Anti-Joodse razzia's en deportaties in
Russisch-Polen
LEEFDE IK
ftlEUWE LE'lDSCHE COURANT
3
ZATERDAG 25 FEBRUARI 195*
ACHTER HET IJZEREN GORDIJN
trouw garresteerd om man tot handlangers-
diensten te dwingen
IN MINSK, hoofdstad van YVit-Rusland, moest ik my by het hoofd der N.K.V.D.
en N.K.G.D., de volkscommissaris Tsanov melden. Zwijgend maar met grote be
langstelling werd ik door hem gemonsterd. Plots nam hij het woord en ondervroeg
r mün familie en de bezigheden van elk der leden daarvan, vóór de revolutie.
Dan sprak hfl: „U maakt op my een
goede indruk en ik geef U een opdracht,
welke een zware verantwoordelijkheid
op Uw schouders legt. U zult 'het Sowjet-
regiem in'de bevrijde gebieden van Po
len moeten invoeren en daartoe een vér
strekkende macht kunnen uitoefenen.
In Brest-Litowsk komt U onder ma
joor SergeijeW te werken. Maar alvorens
daarheen te vertrekken, zult U nadere
bevelen ontvangen bij kameraad Pono-
naremko, secretaris van het Centraal
Comité der Communistische Partij van
Wit-Rusland. Dat is alles."
Dat waren de namen van de twee
grote bazen in Wit-Rusland: „Sergeijew
en Pononaremko; de eerste hoofd van
politie, de tweede de politieke leider. De
laatstgenoemde legde mij in een onder
houd van 20 minuten uit, welke politieke
opdrachten in het gebied, dat nu West-
Wit-Rusland geworden was, moesten uit
gevoerd worden. „U moet in de eerste
plaats de proletariërs die in de kelders
wonen naar de appartementen van de
kapitalisten laten verhuizen. Ga niet on
middellijk over tot de arrestatie der be
langrijke figuren in de intellectuele,
sociale en economische wereld, maar ver
zamel zoveel mogelijk inlichtingen en
maak lijsten met namen voor de komen
de zuivering. Begin met de stad te zui
veren van alle U verdacht voorkomende
elementen. Alle bordelen, kenmerken
van alle kapitalistische landen, moeten
worden gesloten, alle dieven en g
sters gearresteerd worden. Stuur hen
naar werkkampen of naar opvoedings
centra, evenals de speculanten en zwart
handelaren. Daarvoor geef ik U twee
dagen. Voor 25 September moeten
uit Brest-Litowsk verdwenen zijn."
Koortsachtig begon onze sectie de be
velen uit te voeren.
Personeel werd aangeworven en t.
els in de overige provincies der Sowjet-
Unie, de organisatie opgebouwd.
In 1917 verscheen er een Sowjet-wet
waarbij de doodstraf werd afgeschaft.
(Juist op 12 Januari j.I. werd de dood
straf weer ingevoerd. Red.).
Maar ik, oud-hoofdofficier der N.K.
V.D. kan verklaren, dat de methoden
der Geheime Staatspolitie geen zier
anderd zyn en ook dat de wet uiteraard
geen rekening houdt met of melding
maakt van de dodeiyke gevolgen
»,dysenterie" of „longontsteking".
De eerste afdeling onzer sectie was de
geheime inlichtingendienst.
De voornaamste taaik daarvan was het
recruteren van geheime agenten onder
de inwoners van elke stad. Het was voor
ieder practisch onmogelijk te weigeren
tipgever der N.K.G.D. te worden. Vele
eerlijke mensen hadden hevige gemoeds
bezwaren tegen zulk een functie en wei
gerden hardnekkigtotdat de N.K.
G.D. middelen op hen toepaste welke de
weerstand der meesten brak. Er werd
bijv. besloten dat de hoofdingenieur ener|
Achter het IJzeren Gordijn
„Ik. oud-hoofdofficier van de
N.K.V.D. kan verklaren, dat de me
thoden van de Geheime Staatspolitie
in de Sowjet Unie geen zier zijn ver
anderd (al werd de doodstraf tijde
lijk „afgeschaft") en ook. dat de
wet uiteraard geen rekening houdt
met of melding maakt van de dode
lijke gevolgen van „dysenterie" of
..longontsteking*"
Deze verklaring kunnen onze lezers
vinden in dit laatste artikel van de
hand van ir Sergei Kirilov,
voormalige hoge functionnaris van de
Russische Geheime Staatspolitie.
Neem en lees
Vandaag is Nederland weer zijn boe
kenweek gaan vieren. Die boekenweek
heeft onder ons volk burgerrecht ver
kregen- Niet, dat ieder nu maar van dat
burgerrecht gebruik maakt. Dat is intus
sen met vele burgerrechten het geval.
Maar tóch burgerreoht. Ook in deze zin,
dat in de boekenweek het boek dichter
bij de Nederlandse burger, bij de Neder
lander wil komen' en door die Nederlan
der misschien ook wel gastvrij wordt
ontvangen.
Vandaag, nu de boekenweek begint,
wil ook de krant; ook onze krant, nog
eens de aandacht op het boek vestigen.
