Benthuizer molen te Hazerswoude wekt
electriciteit op
Resultaat der proefnemingen
nog onzeker
In Nederland onweert het gemid
deld 110 dagen per jaar
In Grinzing spelen de Schrammeln
hun leutige wijzen
„Ons Vorstenhuis is de exponent
van onze vrijheid!"
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG 22 JUNI 1930
Om hef behoud van een kostbaar bezit
(Van een onzer verslaggevers)
Onze Hollandse molen heelt niet over gebrek aan belangstelling te
klagen. Waar hij wel over te klagen heelt, is dat een deel van die be
langstelling een onzuiver oogmerk heelt: destructie van het molencorps,
uit economische overwegingen.
Als in het buitenland over ons wordt VJ*n restauratie kan
gesproken, dan krijgt men de indruk, ,,Ze "at»den misschien beter
dat men daar van mening is. dat de drie molen kunnen
pijlers van het Nederlandse volksbestaan Wim Rademaker, 25 Jaar oud, is enthou
Zijn: klompen, bollen en molens. Op ons 'iast. Hij is evenals zijn vader molenaar
rust de plicht dit serieus te bestrijden, 111 Aart en nieren. Als er één is dii
omdat het niet waar is. Maar het buiten
land weet dan toch maar, dat onze molen
iets bijzonders is. En hebben wij wel
eens zo ver gedacht
We kunnen zeggen, dat de molen
kwestie, zoals die steeds en in verschil
lende kringen naar voren komt, nog niet
tot de gemiddelde Nederlander is door
gedrongen. Misschien komt dit door
vertrouwdheid met de molen. Toch is
deze houding juist de verkeerde,
maakt het gevaar, dat de geest van lang
zame uitsterving ons reeds sterk geslon
ken „molenpark" overwoekert, nog gro
ter.
Ons volk moet gaan tonen, dat hel
de molen een warm hart toedraagt. Wij
hoeven niet te beschikken over een
tal klaterende oden op de gracie, va
levend-makende element in het land
schapsbeeld; als wij maar beseffen, dat
de verdwijning van de molen blijvende
lacunes daarin zal doen ontstaan.
Het is toe te juichen, dat de actie var
de verdedigers van de molen zich kristal
liseert in een vereniging: „De Hollandse
Molen". Maar er moest dan toch
vereniging aan te pas komen om duide
lijk te maken, dat Nederland met het slo-
fen van molens een stuk van zijn goede
istorische trots, van zijn cultuur over
boord gooit
Zij zou de laatste zijn om te beweren,
dat de moderne techniek de weg tot eco
nomischer bemalingsmethoden niet aan
geeft. Desondanks acht zij in het bijzon
der het een volkseer de molen te bewa
ren. En zij zoekt naar wegen om het mo
len-behoud te rechtvaardigen.
Wie nader kennis maakt met de activi
teit
getwijfeld tot de erkenning,
vereniging niet laboreert
Idealisme, want haar streven
©p gericht de molen economisch nuttig
te doen zijn. Zo is men er toe overgegaan,
de windkracht te gebruiken voor het op
wekken van electriciteit. In een molen
in de omgeving van Leiden later bleek
het de Benthuizer molen in de Benthuizer
polder te Hazerswoude te zijn; bewoner
de molenaar W. Rademaker werden
in alle stilte de voorbereidingen getrof
fen. Het was een experiment en daarom
wilde men een en ander vooralsnog ge
heim houden.
Super-molens
De mogelijkheid moet niet uitgesloten
worden geacht, dat binnen afzienbare tijd
aan de Nederlandse kust een windkracht
installatie ter opwekking van energie zal
worden opgericht. Men zou deze instal
latie een super-molen kunnen noemen.
Zou deze proef lukken, dan zouden er
meer van dergelijke molens verrijzen.
