m; i
v
m
t L
J
r-
De Mr dr W. v. d. Bergh-stichting te Noordwijk
is de volgende week een zilveren instelling
Een voorbeeld van Christelijke naasten'
liefde en barmhartigheid
een stevig brokje
Nederlandse activiteit
Jeanne Demessieux in de Pieterskerk 1
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
I
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1949
(Van een onzer verslaggevers)
De mr dr W. v. d. Bergh-stichting te Noordwyk-Binnen geniet een uitstekende
reputatie. Donderdag a_s. is het al weer 25 jaar geleden, dat de toenmalige minister
van O., K. en W.p dr J. Th. de Viseer de stichting opende. Sindsdien is er zeer veel
ten bate van zwakzinnige kinderen en idioten gebeurd. Het werk, dat de heer
J. Juch als directeur van de stichting heeft verricht, is alom in den lande bekend.
Midden in zijn werk werd hU In April 1942, na verraad, door de Sicherheitspolizei
gearresteerd; hy stierf in het kamp Oraniënburg op 26 Maart 1943. Dit smartelijk
verscheiden was voor de stichting een zware slag. Maar het leven gaat voort.
Dr C. Steketee werd tot opvolger van de heer Juch aangewezen en deze zette de
menslievende arbeid voort in de lijn van mr dr W. v. d. Bergh, in leven Gerefor
meerd predikant te Voorthuizen, een man van een zeer fijne geeet en hoog intel
lect, die de stoot heeft gegeven tot de oprichting van de vereniging tot opvoeding
en verpleging van idioten en achterlijke kinderen, waarvan deze stichting uitgaat.
EIGEN INITIATIEF
Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land waren in de twintiger jaren nogal
op de penning. De wet schreef wel voor
dat z\j te zorgen hadden voor gelegen
heid tot plaatsen van idioten en achter
lijke kinderen uit de provincie,
liever liet men het initiatief at
ticulieren over. Ondertussen moesten
Zuidhollandse kinderen naar de stich
tingen ,,'s Heerenloo", „Groot Emaus" en
„Lozenoord", alle te Ermelo. Behalve de
lastige verbinding kostte dit de ouders
en familieleden van de kinderen veel
reisgeld. Toen de stichtingen te Ermelo
overbezet werden, stapte het bestuur
naar Ged. Staten van Zuid-Holland
vroeg permissie een stichting te mogen
bouwen. Ged. Staten vonden het
zelfsprekend opperbest en waren bereid
een voorschot voor de stichtingskosten
te geven, zij het tegen de normale rente.
Maar waar was geschikte grond
vinden? Het duurde vier jaar aleer het
bestuur het oog liet vallen op de 'boer
derij „Djatti Rongo", die aan de Zwarte-
weg, aan de voet der duinen, te Noord-
wijk-Binnen lag. Daaromheen lag 65 ha
grond, hoofdzakelijk weiland. Het be
stuur kocht er 33 ha van en liet het
terrein in een keurig aangelegd park
herscheppen. Twee paviljoenen werden
gebouwd, een toegangsweg gemaakt
de opening kon geschieden.
Het begin was wat aarzelend. De heer
Juch, onderwijzer aan de stichting
,,'s-Heerenloo". werd benoemd tot hoofd
van de nieuw'te stichten school te Noord
wijk en tevens belast met het waar
nemen van het directoraat. Van uit Er
melo bracht hij een kleine kolonie Zuid
hollandse kinderen en zusters mee.
Kleine paviljoenen
Reeds in 1925 kwam er een groot
meisjespaviljoen bij en verdere uitbrei
ding was dringend noodzakelijk. Toen
echter de uitbreidingsplannen, die achter
schrijftafels te Ermelo waren uitgewerkt,
de heer Juch bereikten, verzette hij zich
er tegen. Hij wilde zijn stichting,
van hij inmiddels directeur was gewor
den, geen getrouwe copie van
Ermelo laten worden. In kleine pavil
joenen, zo betoogde hij, komt de op
voeding van de patiënten veel beter tot
haar recht.
De zusters leren de kinderen, wan
neer het getal niet zo groot is, veel
beter kennen. En voorts wilde hij
onderwijs en opvoediing niet ge
scheiden zien. Belangrijker dan lezen
en schrijven achtte hij de opvoeding
tot volwaardig mens voorzover
mogelijk natuurlijk van de jon
gens en meisjes. En in Ermelo gaf
Er werden kleine paviljoenen ge
bouwd. Onderwijs en opvoeding werden
in één hand gelegd, n.l. in die
onderwijzer, die werd geassisteerd door
enkele verpleegsters. Er verrezen zes
schoolpaviljoenen, waardoor de centrale
school overbodig werd en tot een ad
ministratiegebouw kon worden omge-
Later is men op de gedachte gekomen,
om twee paviljoenen aan elkaar te bou
wen. De slaapzalen kwamen naast elkaar
te liggen, zodat één nachtzuster vol
doende was toezicht te houden. Vol
gens dit ty zijn later alle paviljoenen
gebouwd. Thans beschikt de stichting
over 26 afzonderlijke verplegingsgroepen,
waarbij in de schoolafdelingen zoveel
mogelijk de onderwijzeres tevens hoofd
van haar paviljoen is en in andere ge
vallen de arbeid wordt geleid door een
hoofdzuster.
