VREDESTEIN
□□HU
STUDEERT
INSTITUUT STEEHOUWER
Wij mogen de dood geen
handje helpen
r ZONDAGSBLAD 18 MAART 1950 1
Waar U ook bent,
Wat U ook doet:
Vergeet niet, dat VS
U altijd voldoet!
VS - de pepermunt die
iedereen véél lekkerder vindt!
c?rf* 2 5
En. heeft U de g
leer Uzelf maar vlug! 5. 5. 18. 20. Dit
goede cijfer. Op aanvraag Kenden wij U
afdrukken van vo
dres: N.V. Vredestein Enschedé.
AUTOBANDEN
itudlelelder. leraar M.O. Paedagogiek.
TALENi Nederlands.
BOEKHOUDEN.
BIOSCOOP -OPERA-
BIJ
RADIOTECHNIEK
deUare^°E*ve),r rad,0(
SCHRIFTELIJK ONDERWIJS ROTTERDAM
VRAAO NOO
HEDEN ONZE
UITVOERIGE
STUDIEGIDS!
HEEMRAADSSINGEL 110, TIL. SOW
Gevestigd sedert 1918. Erkend door
de Inspectie van het SchrlftelUk
Onderwijs-
Directie: G. NIEMEIJER. Leraar
M.O. Paedagogiek.
OPL. DOKTERS-ASSISTENTE
C«rste Neef. Opleiding, wettig ingeschreven onder no.
13711. Inl. en prospectus Academie v. Para-Medische
beroepen, Galvanistraet 9, Amsterdam (O). Tel. 52711.
Opleiding door geheel Nederland. Opleiding wordt te
Den Haag gegeven.
EPE- - HOTEL „JAGTLUST" - Pension
Telefoon 440
i Uw KAMERS
weekends
Beleefd aanbevelend,
Fam. DE JONG.
Ned. Toeristenverbond
„NATURA"
▼acantiercfzcn Binnen- en
Buitenland. Goed en goed
koop. Vraagt gratia prosp.
Alg. Secr. Moerbeiplein 2,
Den Haag Tel- 33.9521
DRENTHE. Pension ..'t Eser-
veld", Odoorn. Prijzen v.a.
f 5 per dag. Veel bos en hei.
Rustige sfeer.
De maanden Mei, Juni. Juli,
Aug. en Sept. gemeub. te
GEDEELTE VAN EEN
WONING
bestaande uit 3 slaapkamers,
woonkamer, keuken, geheel
vrU te bewonen, per week,
per maand of langer.
J. Mulder, Chris Lanooyweg
C 4511. Epc (Gld.).
I»E STEEG. Pension „Hallef-
Wegh" t o. kerk en bushalte
f 5 i f 8. Pr. keuken, str
water. Bos en heide.
GEMEENTE NOORDWIJK
ONTEIGENING VAN
GRONDEN IN HET
BELANG VAN DE VOLKS
HUISVESTING
Het Hoofd van het gemeen
tebestuur van Noordwijk
brengt ter algemene kennis
dat van en met 20 Maart tot
en met 11 April 1950 op de
gemeente-secretarie voor
een ieder ter inzage is ge
legd het besluit van de raad
van voormelde gemeente
van 13 Maart 1950 tot ont
eigening in het belang der
volkshuisvesting, ter uitvoe
ring van het goedgekeurde
plan van uitbreiding
de aanleg van wegen en ue
bouw van woningen, ten
name der gemeente Noord-
wijk van de percelen of ge
deelten daarvan en erf
dienstbaarheden, vermeld op
de twee bij dit besluit be
horende staten, aangewezen
op de bij dit besluit beho
rende kaart en grondteke-
ning, gelegen tussen de Goo-
weg en de Van Panhuijs-
straat en onder meer be
grensd door de St. Jeroens-
weg, Boerenburgerweg. Eg-
monderstraat en Wetering
kade.