Deze super-molen zal niet op een gewone
molen lijken. Het vermogen zal veel gro
ter zijn. Een in Amerika opgetrokken in
stallatie had een capaciteit van ruim 1200
kilowatt, terwijl een gewone windmolen
een vermogen heeft van tussen de 30 en
80 kilowatt. De kolen- en olievoorraden
van de wereld zijn weliswaar nog lang
niet uitgeput, maar als de wind energie
kan opbrengen, waarom zou men er dan
geen gebruik van maken.
Deze zaak nu is de vereniging „De
Hollandse Molen" niet ontgaan. Zij gaat
geen super-molens bouwen, maar wel is
het haar pure ernst na te gaan wat er in
dit opzicht met de bestaande molens is
te bereiken. Al vóór de Duitse inval in
ons land waren er plannen om de rusten
de molens voor een bepaald doel weer
In te schakelen. De electriciteitsbedrUven
voelden niet veel voor opwekking
electrische energie door molens. ma<
de oorlog, toen de molens op vele plaat
sen ware uitkomst brachten, veranderde
deze houding. En toen men zich n
bevrijding opnieuw met dit probleem ging
bezighouden was de stemming aanmerke
l(jk gunstiger. Mede door de hoge prijs
der kolen.
In de Benthuizer molen is enige tijd
geleden een installatie voor electriciteits-
opwekking aangebracht. De proefnemin
gen zijn in volle gang. Vaak komt t
de molen hoog bezoek om de resultaten
van het experiment na te gaan. Zo heeft
prof. ir D. Dresden zich reeds verschei
dene malen bij de familie Rademaker
laten zien. Ook zijn er in de molen wel
vergaderingen in verband met deze
kwestie. Met diep gegroefde gezichten
ritten de heren dan rond de papieren.
Want alles wordt nauwkeurig aangete
kend.
molen voor afbraak vil behoeden dan is
hij het wel. Elke poging om hem nuttig
te maken juicht hij dan ook toe. En hij
geeft er zijn krachten aan om goed resul
taat te boeken.
Binnenkort zal komen vast te staan
of de proef al dan niet is geslaagd. Loopt
de onderneming op een mislukking uit
dat de kosten b.v. veel hoger zijn dan
de opbrengst dan zal ernstig
worden gezocht naar nieuwe wegen.
Desnoods probeert men het nog ee:
een andere molen. De heren die deze zaak
in handen hebben beseffen maar al te
goed, dat elke poging tot behoud
onze molen gerechtvaardigd is. Blijkt het
bedrijf lonend te zijn dan zullen onge
twijfeld meer molens worden ingescha
keld.
Voor de Benthuizer molen is het een
eer dat hij op dit gebied de primeur
heeft En wij hopen dat de proefnemingen
er toe zullen leiden dat de aanranding
van ons kostbare molenbezit tot eei
numum wordt teruggebracht.
De uit 1928 daterende Benthuizer molen te Hazerswoude, wiens wieken thans
als experiment de wind malen tot electrische energie. Krijgen wij in de
toekomst ook steenkool uit de lucht"? A Foto N. et» Horst.
Sonnet van W. M. Frederiks bekroond
door Mij der Ned. Letterkunde
Leo Vroman kreeg de „V. d. Hoogtprijs"
(Advertentie)
MELK EN PUUR
Kwatta
blijven altijd geldig
NV. KWATTA - BREDA
ons oog de indruk van slechts één enkele
bliksemstraal maakt. Een straal, die
door poëtische geesten dus evenzeer aard-
als hemelvuur kan worden genoemd!
De donder, die door het verschil
snelheid van licht en geluid doorgaans
achteraan komt en alleen bij een ontla-
Optimisme
De heer Rademaker kan niet zeggen,
dat de cijfers, die tot dusverre zijn ge
noteerd. wijzen op groot succes van de
onderneming. De motor heeft een capa
citeit van 70 pk. Negentig „enden" moet
de molen draaien wil de motor productief
worden. En naar de mening van de mole
naar gaat dit eigenlijk niet Bij tachtig
enden moet al worden uitgekeken, dat de
molen niet tè zeer wordt belast. Welis
waar dateert hij uit 1928 maar er zit veel
materiaal in van de oude molen, waarin
destijds brand uitbrak. Zodat de ronde
kolos meermalen moest worden opgelapt.