W ondertuin en arbeidsdorp
Ondertussen bleven aanvragen, vooral
van onopvoedbare kinderen, binnenstro
men. Tot op die tijd werd er niets anders
voor deze patiëntjes gedaan dan verple
ging. De heer Juch ging de invloed van
het milieu op de kinderen laten inwer
ken. Deze geniale ingeving heeft geleid
tot de bouw van een wintertuin, een
glazen overkoepeling met bloemen, plan
ten, kwinkelerende vogels en een
aquarium met vissen. Op de met zand
bedekte vloer kon worden gespeeld.
Toen er naderhand nog ongelukkiger
kinderen kwamen, werd in de winter
tuin een apparatuur geplaatst, waarin
de kinderen motoriek lopen werd ge
leerd. Het verrijzen van de wondertuin
is een groot succes en één van de be
langrijkste gebeurtenissen uit de ge
schiedenis van de stichting geworden.
Ook andere stichtingen toonden grote
belangstelling. „Ursula" te Nieuwveen
(r.k.) volgde het Noordwijkse voorbeeld
Maar ook aan de oudere zwakzin
nigen dacht de heer Juch. Hij liet
een arbeidsdorp bouwen en plaatste
groepjes van vijf patiënten in één
woning, waarin hij ze min of meer
zelfstandig liet wonen en werken.
Zo trachtte hij verantwoordelijk
heidsgevoel in een zekere vrijheid
aan te kweken, waardoor deze men
sen toch nog bruikbaar zouden kun
nen worden voor de maatschappij.
Vijf-en-twintig van de besten werken
thans reeds onder toezicht in de
wijde omtrek van Noordwijk.
Catastrophale oorlogsjaren
Tot in de oorlogsjaren werd voort-
gewerkt en opgebouwd. In April 1942
kwam helaas de grote catastrophe.
De heer Juch werd door verraad in han
den van de Sicherheitspolizei gespeeld en
overleed een jaar later in Oraniënburg.
Eigenlijk werd met zijn verscheiden het
eerste gedeelte van de ontwikkeling der
Mr dr W. v. d. Bergh-stichting afge
sloten.
In 1942 kwam dr Steketee naar Noord
wijk, om gedurende het verdere deel van
de oorlog de leiding op zich te nemen.
In 1945, toen het zeker was, dat de heer
Juch niet zou terugkeren, werd dr Ste
ketee tot directeur benoemd. Een paar
honderd patiënten moesten in 1942 wor
den ontslagen. De overigen vertrokken
in September van dat jaar naar Ermelo,
waar ze in de reeds overbezette zuster-
stichtingen werden ondergebracht. Het
ging, maar het was maar zo zo. In heel
snel tempo werd in Augustus 1945
naar Noordwijk teruggekeerd. De Duit
sers hadden in de paviljoenen beestachtig
huisgehouden, maar gelukkig was
niets afgebroken, zodat restauratie
gelijk was.
Plannen in uitvoering
en in petto
Na de terugkeer stroomden de patiën
ten toe. Binnen anderhalf jaar was de
stichting niet alleen geheel gevuld, maar
bleek het ook niet meer mogelijk aan
alle zelfs niet aan alle dringende
aanvragen te voldoen. Een uitbreidings
plan werd ontworpen naar het idee-
Juch. Er zullen vier dubbele schoolpa
viljoenen. "'nats biedend aan 200 patiën-
en bc "ndien een groot centraal
gebouw rr"*' 650 plaatsen worden ge
bouwd. In het laatste kunnen godsdienst
oefeningen, vergaderingen en ontspan
ningsuren worden gehouden.
De funderingen zijn al gelegd. Over
_jn jaar hoopt dr Steketee de nieuwe
gebouwen in gebruik te kunnen nemen.
Voorts is er nog een plan in petto
>or de bouw van een dubbel paviljoen
>or kleine kinderen volgens het idee
m de wintertuin. De aanbesteding hier
in kan in de komende jaren tegemoet
worden gezien. De stichting heeft een
prachtig ziekenhuis, dat aan alle eisen
de moderne hygiëne voldoet en in
1940 in gebruik werd genomen. Een
tandarts neemt elke Dinsdag en Don
derdag de gebitten onderhanden. In de
stichting werken 35 mannen en 208
•ouwen, waaronder 160 verpleegsters
i leerling-verpleegsters.