Dat is eigenlijk gezegd wel een beetje
erepliaht en ereschuld. Want er zijn hui
zen en gezinnen, ook in Nederland, waar
de 'krant het boek wel wat heeft ver
drongen. Wij willen wel zeggen, dat wij
dit jammer vinden. Het was ook niet
nodig geweest. En.... de krant had het
ook niet nodig gehad- Maar het feit ligt
er. Ook daarom wil vandaag de krant
een goed woord voor het boek trachten
te spreken.
Zulk een goed woord is niet overbodig.
Zeker, de Bijbelse wijze wist reeds, dat
ook boeken een oyerdaad kunnen wor
den. Maar om overdaad te worden,
moeten ze toch eerst een daad zijn. En
onze indruk is, dat voor verreweg de
meesten onder ons dit in deze tijd zeer
zeker niet het geval is. Er worden, door
welke omstandigheid ook, weinig, te
weinig boeken, gelezen.
De Bijbelse spreuk kunnen we ook zo
lezen, dat wie boeken verslindt, door
boeken wordt verslonden. Ook in dit op
zicht is het lezen van boeken een kunst.
In de keuze toont zich de meester. Die
meester zal zich nimmer te hoog achten
om zich een door deskundige en door een
goed verkoper te laten adviseren. Voor
hem behoeft niet het vele groot te zijn,
voor hem is wel het grote véél. Voor
hem is (naar een bekend woord) niet
belangrijk, of een boek volumineus is;
voor hem is alleen beslissend, of het
lumineus is.
De kunst van het boekenlezen zullen
we steeds weer moeten leren beoefenn.
Dan zullen we gaan bemerken, dat boe
ken papieren vrienden zijn, van wie men
na het lezen node afscheid neemt, moei
lijker afscheid dan van vele vrienden
van vlees en bloed. Maar dat afscheid
wordt verzoet door de wetenschap, dat
men de oudé vriend altijd weer kan
opzoeken, bezoeken, ter hand nemen,
zich door hem laten toespreken en ver-
Wij willen vandaag niet schrijven over
«11e aspeoten van het boek. Wij willen
ook niet gaan sohrijven over alle soor
ten van boeken, welke er zijn. Wij willen
zelfs niet gaan sohrijven over de ontzag
lijke gevaren, welke ook in f boek schui
len. in het vuile pamflet, in het wellicht
hooggeprezen artistiek product
Ook in deze opziahten spreekt het
boek de taxi van de mens- Het boek is
menselijk, in zijn schone en in zijn
slechte zijden. Het brengt het getuigenis
van levensvolheid en van levensleegheid.
Het krijt zijn armoede uit of het durft
aarzelend gewagen van hoop tegen hoop
en van geloof. Het kan machtig zijn tot
in het hart van zijn bange machteloos
heid.
Het boek is ook de gave voor en van
de Qhristen in deze wereld, gave en op
gave. Die Christen en heel de wereld
mét hem heeft nog een boek. Dat is
het boek der boeken. Dat is de Bijbel.
Dat is het mooiste geschenk, mooier dan
enige boekenweek ooit zou kunnen ge
ven. Dat boek is ook een gave en een
opgave- Het mag opgave zijn, omdat het
van zijn lezer vragen mag wat geen en
kel ander boek vragen mag: overgave.
Overgave aan Hem, Die van dat boek de
inhoud is. En Die het ook van ons leven
wil zijn.
grote firma als agent zou worden aan
geworven. Het was een man, die de al
gemene achting genoot, goed ingelicht,
en dus bij uitstek geschikt was om de
N.K.G.D. goede diensten te bewijzen. De
eerste keer op het hoofdkwartier der
afdeling ontboden werd Bronislaw Kruc-
zinski er van beticht de fabriek slecht
te beheren en na summier verhoor
arresteerd.
Na enige dagen verblijf in de cel liet
men hem vrij. Toen werd zijn vrouw op
gepakt, omdat zij de dochter was van
een vroegere grondeigenaar. Twee kleine
kinderen, 6 en 2 jaar oud, waren alleen
thuisgebleven.
Wanhopig klopte Kruczinski aan
deuren van St. Bureaucratius om
zaak of liever die van zijn vrou\
bepleiten en haar invrijheidstelling te
erlangen. Toén zeide een N.K.G.D.-amb-
tenaar: „Wij zijn bereid om Uw vrouw
vrij te laten op voorwaarde dat U ons
voortaan alle inlichtingen zult verstrek
ken, die wij nodig hebben."
Na lange aarzeling in hoogste ziele-
nood gaf Kruczinski toe en elke Zater
dagavond moest hij zich naar een af
gelegen huis aan de periferie van de
stad begeven om zijn wekelijks rapport
af te leveren. Nooit echter werd hij op
een N.K.G.D.-kantoor ontvangen.
Belangrijk waren zijn rapporten nooit.
Kennelijk poogde hij ons een rad voor
ogen te draaien. Op een zeer discrete
wijze kreeg hij toen de mededeling, dat
zijn vrouw opnieuw gearresteerd zou
orden en toentoen gaf hij ons
11 e informaties die wij maar wens-
De geheime agenten waren in drie
categorieën ingedeeld. Groep A waren
de gehonoreerde agenten. Groep B be
stond uit mensen die tot het agenten-
werk gedwongen waren en groep C ten
slotte uit verdachte elementen die on
middellijk na uitvoering hunner opdracht
geliquideerd werden.
