Onzichtbaar in de diepte speelden zich de
talrijke processen af
HOE IN 1900 IN DUITSLAND NIEUWJAAR
WERD GEVIERD
VRIJDAG 30 DECEMBER 1949
De wereld in 1949
71LS in Neon-licht verschijnen ons
de dagelijkse gebeurtenissen der
buitenlandse politiek. Krant, radio en
film brengen ons feitelijkheden in
i verbijsterende hoeveelheid. Vaak ko-
j men ons deze berichten onsamenhan
gend en toevallig voor. In werkelijk
heid zijn deze gebeurtenissen schakels
van één geheel en wat toevallig
schijnt, is het resultaat van oorzaak
en gevolg. Wij kunnen spreken van het
schaakbord der wereldpolitiek, waar
op door partijen zetten en tegenzet
ten worden gedaan.
I Dit alles betreft de zichbare opper
vlakte van de gestadige stroom der
j gebeurtenissen, maar in de diepte, on-
richtbaar, spelen zich de processen af.
Deze processen bewegen zich in de
diepte als vissen en aan de opper-
5 I vlakte nemen wij slechts even, af en
1 I toe, het bewegen der vinnen waar.
1 Het is het psychische en geestelijke,
j dat waarneembaar wordt als politiek
en economie.
Indien als verliespost uit de tweede
wereldoorlog niet chaotische toestan
den, de kiemen in zich dragende var
nieuwe buitensporigheden, strijd en
tyrannie, waren voortgevloeid, zot
bijv. devaluatie onnodig zijn geweest.
Het zijn achterdocht en wantrouwen,
haat en vrees, die de spanningen doen
voortduren. Het gevaar ener massale
geestelijke devaluatie tracht me
bezweren door conferenties „aan de
lopende band", politieke en economi
sche ordening, Unies en Pacten, waar
bij men toch slechts aan de opper
vlakte van het vraagstuk blijft.
Na 1910 zijn er ongeveer vijf en
twintig grote wereldconferenties ge
weest en evenmin hebben deze de,
schier abstracte creatie van een Hit-
Ier kunnen verhinderen. In de landen
van Oost-Europa, onder de regie van
handige communistische leiders, een
geraffineerde propaganda en een pers,
die „totalitair" iedere persoonlijke
visie onmogelijk maakt, kan men thans
een zelfde, schier mythologische
ering voor Stalin aantreffen. Achter
het IJzeren Gordijn knalt het Russi
sche „Befehl ist Befehl"!
Niet ieder zal de mening delen
de „Manchester Guardian", dat de
pracht en praal, waarmede Stalin'
Die ons ontvielen
In het afgelopen jaar stierven er
een aantal bekende persoonlijkheden
In binnen- zowel als in buitenland.
Hieronder geven we de namen en de
data van enkele overledenen.
21 Jan- Dr. Alb. C. Kruyt overleden.
6 April Aaltje Noordewier-Reddingius,
zeer bekend zangeres.
7 April Opa Kooy, oudste Nederlander,
104 jaar.
IA April W. Strijbis, oud-voorzitter
Fabrieks- en Trans-
ste
verjaardag gevierd werd, de betekenis
ervan niet kan verdoezelen, als zou
toch de Stalinistische periode in Oost-
Europa haar einde naderen. Het zoi
in de natuur der dingen liggen, dat
Maarschalk Stalin, binnen vijf jaar
niet meer in staat zal zijn om Rusland
onder zijn controle te houden, even
min als de Bolsjewistische partij en d€
Kominfo-rm.
Hoe in het Oostelijk kamp de situ
atie zal worden als Stalin moet wor
den opgevolgd, valt niet te voorspel
len, maar wel wijst de zuivering var
Tito-istische elementen en de benoe
ming van maarschalk Rokossofski ir
Polen, op een zekere angst en zwakte
in het politiek-economische front
de Sowjet-Unie.
Scheidsmuur
XJET is langzamerhand een gemeen-
plaats geworden, dat wij leven ir
een gespleten wereld. Voor de vraag,
in welke richting deze wereld zich be
weegt, zou men kunnen verwijzen
naar een staatsman als Macchiavelli,
die toch zeker wel met beide benen
op de grond stond. Hij zegt ergens:
„degenen, die zich bezighouden met
het onderzoek, naar wat vroeger ge
schied is en thans gebeurt, zullen er
varen, dat de zelfde instincten, harts
tochten, bewegingen altijd hebben ge
heerst in alle landen en bij alle vol
keren".