Naast de min of meer intensieve ar-
beidsoDvoeding der patiënten is ook tijd
ingeruimd voor ontsoanning, zoals film
voorstellingen. muziekuitvoeringen voor
de minst begaafden, dammen, schaken
ook voetballen voor de meer begaaf
den. In de zomermaanden wordt er bo-
endien veel aan wandelen gedaan. Reeds
tweemaal nam de wandelclub deel aan
de avondvierdaagse te Leiden en er was
geen enkele uitvaller (ster).
Wat de patiënten ook graag doen is:
lar de kerk gaan. Van de preek be-
grijnen ze waarschijnlijk slechts een ge-
e, maar als het op het zingen van
Psalmen aankomt, kan menig bezoeker,
de dienst meemaakt, zijn ontroering
nauwelijks hans. Boekjes komen er niet
ian te pas. Er wordt zegenriik werk
erricht on de stichting. De herdenkings-
'lechtigheid van a.s. Donderdag Is dus
alleszins op zijn plaats. Na afloop van
de officiële biieenkomst recinieert het
bestuur van dit tehuis van Christelijke
naastenliefde en barmhartigheid.
Contactavond van de band
Nederland-Indonesië
De afdeling Leiden van de band Ne
derlandIndonesië organiseerde gister
avond in de Evang. Luth kerk een con-
tactavond. Een uitgebreide groep had
aan de oproep om deze avond toch
vooral bij te wonen gevolg gegeven. Het
met grote zorg samengestelde programma
was het dan ook ten volle waard. De
heer C. M. Seugling heette namens het
bestuur van de band de aanwezigen har
telijk welkom en zei. dat het bestuur
heeft gemeend van zijn gewoonte enigs
te moeten afwijken en ook in deze
sfeer een avond te beleggen. Ds A. M.
Brouwer te Leiden, die twee jaar onder
de militairen in Indonesië heeft gewerkt,
gaf in een causerie een interessant beeld
van het leven onzer mannen aldaar. Dit"
beeld werd nog verscherpt door de
lichtbeelden, die hij vertoonde. Men
maakte ook kennis met het Indische
landschap in al zijn unieke pracht en
bekoorlijkheid. Aan deze bijeenkomst
verleenden medewerking de heer Piet
Uiterlinden, organist der Hooglandse
kerk, en mej. N. Binnenkamp te Hilver
sum (van de Ned. Radio-Unie), alt.
Uiterlinden speelde werken van Bach,
Clérambault en Handel en mej. Binnen
kamp zong liederen van Cath. van Ren-
nes, Mozart en Valerius. Het was een
avond met zeer goed gehalte.
Bloemschikkers en -binders
kregen loon naar werken
De diploma's werden gisteravond
uitgereikt.
In de feestelijk aangeklede Hortus Bo
tanicus ontvingen de leerlingen, die de
cursus bloemschikken en -binden van de
samenwerkende tuinbouwverenigingen
met succes hadden gevolgd, gisteravond
loon naar werken. Des middags hadden
zij hun ..meesterstuk" vervaardigd
daarna had een deskundige jury dit
waarde beoordeeld.
Bij afwezigheid van de voorzitter
de cursuscommissie, de heer Joh. Jonker
Sr.. opende de secretaris, de heer J. H.
Smit. de samenkomst. Hij bracht de
dir. van de Hortus dank voor de geno
ten gastvrijheid en de heer W. Bos, de
leraar, voor de gegeven leiding.
De heer Kievit, vertegenwoordiger
de rijkstuinbouwconsulent, maakte
volgens de uitslag bekend. Deze was
volgt: G. Hogervorst, Oegstgeest; P. i
Bosch, Rijnsburg en W. de Koning, Lei
den: diploma met zeer veel vrucht; H.
Schipper, B. van Haarlem. Joh. Eradus,
d. Voort, A. van As, allen te Lei
den; W. P. Ravensbergen, Katwijk
den Rijn; B. van Leeuwen, Zoeterwoude
van Egmond, .Voorschoten, diploma
met veel vrucht, en P. van Ammerlaan,
Leiden; P. Zuiderdam, Leiderdorp en G
van Tuyl, Voorschoten, diploma met
vrucht.
Namens de leerlingen bood de heer P.
m Ammerlaan de leraar een geschenk
m. De heer Bos dankte hier hartelijk
>or en was erkentelijk voor de sam
werking en het genoten vertrouwen.
LEIDSE NIWIN-FILM:
Algemene vergadering wikt, minister beschikt
Sanering blijft tóch zij het in mildere vorm
NA
Overdracht aan het landelijk Uitvin-comité
'ADAT OM 7 UUR het publiek in de gelegenheid was gesteld de Leidse Niwin-
film te zien, vulde de grote Burchtzaal zich gisteravond om 9 uur met hen,
die door het Leidse comité waren uitgenodigd om van de officiële overdracht aan
het landelijk Niwin-comité getuige te zijn. Onder hen waren de wadi-negara van
Sumatra-Timoer, dr Mansoer en echtgenote, wethouder S. Menken als vertegen-
oordiger van het gemeentebestuur, de directeur van de Lakenhal, drs E. Pelinck,
de voorzitter van de ver. Oud-Leiden, de heer E. Bicker Caarten, en afgevaar
digden van de P.T.T. en van de politie.