De eerste afdeling had veel geld tot
haar beschikking en betaalde vaak fan
tastische sommen, wanneer het belang
rijke inlichtingen betrof.
Vaak gebeurde het, dat men dè aan
gever tegelijk met de aangebrachte ar
resteerde en in dezelfde cel opsloot om
nog meer inlichtingen te krijgen. In
andere gevallen werden de aangevers
gearresteerd, omdat zij valse gegevens
verstrekt hadden. Maar ook werden de
tipgevers na het volbrengen van hun op
dracht in hechtenis genomen en naar de
controle-sectie in Minsk gestuurd. Want
sommigen hunner wisten bijwijlen heel
wat meer dan hoge officieren of ambte
naren dier controle-sectie, daar het soms
noodzakelijk was ter vergemakkelijking
van de uitvoering hunner opdracht hun
subtiele staatsgeheimen toe te vertrou-
Dan werd uiteraard de agent zelf een
gevaar en moest geliquideerd worden.
Dat geschiedde bijv. doordat een N.K.
G.D.-man zogenaamd per ongeluk zijn
pistool in het huis van zijn slachtoffer
liet liggen, dat bij een huiszoeking de
volgende dag gevonden werd.
Een andere opdracht der sectie was het
controleren van vreemdelingen. Ieder,
die de grens overschrijdt wordt auto
matisch gevolgd en geschaduwd. Veelal
worden hiervoor charmante jongedames
dgd. De bevoegdheid van de Wit-
russische ambtenaar reikt evenwel
slechts tot Smolensk waar hij de vreem
deling, wanneer deze Rusland verder
inreist, aan een Russische agent
geeft, zonder dat dit uiteraard de v
deling zal opvallen. Wanneer een toerist
of handelsagent in een hotel logeert,
neemt zijn bewaker steevast een kamer
naast de zijne.
Joodse vluchtelingen
Een zeer moeilijk probleem in Wit-
Rusland was het Joodse, dat nog ge
compliceerd werd door de duizenden
Joodse vluchtelingen uit de Poolse ge
bieden, die door de Duitsers bezet waren.
Wij hadden stellig verwacht, dat zij hun
nationaliteit opgeven, zich asm de Sow-
jetwetten onderwerpen en een Sowjet-
paspoort aanvragen zouden. Maar
tegendeel, wij ontmoetten bij deze vluch
telingen sterke weerstanden, want deze
anti-nazi's konden zich allerminst ver
enigen met onze politieke- en levens
opvattingen. Krachtens een accoord tus
sen de Sowjet-Unie en Nazi-Duitsland
werd er in Brest-Litowsk
geïnstalleerd, die paritair samengesteld
was en ten doel had Duitse en Poolse
onderdanen te doen repatriëren. Merk
waardigerwijs begaven zich vele Joden
naar Brest-Litowsk om de formulieren
in te vullen welke voor de terugkeer
naar het Westen nodig waren.
Het hoofd der N.K.G.D. vroeg mij de
reden uit te vissen waarom de Joden
het voor hen toch zo gevaarlijke Duitse
regiem boven het Sowjetrussische ver
kozen. Ik deed mijn burgerkleren aan
en ging langs de straten slenteren en
verschillende café's bezoeken. Toen hoor-
I de ik de Joodse klachten, dat het leven
in Rusland zo moeilijk was.
Dat men er uren in de rij moest staan
om enige levensmiddelen te bemachti
gen. Dat men voor een klein stukje
brood zo zwaar werken moest en dat
ze in Warschau zo veel familie en ken
nissen hadden. Briesend van woede hoor
de mijn chef mijn mondeling rapport
aan en hij riep uit:
„Goed zo, dan zullen wij ze eens gaan
opvoeden!" Hij stuurde een uitvoerig
rapport naar Minsk en twee dagen later
kwam een telegram waarin de depor
tatie van al de Joden naar streken in
het Verre Oosten der Sowjet-Unie be
volen werd. Alle commandanten
regiment grenswacht en alle geheime
agenten moesten bij de chef komen,
evenals de directeur der spoorwegen en
het N.K.G.D.-hoofd der spoorwegbewa
king.
Des avonds om 11 uur zou er alarm
geblazen worden, waaraan een grote
kaderbijeenkomst zou vooraf gaan
waarin medegedeeld zou worden dat
in de nacht een grote politiële actie z__
plaats hebben. De stad moest omsingeld
worden, zodat er geen levend
of uit zou kunnen.
Twee compagnieën werden te mijner
beschikking gesteld, die de belangrijkste
straten moesten afzetten. Een andere
compagnie kreeg 30 dagen proviand
de trein te convoyeren.
..Vijf treinen van elk 40 wagens werden
bij de argeloze spoorwegdirecteur, die
volkomen met de N.K.G.D.-methoden
bekend was, besteld, elk besie.ua i
een zeer langdurige reis.
De directeur begon te
hij niet voldoende locomotieven
gons ter beschikking had, waarop de
chef der geheime politie met staalharde
blik alleen zeide: „Zorg, dat er gebeurt
wat ik beveel! Zijn er geen wagons, dan
maar beestenwagens. Doch zij moeten
er wezen, denk daarom!"