Noordwijk, 17 Maart 1950.
Het Hoofd van het ge
meentebestuur voornoemd.1
G. F. W. VAN BERCKEL.
APART MEUBILAIR
Waarbij chique gecapition-
neerd bankstel. half rond
model met losse kussens en
Franse bekl. f 750. Zeer
aparte gothieke eetkamer
met velours antique bc-
kloed f 850. Rijk gebeeldh.
Engelse rietsalon, compleet
f 650. 2 chique damesfau
teuils p. st. f 125. Exclusieve
gothieke boekenkast f 550
Smyrna salonkarpet, grote
maat f 350. Verder verschil
lende kleinmeubels. Te zien
tot Donderdag. Mevr. Bos.
Stadhouderslaan 55. Den
Haag. Tel. 551221.
Notaris J. FUHRI SNETH-
LAGE te Leiden, is voorne-
5 op Vrijdagen 24 en 31
Maart a s. om 7 uur in het
Notarishuis te Leiden bij op.
bod en afslag te verkopen:
De perc. te LEIDEN:
1. Hufs en erf met pad
Gcrrit Dcrustraat 95, gr.
3.24 A.; huur f 8 p.w.
2. Huis en erf Geeregracht
22, gr. 60 ca; huur f 4 p.w.
l.m. 6. 4 Huizen en erven
Utr. Jaagpad 102, 103, 104
en 105, elk gr. 1.01 A
huur resp. f 4.25, f 3.66.
f 4.25 en f 4.25 p.w.
en 8. 2 Huizen en erven
Korte Langestraat 2 en
4/6, resp. gr. 35 en 61 ca:
huur f 3.25 en f 4 p.w.
en 10. 2 Huizen en erven
Voorste Zandstraat 11 en
13, resp. gr. 36 en 42 ca;
huur f 3.10 en f 3.50 p.w.
11 t.ra. 14. 4 Huizen en erven
Baatstraat 17. 19, 21 en 23,
resp. gr. 38, 38, 38 en 32
ca; huur f 3. f 3, f 2.85 en
f 3 p.w.
Betaling 1 Mei 1950. Bezich
tiging als gebr. InL Turf
markt 4. Tel. 21917.
ADVERTEER IN DIT BLAD
TE KOOP GEVRAAGD:
alle soorten en merken
AUTO'S EN
MOTORRIJWIELEN
J. C. v. d. VELDE, Fgjnje*
kade 13, Den Haag. Telefoon
1129.22.
De Stofzuiger
Specialist
VERKOOP REPARATIE
WIKKELINRICHTING voor
electro-motoren, Boormachl-
TECHN. BUR.
|AC. ABSPOEL
Ktfreva.irslr. 16 TeL E0166
KUNSTGEBIT
Gebroken, gescheurd of tan
den gebroken. Reparaties
vanpf f 2- in enkele uren
gereed
ENKRL Hogeworrd 88a
Leiden. Telefoon 23970
met opslagruimte in directe
omgeving van Leiden. On
middellijk te aanvaarden.
Wonftig niet direct beschik
baar. Omzet ca f 30.000 per
jaar. Brieven onder no 3372
bur. van dit blad.
AANGEB. te Den Haag (Be-
zuidenhout), gunstig gele
gen, vrij benedenhuis, bev.
4 kamers keuken en tuin.
Huurprijs f 400 per Jaar.
GEVR. gelijksoortige woning
te Leiden of onmidd. omgev.
Brieven R. L. Lodder, Stuy-
vesantstraat 101, Den Haag.
DE DUIVEL ALS ENGEL DES LICHTS
WANNEER de duivel onze voordeur
niet binnen l.an komen, probeert
hij het via de achterdeur; als hij niet
slaagde in de gedaante van een werke
lijk baarlijke duivel, doet hy zich voor
als een engel des lichts. Dat staat al
in de bijbel en we kunnen het in de
wereld om ons heen elk ogenblik óók
ontdekken.