De voorzitter van het Leridse comité,
rector L. P. M. Vester, opende de avond
een korte uiteenzetting van opzet
doel, waarna de heer Herman Kleibrink
de ongekleurde film van Leiden draaide
De gekleurde werd slechts provisorisch
gemonteerd, omdat het kleurenprocedé
jor de tropen minder geschikt bleek.
Inderdaad is de heer Kleibrink er
islaagd een totaalbeeld te geven v.
Ledden en Leids leven. Niet alleen de
draad van het „verhaal" (héél simpel
overigens) houdt het geheel bijeen, maar
is wel degelijk sprake van visie.
Een soepele camera, poëtisch inzicht,
gevoel voor verhoudingen en rhythme,
dat alles kenmerkt het werk van de be
gaafde amateur-filmer, die Herman
Kledbrink is. Het kenmerkt ook deze
er gecritiseerd moet worden, dan
zouden wij willen opmerken, dat
statische beelden, waarin alleen wordt
voldaan aan het verlangen naar
duidelijk overzicht, en waarin geen
wolkje zeilt en geen vogel vliegt, beter
hadden kunnen wegblijven. Het mag
prettig zijn voor de jongens ovi
panorama's van Leiden te zien, mac
bestaan betere ansichtkaarten.
Ook de belichting is niet overal
goed Een te sterke filter bij zeer licht
rweer schijnt het euvel te zijn ge
weest. Maar ge geniet van zo'n straat-
tafreeltje, gezien door een étalage-rui
Het Pieterskerkorgel heeft prach
tige klankkwaliteiten, maar het is
niet gemakkelijk te bespelen. De
toetsen hebben een enigszins afwij
kende breedte en de aanslag is tame
lijk zwaar. Er is mannelijke kracht
voor nodig om met gekoppelde ma
nualen te spelen. Wij hebben ons
daarom met enige zorg afgevraagd,
of de tengere Frangaise, die uiter
aard slechts enkele uren tijd had om
met het orgel vertrouwd te raken,
zich gisteravond niet gehandicapt
zou voelen.
Doch deze zorg is overbodig gebleken.
Jeanne Demessieux past zich direct aan
de eigenaardigheden van een orgel aan.
Zü heeft heel weinig tijd nodig,
heeft het Pieterskerkorgel
rijk geschakeerd laten
klinken, als men na een
voorbereiding van slechts
enkele uren niet voor mo
gelijk zou hebben gehouden.
Z\j opende het concert met
de fantasie en fuga in g
Bach. Naar onze smaak
zij de fantasie met
haar romantische harmo
niek (en harmonische ver
wisselingen!) te streng, te
veel als een praeludium op.
Maar dat doet niets af aan
haar technisch volmaakte,
intens muzikale weergave.
De fuga werd virtuoos ge
speeld, met een volmaakte
technische precisie, met de
uiterste doorzichtigheid en
lapidair rhythme. Wij
mogen wel zeggen, dat wjj
onafgebroken geboeid en
met stijgende bewondering
de jonge organiste
hebben geluisterd. In het
diepzinnige koraal „Nun
komm der Heiden Heiland"
Bach, in de fantasie van
Mozart, de dialoog van Clé
rambault en het tweede ko
raal van Franck toonde
Jeanne Demessieux zich een
groot organiste en een groot
kunstenares. In het Allegro
uit de 6de symphonie van
Widor en het Scherzando
Dupré bovendien een
virtuoze, die het schijnbaar
onmogelijke weet te reali-
Is het bij snelle stac
catopassages in het pedaal
reeds moeilijk het lichaam
in evenwicht te houden, dit
wordt bijna onmogelijk bij
e hoge orgelklank. De
organiste speelde deze wer
ken echter met een aeld-
zaam virtuoos gemak; niemand kon iets
merken van de zeldzame moeilijkheden,
die overwonnen moesten worden.
Interessant was de kennismaking met
een werkje van Messiaen en met twee
koraalvoorspelen van de concertgeefster.
De avond werd besloten met een impro
visatie op een thema van Leo Mens. Dit
thema was bedoeld als een muzikale her
innering en hulde aan Cornelis Schuyt,
die omstreeks 1600 als stadsorganist in
Leiden werkzaam was. In dit thema
werd een toespeling op de naam Schuyt
gemaakt, terwijl er ook een motief uit
een canon van Schuyt op de tekst „Be-
waert Heer Holland en zalight Leyden"
in verwerkt was.