Onder voorzitterschap van mr.
Idenburg hield de Maatschappij der Ned.
Letterkunde gisteren in het Academie
gebouw te Leiden haar jaarvergadering,
waarin het feit werd herdacht dat 175
jaar geleden de Staten van Holland
West Friesalnd aan de maatschappij
trooi verleenden. Volgens de voorzitter
was het doel van de stichters de maat
schappij tot een volksmaatschappij te
maken, terwijl tevens een reactie tot
uitdrukking kwam tegen de rijmkunst
van Sybrand Feitema en zijn navolgers-
Door mr. F. Bordewijk werd bekend ge
maakt, dat van de 575 inzendingen
de sonnettenprijsvraag het sonnet
Memoriam" van W. M. Frederiks (hier
onder afgedrukt) is bekroond. Na de
jaarverslagen hield dr. J. C. Brandt Cor-
ftius een rede over „Letterkundige
stromingen en critiek in Nederland tij
dens de eerste levensjaren van de maat
schappij."
Op voorstel der Commissie voor Scho
ne Letteren werd aan Leo Vroman de
„Lucie B- en C- W- v. d. Hoogtprijs'
toegekend voor zijn „Gedichten, vroegere
en latere". Bij haar besprekingen moest
de Commissie met leedwezen constateren
dat de oogst der beide afgelopen jarer
op het gebied der jonge poëzie niet bij'
eender rijk is geweest Aan de historicus
dr J. Bartstra te Haarlem is op voorstel
van de Commissie voor Geschied-
HET BEKROONDE SONNET
IN MEMORIAM
Het niet waar dat je bent weggegaan
Want ik blijf altijd bij je glimlach wake
En verder kan de wereld mij niet raken,
En verder gaan de dingen mij niet aan.
Want uit mijn wezen Is de kern genomen
En verder gaan de dingen mij niet aan.
De jaren zullen om dit doodsbed staan
Als vreemdelingen, die voor mij niet komen.
Zo wacht ik; zo beuiaak ik de kristallen
Minuten van die uitgestreden strijd.
En als de zware dagen langs ons vallen,
Hoor Ik mijn voeten lopen door de tijd;
Hoor ik mijn voeten lopen langs het smalle
Slapende pad, dat naar jouw glimlach leidt.
W. M. FREDERIKS
Oudheidkunde de prijs voor meester
schap (f 1000) van de maatschappij toe-
Tot nieuwe binnenlandse leden werden
benoemd: dr H. H. J. de Leeuwe, ds W
Barnard, Matthijs Vermeulen, mr M. F
Hennus, B. Rijdes, Edgar H. Heijnen,
mej. dr A. W. Vlam, E. Lefebre, prof.
dr R. v- Lier. Henri A. Eett, mevr, J.
Stulreder-Nienhuis, dr J. Meijer, Anne
S. Wadman, dr- A. W. IJzerman, dr Fh.
de Vries, J. Tersteeg, mej- dr A- Th. C.
Kersbergen, mr J. J. Fock. dr F. Ketner,
dr P. Glazema, G. A. v. Oorschot, Max
Nord, W- F. Hermans. J. v. Rijen, J. de
Kadt, mevr. R. J. v. Baarsel-v. Oven, M.
A. Höweler, dr H. en O- v- Gelder, dr T.
F- J. A. Dolk. mej. Sien Jensema. prof.
dr H. M. J. Oldewelt, mr P. J. Oud, J.