Tot de leider der Spoorwegpolitie zich
wendend wees hy deze er op, dat men
bü een actie als de voorgenomene, kwa
lijk kon rekenen op de Poolse arbeiders
dat dus Russisch personeel
veiligheid althans tot de Russische grens
moest zorgdragen. Wanneer een der ar
restanten levend zou ontkomen, zou hij
daarvoor met eigen hoofd verantwoor
delijk zijn.
De razzia
De secretaris van de Bond van Jonge
Communisten kreeg de opdracht des
avonds tegen 10 uur verzamelen te bla-
het clubgebouw, dat nadien door
niemand meer verlaten mocht worden
zonder uitdrukkelijk verlof.
Een kleine groep jeugdige communis
ten moest de stad in gaan en het ge
rucht verspreiden, dat er des avonds in
de Synagoge een meeting over de repa
triëringskwestie zou worden gehouden.
Het was een weldoordacht, strategisch
goed voorbereid plan. Ieder der aanwe
zigen werd absolute geheimhouding op
gelegd. Des middags te 2 uur werden
alle geheime agenten huiswaarts gezon-
'm om te slapen, want de actie zou
uur zonder onderbreking duren.
Op de gebruikelijke wijze togen wy
huiswaarts. De een na de ander in ver
schillende richting met tussenpozen van
3 minuten. Om 10 uur 's avonds hadden
vele Joodse mannen en vrouwen zich
verzameld in de Synagoge. Ook werd
de hoofdstraat afgezet. Cavalerie ver
soheen en de actie begon.
Ieder moest zijn papieren tonen. De
ingezetenen werden niet verhoord maar
de vluchtelingen en zij, die geen vast
In het Zondagsblad van vandaag treft men in de serie „Bekende landgenoten
thuis" een artikel aan over dr Beel. Ten huize van de ex-minister-president
maakten wy deze aardige foto van het gezin Beel.
Lezers schrijven ons:
Critiek op hoofden van dienst in de
openbare raad
Een ambtenaar schrijft ons alsnog het
volgende:
„De onverkwikkelijke debatten In
Leidse raad op 13 Februari hebben,
aandachtige lezing, van de verslagen, wel
enkele vragen doen rijzen. De vraag, d:
het sterkst naar voren kwam, was: „Mag
een hoofd van dienst in het openbaar
worden becritiseerd?" Het objectieve on
derzoek van B. en W. alsmede de uit
spraak van de raad lieten hieromtrent
geen twijfel. Dit zal inmiddels wel door
iedereen ter harte zijn genomen. Nu ei
echter in uw blad sprake is van eer
„analoog" geval met de generaal-direc-
teur der stichtingen, vragen we ons ir
gemoede af: „Is dat wel juist?" Waarom
deze scherpe aanval van prominente fi
guren als mr dr Knol en mr Woudstra
op een alleszins bekwaam en vooral
humaan mens? Vanzelfsprekend is
geoorloofd, als financieel expedt vragen
stellen over het beleid, maar eer
ander is door uw blad verslagen op
wijze, waardoor velen onaangenaam zijn
getroffen. Hier is geen enkele laakbare
handeling gedaan, hoogstens is sprake
van onjuist financieel inzicht, hetgeen
door B. en W- ook wordt beweerd. Er
echter geen woord gerept over het vele
goede, door dit hoofd van dienst
de stichting gedaan. Bij ambtsaanvaar
ding trof hij een inrichting aan, welke
geen enikel opzicht met andere kon
wedijveren. Mag deze figuur nu w(
het openlbaar worden becritiseerd?
sn ander de heren medici-raadsleden
ontgaan? Vooral dat een bekwaam
tegenwoordiger van de medische wereld
grof werd aangepakt? De suggestie is
bepaald onjuist, om medisch inzicht
te willen onderwerpen aan het admini
stratieve. Samenvattende kan men zeg
gen, dat het wellicht aanbevelenswaar-
is een commissie te benoemen, die
feiten als deze. klachten, promotiekan-
snz. objectief kan onderzoeken en
beoordelen- Laat de gemeente Leiden
hiermede beginnen ter voorkoming van
moeilijkheden, dan is de wens van vele
ambtenaren vervuld."
beroep hadden^ gegrepen. Enkelen hun
ner hadden een paspoort waarin para
graaf 11 gedrukt stond, hetgeen bete
kent, dat zy geen recht hadden zich in
streek te bevinden meer dan 100
van de grens verwijderd. Al deze
nen, vrouwen en kinderen werden
onmiddellijk gearresteerd. Geschreeuw
en gejammer steeg op in de straten, ter
wijl wij begonnen de duizenden gevange-
;n te sorteren.
Als de ergste schuldigen beschouwden
w\j degenen, die repatriëring naar d(
Duitse zone van Polen hadden aange
vraagd. De Russische verbindingsofficier
bij de Duitse commissie, had zonder
enige moeilijkheid de volledige lijst der
repatriëringscandidaten gekregen.
werden in de gevangenis gewor-
m later naar Minsk getranspor
teerd. Deze operatie had tot gevolg
massa-arrestaties in geheel Oost-Polen.
