Een verschrikkelijk toekomstbeeld
over de 21ste eeuw
Het huwelijk is in Indonesië
een zaak der gemeenschap
Hij wil gaarne iets zien van het
Nederlandse boerenleven
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1949
IN „KALLOCAÏNE" VAN DE
ZWEEDSE SCHRIJFSTER KARIN BOYE
locaïne" voor ogen hebben gestaan, toen
zij werkte aan het boek, waarvan de
ondertitel „roman van de een-en-twin-
tigste eeuw" luidt. En bij het lezen er
van werden ook wij met huivering be
vangen, vooral bij de gedachte, dat ver
scheidene bekende auteurs in deze na
oorlogse jaren (waarin een reusachtige
organisatie als de Verenigde Naties poogt
de democratisch georiënteerde landen
te steunen in de strijd tegen de totali
taire staatsbeschouwingen) in hun toe-
komstphantasie blijk geven van een
uitermate pessimistische kijk op de „ko
mende" wereldconstellatie.
Heeft deze schrijfster, evenals haar
eollega's, misschien onbewust een angst
voor de toekomst der democratie of wil
zij haar lezers in „Kallocaïne" ernstig
waarschuwen: Denk er om, zo kan het
worden, wanneer de duur-gekochte vrij
heid van doen en denken U onverschil
lig is geworden.
Karin Boye laat de mens ophouden
werkelijk mens te zijn. Zij ziet hem als
een nietig radertje in een almachtig
staatsapparatuur, dat niet alleen zijn le
vensomstandigheden bepaalt, maar ook
Zijn doen controleert en zijn denken aan
zich ondergesohikt maakt. De mens dui
zend maal erger geknecht dan thans
onder het Sowjetregiem. Zo'n mens is
de hoofdipersoon in dit boek. Deze, Leo
Kali, een scheikundige en onderdaan van
Wereldstaat, werkt in een laboratorium
van chemiestad nr 4, precies zoals tien
duizenden in zijn land in steden met
andere functies werken. Deze steden, die
bestaan uit een aantal dicht-op-een, gro
tendeels onder de grond gebouwde flat-
complexen, kunnen tegen een eventuele
vijand in tien minuten door rotsgrijze
en groene dekkleden aan het oog worden
onttrokken.
In deze omgeving en onder dergelijke
omstandigheden werken de mensen van
Wereldstaat niet voor ruimere woningen,
beter eten en mooiere kleren, neen, de
standaardwoning, het eten van de huis-
keuken en het uniform is voor ieder,
voor man en vrouw voldoende. Slechts
een rangaanduiding op de mouw var
uniform maakt onderscheid tussen hoog
en laag.
Leo Kali weet niet anders en verlangt
niet anders, wanneer hij na een ver
richte dagtaak zijn vrouw Linda, die in
een levensmiddelenfabriek werkt, bij het
station van de ondergrondse, afgezet met
prikkeldraad en bewaakt door soldaten,
gaat afhalap. Hier worden, evenals bij 't
verlaten van welk gebouw ook, de bui
tenvergunningen gecontroleerd, want
wie niet in het bezit is van een dergelijk
papier, mag niet buiten komen En wan
neer man en vrouw elkaar begroeten
kunnen ze niet spreken, omdat de lucht-
vlootoefeningen zowel overdag als
's nachts ieder gesprek buitenshuis ver
hinderen.
Eerst als ze de gezinskamer binnen
gaan, waar de huishoudster van de week
die aan het eind van haar werkzaam
heden rapport over dit gezin moet uit
brengen het eten opdient, vertelt Leo
wat hem hoog op het hart ligt. Hij heeft
namelijk toestemming gekregen om zijn
kortelings gedane chemische ontdekking
onder toezicht van een contróle-chef op
menselijk materiaal te beproeven. Het
betreft hier een vloeistof, die ingespoten
in de bloedsomloop, een mens dwingt
zijn geheimen prijs te geven, alles waar
over hij zich vroeger juist gedwongen
heeft te zwijgen, uit schaamte of angst.
„Kallocaïne" is geheel onschadelijk voor
de gezondheid en Leo vindt het daarom
zo'n belangrijke ontdekking, omdat voort
aan gedachten en gevoelens, die geen
persoonlijk eigendom zijn, maar evenals
het lichaam aan de staat behoren, ge
controleerd kunnen worden. Dit middel
moet dienen ter beveiliging van de staat.
Leo Kali is verheugd, dat hij de staat
een dienst kan bewijzen en hij maakt
plezier met zijn kinderen.