Cohen, W. H. Sehukking, mevr. dr E. du
Perron-de Roos, W. Glasbergen, prof. dr
G. E. L- Langemeyer. dr P. Hoekstra,
Gabriel Smit, J. W. Hofstra, dr J. G.
Bomhoff, Jaap Romijn, K. v. d. Geest,
jhr J- W. J. Witsen Elias, mr C. A. C.
A- M. baron van Lamsweerde, dr V. D.
W. Schenk en mevr. A. v. Euven-v- Na-
huys- Tot buitenlandse leden: prof. dr J.
H. Rodrigues (Rio de Janeiro), Charles
Wilson (Cambridge"), dr S- T. Bindoff
(Londen), Shepard B. Clough (New
York), mej. Josepha Mendels (Parijs) t
A. Clerx (Parijs).
Weer een hotel door
brand verwoest
Nadat Dinsdag te Muiderberg het hotel
Je Maintiendrai door brand werd ver
woest is gisteren door tot nu toe onbe
kende oorzaak het hotel De. Eikenhof te
Beekbergen in de as gelegd. In minder
dan geen tijd stond het gehele gebouw
in lichter laaie. De aanwezige gasten en
het personeel wisten voordat de brandweer;
eerde, een klein deel van de inboe
del te redden. Het hotel was kort geleden
in andere handen overgegaan.
PRINS GAAT DINEREN MET
PILOTEN
Prins Bernhard zal op 50 Juni, alt
collega-vlieger, zyn verjaardag op Schip
hol nog eens overvieren met een diner
met de K.L.M.-piloten, die dan niet „op
de lijn" zitten. Ook de oud-piloten dr
Plesman, Versteeg. Hondong, Van
Balkom, Steensma en Sillevis zullen
Bliksem, die inslaat niet alleen hemel-,
maar ook aardvuur
IN DE VERTE LICHT HET FLAUW, maar dan steeds feller op. Het gromt, hel
rommelt, en voor we tien minuten verder zijn zal het rollen, ploffen, knetteren.
De meeste mensen wachten dit niet af, en het juiste aantal geldkisten en tafel-
zllvercassettes dat wordt gereed gezet zou ons verbazen. Want de angst
macht van donder en bliksem is groot. Om kort te zyn: „on"-weer, de naam zegt
het reeds, ls eigenlijk: „geen soort van weer". Maar wat is het dan
Het antwoord op bovengestelde vraag
luidt eenvoudig: condensatie van water
damp in de atmosfeer op een wijze, die
electrische spanningen te weeg brengt.
Men weet, dat warme lucht meer wa
terdamp kan bevatten dan koude, zodat
afkoeling waterdruppels, d.w.z. wolkvor
ming ten gevolge heeft. Bij onweer on
derscheidt men naar de oorsprong 2 ty
pen: het- warmte-onweer. veroorzaakt
door de stijgende en daardoor afkoelende
lucht, en het trek- of front-onweer, dat
een gevolg is van de toevoer van koude
depressielucht. Deze laatste onweders
zijn dus voorboden van een weersveran
dering ten kwade; de eerste wijzigen de
meteorologische gesteldheid slechts
de duur van hun optreden.
Over wat in een onweerswolk gebeurt
zijn de geleerden het niet door dik
n eens. Maar in elk geval is zo'n wi
tegenstelling tot andere wolken, bloot
gesteld aan zeer hevige luchtstromingen,
en door de wrijving staat deze lucht
gedeelte van zijn (steeds aanwezige)
gatieve electriciteit af aan de waterdrup
pels, die dus teveel aan negatieve lading
krijgen. In principe heeft hier hetzelfd-
plaats als bij het wrijven van bijv. eei
stukje barnsteen, dat dan papiersnipper,
kan aantrekken.