Jeanne Demessieux heeft dit thema
contrapuntisch interessant en met een
boeiende climax bewerkt. Voor de zo
veelste maal heeft zij bewezen, dat haar
improvisatorische gaven even groot zijn
als haar virtuoze.
De kerk was vrij goed bezet, maar nog
niet zoals in Rotterdam, waar enkele
honderden mensen teleurgesteld moes
ten worden. Wij twijfelen er echter niet
aan, dat een volgend optreden van deze
organiste in Leiden een overweldigend
succes zal worden.
HENNIE SCHOUTEN.
Ij
'ti-
De 27-jarige Parijse organiste Jeanne De
messieux voor het orgel der Pieterskerk.
Foto N. van der Horst
of van de kletsende vrouwtjes op het
hofje, badend in zachte zomerschijn. De
overweg-misère is met begrip voor
beeldrhythme weergegeven en ge vraagt
u af, waarom ge niet eerder hebt ge
merkt, hoe harmonisch Leiden op vele
punten is.
In de pauze werden de heer Kiel-
brink, zijn helper Ed. Bakker, de
filmster van de avond. To v. d. Berg,
en mevr. Klerbrinlk gehuldigd namens
de Niwin. De directeur van de lande
lijke organisatie, >hr Six, sprak
bovendien nog een woord van waar
dering tot het Leidse comité Hy
noemde de film een stevig brokje
Nederlandse activiteit. „Wat Leiden
hier brengt, is het Nederlandse volk,
zoals het is." „Dat moge een onuit
gesproken steun zijn voor ons allen,"
aldus jhr Six, die zijn volle mede
werking toezegde.
De voorzitter van het Leidse comité
deelde mede. dat dr Mansoer de 1
had uitgesproken de film óók voor
Indonesiërs te draaien, opdat deze de
kennismaking met Nederland her-
niewuen.
Na de pauze draaide de onafgemaakte
kleurenfilm, die eveneens van de poëti
sche zin en het gevoel voor toon van de
heer Kleibrink getuigde.
HAAGS GERECHTSHOF
Er kon niete af
Naar de mening van de adv generaal
kon er van de boete welke de kweker
D. v d. V te Sassenheim was opgelegd,
niets af. De rechter had f 600 boete of
2 mnd. hechtenis en bovendien twee
maanden gevangenisstraf voorwaardelijk
gegeven, omdat verdachte 18 A 35 cA
teveel bollen had geteeld
Volgens verdachte had de zoon die in
Engeland was een vergunning, doch daar
geloofde de president van het Hof niet
veel van. Bovendien was verdachte reeds
eerder voor een dergelijke overtreding
gewaarschuwd.
De adv. generaal zag dan ook geen re
den wijziging in de opgelegde straf te
brengen en vorderde bevestiging.
Gehuwde ambtenaressen kunnen
i.p.v. tot 1 Jan. tot 1 Juli 1950 in rijks
dienst blijven.
De gezant van Griekenland te Den
Haag, de heer Lely, is per K.L.M. naar
Amerika vertrokken wegens benoeming
tot lid van de Griekse delegatie der
UNO.
De prijzen van diverse metaalwaren
zijn thans vrij.
Bollen vak-perikelen
(Van onze speciale medewerker)
De geschiedenis herhaalt zich!
In een vergadering, waarvan de anti
saneerders hun kinds-kinderen nog wilde
•halen zullen vertellen, ging twee jaar
geleden Grootebroek's voorstel „wèg met
de sanering" er door. En alles wat anti
saneerder was joelde en juichte toen,
alsof het B.V.S. meteen al een roemloze
dood was gestorven.
Maar jawel! In het Haagje deden
alsof de neuzen hevig bloedden. Of de
.Vereniging tot behoud van het bloem
bollenvak in Nederland" (de anti-sai
ders) hoog of laag sprong, het baatte
niets. Want wat er ook verdween, de
meringsmaatregelen niet!
Verleden jaar is over die kwestie nog
;ns een keertje gestemd. Het hoofdbe
stuur had toen namelijk voorgesteld de
maatregelen op tc doeken, Toen wist
echter zelf niet wat men wilde. Nóch het
voorstel van het hoofdbestuur, nóch dat
de afdeling Lisse om de sanerings
maatregelen in een gematigde vorm te
behouden hadden een schijn van een
Deze zomer kreeg het vak echter zulke
ontstellend hoge surplusheffingen voor
geschoteld, dat er wekenlang een slechte
stemming heerste. Dat psychologische
moment nam de afdeling Grootebroek
Ze timmerde weer een voorstel in
elkaar, dat steun vond. Men heeft het
breeduit in deze kolommen kunnen le-
En hoewel de heer Murk hoopte,
dat minister Mansholt aan de „smeek
bede" van het vak gehoor zou geven, is
éér niet gebeurd. Zo konden de vak
bladen deze B V.S.-publicatie bevatten;
„Het Bedrijfschap voor sierteelt
producten deelt mede. dat de minister
zijn goedkeuring zal hechten aan een
verordening „Teelt hoofdsoorten
bloembollen" voor het teeltjaar 1949-
1950, waarin opgenomen:
le. een geplitst teeltrecht voor tul
pen en narcissen van dezelfde groot
te als het teeltrecht op 31 Juli 1949
(dus na terugboeking van de tijde
lijke overschrijvingen 1948-1949).