In Byalistok werden 30.000 Joden gear
resteerd. In Brest-Litowsk 15.000. Een
complete lijst der gevangenen werd op
gesteld en voorlopig werden zij in bees
tenwagens opgepropt alvorens via Minsk
het bevel uit Moskou zou komen, w
heen de onder stoom staande locomotie
ven hun blanke ballast zouden trans
porteren. Dagen later kwamen de in
structies:
De ongelukkigen werden naar Ar
changel en de republieken Kerini Schie-
ta, Cheliabinsk en Oost-Siberië gedepor
teerd. Onze taak was hier ten einde.
(Aavertenaei
(Deze kwesties mogen naar onze me
ning in geen geval weer worden opge
rakeld. Het is dan ook ons verlangen,
dat er na dit ingezonden stuk en
naschrift van de redactie geen letter
meer in ons blad over wordt geschre
ven. Voor het juiste begrip lykt het
echter beter, dat het schrijven
„ambtenaar" niet ter zijde wordt ge
legd. Ten eerste zij er op gewezen,
de raad in het openbaar spreekt en
sluit en dat de pers tot taak heeft, het
behandelde en beslotene te publiceren.
De bladen hebben zich in dit geval ech
ter (gelukkig!) juist voor overdrijving
gehoed. Ten tweede de beide gevallen
zijn niet analoog. De heer Schüller riep
in de raad een hoofd van dienst ter ver
antwoording voor een reeks van feiten,
die hij tevoren nóch ter kennis van de
betrokken wethouders, nóch ter kennis
van het college van B- en W. of va
betrokken raadscommissies had
bracht. Tegen dit optreden richtte zich
o.m. het protest van mr Woudstra.
heeft daarbij beweerd, dat een ambte
naar niet rauwelijks door een raadslid
in het openbaar ter verantwoording kan
worden .geroepen, maar dat 'het optreden
der ambtenaren vaLt onder de algemene
verantwoordelijkheid van B. en W.
onder de bijzondere verantwoordelijkheid
van de betrokken wethouder. De critiek
van mr dr Knol op het beleid van
ander hoofd van dienst, werd- geuit
aanleiding van een enkel concreet
dat in de betrokken raadscommissie reeds
aan de orde was geweest en dat zowel
bij het college als bij de raad bekend
Mr ^r Knol stond op hetzelfde
standpunt,' dat door de raadscommissie
deze werd ingendmen en waarbij, blij
kens het verdere verloop van het debat,
het college van B. en W. zich aansloot.
Hier was geen sprake van een recht
streeks ter verantwoording roepen var
een ambténaar buiten de verantwoorde
lijke organen om. Gaarne besluiten wij
met het uitspreken van onze hoogachting
voor de hoofden van dienst De suggestie
inzake het instellen van een commissi!
geven wij gaarne door. Red. N L.C.)
RESIDENTIE-ORKEST
Het 7e abonnementsconcert van het
Res-Orkest op Donderdag 9 Maart a.s.
in de Stadsgehoorzaal staat na het
interregnum Cluytens weer o.l.v.
Willem van Otiterloo. Het opent
met de Symphonie Nr. 100 in G, de z.g.
„Militaire" van Jos. Haydn. Vervolgens
1 nen Jaap en Haakon Stotijr
kunnen beluisteren in het aan hen op
gedragen Dubbelconcert voor 2 hobo's er
orkest van Alexander Voormolen. Dil
werk met zijn zangerige thema's er
prachtige instrumentatie is in het bij
zonder door de unieke interpretatie der
beide Stotijns reeds lang een geliefd re
pertoire-nummer van onze orkesten ge
worden.
Tot slot wordt uitgevoerd de Sympho-
e „Harold in Italië" van Hector Berlioz;
de solopartij voor altviool neemt de solo
altist van het Res. Orkest, Henk van
ster en, voor zijn rekening. Deze
symphonie is geïnspireerd op het gedicht
„Child Harold" van de Engelse dichter
Lord Byron en draagt waar Berlioz
zich met deze figuur verenigt een
tobiografisch karakter. Tengevolge
de hoge eisen, die het werk aan de uit
voerenden stelt, komt het slechts zelden
op de programma's voor. Het Res. Or
kest speelde de symphonie voor het laatst
in 1919 onder Peter van Anrooy.
DELFT (B) WON VAN LEIDEN (B)
De biploegen van de Universiteit te
Leiden en de Technische Hogeschool te
Delft speelden een vriendschappelijke
wedstrijd in de Prinsestad. Volgens de
verwachting wonnen de Delwenaren. De
uitslag was: 15—7, 164, 12—15, 15—11.
Vrijdag a.s. komen de twee ploegen
van de Vrije Universiteit te Amsterdam
tegen Leiden a en b spelen.
WILHELM BRANDT.
Vertaald door
H. J. VAN DER MUNNIK
Hierbij moet niet alleen gedacht wor
den aan holle frasen en gewaagde
grappen; ook z.g. wetenschappelijke,
zelfs religieuze onderwerpen werden
aangesneden en met de grootheidswaan
bijv. geredekaveld over het al of niet
bestaan van God. Een en ander onder
het niet al te karig gebruik van bier
i sterke drank
Jurgens kwam naast my zitten. Wat
kan hem bewogen hebben, my in deze
kring tinnen te voeren? Ik weet geen
ander motief dan: het verlangen van
een in de grond der zaak slecht n
naar gemeenschap. Wie zijn ziel in ge
vaar brengt, rust niet voor hij een
ander kan mee omlaag trekken. Zoals
ik toen nog was, was ik hem een
ergernis, want hij kon aan mij voort
durend zijn eigen nederlaag afmeten.