Er is, alreeds gezegd, samenhang en
geen toeval in de verschijnselen der
internationale politiek, die weliswaar
beheerst wordt door de machtskwes-
tie en twee geheel verschillende ideo
logieën, maar waarvan men het resul
taat toch niet kan stabiliseren. Het zijn
de instincten, hartstochten, bewegin
gen, die aan alle Unies en Pacten toch
weer een meer relatieve waarde ver
lenen. Het principe wil, dat er eer
scheidsmuur moet bestaan tussen de
mocratie en communisme, tussen
Christendom en atheïsme en geen
land meer neutraal kan blijven ir
deze, voorshands nog „koude oorlog'
tussen Oost en West.
De belangrijke gebeurtenissen van di"
jaar zijn de logische consequenties var
deze gigantische strijd. Zeker, ir.
Europa moge met de gedeeltelijke op
lossing van de Berljjnse kwestie, de
spanning iets verminderd zijn, op het
andere front, Azië beweegt zich onge
hinderd, de communistische Chinese
draak. De directe aanleiding tot
conflict in Europa werd weliswaar
minder, maar concreter voltrok zich
de splitsing in een West-Duitse demo--'
cratische. en Oost-Duitse communis
tische volksrepubliek.
Na de jongste conferentie te Parij:
werd dit West-Duitsland van Ade
nauer zoveel mogelijk ingeschakeld
by de West-Europese politiek-econo
mische strategie onder supervisie van
de Ver. Staten. En ondanks de Franse
bezwaren zal op de duur dit Duits
land ook militair weer een rol gaan
spelen. Het zou onredelijk zijn er dc
Ver. Naties, de Assemblée en Veilig
heidsraad uitsluitend de schuld van te
geven, dat de klove tussen Oost en
West niet werd overbrugd en een
daadwerkelijke vrede nog steeds niet
in het zicht is.
De Russen deden de sensationele
onthulling, dat ook zij beschikken
het atoom-wapen en tussen de Grote
Mogendheden werd over het toezicht
op de atoom-energie geen overeen
stemming bereikt. Na de regeling var
de Palestijnse kwestie, is met het be
sluit over de internationalisatie var
Jeruzalem in het Israëlische kamp op
nieuw grote onrust ontstaan. De af
wikkeling van het probleem der Ita
liaanse koloniën verwekte hevige
agitatie in Eritrea. Tegenover de ver
mindering van de spanning in Grie
kenland, staat de heftige Kominform-
actie gericht op Joegoslavië. Een
Oostenrijks vredesverdrag is nog
steeds niet tot stand gekomen, even-
in als een verdrag met Japan.
In Oost-Europa, in landen als Polen,
Hongarije, Tsjechoslowakije, Roeme
nië en Bulgarije heerst een kerk-ver-
volgin^, zoals men die slechts kent uit
de Middeleeuwen, terwijl politieke
zuiveringsprocessen er aan de orde zijn
van de dag. Wij noemen slechts als
slachtoffers dezer terreur, Kardinaal
Mindszenty, Mgr. Beran, alsmede een
Rajk en een Kostof.
Verschuiving
TS het wonder dat Washington, mede
in het belang van West-Europa,
steeds krachtiger stelling nam tegen
over de „rücksichtslose" verwerke
lijking der Moskouse ideologie? Naast
het Marshall-plan voor het herstel van
Europa; werd ter handhaving der de
mocratische vrijheid het Atlantisch
Pact tot een militaire daad. Naast de
afbraak in het wereldorganisme
wij tevens een enorme bundeling
krachten. Het samengaan der zestien
Marshall-landen, regionale groeperin
gen van het genre als de Benelux,
welke „Finebei" of „Fritatux", als
mede „Uniscan" en „Scandanglia" of
„Brisk" heten.
De geperfectionneerde techniek
het luchtverkeer veroorzaakt, dat het
begrip „eiland" prae-historisch wordt.
De tijd van Albions „splendid isola
tion" is nog slechts herinnering. Een
heidsbewegingen als die voor eeri
„Verenigd Europa" zijn op drift ge
komen, Amerika decreteert, steunt
financieel-economisch en militair, zij
dit tevens uit zelfbehoud, maar daar
naast is het een probleem van de eer
ste orde, welke staat in West-Europa
de leiding moet nemen.