Milliarden volt
Aan de basis van de wolk wordt deze
hoeveelheid negatieve electriciteit hoe
langer hoe groter (men neemt hier ook
wel een positieve lading aan, doch dit
heeft geen invloed' op het resultaat). Hoe
de electriciteit verder verdeeld is hangt
af van verschillende factoren, w.<
temperatuur; genoeg zij echter te
melden, dat er ten slotte tussen wolken
en aarde en in de wolken zelf geweldige
spanningsverschillen ontstaan, die 1
evenwicht streven. Dit evenwicht is
leen te bereiken door ontlading, d.
door de bliksem, die dus zowel tussen de
wolken als van de wolken naar de aarde
kan overspringen.
Beschouwen wij het laatste geval
nemen daarbij aan dat de onderkant
de wolk negatief is, dan zal de positieve
aardelectriciteit trachten deze wolk zo
dicht mogelijk te naderen door zich te
concentreren op alle hooggelegen pun
ten (torens, boomtoppen, alleenstaande
huizen, bliksemafleiders, enz.), terwijl de
negatieve aardlading wordt weggestoten.
Op den duur wordt hierdoor de spanning
zó hoog (zy kan verscheidene milliarden
volt -bereiken!) dat een bliksemstraal
naar de aarde flitst.
Het is echter niet deze straal, die
verblindt. Zij bestaat slechts uit betrek
kelijk kleine ontladingen die elkaar op
volgen, aanvullen, en versterken tot zij
de aarde bereiken. Eerst dan barst, langs
dezelfde weg, van de aarde een enorme
hoofdontlading (retourflit-s) los, die de
wolk in enkele millioenste seconden be
reikt. Dit gehele proces wordt tot soms
40 maal herhaald', en wel in zo'n klein
onderdeel van een seconde dat het op
ding i
onmiddellijke nabijheid één
met de bliksem schijnt, wordt veroor
zaakt door de luchtverdikkingen en lucht-
verdunningen die van de ontlading het
gevolg zijn, Dit verschijnsel laaf echter
nog vele vragen open.
Kieskeurige bliksem
Herinnering en traditie in het Wenen van nu
D=
V.
Wenen, Juni 195a
E GESELLSCHAFT der Musikfreunde in Wenenr die het internationale Bach-
feest organiseert, bewaart ln haar archief een stuk muziekpapier, waarop
Beethoven zyn lied ,Jch liebe dich" schreef. De andere zyde benutte Schubert voor
het Andante uit zyn Klaviersonate Op. 122. Brahms, die het blad in handen kreeg,
schreef er zyn naam op, als bewijs, dat hy recht had op dit kostbare bezit.
Hier hebben we voor ons een va:
vele bewijzen van wat men noemt:
zikale traditie. Op één stuk onnozel
ziekpapier is samengevat een herinne-
drie mannen, die Wenen groot
maakten. Maar het is niet alleen her
innering aan een voorbijgegane tijd, een
tijd waarvan elke steen hier nog ver
teltDie tijd leeft nog in Wenen, de
geest van de muziek van deze drie gro
ten beheerst nog de stad.
Er klinkt een melodie uit de kleine
stegen en straatjes, romantisch en
vloeiend als een Schubertlied. In de par
ken wirbelt nog de driekwartsmaat als
een wals van Strauss, „le Napoléon
autrichien" en was de Wener niet arm,
dan zou hij daarbij nog uit echt kristal
len glazen drinken. In het Wiener Wald
hoort men nog de liederen van Walter
von der Vogelweide en het is alsof de
geest van Beethoven de pleinen nog be
heerst. Beethoven, die hier leefde, die
hier wandelde, die hier zijn Mondschein-
sonate liet horen als een liefdeslied
Grafin Giulietta Guicciardi. „Het is hier
alsof iedere boom op het land tot mij
zegt: heilig, heiligDat schreef
Beethoven.