Hoe ik aan die uitspraak kom? Je
hebt enkele weken geleden natuurlijk
ook gelezen over die Amerikaanse arts,
die een bepaalde ten dode gedoemde
zieko door een injectie van 10 kubieke
centimeter lucht „uit haar ïyden ver
loste." Deze Dr. H. Sander heeft onder
tussen reeds school gemaakt: een even
eens Amerikaans meisje, enige dochter,
heeft haar ongenees-
lijk zieke en zwaar
lijdende vader door
een revolverschot me
nen te moeten hel
pen. En dat zijn dan
de twee gevallen van
„euthanasie", of wel
van de „goede dood",
die sindsdien vele ge
moederen bezighouden. Niet dat de ge
dachte zelf zo nieuw is; reeds enkele
jaren bestaan in Engeland en Amerika
genootschappen, die nadrukkeiyk de eis
stellen, dat men aan hopeloze patiënten
het recht moet gunnen van een genadige
dood. Als het lijden te zwaar, te ondra
gelijk wordt, behoren zy daarvan vrij
gemaakt te worden: de dood is dan Im
mers verkieseiyker dan het leven? Naar
men zegt, tellen de betreffende vereni
gingen ondermeer honderden predikan
ten en rabbijnen en dat zal wel waar
zijn: in Amerika zon vele dingen moge-
lijk. Ondertussen zijn al die voorstan
ders het volkomen eens op dit punt, dat
zy de lydende mens helpen willen; zy
besparen hem nodeloos leed. En dat
lijkt toch wel erg mooi, nietwaar?
Het vreemde is, dat we in de oor
logsjaren met precies dezelfde mentali
teit in aanraking kwamen. De Nazi's
waren ook overtuigde voorstanders van
het doden der lydenden. Hitier en de
zynen hebben heel wat ongenecsiyke
patiënten en krankzinnigen uit de weg
geruimd, en zy lieten niet na ook daar
menslievende argumenten voor te laten
klinken. Weliswaar nadden zij minder
het leed der patiënten op het oog. zy
vonden dat het belang van de gemeen
schap nu eenmaal boven dat van de en
keling gaat en concludeerden dus dat
het beter was dat tien gezonden het
voedsel en de kleding van tien invaliden
konden gebruiken. In het verlengde van
die redenering lag meteen de millloenen-
moord op weerloze Joden, Russen,
Polen en Zigeuners. Dat waren tenslotte
immers ook maar „stumperds", mensen
van „lager ras", die voor eigen en an-
derer bestwil beter het veld konden
ruimen? Maar zodra de Nazi's Iets te
berde brachten, voelden we ons gewaar
schuwd en onderkenden de duivel, hoe
vriendeiyk hy ook trachtte te betogen.
Men zei: „Neen" en vele geesteiyken
en artsen óók Duitse hebben dat
„Neen" met hun eigen bloed ge-
HOE anders gaat de Amerikaanse op
vatting gekleed. Haar gewaad is
dat vim louter liefde en meeiydendheid.
Haar spraak ls bijna dlchteriyk. Men
zou er Boutens' verzen weer by voor
den dag halen: „Goede dood, wiens
zuiver pypen door 't verstilde leven
boort; die met glimlach van begrijpen
alle goed en schoon bekoortEn
dat doet ons dan meteen beseffen, hoe
diep zulke gedachten in ons leven wor
tel geschoten hebben, terwfll het ook
Iets duldeiyk maakt van Boutens' haast
onbegTypeiyke sympathie voor de bezet
ters. Ik zou er btyna aan toevoegen: heb
ben wy zelf soms ook niet lets van deze
gedachtenwereld gevoeld, wanneer we by
het schynbaar-zlnncloze lijden van een
stervende stonden of wanneer we gecon
fronteerd werden met de martelende
angsten van de geesteszieken? Zelfs ons
Nederlandse woord voor het gestorven
*IJn: „over-iyden" suggereert immers,
ït de dood het lijden gedaan ls?
handje geholpen opdat hy iets eerder
zijn prooi grijpt?