Het Engeland van Labour met de
genationaliseerde industrieën, de lege
schatkist, de devaluatie van Sir Staf
ford Cripps en de verplichtingen ten
:an de Dominions? Of is
Frankrijk met het reeds wankelende
kabinet Bidault, voortdurend bedreigd
door Gaullisten en communisten, al
vertonen Thorez en Duclos ook onrust
het Tito-isme in hun geleder
Zal Marianne haar begrijpelijke ob
sessie voor een herleving van hel
Duitse nazi-dom in welke vorm dar
ook, ooit kunnen overwinnen?
Er voltrekt zich overigens in ver
schillende landen der wereld een
Nederland (103 jaar).'merkwaardige verschuiving van socia-
80 April Oud-Minister Fiévez, 47 jaar.
1 Mei S. Stemerding, bekende figuur bij
het Chr. Onderwijs.
£2 Mei Willy Sluiter, kunstschilder.
22 Mei J. Forrestal. oud-minister van
Oorlog van de Ver. Staten.
5 Mei Generaal S. H. Spoor.
23 Juni Hans Plesman, gezagvoerder van
de „Roermond".
5 Juni Gen. majoor de Ruyter van Ste-
veninck.
27 Juni Mr. G. D. J. de Jongh, oud-kin
derrechter.
12 Juli M. v. d. Vaart, gezagvoerder van
de „Franeker".
27 Juli Dr. J. J. Fockema Andreae, oud
burgemeester van Utrecht.
11 Aug. W. Uittenbogaard, bekend
figuur in Chr. onderwijskringen.
19 Aug. Mr. J. Kruzeman, oud-presi
dent Amsterdams gerechtshof en voor
zifter Gezondheidscommissie.
81 Aug. J. H. Crezee, burgemeester
van Ridderkerk.
11 Sept. G. W. van Bergen Walraven,
directeur H.A.V. Bank.
16 Sept. B. E. Ruys, oud-directeur Kon.
Rott. Lloyd.
81 Oct. E. Stettinius, oud-minister van
Buitenlandse Zaken in de V. S.
2 Dec. Gerard Zalsman, bariton
zanger.
5 Dec. Q. A. de Ridder, oud-red.
„De Nederlander".
26 Dec. J. Hofman, oud-tweede voorzitter
C.N.V. en voorzitter van de Ned. Chr.
Grafische Bond.
27 Dec. M. L. Honnerlage Grete, oud-
lisme naar liberalisme en de conser
vatieven. Zo kwam dichtbij in België,
na een regeringscrisis van vijf en veer
tig dagen, een coalitie tot stand van
liberalen en katholieken. In enkele
Amerikaanse landen toonde men zich
afkerig van verder socialistisch geëx-
perimenteer. De uitslag der verkiezin
gen in de Britse Dominions, Nieuw-
Zeeland en Australië, waar de Labour -
lieden verslagen werden, moet wel als
een waarschuwend teken voor Attlee
en Bevin worden beschouwd, terwijl
het hart van de 75-jarige Churchill
nóg vuriger gaat kloppen!
Wij willen tenslotte de vraag stel-
lèn: Heeft de devaluatie wel de op
lossing gebracht voor het probleem der I
Europese valuta's en is de barrière j
voor noodzakelijke economische i
menwerking wel weggenomen? On
danks de gedane verzekeringen, is er
in West-Eutopa een aanzienlijke prijs
stijging merkbaar en geraken de rege- I
ringen straks opnieuw in de vicieuse
cirkel van prijsstijging en loonsver-
hoging, waarbij het spook der stakin
gen reeds om de hoek gluurt.
Resumerende: het wereldbeeld biedt I
geen reden tot een zorgeloos optimis
me. Noch de Ver Naties, noch Pacten
kunnen vrede en veiligheid garande
ren. Het wezen der dingen zal altijd
een mysterie blijven. En slechts de
Hogere macht, wijzende naar Christe
lijke eenheid en verbondenheid, is
veilige kompas der mensheid.
(Van onze correspondent in Berlijn)
Wanneer de Gardekurassiers by de jaarwisseling in 1900 koralen bliezen van de
door schijnwerpers verlichte koepel van het Berlijnse slot, dromden duizenden
mensen tezamen in de Lustgarten aan de Spree. Wilhelm n had toch in dit belang
rijke uur alle mensen van rang en stand om zich heen verzameld. Prinsen en prin
sessen, diplomaten, ministers en andere bevoorrechten, kwamen in equipages aan
rijden. Voor alle dames waren japonnen met slepen en sluiers een verplichte dracht.