2e. een surplusfonds voor tulpen
en narcissen met dien verstande, dat
voor nader door het bestuur van het
BV.S. te bepalen variëteiten een af
zonderlijk korting- en heffingspercen
tage zal worden vastgesteld.
Dit laatste houdt in. dat het surplus
van deze nader vast te stellen varië-
Sowjet-Unie houdt Nederlanders
gevangen
Op vragen van het Tweede Kamerlid
Goedhart (P.v.d.A.) heeft minister Drees
geantwoord, dat de meeste Nederlanders
de Sowjet-Unie tegen hun wil in con
centratiekampen worden vastgehouden.
Onze ambassade te Moskou dringt er
voortdurend op aan, dat de Sowjet-rege-
ring deze zal repatriëren.
Op de bekendmaking der Nederlandse
Regering aan Sow jet-burgers, die naar
hun vaderland wensen te repatriëren, in
Juni als advertentie geplaatst, heeft
slechts één persoon gereageerd door om
inlichtingen te vragen.
De heer J. Veerman te Noordwijk
gaat afscheid nemen
45 Jaar directeur van het gasbedrijf
Vrijdag 30 Sept. zal op het raadhuis
te Noordwijk officieel afscheid worden
genomen van de heer J. Veerman, die na
diensttijd wan 45 jaar als directeur
het gas- en waterleidingbedrijf per
1 October as. zijn functie neerlegt, Met
ingang van dezelfde datum treedt dan
als technisch directeur der bedrijven
op de heer Joh. Melse uit Middelburg.
De heer Veerman, die op 4 Mei 1870
geboren werd, is wel eens schertsend
genoemd: de oudste gas-directeur van
Europa. En inderdaad, op 79-jarige leef
tijd nog aan het hoofd te staan van een
groot bedrijf, zal wel een unicum zijn.
Men zou de heer Veerman echter niet
xir zo oud verslijten, zo vitaal en kras
deze ambtenaar nog.
De heer Veerman werd geboren in
Wapenveld, gemeente Heerde, en bracht
zijn jeugd door in Apeldoorn. Na ach
tereenvolgens werkzaam geweest te zijn
Assen, Den Haag en Schagen, werd
in 1904 benoemd tot bedrijfsleider
de gasfabriek te Noordwijk, die in
3 was opgericht
n 1936 ging de heer Veerman met
pensioen. Er werd evenwel geen nieuwe
directeur benoemd, maar dezelfde func-
:is bleef aan het bedrijf verbon
den als adviseur. Practisch veranderde
er dus niets, alleen de titel werd ver-
In 1920 werd de heer Veerman tevens
directeur van het in dat jaar gestichte
waterleidingbedrijf. Beide functies heeft
de heer Veerman tot heden vervuld.
Groot waren de veranderingen, die tij
dens de bestuursperiode van de heer
Veerman plaats vonden. Van een heel
klein bedrijfje in 1904, groeide het gas
teiten wordt uitbetaald onder aftrek
van een kortingspercentage, dat nodig
is om de oversohotten van deze varië
teiten te financieren.
Met het bovenstaande wordt be
oogd die variëteiten, die geacht wor
den in hoofdzaak het surplus te vor
men, administratief in een afzonder
lijk fonds onder te brengen, dat ge
financierd wordt uit kortingen op
die variëteiten. Er zullen dus voor
vroege tulpen, late tulpen en narcis
sen twee afzonderlijke surplusfond-
sen worden ingesteld met afzonder
lijke heffingen en kortingen.
Het stelsel van vergoeding voor niet
veroorzaakt surplus de z.g. vrijwillige
inkrimping zal voor dit teeltjaar niet
worden ingesteld".
Met andere woorden: de beslissing van
de algemene vergadering heeft men
rustig naast zich neergelegd!
In duplo.
Er komt nu dus een surplus-fonds in
duplo: één voor ras-zuivere surplus-soor-
ten en één voor die variëteiten, die „door
onvoorziene omstandigheden" geen baas
hebben kunnen vinden. Het is namelijk
feit, dat jaar in jaar uit bepaalde
ten het leeuwenaandeel van het surplus
uitmaakten. De minister heeft waarschijn'
lijk gemeend, dit euvel te moeten weg
werken. Zo zullen vermoedelijk Barti-
gon( met de nodige sports) plus nog
paar andere soorten in een aparte groep
worden onder gebracht. De uitvoering
hiervan zal niet bepaald gemakkelijk
gaan- Misschien wordt er mee bereikt, dat
kwekerij nu gaat telen, wat de handel
vraagt.