Hierom niet: omdat allereerst het
„ongeneeslijk" en „hopeloos" niet in
Gods woordenboek voorkomen. Zelfs uit
mijn eigen nog wcrkeiyk niet zo
bijster lange praktijk ken ik voor
beelden van volkomen opgegeven
patiënten, die tegen aller uitspraak en
verwachting in mochten herstellen. Nog
onlangs kwam by onze redactie naar
aanleiding van een andere rubriek de
brief in van een schryfster, wier levens
pad als het ware midden in de doods-
Jordaan werd omgebogen, terug naar
het land der levenden. De overtuiging
eM-;
.j f
11 ls m
JiïMi
iLr -
Een op-en-top Hollands riviergezicht.
i is,
eh
IN DE GROTE
VRAAG
i, die enkel rekent
met ons schynbaar
onfeilbaar doch m
wezen wankelend in
zicht, terwyl ze geen
moment gelooft in
wonderen Gods. Zè
heeft een streep ge
haald door het woord, dat by de Here
uitkomsten zyn tegen dc dood.
Maar er ls meer. Wy mogen de dood
geen handje helpen, omdat de dood niet
onze goede vriend maar onze laatste
vyand is. De gelovige kan onmogelijk
aanvaarden, dat de dood verlossing van
smarten brengt. De gelovige kan geen
gemene zaak maken met zyn grimmig
ste tegenstander. Wanneer hij dat doet,
spreekt ny daarmee uit dat hy een der
eerste uitspraken van God ontkent:
deze, dat de dood de bezoldiging van de
zonde is. Hy doet als kinderen, die
bang zyn voor de nacht en die daarom
zichzelf voorhouden: „Nacht ls niet
ondanks een veelheid van bloemen, en
ondanks menig gestameld „Rust
ER is nog een derde reden
het leven niet zullen verkorten.
Het leven is voor de gelovige een dienst
der dankbaarheid op aarde. Ik herinner
my een boerenvrouw, die onduldbare
pijnen leed en desondanks daar door
heen stamelde: „Voor elke dag mij hier
gegeven, U reiner, hoger loflied toe". Zy
geloofde in haar Heiland. Zij geloofde
daarom ook ln de zin van haar schyn-
baar doelloze ïyden. En ik herinner my
ook een stadsmens, die ln even zware
6martcn glimlachend getuigde van alles
wat hy niet behoefde te dragen omdat
Christus voor hem gestorven was. Ten
slotte herinner ik my. dat zó ook lang
geleden door de Kerk het woord
„euthanasie" is gebruikt. Het wees
heen naar een „zalig sterven", dat ge
leden kan worden in de zekerheid dat
i^iii lotus voor ons gestorven is, en
dat Hij met ons is, óók in de onbekende
landen van het dal der schaduwen.