Het is juist die avond gezinsavond,
want noch Leo, noch Linda hebben mili
taire- of politiedienst. Ossu, hun oudste,
heeft ook zijn avondje thuis van het
kinderkamp, terwijl Maryl enc.Laila, die
nog geen zeven jaar zijn en overdag in
een kinderverblijf worden opgevoed, wat
later opblijven. De jongste twee ver
tellen van dit kinderverblijf, waar ze
spelen met miniatuur oorlogstuig, com
pleet met ammunitie, waardoor hen spe
lenderwijs een strategische blik wordt
bijgebracht. De avond verloopt snel en
het wordt tijd, dat Ossu (8 jaar) naar
zijn kamp terugkeert. Als hij lust heeft
om te blijven of opziet tegen de lange
treinreis, hij laat het niet blijken. Hij
ls reeds een gedisciplineerd medesoldaat,
de trots van zijn vader. Hij vertrekt en
het gezin gaat ter ruste...... zelfs in de
slaapkamer is er een politie-oog en -oor
in de wand aangebracht, die controleren
of er tussen man en vrouw soms staats
gevaarlijke gesprekken e.d. worden ge
voerd
Wanneer Leo Kali de dag daarop in
tegenwoordigheid van een toegewezen
chef, Edo Rissen geheten, zijn proef
personen (die zich voor dit soort proe
ven beschikbaar stellen en soms een ver
schrikkelijke dood sterven) heeft inge
spoten, dan wordt duidelijk, dat allen
onder de invloed van dit waarheid-pre
paraat vertellen van angst, lafheid, wan
hoop, liefde, maar ook van lust tot doden
van hen, die onderdrukken. Allerlei ge
voelsuitingen en vrijheidsgedachten, die
in Wereldstaat niet worden getolereerd
en die geacht worden niet 'meer onder
deze staatssoldaten te leven, spreken de
ingespotenen vrij uit. De chef Rissen,
een heel ander man dan Leo, schijnt dit
te hebben verwacht en hij tracht Leo
voorzichtig bij te brengen, dat de men
selijke natuur door niets en niemand kan
Financiële berichten
De secretaris van de Curagaose ver
eniging voor de handel, mr D. S. Jessu-
run Cardozo, vertoeft voor zaken in Ne
derland en zal 22 dezer een lezing hou
den in de aula van het Indisch instituut
te Amsterdam, en begin October in Den
Haag-
De jaarvergadering van de N.V
Bouwkas voor Nederlandse gemeenten
machtigde het bestuur tot het aangaan
ener lening van f.5 millioen voor de
bouw van 400 woningen in 1950.
Argentinië schaft de gouddekking
van de peso af.
Eensdorp N.V. boekte f55.510 winst
(onv.), waaruit f25 per aandeel wordt
uitgekeerd.
De aandeelhouders van de N.V. Mo
lukse Handelsvennootschap stelde het
dividend op 9 pet, waarvan 5 in aandelen
Opgericht is de NV. Jo's Reyers
(zaad) te Zwijndrecht, kapitaal f 625.000.
geplaatst en volgestort f 125.000, idem de
Meyer en v. d. Brink N.V. te Amsterdam
(handel), kap. f400.000, gepl. en volg
f80.000,
r staats
gevaarlijk aan.
Zijn uitvinding vindt bij hogerhand
natuurlijk een goede ontvangst en een
nieuwe wet wordt van kracht, waarin
een mens op grond van verkeerde ge
dachten kan worden veroordeeld. Leo
wordt belast met de fabricage van Kal
locaïne, dat nu op grote schaal zal wor
den toegepast. Ondanks dit kan hij niet
met zichzelf in het reine komen, want
de gesprekken met Rissen, de vreemde
houding van zijn vrouw en de uitlatingen
van de proefpersonen spoken door zijn
geest. Hij gaat twijfelen aan de Staat en
hij wil niet. Hij vecht er tegen en geeft
Rissen als staatsgevaarlijk aan.
Wanneer Leo zijn vrouw ook inspuit
met Kallocaïne en zy op haar beurt haar
diepste gevoelens, zowel als vrouw en
als moeder, blootlegt gevoelens die
in flagrante tegenstelling zijn met het
door de staat ..gepredikte" komt hij
tot de overtuiging, dat de mens gescha
pen is om te leven in een andere ge
meenschap dan die van deze staat, een
natuurlijke gemeenschap, die steunt,
maar niet in boeien slaat. Hij probeert
Rissen te redden, maar het lukt hem
niet en ziek van lichaam en geest zoekt
hij de openlucht op, waar hij door sol
daten van een overvallend land gevan
gen wordt genomen. Slechts het feit, dat
hij chemisch uitvinder is, redt hem
de dood. De rest van zijn leven moet hij
onder dezelfde omstandigheden
vreemd land verder werken
proeven. Hier sohrijft hij deze beleve
nissen, die de bewakers in.handen ko
men. „Een laf mens", is de conclusie, die
hoger hand ook in deze staat stelt.
Dit is in grote trekken de inhoud van
„Kallocaïne", uitgegeven door de N.V.
Leidsche Uitgeversmaatschappij-Uitge
verij „De Driehoek"- 's Graveland, een
boek, dat de mens als slaaf laat leven.
We kunnen het ons enigermate voor
stellen, omdat de verschrikkelijke be
zettingsjaren bij het lezen er van weer
vers in het geheugen komen. De druk
kende geestelijke terreur, toen uitge
oefend, vinden we in veel heviger vorm
in het boek terug.
In Wereldstaat is dan ook geen plaats
voor God, want waar de staat alles tot
zelfs de menselijke natuur wil regeren,
daar raakt het gebod der liefde geheel
op de achtergrond. Evenwel Hij, die de
mens verloste van een slavernij erger
dan hierin beschreven wordt en hem
brengt in een vrijheid, die pp aarde
mer wordt gesmaakt, had in dit boek
Alpha en Omega moeten worden. Dan
zou „Kallocaïne" in de wereld van
daag een teken temeer kunnen zijn.
H. L.
Aan boord van Hr Ms „0-24", een
technisch wonder onder water
BIEFSTUK? Breek de vloer eens open.
