SCHREIEDER DEED REEDS 15 JAAR
CONTRA-SPIONNAGE
Kiezen
Delen
4
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1949
Het drama van het Englandspiel
Ernst May las de Engelse radioboodschappen
met een ontcijferde code...
(Vein een bijzondere medewerker)
Het Englandspiel, waarmede de Duitsers twintig maanden lang de verbindingen
met Engeland en de activiteit van het grootste deel der illegaliteit konden contro
leren, werd in hoofdzaak gespeeld door de Abwehrofficier Hermann Giskes, de
Krlminal-direktor van de SD Joseph Schreleder en de code-specialist Ernst May. De
eerstgenoemde was een reserve-officier van de Wehrmacht, in het burgerlijk leven
een eerzaam leerhandelaar. Maar een man met een scherp verstand en een natuur
lijke aanleg voor het werk in de contra-spionnage. Hij is, na eindeloze verhoren te
hebben ondergaan van de zijde van de Britse Intelligence Service en de Neder
landse justitie, in 1947 vrijgelaten en naar Duitsland teruggekeerd.
Toen zijn zaak in cassatie werd behan
deld, thans enige maanden geleden, stelde
de president, mr Haga, hem enige tech
nische vragen over de lettergroepering,
Hoe het Joseph Schreieder verging, ls
bekend. Maar minder bekend is het feit,
dat deze kleine, slimme Beier reeds meer
dan vijftien jaren een goede naam had
als speurder bij de Duitse politie. Vóór
Hitier de macht in handen kreeg, voerde
Schreieder, in opdracht van de Münche-
ner politiepresident Koeh, spionnagewerk
uit contra de opkomende nazi-beweging.
Hij was op vergaderingen aanwezig, no
teerde in zijn fabelachtig goed geheugen
alles wat de moeite van het onthouden
waard was en leverde zijn chef volledig
geschreven verslagen. Toen de nationaal-
socialisten Duitsland hadden veroverd,
werd Schreieder een even trouw dienaar
van de nieuwe heren. Een van zijn op
merkelijkste successen in de jaren vóór
de oorlog was het ontmaskeren van
Russische spionne. Toen hij haar in
eindelijk volkomen „klem" had, ze
hem: „Binnen vijf jaar komen mijn
kameraden van het rode leger me
vrijden!"
Het was niet zijn enige succes. En het
valt dan ook niet te verwonderen, dat de
politieman Schreieder, toen de internatio
nale spanning allengs toenam, werd c
geplaatst naar de grenscontrole, waar
werk in feite uit het verrichten van
tra-spionnage bestond. Het was in deze
kwaliteit dat hij, toen de S.A. uit Vorarl-
berg het plan had opgevat het kleine
vorstendom Lichtenstein te bezetten, per
soonlijk bezoek kreeg van de Lichten-
steiner regeringspresident dr Hob, die
hem om hulp vroeg tegen de wilde S.A.-
Dit nu moet uiterst merkwaardig wor
den genoemd. Want Schreieder was toen
zelf S.S.-man en dr Hob moet stellig heb
ben geweten dat de nazi-regering vooi
de grenscontrole geen onbetrouwbare
elementen gebruikte. Schreieder stond
Berlijn bekend als een toegewijd, ijverig
en zeer bekwaam dienaar van de nie
regeerders. Dat dr Hob desniettemin
Sohreieder verzocht de Putschplainnen te
verijdelen endat de kleine politieman
daarin (getuige de feiten) slagen kon,
werpt reeds een zeer merkwaardig licht
op de vreemde, ongrijpbare figuur va
latere Krimmaldirektor.
Hoe wist dr Hob dat hij bij Schreieder
aan het goede adres was? Was Joseph
toen wellioht bij bepaalde buitenlandse
instanties bekend? En vanwaar kwam
het, dat Schreieder zich inspande om de
zucht naar Lebensraum, die bij de S.A.
"uit Vorarlberg een uitweg zocht in de
richting van Lichtenstein, in te dammen?
En vanwaar had de betrekkelijk gering
in rang zijnde politieman de machtige
relaties in Duitsland zelf, om zijn wil
door te drijven?
Reeds hier doemen rond het gemoede
lijke, blozende hoofd van de als spion-
nageman zo ontzettend ongemoedelijke
Schreieder de vragen en raadsels op. Het
is niet zonder reden dat de.enkele Duitse
ambtenaren, die hem toen van- dag tot
dag gadesloegen, hem de veelzeggende bij
naam „Doktor Mabuse, de speler" gaven.