Binnen, niet in de hof, maar in de witte zaal van het slot, stond een hele compagnie
soldaten opgesteld. En wanneer dan, na 12 uur, de keizèrlyke familie en de gasten
in een eindeloze rij aan Zyne Majesteit voorbijtrokken, sprak de keizer perso
nen, die by hem in de gunst stonden, welwillend aan. Tenslotte dacht hij ook aan
het wachtende volk. Zonder zich te vertonen!
geweldige
Het proces dat dit jaar de meeste aandacht trok
ONWEERSWOLKEN
Maar de pers berichtte de volgende
dag, „dat hij door het venster een blik
geworpen had op de woelige menigte
buiten". De volgende morgen verscheen
Wilhelm II dan, jammer genoeg,
tonele. Officieren van het garnizoen
irlijn waren aangetreden en de kei
deelde hun mede, dat hij „onversaagd de
opbouw van de marine zou voortzetten,
opdat door haar het Duitse rijk ook in het
Buitenland in de gelegenheid zou zijn, de
nog niet bereikte plaats te verwer
En hij besloot: „in het vaste vertrouwen
op God hoop ik mijn plannen te kunnen
volbrengen, wanneer men in de wereld
iets wil dicteren, kan de pen het niet
doen, wanneer zij niet ondersteund wordt
door de kracht van het zwaard".
Dat hoorde men in Engeland niet
graag. De „Daily Telegraph" schreef:
„In Berlijn werd de Nieuwjaarsdag als
Ons laatste jaar in de Oost
1 Jan. Klokke middernacht aan de drem
pel van het jaar staakte generaal Spoor
de strijd op Java. Telok Betong en Pa-
dang Sidempoean bezet.
2 Jan. Sawah Loento en Pakoe Baroe
3 Jan. Resolutie partijbestuur P. v. d. A.
inzake Indonesië.
4 Jan. Benkoelen bezet. Overgave van
109 republikeinse officieren.
5 Jan. Strijd op Sumatra ten einde.
6 Jan. Radiorede van H. M. de Koningin.
Dr. Drees te Batavia, Cochran naar
Washington ontboden.
7 Jan. Debat Veiligheidsraad hervat.
8 Jan. Brieven van Soekarno, Salim en
Sjahrir over goede behandeling.
14 Jan. Dr. Van Royen belooft in de Vei
ligheidsraad: Interim-regering binnen
een maand, vrije verkiezingen in ge
hele Archipel, souvereiniteitsoverdracht
in 1950.
Opiumschandaal onthuld.
15 Jan. Commissie van Drie spreekt met
Hatta.
17 Jan. Congres P. v. d. A.
18 Jan. Ned. Herv. Kerk verklaart: Door
militaire actie werd zware slag aan ver
trouwen toegebracht.
Onderhoud Dr. DreesSjahrir.
19 Jan. Geïnterneerde republikeinen mo
gen naar het buitenland.
2024 Jan. Conferentie te New-Delhi.
28 Jan. Resolutie Veiligheidsraad.
Dr. Van Royen noemt onaannemelijk:
Herstel republiek in Djokja en de be
voegdheden der Unci.
6 Febr. Soekarno op Banka.
U/12 Febr. Minster Sassen exit.
14 Febr. Dr. Beel naar Nederland. Voor
stel: V.S.I. zullen heten „Republiek
V.S.I." souvereiniteitsoverdracht (na
uniestatuut) vorming interim-regering
i lot t
17 Febr. Kabinetszitting met dr. Beel.
18 Febr. Mr. Van Maarseveen: In interiir
regering behoren republikeinen te zi'
ten. Publicatie van J. Schouten ovc
onderhoud Goedhart en Palar. Motie
van wantrouwen ingediend.
22 Febr. Premier van Oost-Indonesië
eist vrijlating van republikeinen.
26 Febr. Regering belooft: Bewegings
vrijheid van republikeinen, R.T.C. op
12 Maart en vervroegde souvereini
teitsoverdracht voor 1 Juli 1950.
28 Febr. Roem weigert invitatie tot be
sprekingen. Aanval op Djokja.
3 Maart. Nederland verklaart dat het
de resolutie van de Veiligheidsraad
niet geheel kan uitvoeren.
7 Maart. Wetsontwerpen interim-rege-
regeling Suriname en Antillen.
14 Maart. Dr. Van Royen: Nederland be
reid tot inleidende conferentie
republiek.
BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN IN 1949
In sneltreinvaart door de wereld van 1949
Januari:
Chinese communisten zetten de aan
val op Nanking (hoofdstad nationa
listen) en Sjanghai in: begin van de
volkomen ineenstorting van het
regiem van Tsjang Kai Sjek.