Geest van Brahms
In de stad en ln het dagelijks leven
ls er nog de synthese tussen verstand
en gevoel, tussen objectieve en subji
tieve levenskunst, tussen klassicisme
romantiek: de geest van Brahms. Nog
spelen de Schrammeln hun leutige
zen in Grinring en in het Hongaarse
café klinken nog tot laat in de nacht
de verrukkelijke Hongaarse melodieën
op de cymbalo, melodieën die
Brahms inspireerden. Groots en i
weldigend ligt er de Belvédère-tuin,
groots als de Romantische Svmphonie
van Bruckner, de man die hier in de
zelfde zaal waar de concerten van
Bachfeest worden gegeven, in Januari
1896 voor het eerst deze symphonie hoor
de. Hij was reeds zwaar ziek en op 11
October van hetzelfde jaar verliet Bruck-
de kinderlijk-gelovige, deze wereld.
spant de kroon met 17; het laagste cijfer,
bijna 3. wordt bereikt in Januari. Over
de gehele aarde woeden op elk ogenblik
v-an de dag ca 1000 onweders met vaak
tientallen bliksemflitsen per minuut. Dat
vele hiervan tussen wolken en aarde
overslaan en dat bij elk onweer een
tal inslagen met meer of minder ernstige
gevolgen te betreuren zijn, is algemeen
bekend.
De bliksem treft in de eerste plaats de
hoogste punten, waar immers de tegen
gestelde lading zich heeft opgehoopt.
Maar ook toont hij voorkeur voor een
bepaalde bodemgesteldheid (ertsen,
vocht), en voor goed-geleidende objec
ten. Zo worden bijv. eiken en populieren
aak getroffen, imaar beuken zelden. Van
d'ezë voorkeur heeft in 1753 Franklin ge
bruik gemaakt bij de constructie va
bliksemafleider: in Egypte gevonden
overblijfselen doen edhter vermoeden dat
in reeds ten tijde van Ramses III (1170
Chr.) een dergelijke uitvinding heeft
gedaan.
Doch afweermiddelen of niet: de blik-
m zal blijven slaan, en de donder zal
blijven rollen; en al mag het onweer
grandioos schouwspel zijn steeds zal
het bijna ieder mens vervullen met ge
voelens van angst, die wortelen in een
oud bijgeloof en in een tastbaar gevaar.
Prof. Edelkoort sprak een feestrede voor
jubilerende Chr. Oranjeverenigingen
(Van een onzer verslaggevers)
In de Grote Kerk te Den Haag is gis
teravond op indrukwekkende wijze het
40-jarig bestaan herdacht van de Bond
Chr. Oranjeverenigingen in Neder
land. Het was op zichzelf al indrukwek
kend, dat de kerk volstroomde ondanks
de regen en de wind, die het buiten zo
onpplezierig maakten. In het koor van
de kerk had de Kon. Mil. Kapel plaats
•genomen en de muziek die de mannen
Rocus van Yperen na de openings
rede van de bondsvoorzitter, ds H. van
Andel, ten gehore brachten, kwam in het
grote kerkgebouw bijzonder mooi uit.
Prof. A. H. Edelkoort te Utrecht hield
hierna een feestrede. Prof. Edelkoort
vond het eigenlijk te betreuren, dat er
bond opgericht moest worden, die
de liefde voor ons vorstenhuis levendig
wil houden. Men richt immers ook geen
bond op tot instandhouding van de
ademhaling? Spr. laakte de laksheid, die
dikwijls ten opzichte van het Huis vaal
Oranje onder ons volk wordt gevonden.
;t zo zyn, dat iedere Nederlan
der bezield is van aanhankelijkheid je
gens ons vorstenhuis. Sprekend over
„Het Christelijk geloof en de liefde tot
Vorstenhuis" zei prof. Edelkoort, dat
het Christen-zijn en de liefde tot de
Kroon niet twee begrippen mogen zijn,
wij hebben liefde tot ons Vorsten
huis als Christen. Wij koesteren die
liefde niet op grond van de persoonlijke
hoedanigheden van onze Koningin, hoe
zeer die ook tot ons volk spreken.