Welk een groot speler hij in werkelijk
heid was, zou enige jaren later in Neder
land blijken. Helaas!
het dramatische spel
die toegepast wordt bij het zendklaar
maken van een radiogram. Even tevoren
had hij de BijzondeVe Raad van Cassatie
pogen wijs te maken, dat hij wel eens
zelf had geseind. Maar op de vragen van
mr Haga gaf hij stotterend een antwoord,
dat zó volstrekt onvoldoende was, dat
iedereen in de zaal, die iets van seinen
wist, moest constateren: de verdachte
draait er een ongelukkige punt aan
Van der Waals werd voor de tweede
maal ter dood veroordeeld
Want hij wès niet. wie hij voorgaf te
zijn geweest: een werktuig van de Engelse
Secret Service, in welks dienst Schreieder
zou hebben gestaan. Hij was een ver
rader. Een koelbloedig leverancier van
mensenbloed. Een man, die uit zucht naar
geld alles en iedereen verried en die de
besten van ons volk op de meest lage en
verachtelijke wijze voor de geweerlopen
van de Duitse executiepelotons bracht.
Hij was opgevoed in een streng Gere
formeerd milieu en zijn oudste zuster, die
zich vele jaren om hem bekommerde, is
een zeer respectabele vrouw, die vandaag
ERNST MAY
nóg gelooft in zijn onschuld en die bidt
voor zijn behoud. Zij gelóóft niet, dat
Anthonie van der Waals, het kind van
haar zorgen en gebeden, de grootste ver
rader van de moderne tijd kon zijn ge
worden. Helaas zij heeft ongelijk.
Het leven van Anton van der Waals
een roman op zichzelf. Maar een rom
van de slechtste soort. Wij zullen er
een volgend maal iets van vertellen.
Zuid-Hollanders als fondspatiënten
Opmerkelijke verschillen tussen verplicht
en vrijwillig-verzekerden
Recente cijfers inzake de ziekteverzekering brengen opmerkelijke verschillen tot
uitdrukking zowel tussen Zuidhollandse bevolkingsgroepen onderling als tussen
De derde ma:
was Ernst May.
„Dus", zo vroeg onlangs
de Engelse geheime dienst hem, „u bent
de beroemde code-specialist van het Eng
landspiel?"
En de man, tegen wie enige weken te
voren de doodstraf was geëist wegens
het fusilleren van armzalige, verhongerde
Russische krijgsgevangenen, gaf met de
trots van een groot vakman het antwoord:
„Jawohl, dat ben ik"
Beroemd en verguisd, gerespecteerd en
gehoond: dat is de thans op een her
nieuwde rechtszitting wachtende Ernst
May. Hij is Beier, precies als Schreieder,
met wie hij reeds in Duitsland samen
werkte. Hij heeft ee>n vrouw, die hem
regelmatig schrijft, hij heeft een moeder
van 73 jaar, die hem levend hoopt weer
te zien. En er zijn ex-gevangenen, die
hem „een prima kerel" en „een van de
weinige fatsoenlijke Duitsers" noemen.
Maar daartegenover staat die eis van de
doodstraf, wegens deelneming aan een
fusillade. „Het is de enige keer geweest,
dat ik voor zoiets plotseling werd opge
commandeerd. Het was mijn werk niet".
Dit onder meer heeft May te zijner ver
dediging aangevoerd.
En hij heeft eerlijk is eerlijk nog
gelijk ook. Het was zijn werk niet. Met
veel „fijner", met veel geraffineerder ar
beid diende hij de Duitse zaak en streed
hij tegen het Verzet, dat uit het getrapte
en geslagen Nederlandse volk oprees. Hij
ontcijferde codes, hij wist de fluittonen,1 J- Z. J. Hazebroek
die geheime zenders de aether inzonden,
te combineren tot woorden. En die woor
den rijden zioh aaneen tot boodschappen,
tot waarschuwingen, tot opdrachten, die
tussen het bezette Nederland en het vrije
Engeland heen en weer flitsten. Onschat
bare diensten bewees Ernst May met zijn
fenomenale kennis van het codewezen,
met zijn geslepen methode van verhoren,
met zijn eindeloos geduld en zijn ver
mogen tot combineren en deduceren de
Duitse Abwehr en de contra-spionnage-
dienst van de S.D. En gruwelijke slagen
bracht hij daardoor toe aan de Neder
landse geheime dienst in de jaren 1942 en
1943 en aan de groeiende, steeds dapper
der optredende Nederlandse illegaliteit.