Marshall en Lovett gaan heen resp.
als minister en onderminister van
Buitenlandse Zaken der Verenigde
Staten; zij werden vervangen door
Acheson en Webb.
Joden brengen het Midden-Oosten ln
opschudding door vijf Britse jagers
neer te schieten: de Britten willen
geen schuld erkennen, maar toch
wordt het conflict bijgelegd.
Scheuring in het communistisch ge
worden Wereldvakverbond: plannen
om vrij verbond op te richten.
Regering van China wijkt uit naar
Kanton.
Tsjang Kai Sjek treedt af als presi
dent van China en wordt vervangen
door Li Tsoeng Yen.
Peiping, de vroegere keizerlijke
hoofdstad- van China, door commu
nisten bezet.
De Duitse oorlogsmisdadiger Von Pa-
oen vrijgesproken.
Februari:
Amerika deelt mede dat het een super-
atoombom heeft.
Joden verklaren Jeruzalem tot hoofd
stad van Israël. Proces tegen Hon
gaarse kardinaal Mindszenty begon-
Churchill ontvangt Grotius-medallle.
Doodstraf geëist tegen kardinaal
Mindszenty, Markos, de Griekse rebel
len-leider, door Moskou aan de kant
Kardinaal Mindszenty tot levenslang
veroordeeld. Zweden zal zich niet
aansluiten bij het Atlantisch pact.
Chaim Weizmann doet als president
van Israël zijn Intocht in Jeruzalem.
Noorwegen besluit toe te treden tot
Atlantisch pact; Denemarken volgt.
James Forrestal afgetreden als Ame
rikaans minister van Defensie.
Molotof als Russisch minister van
Buitenlandse Zaken vervangen door
Wysjinsky.
Levenslang geëist tegen de vijftien
Bulgaarse predikanten.
Joden hijsen de vlag aan de Rode Zee.
Tekst Atlantisch pact gepubliceerd.
Duitsers mogen fabrieken behouden
en schepen bouwen.
Hoesni Zaim in Syrië aan het bewind,
na staatsgreep.
April:
New Foundland wordt Canadees.
Kravchenko wint proces,
Atlantisch pact ondertekend.
Glorierijke tocht van Leopold's doch
ter door België. Kirk benoemd
Amerik. ambassadeur in Moskou.
Ierland wordt republiek.
Chinese communisten bezetten Nan
king en rukken op naar Kanton.
Moskou toont bereidheid, de Berlijnse
blokkade op te heffen.
Malan, minister-president van Zuid-
Afrika, in Nederland.
Mei:
Clay gaat heen als Amerikaans gou
verneur in Duitsland.
Handvest van Europa ondertekend.
Feeststemming in Berlijn; blokkade
opgeheven.
Nieuwe moeilijkheden in Berlijn lei
den tot spoorwegstaking.
Forrestal (4 Maart afgetreden als
Amerik. min. van Defensie), pleegt
zelfmoord. Conferentie der „Grote
Vier" in Parijs begonnen.
Westduitse grondwet van kracht.
Sjanghai in communistische handen.
Einde Berlijnse spoorwegstaking.
Belgische katholieken boeken grote
verkiezingsoverwinning.
Paul van Zeeland wordt kabinetsfor
mateur.
Juli:
DImitrof, Bulgaarse resident, te Mos
kou overleden.
Engeland neemt versoberingsmaat
regelen.
Eyskens Belgisch kabinetsformateur.
Truman vraagt 1450 millioen dollar
wapenhulp voor Europa.
Volksraadpleging voorgesteld in Belg.
Amerikaanse opperbevelhebbers naar
Europa.
Brits oorlogsschip „Amethyst" aan
Chinese communisten ontsnapt.
Rooms-liberaal kabinet in België.
Europese landen te Straatsburg bijeen.
Westduitse Chr. democraten winnen
van de socialisten. Hoesni Zaim (Syri
sche president) vermoord.
Churchill ereburger van Straatsburg.
Heuss president van West-Duitsland.
Proces tegen de Hongaarse commu
nistenleider Rajk begonnen.
Devaluatie van pond sterling sleept
vele lander, mee.
Nederlandse gulden gedevalueerd.
Volksrepubliek uitgeroepen in China
Rusland heeft volgens president Tru
man de atoombom.
Operatie „Bulldog" boven Engeland
begonnen.
Amerikaans Congres keurt militaire
hulp goed.
October:
Moskou erkent Chinese communisti
sche regering.
Kabinetscrisis in Frankrijk.