Hr Ms Onderzeeboot „0-24", de Nederlandse duikboot, die onlangs terug
keerde van een reis, door prof. Vening Meinesz benut om proeven te nemen,
»n van die vaartuigen van de Kon. Marine, waarop de natie met recht
trots is. Doch de „0-24" is niet alleen maar een vaartuig, het is vooal een
wapen.
Dat brengt mee, dat zich een volledige) de golven verdwijnen en dan geeft een
gevechtsbemanning aan boord moet be- teveel op de brug of aan dek alleen maar
vinden, waarvan geen man gemist kan narigheden. Ook voor de rest is uiteraard
worden. Nu is de gehele beschikbare alles, wat buiten het schip moet uitste-
ruimte volgestuwd. Niet alleen met ken, zoveel mogelijk weggewerkt. De
munitie, torpedo's en ander oorlogstuig, mitrailleur zaïkt weg in een waterdicht
maar bovendien en dat is natuurlijk afgesloten mitrailleurbun. Masten, ra's,
het voornaamste bevat het sigaarvor- zalingen e.d. zijn helemaal nergens te
Minister Mansholt st
departement van Lan
aanraking komt. De
genomen en als het n
treffen 1
4t er natuurlek prjjs op, dat het personeel van z(in
lbouw en Visserij zoveel mogelijk met de praktijk in
lames onder het personeel hebben dat goed ter harte
ooi weer is, kunt U hen 's middags al hengelend aan-
jj de voormalige bosvijver te Den Haag.
Het geloof aan magische krachten is daarbij
van grote betekenis
(Van onze correspondent)
Nader dan ooit de Nederlanders vóór
hen, maken de militairen in dit land ken
nis met het leven in de kampongs van
het binnenland, dat vaak volslagen on
bekend blijft voor de buitenwereld. Ook
de mariniers horen en zien daar veel
dingen waarvan zij wel eens iets j
zouden willen weten, dan zij met hun
kennis van Maleis aan de weet kunnen
komen. Het inheemse huwelyk bijv.
een zaak waarover verschillende men:
gen bestaan. Daarom lijkt het ons in
ressant om hieronder iets te laten volgen
over de meestal ongeschreven wetten der
traditie ten aanzien van het huwelijk in
de Indonesische gemeenschap, dus: in
het algemeen beschouwd.
Wij moeten voorop stellen, dat het hu
welijk onder deze bevolking nog veel
meer 'n zaak van de gemeenschap is, dan
in de Westerse wereld. Is het in Westers
milieu een zaak die voornamelijk de twee
■gé*.-*- r
Dit zyn de mannen, die vier dagen lang de droge vyvers van het landgoed
„Duinrell" te Wassenaar met hun myndetector hebben afgespeurd.
Hoge grondtemperatuur zeer gevaarlijk
voor gekoelde bollen
Proefstation te Lisse van groot nut
Van onze deskundige medewerker, de
heer G. Docter te Rynsburg).
De grote droogte van dit jaar heeft
met de betrekkelijk warme periode van
de laatste weken tot gevolg, dat de bo-
demtemperatuur voor de tijd van het
jaar zeer hoog is. Temperaturen van 17
gr.20 gr. Celsius zijn op 't ogenblik
normaal. Deze hoge grondtemperatuur
is zeer gevaarlijk voor de gekoelde tul
pen. Het wordt voor sommige variëtei
ten, zoals Copland, ongeveer tijd om ze
uit de koelcel te halen, omdat ze wortels
beginnen te vormen. Constateert men
echter geen wortelvorming, dan is het
vopral nu aan te raden, de bollen rustig
in de koelcel te laten staan. De tempe
ratuur, die daar heerst, kan moeilijk in
de natuur nagebootst worden. Laat
daarom de bollen zo lang mogelijk in de
koelcel staan. Is men genoodzaakt zijn
'bollen uit de koelcel te halen, tracht dan
een zo laag mogelijke temperatuur voor
de bollen te krijgen. Velen zullen goed
doen de bollen direct na ontvangst te
poten op de koelste plaats, die men kan
vinden of maken. Een 'koele plaats is b.v.
de grond ten Noorden van een muur of
schutting. Men kan de grond koeler ma
ken door te sproeien met Nortonwater.
Dit water heeft een temperatuur van
10 gr. C. Leidingwater heeft niet zo'n
gunstige uitwerking, hoewel 't natuurlijk
wel enig resultaat heeft, evenals sloot-
of kanaalwater. Het is van belang om
niet direct na het sproeien de kistjes
met bollen te kuilen. Als men het land
doornat gemaakt heeft, moet men het
water een paar dagen laten zakken. Door
verdamping gaat dan wel een deel van
het water verloren, maar deze verdam
ping werkt juist gunstig op de verlaging
van de bodemtemperatuur. De verdam
ping onttrekt n.l. warmte aan de grond.
Met het doornat maken van de grond
bereikt men tevens, dat de geplante bol
verder kan groeien. In de koelcel is hy
zover gebracht, dat de wortels zich gaan
vormen. Kunnen deze wortels geen vocht
opnemen, dan verschrompelen ze en
krijgen we stilstand in de groei. Niets
is funester voor de bol dan deze stilstand,
die dus veroorzaakt wordt door te droge,
warme grond. Het gevolg is het optreden
van „nieten", als de trek straks begon
nen is. De groeiende plant is dan ge
stoord in het groeiproces, waardoor af
wijkingen bijna onvermijdelijk zijn.