De opheffing van de vrijwillige in-
krimp is dan eindelijk een feit. Zij, dii
toevallig in het bezit waren van een flink
teeltbewijs en dat nooit gebruikten
zgn. slapende teeltbewijzen zullen wel
minder mooi gekeken hebben, omdat
u op hun vingers kunnen uitrekenen, dat
e volgend jaar de gebruikelijke chèque
iet zullen ontvangen.
Hoewel door deze nieuwe bepalingen
en stelletje stenen des aanstoods zijn ver
wijderd, is het vak wel allerduidelijkst
gedemonstreerd, dat de algemene vereni
ging, wat het bepalen der maatregelen be.
treft, geen enkele vinger in de pap heeft.
De beslissingen van een algemene verga
dering worden gewoon „en bagatelle" ge-
men. Men beweert, dat op het moment
diverse afdelingen het anti-saneerders
zwaard al weer gewet wordt Maar v
zal het geven? In Den Haag zal er tc
alleen maar om gegrinnikt worden...
(Dit artikel moest door devaluatie
millioenennota, nadat Zaterdag reeds
't kort de beschikking van de minister
was gemeld, tot onze spijt enkele dagen
overstaan. Wat die devaluatie betreft:
exportkringen is men uiterst voorachtig
gestemd, met name ten aanzien van
Amerika.)
De natuur in huis
In „Den Burcht" vergaderde gister
avond de Leidse aquarium- en terrarium
vereniging „De Natuurvriend" onder
oorzitterschap van de heer Zwart. Dr
Lodewijks hield een interessante lezing
het onderwerp: „De natuur in huis",
nens is afgedwaald van de natuur,
aldus spr. Vele dieren zijn nog onbekend.
Uit het feit dat men weinig gelegenheid
heeft om naar buiten te gaan. is de be
hoefte ontstaan om de natuur in huis te
halen. Spr. wees er voorts op, dat tal
aquaria onnatuurlijk worden ingericht,
ook het kweken van vissen laat veel te
Waardevolle adviezen
den door hem gegeven. Hierna werd de
prachtige kleurenfilm „Jaargetijden'
toond, die een beeld gaf van de natuur
in de zomer, de herfst en de winter.
In de kascommissie namen zitting de
heren Henneveld, Bredevelt en De Roo-
de. De heer Gijzen werd tot bestuurslid
gekozen in de vac. Van Dijk. De te hou
den feestavond t.g.v. het vierde lustrum
leverde enige stof tot critiek. Tot lid
de feestcommissie wei-den benoemd de
heren Bredevelt, Brouwer, Henneveld,
Larrewyn, De Roode, Stouten en Ver
lint.
PROMOTIES TE LEIDEN
Gepromoveerd tot doctor in de God
geleerdheid. op proefschrift getiteld
„Inquiry into the hebrew text and the
ancient versions of Zechariah IX-XIV"
(cum laude) de heer T. Jansma te Haar-
bedrijf in de dertiger jaren tot een flink
uit de kluiten gewassen apparaat.
In de oorlog begon het verval De
Noordwijkse gasfabriek deelde het lot
van alle soortgelijke bedrijven, in 1944
moest de gaslevering gestaakt worden.
Na de bevrijding werd het bedrijf wel
iswaar zo spoedig mogelijk weer in
dienst gesteld, maar al ras bleek toen,
dat het stopzetten der productie ook nog
andere gevolgen had. Eén der kamer
ovens begaf het en ook andere gebreken
openbaarden zich. Het bleek toen niet
mogelijk om de fabriek binnen redelijke
tjjd afdoende te restaureren, wegens ma-
teriaalschaarste enz.
Het gevolg was. dat de gemeenteraad,
zij het node. besloot de gasproductie stop
te zetten, en een contract van langere
diuur met Leiden aan te gaan. voor de
levering van gas via een persleiding.
Alle productie-apparaten werden ver-
kocht of gesloopt, de kamerovens, de lem. Gepromoveerd tot doctoruTde"let-
machines. de schoorsteen, dit alles ver
dween Alleen de gebouwen en de gas
houders bleven.