In de eerste plaats gaat het er ons
dat wU het Vorstenhuis zien als exponent
van onze vrijheid, als symbool van dc
constitutionele monarchie.. Als we hel
zó zien, welt er dankbaarheid in ons op-
Moge er onder het Nederlandse volk 'n
biddende liefde gevonden worden tot
het Huis van Oranje, aldus besloot prof.
Edelkoort.
Staande hoorden direct hierna de
'wezigen het Wilhelmus aan, dat gezon
gen werd door het Chr. Residentie-i
nenkoor o.l.v. Jan van der Waart. Na
dat dit koor en de KMK nog enige r
mers hadden uitgevoerd, sprak de ere
voorzitter van de bond, ds Is. Voorsteegh
een slotwoord.
Tijdens de receptie, die 's middags 1
gevolgd op de vergadering waarin
de heren J. Hardenibol, J. A, Steinz,
ds W. M. Kalmijn als bestuursleden v
den herkozen, kwamen in Pomona velen
hun gelukwensen aanbieden. Onder hen
bevonden zich generaal jhr W. Röell, ge-
neraal-majoor M. Tans, het Tweede Ka
merlid. de heer H. W. Tilanus, de cnef
Kabinet van de commissaris der Ko
ningin in Zuid-Holand, mr H. A. N.
Dinger, vertegenwoordigers van „Pro
Rege55 en „Steun Wettig Gezag", ;-n
vele anderen. Er werden verscheidene
bloemstukken en geschenken, w.o. een
herdenkingsalbum met pentekeningen
aangeboden.
Bij de rouwdienst in de Karlskirche
stond met vochtige ogen: Johannes
Brahms.
Nog staat er het buis in de Billroth-
strasse van de wijk Döbling, waar Hu-
go Wolf in drie maanden tijds de ge
hele Goethe-liedercyclus (51 liederen)
schiep. En zo kan men verder gaan en
nog namen noemen van Mahler, Richard
Strauss, Bruno Walter, Franz Schmidt.
Het is alsof al deze namen, al deze her
inneringen, al deze rijkdommen, nog
leven. Leven in de stad, leven op het
land, leven in de mensen.
Montesquieu wist dat ook in 1728 en
hij schreef: „Men sterft wel in Wenen
maar men wordt er niet ouder." Dat is
de levenskunst in Wenen, dat is de char
me van de Weense vrouw, dat is de
kracht van de Weense arbeider, die met
ontbloot en bruingebrand bovenlijf het
puin ruimt. Dat is ook het geheim van
de gulle, hartelijke en waarachtige lach
van Wenen 1950. Wenen, op de grens
van twee werelden, is Wenen gebleven.
„Wien bleibt Wien"En in het Hon
gaarse café zegt de Weense kellner met
„De socialisten hebben hier de zaak ka
pot gemaakt. Leve de monarchie." Dat
is de geest van het oude Wenen, het
schone Wenen, het barok Wenen.
Verloren sluier.
Aan de voet van de KahLenberg l-igt
het Augustijnerklooster Kloster-Neu-
burg. Een schone legende vertelt, dat
dit klooster gesticht werd door de Ba-
benberger Graaf Leopold III. toen hij op
de plaats waar nu het klooster staat, in
het bos de sluier terugvond, die zijn
echtgenote hier verloren had. De ro-
maanse basiliek is een van de prach
tigste uitingen van bouwjninst en in de
bibliotheek zijn de meest waardevolle
bezittingen op muziekgebied. Hier hoor
den de bezoekers van het Bachfeest de
Mis in C-dur van Beethoven en een
kamer concert door de Wiener Sanger-
knaben en het Wiener Lehrer-A-capella-
Maar ln de Musikverelnzaal klinkt de
kunst van Bach; daar brengt de Zwit
serse dirigent. <lr Volk-mar Andireae en
kele Brandenburgse concerten met het
Weens Philharmonisch Orkest. Wat een
zuiverheid van geest, wat een vreugde,
wat een sprankeling van deze muziek.