Het is eigenlijk heel normaal, dat we
gekoelde bóllen trachten koel te houden,
totdat de trekkerij begint. Ons gezond
verstand zegt immers, dat de natuur haar
gang moet kunnen gaan. Hebben we dus
de bollen in het 'koelhuis een vervroegde
herfst gegeven, dan is het dwaasheid om
weer terug te keren tot zomerse tempe
raturen. De herfst van 1947 met z'n
warmte heeft genoeg bewezen, dat we
uiterst voorzichtig moeten zijn met ge
koelde bollen. De broeiproeven, die ge
nomen worden door het Proefstation
voor de Bloembollencultuur te Lisse,
hebben meermalen aangetoond, dat de
kwaliteit en vroegbroeicapaciteit bevor
derd wordt door een temperatuur, die
aansluit bij de koeltemperatuur.
In dit verband is het goed te wijzen
op het grote nut van de Vereniging, die
dit Proefstation exploiteert. Jaarlijks
worden er massa's proeven genomen op
het gebied van de teelt en de trekkerij
van bolgewassen. Alleen voor tulpen al
werden in 1947'48'49 proeven geno
men voor de vroege bloei, het koelen
van tulpen bij fruit, het trekken van
tulpen bij kunstlicht, invloed van kali
bemesting op het broeitesultaat, de in
vloed van majaarsstikstofbemesting op
het broeiresultaat, invloed van een tij-
dtns het trekken gegeven bemesting, in
vloed van de grondsoort op het broei
resultaat, de uiterlijke kwaliteit van de
bol en nog enkele andere proeven.
Uit deze opsomming blijkt, hoe groot
de betekenis van dit Proefstation is voor
de trekkerij van bolgewassen. Wil men
van deze proeven meer weten, dan vrage
men het verslag hierover aan. Het kan
tegen betaling van een geringe vergoe
ding verkregen worden bij het Proef
station. Beter is het, zich als lid van deze
vereniging aan te melden voor f 2.50 per
jaar. Dan verzekert men zich van het
ontvangen van alle verslagen en mede
delingen, die door het Proefstation uit
gegeven worden.
Nu wil dit natuurlijk niet zeggen, dat
hiermee alle problemen van de teelt en
trekkerij van bolgewassen opgelost zijn.
Vooral de trekker weet heel goed, dat
er ontzaglijk veel moeilijkheden te over
winnen zijn en dat er steeds nieuwe
vragen aan de orde zijn. Men mag daar
om ook van proefnemingen niet alles
verwachten, maar ze helpen ons toch
een heel eind in de goede richting. De
bekwame trekker let op zijn tellen. Hij
zet alles op alles om in het komende
seizoen weer te slagen. Zijn eigen er
varingen helpen hem daarbij voor het
grootste deel. Maar hij legt z'n oor ook
graag te luisteren hij wat anderen hem
kunnen vertellen.
betrokkenen zelf aangaat, het is hier
Indonesië een kwestie van belang vc
het hele geslacht, waaruit de jongen of
het meisje stammen, ja zelfs voor het ge
hele dorp en de streek waar zij wonen!
Vandaar ook. dat familiehoofden,
ouders en dorpshoofden bij de huwelijks
keuze een woordje mee te spreken heb
ben. En dit is niet zo zeer te verwonde-
wanneer we weten, dat door goed-
of afkeuring van het huwelijk de plaats,
die de familie in de dorpssamenleving
inneemt, wordt gehandhaafd of te niet
gedaan. Terwijl anderzijds de dorpsge
meenschap weer ten volle verantwoorde
lijk is voor de moeilijkheden of voorde
len die zo'n nieuw gesticht gezin aan
haar oplevert.
Hiertoe zijn er dan ook strenge wet
ten gemaakt, die o-m. verbieden, met ge
scheiden echtgenoten te huwen uit de
zelfde dorpsgemeenschap, tenvijl boven
dien in vele streken de jongere zuster
niet mag trouwen, voordat de oudere
gehuwd is.
Wanneer de keuze eenmaal gedaan is,
gaat een afgezant van de ene partij
(meestal die van de kant van de jon
gen) naar de andere.
Onder het aanbieden van sirih en hel
uitspreken van traditionele spreuken
wordt deze dan uitgenodigd, dat bepaalde
huwelijk tot stand te brengen.
Als dit aanzoek is aanvaard, wordt tot
verloving overgegaan en tevens de dag
het huwelyk bepaald. Men slaat
het onderhandelen over de huwelijks
betaling en het verlovingsgeschenk wordt
overhandigd, dat de resultaten van de
genoemde onderhandelingen bindend
maakt. Dit geschenk, dat meestal uit
sieraden bestaat en aan de ouders
het meisje wordt gegeven of aan
meisje zelf, moet tweemaal in waarde
worden teruggegeven wanneer de
loving wordt verbroken. Soms wordt het
de totstandkoming van het huwelijk
teruggegeven en dient het alleen maar
als borgstelling.
Ook wordt vaak 'bovendien nog
geschenk door het meisje aan de jongen
gebracht. Het geloof, dat het verlo-
ingsgeschenk een magische kracht be-
it, die de twee candidaten blijvend
elkaar verbindt, is hier heel sterk.