Oost-Duitsland wordt volksrepubliek.
14 Moch minister-president van Frank
rijk zonder kabinet.
15 Kanton in rode handen.
19 Koning, Leopold neemt genoegen met
55
28 Bidault minister-president van Frank
rijk, nadat Moch en Mayer niet wa-
Heuss, president van West-Duitsland.
brengt bezoek aan Berlijn.
Ernstige vliegramp boven Washing-
tons luchthaven; 55 doden.
Atoom-explosie in de Sowjet-Unie
zou in verband staan met het vrucht
baar maken van gedeelten v. Siberië.
Rokossofsky (Russische generaal) be
noemd tot minister van Defensie in
Polen.
Conferentie van de „Grote Drie"
(Amerika, Engeland en Frankrijk)
betreffende Duitsland, te Parijs be-
Acheson brengt beleefdheidsbezoek
aan Bonn, de Westduitse hoofdstad.
Acheson in Berlijn.
Duitsland mag schepen voor de grote
vaart bouwen.
Franse president kondigt aan. dat hij
in Maart koning George van Engeland
zal bezoeken
West-Duitsland treedt toe tot het ge
zagsorgaan voor de Ruhr.
Schumacher, leider der Duitse socia
listen, wegens belediging aan het
adres van Adenauer geschorst als
parlementslid.
Nederland stelt „Finebei" voor. in-
plaats van „Fritalux", naam voor een
economische unie tussen Frankrijk,
Italië en de Benelux-groep.
Churchill 75 jaar.
17 Maart. Verkiezingen in de Antillen.
23 Maart. Canadese resolutie.
26 Maart. Unci nodigt Nederland en r
publiek uit tot besprekingen.
29 Maart Dr. Van Royen delegatievoo
12 April. Sultan van Djokja te Bate
Alg. Vergadering der V. N. plaatst In
donesië op de agenda.
14 April. Besprekingen met republikei
nen begonnen.
1 April. Nederland bereid de rep. rege
ring naar Djokja te laten terugkeren
mits het vuren wordt gestaakt en over
eenstemming wordt verkregen over de
R.T.C.
'.4 April. Hatta te Batavia.
Mei. Unci verklaart: Nederlanders be-
stedei
7 Mei. Accoord-Van Royen-Roem: Her
stel der republikeinse regering te Djok
ja op voorwaarde dat gestreefd zal
worden naar afkondiging der order tot
staking van het vuren.
9 Mei. Ontslag dr. Beel.
10 Mei. Kabinet voor de Antillen.
14 Mei. Sumatraanse delegaties proteste
ren tegen het accoord.
24 Mei. Het staatkundig comité Minahasa
treedt op.
Mr. Felderhoff gaat heen als procu
reur-generaal.
2830 Mei. Tweede Sumatraanse confe-
7 Juni. Oost-Sumatra keert zich tegen
besluiten der Sumatraanse conferentie.
8 Juni. Eerste gedemobiliseerden komen
Telegram van Johan Ariks.
2 Juni. Bestuursoverdracht van dr. Beel
aan de heer Lovink.
12 Juni. Partai Moerba verwerpt het ac-
20 Juni. Minister Van Maarseveen te Ba-
22 Juni. Accoord
«taking van het
labour-regering naar huis.
Atlantische mogendheden accoord
over defensieplan.
Etna spuwt opnieuw grote massa's
Engeland stelt economische unie met
Scandinavië voor.
UNO besluit tot internationalisatie
van Jeruzalem, tot grote ergernis van
Joden en Transjordaniërs.
Ook Australië stuurt de labour-re
gering naar huis.
Joden geven Jeruzalem niet prijs.
Zuivering Franse communistisch
partij aangezegd.
„Ik heb nooit....", laatste woordei
van Kostof, vroeger Bulgaars com
munisten-leider no. 2.
Het Westen ter receptie bij Wysjinski
Voortrekkersmonument ingewijd,
Kostof opgehangen.
Mao Tse-toeng. leider Chinese co
munisten, op bezoek bij Stalin.
Von Manstein, vroeger Duits veld
maarschalk, tot 18 jaar gevangenis
straf veroordeeld.
Nieuwe staatsgreep in Syrië.
Stalin 70 jaar.
Russen verlaten Geallieerde
voor Japan.
Franse kabinet nauwelijks aan >nder-1
gang ontsnapt
24 Juni. Terugtocht Nederlandse troepen
begint.
29 Juni. Djokja ontruimd.
6 Juli. Soekarno te Djokja.
14 Juli. Tweede Kamer in comité-gene
raal.