Dat dit voor de heer Veerman een
hard gelag was. behoeft geen nader be
toog. Zijn levnswerk verdween met de
machines en wat er overbleef was slechts
surrogaat
Als men een bedrijf vanaf het prille
begin heeft opgebouwd, en op gevor
derde leeftijd wordt dit weer afgebroken,
gaat dat niet in de kleren zitten. Met
onverflauwde ijver bleef de heer Veer
man echter zijn niet gemakkelijke taak
vervullen
En nu de tijd van scheiden daar is,
rest ons te hopen, dat de heer Veerman
nog verscheidene jaren van de welver
diende rust mag genieten.
teren en wijsbegeerte, op proefschrift ge
titeld „Loetoeng Kasaroeng", een mytho
logisch verhaal uit West Java, de heer
F. S. Eringa te Leiden.
LANDELIJK COMITÉ VAN ACTIE
TEGEN HUURVERHOGING STAAKT
ACTIVITEIT
Het landelijk comité van actie tegen de
huurverhoging, Huygensstraat 26. Den
Haag heeft thans besloten zich bij de af
gekondigde huurverhoging van 15 pCt
neer te leggen. Het comité acht deze ver
hoging billijk. Het comité had geprotes
teerd tegen een verhoging van 25 k 30
pet en meent dat, nu een compromis be
reikt is, de actie niet langer behoeft te
worden voortgezet.
Het interieur van de „Wintertuin" I
der Mr dr W. van den Bergh-stich- I
ting te Noordwijk-Binnen. In de I
afgebeelde „molen" hebben reeds I
heel wat kinderen leren lopen. I
Foto N. d. Horst.
Verraad en chantage
Twee Noordwijkse kinderen zouden het
slachtoffer worden....»
Voor de bijzondere strafkamer van de
Leeuwarder rechtbank heeft een man
terechtgestaan, die met de meest weer
zinwekkende vormen van verraad zijn
landgenoten in de bezettingstijd in ge
vaar bracht. Zo hielp hij als pseudo-
illegale werker twee kinderen van ir
Meyer te Noordwijk onder te duiken,
om-dat ze van Joodsen bloede waren, al
dus „Het Vrije Volk".
In September 1942 richtte hy een brief
aan ir Meyer van de volgende inhoud:
„Mijnheer,
Wanneer u niet zorg draagt, dat u ein
de dezer maand vijf en twintig honderd
gulden te mijner beschikking heeft, ben
ik genoodzaakt uw beide kinderen en de
tussenpersoon naar Duitsland te laten
zenden. Ik geef u tevens in overweging
met niemand over deze kwestie te spre
ken, aangezien ik de kinderen dan direct
op transport laat zetten. Reeds eerder
meende een Joodse familie aan het ver
zoek niet te behoeven voldoen met het
gevolg dat zij de kleren reeds uit Duits
land hebben ontvangen. Het geld geliev»
u in gesloten couvert in briefjes van hon
derd gulden en vijftig gulden klaar te
leggen. Ik zal u t.z.t. laten weten waar
u het moet laten bezorgen. U gelieve
dit schrijven en het volgende bij het cou
vert in te sluiten. Natuurlijk behoef ik
u niet te zeggen, dat u ook deze kwestie
niet bespreekt met uw familieleden, dan
wel de heer De Clerq. aangezien ik vol
ledig met uw leefwijze op de hoogte
word gehouden en ik dan genoodzaakt
word deze zaak direct in handen der be
treffende instanties te geven.
Hoogachtend wg. onleesbaar."
In een tweede brief beval hij ir Meyer
het geld op Zaterdag 26 September af
te geven aan de portier van hotel-restau
rant Brinikmann te Haarlem.
Er volgde een derde brief waarin hij de
afkoopsom verhoogde tot vijf duizend
gulden. Deze poging tot afpersing geluk
te echter niet, omdat ir Mever niets van
zich liet horen Zijn kinderen hadden in
tussen een veilig heenkomen gevonden.
De man die deze poging tot verraad en
chantage deed, was een levensverzeke
ringsagent uit Leeuwarden Tegen hem
eiste de officier van Justitie acht jaar
met ontzetting uit de kiesrechten voor
het leven.
Mr dr W. Hugenholtz
te Parijs onderscheiden
Parijs door de Franse regering onder
scheiden met het Croix d'Honneur Fran-
Brittanique, zulks voor diensten aan
Frankrijk bewezen.
HAAGSE POLITIERECHTER
De schipper C. M. S. uit Leimuiden had
zich nijdig gemaakt op de brugwachter
R. hoewel naar de mening van de Offi
cier. de brugwachter er helemaal geen
aanleiding toe had gegeven
De schipper had erop geslagen, voor
welke mishandeling hij zich nu te ver
antwoorden had, doch verstek liet gaan.
De Officier eiste f 25 boete of 5 dagen
hechtenis, waar de rechter het mee eens
MINISTER STIKKER NOG DEZE WEEK
NAAR HUIST
Minister Stikker, die in Washington
vertoeft, waar hij de vergadering van de
Atlantische Raad heeft bijgewoond, keert
volgens De Tel eind dezer week naar
Nederland terug voor de R.T.C. en teven»
voor besprekingen over de loon- en prijs
politiek.
De 32-j. neger stoker M. A. uit Li
verpool, die zijn collega G. L in R'dan»
door messteken van het leven beroofd*
door de R'damse rechtbank tot een jaa»
gev. straf veroordeeld (ei» 6 jaar).