Dan komt de huwelijksdag. In optocht
gaat de zo mooi mogelijk uitgedoste
bruidegom naar het huis van de bruid,
vergezeld van een groot gevolg en veel
geschenken. Hier heeft de plechtige ont
moeting plaats en er worden offers ge
bracht en allerlei bezweringen verricht.
De bruidsschat wordt aangeboden. In
iedere streek in de Archipel gaat de
echtverbintenis gepaard met eigen ge
bruiken, waarbij het geloof in de magie
>n zeer belangrijke plaats inneemt.
De geschenken die worden aangebo
den, zijn niet zoals bij ons een bewijs
vriendschap in de eerste plaats, maar
soort betaling in goederen en geld.
gebruik, waarvan de betekenis dikwijls
niet meer is na te gaan.
De bruidsschat is in hoofdzaak bedoeld
als een tegenwaarde tegen het verlies,
dat door een van de twee betrokken fa
milies en dorpen wordt geleden. Wan
neer immers de bruidegom in een andere
familie wordt opgenomen, dan gaat zijn
werkkracht voor zijn eigen omgeving
verloren.
En wanneer de bruid op deze manier
uit haar milieu verdwijnt, dan verdwij
nen met haar, haar toekomstige kinde
ren en ook dat wordt als een verlies be
schouwd.
De bruidsschat bestaat in vele stre
ken nog uit magisch gewaardeerde voor
werpen (vroeger zelf nog heel veel uit
gesnelde koppen) of ook wel uit slaven.
Zy bezit de kracht om de vrouw los
te maken uit haar familie- en dorpsge
meenschap, zonder dat zij bang hoeft te
'zijn voor nadelige gevolgen, veroorzaakt
door verstoorde bovennatuurlijke krach
ten.
mige bootlibhaam een technische outil
lage, waarop ieder veel groter bovenwa
tervaartuig jaloers is. Voeg daarbij de
gehele ingewikkelde duikoutillage met
luchtleidingen, vents, kingstons, kleppen,
kranen, meters, periscopen, asdic, duik-
niet al, dan is dadelijk in
voor de man aan boord al
heel weinig plaats over blijft.
3 avonds wordt alle „techniek" op
ingenieuze manier weggewerkt en
worden de kooien uitgeklapt. En des
morgens verdwijnt alles, wat aan een
woonverblijf doet denken, even inge-
de techniek haar rechten te
hergeven.
Niet alleen het comfort van de beman
ning is tot een minimum beperkt. Zo be
staat de kaartenkamer uit een aan het
plafond van de longroom opgehangen
kaartenkastje. De ijskast, waar de kok
zijn vlees bewaart, is ergens achteruit
onder de vloer verborgen, zodat het .op
duiken van een 'biefstuk een hele ope
ratie is. Scheepspapieren, boeken,
schriften en dergelijke zitten samenge
perst in een laatje. Het gevolg
als iemand een of ander boekwerk of
.papier wil bemachtigen, hij eerst uitge
breid moet „graven" om het te vinden,
dan alles weer netjes op zijn plaats moet
leggen en ten slotte het betreffende stuk
kan gebruiken. Hetgeen uiteraard
aparte techniek vereist. Het „eerst den
ken en dan pas doen" heeft aan boord
van een onderzeeboot een bijzondere be
tekenis.
De enige plaats, waar minder te vin
den is dan op een „normaal" vaartuig ii
de brug. We vinden hier alleen twee tele
grafen voor de bakboord- en stuur
boordmotor elk een naar de machine
kamer, een telefoon in een waterdicht
kastje, een kompas en een miniatuur
stuurrad. Ergens aan bakboord bevindt
zich dan nog een soort koekjestrommel,
waarin men een zeekaart kan neerleg
gen, als die gebruikt wordt. Meer kan
men op de brug ook niet hebben, want
dit hele zaakje moet zo nu en dan onder
Worden in Den Bosch de
kaarten op tafel gelegd
Spanning rond het beruchte
proces Leemhuis
Dinsdag en, zo nodig, Woensdag zal,
zoals bekend is de bijz. strafkamer van de
rechtbank te Den Bosch de gedragingen
van de tot levenslang veroordeelde Haag
se politieambtenaren Leemhuis-Viëtor-
Pegels, onderzoeken, waarvoor door het
O. M. 20 getuigen zijn gedagvaard. Men
zal zich herinneren, dat de Raad van
Cassatie destijds een onderzoek had be
volen naar twaalf punten, waaromtrent
onzekerheid bestond en waarin o.m. vra
gen waren gesteld over de gedragingen
van hooggeplaatste politieambtenaren.
De illegaliteit en kringen uit de politie
hebben vol spanning uitgezien naar het
resultaat van dit onderzoek, waarmee,
de rechtbank in Den Bosch was belast.
De laatste dagen werd in verschillende
Haagse kringen het vermoeden geuit, dat
dit onderzoek niet ten uitvoer zal wor
den gelegd.
Officieel wordt echter medegedeeld,
dat na het openbare onderzoek van Dins
dag en eventueel Woensdag de officier
van justitie naar voren zal brengen, welke
van de twaalf door de Raad van Cassa
tie genoemde punten naar zyn oordeel
in verband staan met deze zaak en daar
om aan een onderzoek onderworpen die
nen te worden en welke van die pun
ten reeds onderzocht zyn.