12 Juli. Ongeluk van de „Franeker".
20 Juli. Indonesische conferentie te
Djokja.
22 Juli. Amendement De Kort.
29 Juli. Overeenstemming te Djokja over
voorwaarden van staking van het vu-
3 Aug. Order tot staking van het vu
ren afgekondigd.
11 Aug. „Staakt het vuren", einde van
de strijd te Solo.
16 Aug. Kamerdebat over Indonesië.
23 Aug. Begin der Ronde-Tafelconferen
tie.
1 Sept. Staking van het vuren in Zuid-
Borneo.
7 Sept. Nederlandse ontruimingsplannen
van Midden-Java tegengesproken.
8 Sept. Gemeenschappelijk bestuur te
Solo.
14 Sept. Machtiging tot intrekking van
de interim-regeling voor Suriname.
12 Sept. Mac Arthur wil Japanse immi
gratie op Nieuw-Guinea.
18 Sept. Ch&teau de Namur.
20 Sept. Geen devaluatie in Suriname en
Curacao.
1 Oct. Hooge Vuursche.
Mr. J. Klaassesz gouverneur van Su-
13 Oct. Ontruiming van Midden-Java be
gonnen.
16 Oct. Dreigende rede van sultan van
Djokja.
10 Nov. Hatta te Cairo: Unie is opzeg-
7 Nov. Zevenduizend soldaten per
31 Nov. Satsroamidjojo meldt, dat Aus
traliërs de Nederlanders als onder
wijzers zullen vervangen.
22 Nov. Wetsontwerp overdracht van
souvereiniteit.
23 Nov. Herverkiezing in Minahasa.
Kediri en Blitar ontruimd.
6 Dec. Amerikaanse ambassadeur ont
kent. dat Amerika heeft gedreigd met
intrekking van de Marshall-hulp.
Begin der Tweede Kamerdebatten.
9 Dec. Tweede Kamer keurt R.T.C.-
overeenkomsten goed.
Dec. Garantiewet ingediend.
27 Dec. Plechtige souvereiniteitsover
dracht in Amsterdam en Batavia (dat
voortaan Djakarta heet).
fan Rojren-onderluindelaar.
de opkomst van een eeuw v
expansies aangekondigd, waarin het mo
derne Duitsland onder alle omstandighe
den de commerciële superioriteit en de
wereldheerschappij wil bereiken". Julsl
toen had Groot-Brittannië met ernstige
moeilijkheden te kampen. Alle kracht
van het land was nodig voor de Boeren
oorlog. Op de eerste dag van het nieuwe
jaar ontving de grijze Koningin Victoria
vrouwen en kinderen van soldaten, dif
ver van hun vaderland in Zuid-Afrikr.
vochten. De gasten waren overweldigd
niet alleen in een gevoel van devotie
voor deze eerbiedwaardige heerseres, die
meer dan 60 jaren haar grote rijk in wijs
heid en gerechtigheid regeerde, doch ook
zoals de kranten opmerkten „onder
de indruk van de ongewone electrische
lampen, die in de zaal en in de kerstboom
straalden".
Op 1 Januari zag het er in Parijs heel
wat vrediger uit. Men was bezig met de
voorbereidingen van de wereldtentoon
stelling en president Loubet zei bij het
begin van het nieuwe jaar: „Wij zullen
in onze hoofdstad een grootscheepse
demonstratie beleven van de ontwikke
ling van kunsten, wetenschappen en in
dustrieën. Macht en grootheid worden op
net ogenblik verworven door vreedzame
werklust". De Duitse Rijkscommissaris
voor de wereldtentoonstelling begaf zich
in het begin van het jaar 1900 naar Parijs,
en in Berlijn besloot men talrijke extra
treinen uit alle grote Duitse steden te
laten rijden, om het de vele Duitse bur
gers mogelijk te maken dit grootse
Europese evenement te beleven. Aan de
techniek en de vooruitgang hechte men.
nternationaal, de grootste waarde. Diende
.iet verdrag, dat de directeur van de
Duitse Bank, Georg v. Siemens, diezelfde
Constantinopel afsloot, niet ook
de economische ontsluiting van de achter
lijke gebieden? Binnen acht jaar zou de
spoorweg van Bagdad, die het Berlijnse
Instituut voor Financiën door een Turkse
dochteronderneming liet aanleggen, tot
de Perzische golf worden doorgetrokken.
Londen zag daarin een politiek gevaar.