Laat ik tenslotte één misverstand af
snijden. Dit alles betekent niet, dat wij
de lijdenden aan de folterende pynen
moeten overlaten zonder hen enige ver
lichting te geven. Ik weet dat er patiën
ten geweest zyn en nog zijn die
iedere verdoving afwyzen, gelijk een
maal Christus weigerde de kruidenwijn
te drinken, die ln een roes de smarten
minder bewust doet ondergaan. Deze
wens mag als laatste wilsbeschikking
biet geweigerd worden, maar niet ieder
is tot deze beslissing bekwaam. Talloos
velen hebben met dankbaarheid iedere
vermindering van pyn aanvaard. Maar
zij deden zulks ln het weten, dat hun
Heiland ook hierin hen de vruchten van
Zijn kruisdood schonk. Geiyk die zieke,
die by het ontvangen van een glas koud
water glimlachend sprak: „Ik dank
Hem. die riep „My dorst", opdat ik ge
laafd mocht wordon
ör. Lieuwe v&n &itzem&
Een Friese Klaus Fuchs uit de zeventiende eeuw
E'EN schok van verontwaardiging en
*-* onrust beide ging door dc hele
Westerse wereld, toen het verraad van
dr. Klaus Fuchs bekend werd. Toch
werd het grote rumoer, dat deze affaire
veroorzaakte, meer te weeg gebracht
door de ernstige gevolgen, die dit ver
raad hebben kon. dan door het feit van
het verraad zelf. Verraad en spionnage
zijn in de buitenlandse politiek al aan
de orde van dc dag sedert de oudste
Ook ln onze eigen geschiedenis ken
nen we een man, die de geheimen van
zijn land aan een vijandelijke mogend
heid verried. En hoewel de gevolgen
niet zo ernstig waren, als ze in het ge-
val-Fuchs wellicht zullen zijn. was het
verraad op zich zelf eigenlijk nog ern
stiger, want de man waarover wc hier
schrijven pleegde zijn verraad niet alleen
ten voordele van een land, dat het zijne
hij bleef zelfs
toen Holland al met dat land in oorlog
was. De man, die dit landverraad van
de ergste soort pleegde, was dr. Lieuwe
van Aitzema, die op 19 November 1600
te Dokkum geboren werd.
De jonge Lieuwe bleek over een uit
stekend versland te beschikken en zijn
ouders besloten dan ook. dat hij stude
ren moest. Op 3 Mei 1617 werd hy in
geschreven als „artium et linguarum
studiosus" aan de Francker hogeschool.
In 1622 promoveerde hij te Orleans tot
doctor in de beide rechten en daar hij
vele invloedrijke relaties bezat scheen
het. ^dat een schitterende toekomst hem
Het ging ook snel omhoog met Lieuwe.
Hij werd advocaat in Leeuwarden en
twee jaar later in Den Haag. Daar be
gon hij de diplomatieke loopbaan, die
hem veel voordeel en veel invloed
brengen zou, maar hem tevens als land
verrader in de historie zou doen
steden in Den Haag. Hij dankte deze
posten voor een groot deel aan de in
vloed van zijn oom Foppc van Aitzema,
i die dagen en die dan ook alleen
in vrijheid gestorven is, omdat de com
missaris van de Stalcn-Generaal hem
niet arresteren kon.
Als man met een diplomatieke functie
was Van Aitzema ln zijn element. Hij
kreeg contact met invloedryke personen
'schillende landen en was goed op
die tyd afspeelde
Hij wist steeds met grote slim
heid en handigheid allerlei belangrijke
officiële stukken te bemachtigen, die
uiterst geheim waren en hij gebruikte
deze op twee manieren: als bronnen
voor zijn zeer belangrijke historische
werken cn als materiaal om te intri
geren en zijn beurs te spekken.
Zijn historische werken bestaan voor
namelijk uit de afdrukken van allerlei
belangrijke documenten. verbonden
door een tooelicntende tekst. Zij geven
een getrouw cn voor historici zeer be
langrijk beeld van de geschiedenis van
zijn tijd en voornamelijk van de ver
houdingen in onze gewesten tydens het
eerste stadhouderloze tijdperk. Zijn
hoofdwerk is de „Historie of verhacl van
saken van artaet eifoorlogh in ende om
trent de Vereenigde Nederlanden." De
eerste druk verscheen In 12 delen te
Den Haag van 1657 tot 1668. dc tweede
druk werd later door de Staten van
Friesland verboden.
(Vervolg op pag. 6)
O
Zeeslag tussen Hollanders en Engelsen
bij Ter Heide in 1653. Terwijl onze
mannen hier sneuvelden en ook
Maarten Harpensz. Tromp hier voor
zijn land het leven liet, streek Van
Aitzema het Engelse goud op, dat hij
wet z\jn verraderswerk verdiend had.