Verwacht wordt, dat de bijzondere, ii
strafkamer daarop in raadkamer zal gaan
om hierover te beslissen. Het staat ech
ter geenszins vast, dat alle twaalf punten
onderzocht zullen worden.
JONGETJE IN TEIL VAN AFVOER-
PIJP VERDRONKEN
Het 16 maanden oude zoontje van <J'
farn. H. te Blerick is bij een bezoek aai
zijn grootmoeder aldaar In een teil, die
onder een afvoerpijp in de tuin stond,
verdronken.
vroeg is in de Haringhaven
te IJmuiiden een sleepboot van de Ver.
Steenkolenhandel (20 ton) door nog on
bekende oorzaak gezonken. Er zijn geen
persoonlijke ongelukken gebeurd,
boot werd gebruikt voor het vervoer
kolenbakken.
Schuldvorderingen op de Oost-
Java Stoomtram moeten voor 1 Novem
ber a.s. bij de bewindvoerder zijn inge
diend. Het accoord wordt 15 December
bij de landrechter te Semarang behan
deld. Het comité tot behartiging der be
langen van obligatiehouders adviseert
tot aanvaarding van het surseance-ac-
coord, en tijdige deponering der obli
gaties Bij aanvaarding wordt op de ren
teloze obligaties f 108 betaald. De on
middellijke uitkeringen op oude obli
gaties van 4 pet zal zijn f 268, op 5 pet
f 293, op 5% pet f 327.
Kertananah boekte het oorlogs
verlies ad f 181.983 op de reserve directe
belangen af, en declareert 35 pet divi
dend over 1948. De winst was f 177.005.
Het interim dividend 1941, groot 40 pet,
wordt definitief. De theefabriek is her
steld, de oogst 1949 wordt geraamd op
320.000 hkg droge thee en 600.000 kg
kinabast (1948 132.776 hkg en 726.300 kg).
De vereniging van commissiehuizen-
leden van de ver. voor den effectenhan
del heeft een contactsamenkomst
Tweede Kamerleden gehouden ov
herstel van Nederlands welvaart.
inden. Om een seinvlag te
len een periscoop gebruiken, die
hoog gaat en als mast kan dienen. Bol
ders en verschansing kunnen op eenvou
dige wijze verdwijnen of in het dek ver
zinken. Elk uitsteeksel benadeelt de snel
heid onder water en dus moet het
tal „obstakels" tot een minimum beperkt
blijven.
Ook het boven water varen met een
onderzeeboot biedt eigenaardigheden.
Dat het er rustiger zou zijn dan op een
ander vaartuig wordt wel eens beweerd,
n sprookje. Een onderzeeboot
weet even goed wat stampen en slinge-
m is als ieder ander vaartuig.
Het schip is klein, dus de bewegingen
zijn heftiger en kwaadaardiger dan die
mailboot. Onder
beter, maar bij een storm moet men toch
enige tientallen meters duiken om geheel
stil te liggen. Bij de vele slingerproeven
/an prof. Vening Meinesz, op Hr Ms
,0-24" en op andere onderzeeboten moest
nen soms tot 80 m. diepte gaan.
In open zee moet men zich liever niet
tan dek begeven. Bij het minste beetje
zeegang staat dit natuurlijk blank. Maar
ook op de brug is men verre van veilig
zelfs de groenste landrot weet nadat
hij daar een uurtje heeft gestaan al, dat
hij ogenblikkelijk door z'n knieën heeft
te zakken, als hij door een doffe plof
onder zich gewaarschuwd wordt, dat
golfje tegen de toren breekt en aanstalten
maakt om over de brug te komen. Zelfs
met mooi weer zijn op de brug oliejassen
geen luxe.
De navigatie van een aan
oppervlakte varende onderzeeboot
uiteraard dezelfde als die van ieder
ander vaartuig. Alleen heeft
het grote voordeel, in bijzondere gevallen
over een derde dimensie te beschikken.
Zo bleek bij torpedolanceeroefeningen in
de omgeving van Bonaire een torpedo
van haar baan af te wijken
grote boog naar Hr Ms „0-24" terug te
keren. Én aangezien een torpedo
hoorlijke snelheid ontwikkelt
dige 70 km per uur! kon de onder
zeeboot niet snel genoeg uit de weg
deze torpedo manoeuvreren. Hoewel zich
daarop geen „oorlogskop" bevond en hel
effect van een dergelijke botsing vermoe
delijk weinig anders zou zijn dan eer
buts in de scheepswand of een bescha
digde torpedo, toch moet zo'n botsing ir
ieder geval worden vermeden. Een be
schadigde oefentorpedo zinkt, hetgeen
een verlies van de nodige tienduizenden
guldens betekent. Een gedeukte scheeps
wand van een onderzeeboot is nog kost
baarder. Ter vermijding van een botsing
koos men de snelste, handigste en meest
juiste methode: de luiken gingen dicht,
Hr Ms „0-24" verdween schielijk onder
water en de torpedo passeerde rustig
overheen
SEPTEMBER-MENU
In September begint alweer de herfst
De vacanties zijn achter de rug, de
schooldeuren geopend voor het nieuwe
schooljaar en de huishouding herneemt
haar gewone regelmaat.