En nu hield hij my in zijn slecht
klimaat de hand boven het hoofd.
Dat wil zeggen volgens de .e-r! ^"men-
ten van deze troep, een aankómeling
dronken te voeren. In zoverre was ik
een zeer welkom object: onervaren tot
en met. Zo werd mij ijverig toegedron
ken en dus moest ik „bescheid doen'
want ik zag dat als een hoge eer. Dan
stond er een op en bracht een klinken
de toast op mij uit. Dat streelde mijn
ij delheid en trots keek ik om mij heen,
allerminst ervan bewust dat ik het
mikpunt van spot begon te worden. De
drank droeg er natuurlijk toe bij, dat
mijn denkvermogen verzwakte, terwijl
Jurgens er wel voor zorgde, dat ik niet
terstond geheel ontspoorde. Voorzien
de, dat de reactie dan de volgende
morgen tot een radicaal breken met
dit „vermaak" zou leiden, fluisterde
hij my in, dat het de gewoonte was,
dat nieuwelingen de eerste paar
avonden om 10 uur vertrokken. Het
zou mij geen goed doen als ik nog
lang bleef; het ware beter, nu op te
breken. Ook dit slikte ik, beneveld
door de hulde en de drank
Was op dit ogenblik nog maar een
trouwe hand op myn schouder gelegd:
sta op, jongen, vlucht weg, eer de vol
gende lasso om je hals geslingerd
wordt! Het is nü nog mogelijk!
Maar zo'n waarschuwing was er
En Jurgens liet voor myn vertrek
tig gebeuren wat nu volgde. In l
gereserveerde kamer bediende een
kellnerin, speciaal met het oog op de
jonge „heren" en door de caféhouder
daar geplaatst. Het was een echt grote
stadskind, misschien zelf de oorzaak,
misschien het slachtoffer van deze uit
spattingen..
Onervaren op dit terrein, zag ik
niets anders in dan een bewijs van
prettige kameraadschap. Terwijl Jur
gens en ik ons gereed maakten om te
vertrekken hij zou mij veiligheids
halve een eindweegs vergezellen
maakte een der tafelbroeders onder
algemeen bijval de voorslag:
Nu moest Tielemann eigenlijk
Liesbeth nog een afscheidskus geven.
Dat is dan meteen een bewijs, dat hij
als lid is ingeschreven. En dan is ie
meteen los van alle huisbakken herin
neringen. Kom Tielemann. wees
Liesbeth jubelde om het hardst mee.
Snel zette zij een stel bierglazen, die
zij in de hand had, neer en stelde zich
in postuur. Jurgens fluisterde mij in,
dat dit er zo bij hoorde. En ik in mijn
dolle overmoed, wilde natuurlijk mijn
positie als „lid in volle rechten" hand
haven en de wijn had mogelijke weer
stand al lang verlamd. Aldus geschied
de en een stormachtig applaus was
myn loon.
Schijnbaar een onbeduidend gebeu
ren, een jeugdgrap, zoals het leven er
wel meer geeft. Met dit luchtig vonnis,
kan men volstaan, vooral als men op
dit terrein nog alles te verliezen heeft.
Maar wat baat mij het inzicht van
anderen? Ik had alleen te beden
ken, wat dit uur voor my te beteke
nen had. En dat was: dat ik reeds het
grootste verlies geleden had dat een
moedeloze jongen te lijden heeft: de
reinheid van het hart als het pantser
van een niet door moederliefde be
schermd kind.
En toen: naar huis! Een eindje liep
Jurgens nog mee. En feliciteerde mij
nog eens: „Ik heb al heel wat vuur-
doopjes meegemaakt maar nog nooit
is het zo vlot gegaan als met jou. Daar
kun je trots op wezen!" Met zielige
plechtigheid beloofde ik hem op ere
woord mijn eeuwige trouw aan de
club. Bij de haven namen we afscheid.
Naar huis gaande, stond ik een
ogenblik op de lege straat stil, als om
mij te bezinnen. En toen lopende naar
huis, want tram noch veerboot waren
ineer te zien. Een lange weg terug
ja, en die had ik nodig, want er moest
nog een diepe afgrond gegraven wor
den tussen mij en die mij lief waren
thuis, in de stille schipperswoning. Er
moest een leugen verzonnen worden
om liefde en trouw, zorg en angst op
het dwaalspoor te brengen. Dat kostte
my veel inspanning en af en toe stond
ik weer stil onder de strakblauwe
nachthemel. Met vaste hand moesten
eer en schaamtegevoel teruggedron
gen worden en de weg gebaand voor
het aanpassen van een masker. Maar
eindelijk was dat dan toch gelukt. En
zelf had ik er nog geen vermoeden
van, dat ik nooit weer als een onbe
zorgde jongen deze weg zou gaan; pas
veel later ben ik mij bewust gewor
den van de zware nederlaag, op deze
avond geleden: te bedriegen degenen,
die mij slechts met liefde en trouw
omringden.