Een Engelse krant schreef: ..Het verdrag
ipent voor de sterkste militaire macht
ran de wereld de directe weg naar India".
En de Duitse Bank dacht toch alleen
r aan de handel! Maar in samenhang
de keizerlijke vlootpolitiek en vooral
met de provocerende rede van Wilhelm
vas deze economische expansie zeer ge-
■aarlijk.
De Duitse werven, die vrachtschepen
bouwden, kregen het druk, in het begin
1900 maakten zij bekend, dat de
Russische Oost-Siberië-Spoorweg vijf
grote emigratie- en passagiersschepen
had besteld. Bij de werven van andere
landen had men noch gunstige levertij
den, noch coulante prijzen aangeboden.
En de regering van de Tsaar had drin
gend behoefte aan vervoermiddelen voor
de troepen en aan koelies voor het be
ëindigen van de aanleg van de spoorweg
het Verre Oosten. Een gewapend
conflict werd aangekondigd. Aan beide
kanten ging men zich bewapenen. En
Duitsland was hier, zowel als in Afrika
de leverancier. De Kruppfabrieken in
Essen hadden de balans zo gunstig afge
sloten, dat de eigenaar bij de jaarwisse-
millioen Mark stortte in het
welvaartsfonds van de arbeiders.
De Duitse arbeiders wilden echter geen
'eldadigheid, doch sociale verbetering
recht. Met het einde van het jaar 1899
'aren de arbeiders ontgroeid aan het
patriarchale systeem. Reeds waren er
vakbonden gesticht en onder hun leiding
verbeterde de levensstandaard van de
grote massa. Langzaam stegen de lonen.
Op 1 Januari 1900 werd een besluit var.
de Kamer van Koophandel in Hamburg
bekendgemaakt, dat verlangde, dat
„eindelijk de winkelsluiting om 9 uur by
de wet zou worden ingesteld". Tot nu toc-
hielden n.l. de winkeliers hun personeel
tot 10 uur 's avonds in dienste In
advertenties werd huishoudelijk perso
neel gevraagd voor een salaris van 12
Mark per maand, een naaister voor 1
Mark per dag, pianoleraressen vroegen 4(
Pfennig per uur. Een cursus voor steno
grafie kost vier Mark en voor dubbelc-
boekhouding 15 Mark. De beroepsmoge
lijkheden voor een ongehuwd meisje wa
in die tijd zeer moeilijk. Wie had er
schrijfmachine? En een meisje, dat
de universiteit bezocht, was een wonder
k wezen. Liberalen en socialisten stre-
;n voor nieuwe banen in de toekomst.
Aan het eind van 1899 werd bekend
gemaakt, dat in het afgelopen jaar
315 personen waren berecht wegens
„majesteitsschennis". Maar de oude
machthebbers werden meer en meer
overtroefd door de ontwikkeling van de
techniek. De motor, die de massa vrij
maakte, was reeds uitgevonden en stond
op het punt op grote schaal in gebruik
te worden genomen. In de nacht, waarin
we jaar werd ingeluid, reden
de welgestelde lieden nog niet met een
auto naar het Berlijnse slot. Wie voor
elegant aangezien wilde worden, liet zich
„landauer" rijden. In Hamburg
een opeenhoping van mensen,
vooral in St. Pauli. waar wegens ge
brek aan electrische verlichting de
theaters en oorden van vermaakt verlicht
werden met Bengaals vuur. Confetti vloog
handen vol door de lucht, vuurwerk
werd afgestoken en de sirenen van de
ichepen loeiden. De grote sensatie was
■oor alle steden en dorpen in het Duitse
Rijk, om de speciale briefkaarten, die
door de posterijen werden verkochte pre-
klokslag twaalf te laten afstem
pelen met: „1.1.00". De pers vond de „00"
smakeloos en de posterijen plaatste er
het cijfer 19 voor. Het publiek stoorde
r zich niet aan. De post stempelde op
en dag meer kaarten, dan anders in een
De vooruitgang regeerde de wereld.
Men had het al zo ver gebracht! Waarom
het niet met enorme sprongen zo
blyven gaan? Er waren maar weinig men
sen bij wie het opkwam, dat achter alle
echnische ontwikeling donkere krachten
«pdoemden. die onheil voorspelden. Mis-
chien was het wel goed. dat bij het ge-
ieier van de Nieuwjaarsklokken niemand
rg had in de onweerswolken die zich
imenpakten om uiteindelijk los te bar
en en talrijke steden, ja, hele cultuur-
sta ten te vernietigen.