- n van de dingen, waarvoor de huis-
w, vacantie of niet, dagelijks weer
komt te staan, is het bereiden van de
maaltijden. Het lijkt soms zo moeilyk.
hierin iedere dag weer de nodige afwis
seling te brengen. En toch is dat zo no
dig. Niet alleen omdat „verandering van
spijs doet eten", maar ook omdat op
die manier alle voedingsstoffen, die het
lichaam nodig heeft om voldoende weer
stand te hebben, een plaats krijgen m
het menu.
Bij de warme maaltijd kan deze va
riatie in alle onderdelen aangebracht
worden zowel in soep en hoofdscho
tel als in het nagerecht Belangrijk is
hierbij, dat iedere dag verse groente
wordt gegeven en dat eiwitrijke gerech-
vlees of vis of kaas of eieren of
peulvruchten en vooral melk of melk
producten steeds in de maaltyd voor
komen en elkaar afwisselen.
Laat men vooral ook profiteren van
het fruit en de haring zolang deze zo
goedkoop zijn. Vergeet bij het fruit
vooral de jeugd niet. Iedere vrucht
draagt tot haar gezondheid bij!
Hieronder vindt U een voorbeeld van
;n September-menu:
Zondag: tomatensoep met rijst
princessebonen, komkommer, gehakt,
aardappelen caramelvla.
Maandag: bloemkool, rest gehakt,
aardappelen broodschoteltje met ap
pelmoes.
Dinsdag: sla, gebakken haring, aard-
appelpurée custardvla.
Woensdag: andijvie, ei, aardappelen,
bruine saus gort met appelmoes of
gestoofde peren.
Donderdag: vermicellisoep appel
moes, rolpens, aardappelen fruit.
Vrijdag: bietjes, gestoofde vis, aard
appelen, botersaus griesmeelpap.
Zaterdag: macaroni met uien en tomaat,
komkommersla yoghurt.
Gort met appelmoes:
Recepten voor 4 personen:
200 g gort, 500 g moesappels, 1 liter
water, zout, suiker naar smaak, wat bo
ter of margarine.
De gort wassen en in het water weken
gedurende een nacht Ze met het week-
water en wat zout opzetten en gaar
koken. De appels wassen, doormidden
snijden, van klokhuizen ontdoen en met
zéér weinig water tot moes koken. Het
moes door de gekookte gort roeren en
het gerecht op smaak afmaken met sui
ker en boter of margarine. Het gerecht
kan warm of koud gegeven worden. In-
plaats van gort kan men ook rijst nemen.
Tomatensoep met ryst:
Liter water, 500 g tomaten, 50 g
rijst, 1 ui, wat boter of margarine,
bouillonblokjes, zout, laurierblad.
De ui fijnsnipperen en in wat boter
of margarine fruiten. De tomaten pel
len, in vieren snijden, ze aan de uien-
snippers toevoegen en even meefruiten.
Het water, bouillonblokjes, laurierblad,
zout en rijst toevoegen en de soep Vt
uur zacht laten koken. Het laurierblad
verwijderen en de soep op smaak af
maken.
Onderhoud met Jamin
Een solitair temidden der Indonesiërs
Een der merkwaardigste figuren op de
Ronde Tafel Conferentie is de enige ver
tegenwoordiger van de republikeinse op
positie, de heer Jamin. Een solitair dus
en dat is hü in meer dan één opzicht. De
gewone Hollander, die er nooit in slaagt,
de Indonesiërs uit elkaar te houden, zal
hem onmiddellijk herkennen. De rust, de
het Palace Hotel, de goede
kleding kunnen niet verhelen, dat hier
een man is met een leven van stryd en
gevangenschap achter de rug.
Hij wordt algemeen beschouwd als een
communist, maar is het zelf in het geheel
niet met die opvatting eens. Zijn naam
wordt genoemd in verband met de ont
voering van Sjahrir in
heeft hij daarover geheel andere gedach
ten. Hij beweert zelfs, dat dit verhaal
Nederland gefalbriceerd zou zijn. De m;
die gedurende zijn leven telkens weer
botsing kwam, is voor zijn omgeving
vriendelijk en voor personeel gul. Goed
lachs en gemoedelijk weet hij veel te
zeggen en weinig los te laten.
Hij behoort tot de republikeinse oppo
sitie, doch men komt er by hem niet
achter, waaTin deze oppositie bestaat.
Wel hoort men op welk punt hij het met
de republikeinse regering
lijk in de verkrijging van
Iteit en daarna moet Indonesië opgebouwd
'worden. Zijn meningen over de toekom-
Op Jaarbeurs was invloed van de
„komende devaluatie" merkbaar
Vele kopers belegden de gulden in goederen
directeur
Milius heeft een slotbeschouwing van de
Donderdag gesl. 53e Jaarbeurs gegeven,
waarin hij zei, dat zy springlevend is ge
weest. In alle afdelingen kon men tevre
den klanken bij de standhouders beluiste-
De algemene verschijnselen waren,
r meer stabiliteit in het bedrijfsleven
komt en dat men streeft naar een kwali
teitsproduct. Hoewel de koopkracht min-
;r was, bleek er een betere vraag van
:n beter soort kopers te zijn.