(Wordt vervolgd)
„Landbouwgebied wordt
gaandeweg kleiner"
Jonge boeren moeten ander werk zoeken
of emigreren
Een enthousiaste schare jeugdige boe
ren en boerinnen heeft Donderdag in Lom-
merijk de jaarvergadering van de afde
ling Zuid-Holland van de Chr. Jonge
Boeren- en Tuindersbond bijgewoond.
De bondsvoorzitter. Mr W. Rip, sprak
over „Actuele Landbouwproblemen".
Hij behandelde de bedrijfsorganisatie,
de vestigingseisen in de landbouw en de
toekomst van de jonge boer. Mr. Rip
wees er op. dat jaarlijks in ons land 12000
jonge mensen uit het boerenbedrijf ander
werk moeten zoeken of anders zullen zij
moeten emigreren. Spr. zag geen andere
oplossing van het probleem. Hij achtte
het in dit verband echter noodzakelijk
dat er matige vestigingseisen moeten
„Het landbouwgebied in ons land
wordt gaandeweg kleiner. In acht jaar
tijd zal de uitbreiding van dit gebied met
de Noord-Oostpolder weer teloor gaan,
door de aanleg van sportvelden, vlieg
velden, wegaanleg en de uitbreidings
plannen van veel gemeenten".
De voorzitter, de heer J. de Jong uit1
Alphen aan de Ryn hield een begroe-
tin'gsrede.
De heer C. M. Vogelaar van Melissant
gaf als secretaris van de afdeling het
jaarvenslag. Het ledental van de afdeling
is thans ruim 600, verdeeld1 over 17 afde-
In de middagvergadering #hield mej.
Lugtigheid. presidente van "de C.BP.B
een prop^ganda-rede. Ook ditmaal voer
den leden van de vereniging in Leider
dorp een stuk op: „Alles zal reg kom".
Ds A. G. van der Stoel van Bengen op
Zoom sprak een toepasselijk woord.
Samenstelling Collegium L. S. C.
Het Coll Jum van het Leidse Studen
tencorps wend voor het jaar 1950'51 als
volgt samengesteld: M. S. H. G. Heerma
van Voss, praeses, P. J. H. Jonkman^ ab-
actis, O. Hattink, quaestor, G. Dutry van
Haeften, assessor, I, en H. C. G. Carsten.
H.
Niet slecht. maar duurt
De „blauwe tram", die tot op heden
Zo minzaam concurrerend bleek.
Die ons voor een gematigd prijsje
Vervoerde door de bollenstreek;
De „blauwe tram", die ons van Leiden
Voor vijf en zestig centjes maar
Naar 't Haagje brengt met een retourtje,
Ziet haar tarieven in gevaar.
In deze tramwegcombinatie
Heeft Neerlands Spoorwegmaatschappij
Als aandeelhoudster 't meest te zeggen,
En het gelag betalen wij.
De concurrerende tarieven
Doen afbreuk aan 't vervoer per trein;
Dat kan de Staat niet permitteren,
Dus moet 't publiek de dupe zijn.
Het gaat als met de schoenenlapper
Die zich moet houden bij zijn leest.
Waar blijft de vrije concurrentie?
Waar blijft de ondernemingsgeest?
Ik kan de nationalisatie
Als vorm van zakelijk bestuur
Nog niet als ideaal beschouwen; 1
Een Staat beheert niet slecht... maar duurt
GRé KEMPEN—STERRENBURG
Uitbreiding Acad. Ziekenhuis
te Groningen
B. en W. van Groningen hebben by de
raad een voorstel ingediend om voor
rekening van de gemeente te nemen een
vierde deel van de kosten, die gemaakt
zullen worden bij de bouw en de inrich
ting van een nieuwe kidniek voor in
wendige geneeskunde aan het algemeen
provinciaal, stads- en academisch zie
kenhuis aldaar. Deze kosten worden
voorlopig geraamd op rond f6.000.000.
waarvan de gemeente dus f 1.500.000 zou
moeten dragen.
Reeds lang vóór de oorlog lag het in
de bedoeling onder de vernieuwings-
werken aan het Academisch ziekenhuis
ook op te nemen de bouw van een
nieuwe kliniek voor inwendige genees
kunde ter vervanging van de thans be
staande, die geheel verouderd is. In 1940
moest de bouw hiervan worden uitge
steld.