Zo ook bij Paul H-indemith, die twee
andere Brandenburgse Concerten diri
geerde, zelf als violist meespelend. Ook
hier die klassieke lichtheid, die straling
van de ernstige vreugde. En alsof dat
alles nog niet genoeg was kwam er nog
bij het verrukkelijke Concert voor 4
klavieren en strijkorkest van Bach, of
beter door Bach bewerkt naar een
vioolconcert van Vivaldi. Ongelooflijk
goed gespeeld door Friedrich Wührer,
Denis Matthews, Jong Demus en Paul
Badura-Skoda.
Denis Matthews brengt nog steeds het
Wohltemperierte Klavier, maar het
wordt me immer onbegrijpelijker dat
men deze pianist hiervoor heeft ge
vraagd. Een jonge kunstenaar als Paul
Badura Skoda uit Wenen toont veel
meer begrip en is met Jörg Demus een
der meest belovende talenten van Oos-
Jaucbzet Gott.
Het weerzien met de sopraan Elisabeth
Schwarzkopf viel helaas niet zo gunstig
uit. Een jaar terug was alles nog vol
maakt wat Schwarzkopf deed, maar in
de Cantate „Jauchzet Gott in allen
Landen" van Bach, door Paul Hindemith
gedirigeerd, was haar stem beslist onvol
doende geworden. En dan te weten dat
ik deze cantate in de Evang. Kerk te
Hietzin-g zo prachtig hoorde van de
jonge sopraan Margit Opawsky, d-ie ook
dé Rosenkra nzkirche de sopraan
partij van Der Messias zong, wonderlijk
schoon en stralend, evenals de bas Walter
Poduscbka, die over een zeer warme en
volle diepe stem beschikt. Deze uitvoe
ring ging uit van de Bachgemeinde en
stond oJ.v. Julius Peter, een uiterst be
kwaam, jong dirigent.
In de Luth. Dorotheerkirche werd
olv. dr Egon Hajek een dienst gehou-
den in de stijl van Bach, waarbij de J.
S. Bach-Kanforei de Cantate „Gott der
Herr ist Sonn und Schild" uitvoerde.
Dat was een schone ervaring in het over
wegend R.K. Wenen. Dezelfde Kantore!
bracht ook enkele cantates in de Musik-
vereinzaal. Bet slot van dit uitgebreide
Bachfestival werd gevormd door een
concert in het Klooster Sankt Florian
bij Linz, waar Bruckner leefde en door
een uitvoering van de Hohe Messe o.l-.v-
Kara jan. Twee belevenissen, waarover
iik een volgende maal inog iets wil ver
tellen.
Het is merkwaardig dat het tot heden
toe nog niet verveelde de muziek van
Bach te horen, 15 dagen lang muziek
Bach te horen. Dat zegt toch wel
>ver deze kunst en dat zal me hierna
wel tot een overdenking brengen.
Corn. BasoskL
Eerste Franse locomotiel voor
ons land gereed
De eerste van vijftig electrische loco
motieven voor Nederland heeft gisteren
de werkplaatsen te Belfort in Frankrijk
verlaten. De locomotieven, die vier mo
toren van 650 pk hebben, halen met een
trein 135 km per uur. De eerste machine
zal met Ned. deskundigen proefrijden op
het traject LarocheDijon.
Het Belgische comité voor de Benelux-
samenwerking verklaart, dat de verdere
ontwikkeling van de Benelux met opti
misme kan worden tegemoet gezien. Tij
dens de voor-unie was de uitvoer naar
Nederland geraamd op 15 milliard francs,
het werd 20 milliard.
De opvarenden van de Kw 66 „Aaltje" kregen op het politiebureau van
Seheveningen gelegenheid wat op verhaal te komen.