De invloed van de op handen zijnde
devaluatie deed zich gevoelen t.a.v. de
binnenlandse markt. De kopers realiseer
den zich de mogelijkheid van prijsstijging
belegden de gulden in goederen. Daar-
bij_zocht men courante en luxe artikelen.
van de buitenlandse markt
de export een afwachtende
houding aan. De heer Milius betreurde
dat met het oog op de handel op Amerika
en vestigde er nogmaals de aandacht op,
dat het toch wel noodzakelijk is iets te
ondernemen om te trachten het grote te
kort met dollargebieden weg te nemen
Dat kan men doen door betere onder
zoekmethoden en combinatie van moge
lijkheden.
Grote tevredenheid heerste er in de
meubelbranche. De verwachtingen zijn
daar verre overtroffen, vooral door het
betere meubel en men heeft aangedron-
de belangstel
ling voor het goede en goedkope speel
goed groot.
Huishoudelijke artikelen alleszins be
vredigend.
Voedings- en genotmiddelen evenzo,
maar deze afdeling dient uitgebreid te
worden om aan te geven, welke grote
plaats zij inneemt.
Textielproducten zeer bevredigend. Een
deelnemer, die dertien orderboeken bij
zich had, heeft er elf volgeschreven
elk boek bevat vijftig orders.
Schoenen: voor het luxe- en midden-
schoeniwerk was de belangstelling goed,
niet voor het gewone schoenwerk.
De medische groep was buitengewoon
tevreden. Deze afdeling trok een grote
stroom medici naar de Beurs. Ook de
agrarische afdeling, de zuivelindustrie
de machinerieën konden grote belang
stelling boeken. Over het algemeen kan
men zeggen, dat de medewerking va
Regering ten aanzien van de export
medische producten te beperkt was, doch
de heer Milius liet de oorzaak ervan
het midden.
Nieuwe artikelen stonden op de Beurs ln
het centrum.
De buitenlandse deelneming is 60 pro
cent hoger geweest dan de vorige najaars
deelneming aan de Beur6 Er zijn goede zaken gedaan.
stige constitutie zijn: Ware democratie,
volksvertegenwoordiging en verkiezingen
bij geheime stemming. De opbouw van
het land wil hij mede doen geschieden
met behulp van het particulier initiatief,
vertelt hij ons. Zijn partij? Zolang er
geen verkiezingen zijn, wil hij geen party
Zijn volgelingen? Zij komen uit
alle stromingen in de republiek. Hij wil
ook samenwerking van alle groepen en
stromingen, ongeacht de geestelijke on
dergrond.
Zijn verleden? Een staatsgreep is er
nooit geweest. Hij werd gearresteerd in
verband met een volkspetitie op 3 Juli
Over de wijze, waarop deze werd
overhandigd, krijgt men niet veel los.
Twee en een half jaar heeft hij vertoefd
republikeinse gevangenis. Hij ver
telt niets over de 'behandeling en gaat
op de dagen, toen hij in Struiswijk
zat tezamen met dr P. J. A. Idenburg, die
ïu weer ontmoet aan de andere kant
de tafel. De laatste tien jaren heeft
hij grotendeels in gevangenissen doorge
bracht, en nu komt er hartstocht in zijn
als hij zegt: „Omdat ik niet wilde
bukken voor tyrannie". Over de ontvoe
ring van Sjahrir spreekt hij niet, „die had
veel eerder plaats". Wel spreekt hij over
Nederland. Het is geheel anders dan hij
zich had voorgesteld, want hij kende het
niet van vroeger. Hij had nooit geweten,
dat hy het mooi zou vinden.
Zyn opleiding heeft een gevarieerd
karakter gehad. Zo heeft hij o.a. voor
veearts gestudeerd. We proberen hem
warm te maken voor een bezoek aan
de veeartsenijkundige inrichtingen in
Utrecht, maar hy vreest, dat men voor
hem alleen geen excursie zal organiseren.
We merken echter, dat hij iets dergelijk*
op prijs zou stellen. Wat hem de meeste
belangstelling inboezemt is het leven in
Nederland, het boerenleven vooral. Ge
mengde boerderijen wil hij graag zien.
Het boerenleven heeft hem altijd getrok
ken, maar het is wel heel anders gelopen.
Hy heeft rechten gestudeerd en prof,
Logemann is zyn leermeester geweest
Met verering spreekt hij ook van prof.
Kern, prof. Kraemer en anderen.
By de besprekingen ter R.T.C. heeft hjj
nog geen obstakels ontmoet. Wat de toe
komstige politiek van Indonesië betreft,
hoopt hij op een samengaan met Malay»
Brits-Bomeo inbegrepen Vietnam
en de Philippijnen.
Hij heeft een drukke tyd, want hij zM
in bijna alle commissies, en dan zijn er
nog alle onderlinge besprekingen en af
spraken. Zijn boekje staat er vol van. HfJ
blijft echter gemoedelyk en doet nooR
gehaast.
GROETEN AAN DE WEST
Zij die er prijs op stellen, via de We
reldomroep een (gratis) groet te rich
ten tot hun verwanten in West-Indië,
Kunnen zich «schriftelijk melden bij de
Groetendienst van de Wereldomroep,
Postbus 137, Hilversum. Dit geldt niet
voor militairen in de West, want daar
voor kan men bij het Strydkrachteopro»
gramma terecht
