algemeen aan een
commissie uit Gedeputeerde Staten ken
baar te maken. Vervolgens is het ge
meentebestuur van Warmond met nadruk
gezegd, dat het slechts ging over het
maken van één meer nl. dat in de Zwa
nenburgerpolder.

3e. Ten slotte kreeg het gemeente

bestuur van Warmond van Uw gemeente
bestuur toegezonden een afdruk van het
raadsvoorstel Nr. 125 dd. 17 Juni 1950
onderwerp „Zandwinning". Ons ge
meentebestuur mocht inmiddels ver
nemen, dat bij de stukken, behorende bij
bovenbedoeld voorstel geen enkel be
zwaarschrift of ander stuk van het ge
meentebestuur van Warmond, polder
besturen of grondgebruikers aanwezig f
was. Daaruit zou door U ten onrechte
kunnen worden geconcludeerd dat er
dezerzyds geen bezwaren meer tegen het
plan bestaan. Wij kunnen U dienaan
gaande mededelen, dat Uw gemeente
bestuur nimmer aan ons gemeentebestuur
of aan andere belanghebbenden de ge
legenheid heeft geboden om hun bezwa'-
ren en tegenvoorstellen kenbaar te maken.

4e. Onze Raad verzoekt U daarom met
klem om, alvorens het voorgestelde aan
te nemen, ons gemeentebestuur alsnog
in de gelegenheid te stellen alle bezwaren
tegen het Leidse Merenplan, geprojec
teerd binen de gemeente Warmond, als
mede onze tegenvoorstellen, welke een
meer verantwoorde wijze van zandwin
ning beogen, aan U of aan een Commissie
uit Uw raad kenbaar te maken.

GEMEENTE LEIDEN

OUiciële Publicaties

Afsluiting.

Gedurende de werkzaamheden aan het
kabelnet zullen de Beschuitsteeg, de Har-
testeeg en de Nieuwe Rijn (van de Harte*
steeg tot de Beschuitsteeg) van Dinsdag
27 Juni a s. af voor alle rijverkeer zijn
afgesloten.