Het lied der aethergolven
Gramofoonmuziek
Lunchconcert
mofoonmuziek
Uit het boek der boeker
Omroeporkest
Katholiek overleg
Kamermuziek
Voor de strijdkrachten
Gevar. programma
Avondgebed
Nieuws
Gramofoonmuziek
NCRV Nieuws
Gymnastiek
Gramofoonmuziek
Gewflde muziek
Gramofoonmuziek
Gramofoonmuziek
Gramofoonmuziek
Mandolinemuziek
Gramofoonmuziek
8.45 Seml-klassleke mui.
9.10 Sport
9.15 Verzoekprogram
9.30
9.45 Geestelijk leven
9.55
10.00 VPRO Geeft het door.
10.05 Voor de kinderen
10.30 KOR Doopsg. kerkd.
11.30
11.40
12.00 AVRO Orkestconc.
12.15
12.30 Eur. college.
12.35
12.40 Orgelspel
12.55
1.00 Nieuws
1.15 Mededelingen
1.20 Musette-orkest
150 Even af rek., heren.
2.00 Gramofoonmuziek
2.05 Boekbespreking
2.15
250 Phllh. orkest
320 Filmpraatje
3.35 Mannenkoor
5.30 VARA Ome Keesje
5.50 Kinderkoor
6.05 Reportage
6.15 Nieuws
6.30 Cabaret
7.00 Radiolympus
7.15
7.30 Licht muziek
8.15 Omroeporkest
9.15 Hersengymnastiek
9.45 Metropole-orkest
10.10 Cabaret
10.36 Cowboyliedjes
10.45
11.00 Nieuws
11.15 Gramofoonmuziek
Tulnbouwpraatj e
Bijbellezing
Gramofoonmuziek
Voor de kinderen
Orgelspel
Nieuws
Gramofoonmuziek
Serum, hoorspel
Avondoverdenking
Gramofoonmuziek
8.40 Gramofoon
9.15
9.30 Waterstanden
9.35 Gramofoon
10.00 Morgenwijding
10.05
10.15 Populair concert
10.30
10.50 Gramofoon
11.00 Op de uitkijk
11.15 Carillon
11.40
12.00 Lichte muziek
12.10
12.30 Mededelingen
12.33 In 't spionnetje
12.38 Pianoduo
1.00 Nieuws
1.15 Promenade-orkest
1.45
2.45 Voordracht
3.00 Viool en plano
3.30 Gevar. programma
4.00
4.15 Gramofoon.
4.35 Voor de kinderen
4.45 Musicalender
5.00
5.15
5.30 Voor de padvinders
5.45 Gramofoon
6.00 AVRO Nieuws
6 15 Gramofoon
620
6.30 Filmkrant
7.00 Voor de kinderen
7.05 Strijders Javazeeslag
8.05 Radioscoop
8.50
9.30 Apocalyps, orator.
10.45 Gramofoon
11.00 Nieuws
1125 Gramofoonmuziek
RADIO-CENTRALES
ZONDAG
Programma X
8.00 Nieuws
8.05 Concert
820 Dagklapper
8.45 Gramofoon
9.00 Nieuws
9.20 Light Orch.
1020 Gramofoon
11.00 Beiaard
11.05 Gramofoon
12.00 Gramofoon
12.15 ..Players"
12.30 Weer
12.32 „Players"
1.00 Nieuws
1.15 Gramofoon
1.30 Voor de soldaten
2.00 Opera
3.30 Verzoekprogram
420 Take It
5.00 Orkest
5.30 Batavia
6.00 Orkest
6.45 Cello
7.00 Nieuws
720 Muziek
8.00 Gevar. program
820 Orkest
9.30 Berichten
9.45 Gramofoon
10.00 Nieuws
10.15 Meesterwerkjes
11.00 Nieuws
11.05 Gramofoon
Programma 4.
8.00 Nieuws
822 Gramofoon
9.00 Piano
920 „Way out West"
10.00 Nieuws
10.10 „Chords"
10.30 Pioneers
11.00 Gramofoon
11.30 Orkest
12.00 30 Vragen
12.30 Omroeporkest
1.00 Verzoekprogram
2.15 Orkesten
3.45 Marsmuziek
4.00 Operette's
4.45 Dansmuziek
5.10 Orkest
6.00 Pioneers
6.5 Verzoekprogram
6.45 Parade
7.30 A laugh.
8.00 Concert
9.00 Operette
10.00 Gevar. muziek
11.00 Nieuws
11.15 Kunz
11.45 Macpherson
MAANDAG
Programma 1
7.00 Nieuw»
7.05 Gramofoon
7.30 Kroniek
720 Gramofoon
8.00 Nieuws
8.05 Concert
9.05 Gramofoon
10.00 Nieuws
10.10 Verzoekprogram
11.00 Orgel
1120 Militair orkest
12.00 Amus. muziek.
12.00 Amus muziek
12.15 Trio Hamy.
1220 Weerber.
12.40 Trio
1.00 Nieuws
1-15 Gramofoon
2.10 The days
3.00 Ménage
3.30 Orkesten
5.00 Strijdkrachten
6.00 Orgel
6.30 Voor do soldaten
7.00 Nieuws
7.30 Hawaiian muziek
8.00 Kamerorkest
9 00 Actualiteiten
9.15 Gramofoon
10.00 Nieuws
10.15 Verzoekprogram
11.00 Nieuws
11.05 Gramofoonmuziek
Programma 4.
7.00 Nieuws
7.15 „Bonjour 1- Monde
7.30 Sextet Simpson
- 7.55 Weer
8.00 Nieuw»
8.10 Concert
9.10 Gramofoon
10 00 Ménage
11.30 Gramofoon
12 30 Omroeporkest
100 Dagboek
145 Orkesten
2.45 Voor de kinderen
3.00 Voor de vrouw
4.00 Orkest
5.10 Casinoprogram
6.00 Voor de soldaten
6.30 Gramofoc i
6.45 Ensemble
7.15 Orkesten
9.00 Rainbow Room
9.45 Pianomuziek
10.00 Nieuws
10.15 Koor
11.00 Nieuw»
11.15 Topic for tbs night
11 15 Orkest