Hij was de man, die het door de Engelse
geheime oorlogsdienst (S.O.E.) ontworpen
codesysteem van de double transposition
met al zijn zijtakken en variaties, met al
zijn beveiligings- en waarschuwings-
checks tot op de laatste letter en het laat
ste cijfer ontrafelde. En terwijl de Engel
sen twintig maanden lang dachten, dat zij
beschikten over een onbreekbare code,
las Ennst May al hun radioseinen uit de
lucht met hetzelfde gemak als waarmede
U deze krent leest! Hoe vreselijk de ge
volgen daarvan waren, zullen U deze
artikelen over het inderdaad wel zeer
afschuwelijke drama van het England
spiel leren.
Tezamen en in vereniging met deze
Duitsers werkte als vierde man een
helaas als Nederlander geboren schurk:
de V-man Anton van der Waals. Hij ken
de de geheimen van het „Spiel" niet.
Om te beginnen is het aantal ver
plicht-verzekerden in Zuid-Holland
hoog, n.l. 452 per duizend inwoners bü
een rijksgemiddelde van slechts 428. Dat
dit cijfer niet alleen beïnvloed wordt
door het aantal loontrekkenden en door
het inkomstenniveau, maar dat het de
resultante is van veel meer factoren,
wordt duidelijk bij een vergelijking met
andere provincies. Zo zijn in Overijssel
469, maar ln Limburg niet meer dan
295 personen per duizend inwoners ver
plicht verzekerd.
Het aantal v r ij w i 11 i g verzekerden
(die tot dezelfde inkomens-klasse beho
ren als de verplicht-verzekerden) be
draagt in Zuid-Holland 270 per duizend.
Hierbij bedraagt het rijksgemiddelde 232.
Noord- en Zuid-Holland hebben de hoog
ste cijfers (270), Friesland de laagste
(n.l. 138).
Uit een en ander volgt, dat 72 pCt.
(bijna driekwart dus!) van de Zuid
hollandse bevolking bij de ziekenfond
sen is aangesloten. Het rijksgemiddelde
bedraagt 66 pCt., hot laagste provin
ciale cijfer heeft Limburg met 47 pCt.
Terwijl 24 pCt. van de Nederlandse
bevolking in onze provincie woont, om
vat Zuid-Holland 27 pCt. van de ver
plicht-verzekerde mannen, 28 pCt. van
de indirect verzekerde echtgenoten, 25
pCt. van de verzekerde kinderen en
27 pCt. van de rechtstreeks verzekerde
vrouwen.
Van de vrijwillig-verzekerden woont
29 pCt. in onze provincie: blijkbaar is
de vrijwillige aansluiting bij de zieken
fondsen door de zgn. kleine zelfstan
digen ln onze provincie populairder dan
elders.
Bij de tegenwoordige loonsverhoudin-
gen in ons land kan vrijwel worden aan
genomen, dat in elke provincie door en
voor de verzekerden gelijke premies wor
den betaald. Maar dit sluit allerminst
in, dat in alle provincies de verzekerden
aan de fondsen ook evenveel kosten. In
tegendeel, de bijzondere volksaard in en
kele gewesten, bepaalde gewoonten en
gebruiken en allerlei maatschappelijke
verhoudingen hebben een even belang
rijke als merkwaardige invloed op de
uitgaven, die de fondsen in de onder
scheidene provincies hebben te doen.
Wat Zuid-Holland betreft, behoeven de
fondsen voor de vrijwillig-verzekerden
aan medicijnen en verbandmiddelen niet
meer uit te geven dan het gemiddelde
het hele land bedraagt: de ver
plicht verzekerden in onze provincie ver
bruiken evenwel per hoofd gemiddeld
drie pCt. méér aan medicijnen etc. dan
provincie en die van andere Nederlandse gewesten.
„normaal". Daartegenover staat, dat zij
op het punt van de specialistische hulp
nogal voordelig zijn; hierop kunnen de
gezamenlijke fondsen, n.l. in Zuid-Hol
land zeven pCt. besparen. De vrijwillig-
verzekerden in onze provincie eisen in
dit opzicht nog veel minder, n.l. twintig
pCt. beneden „normaal". Betekent dit,
dat de Zuidhollandse verzekerden zóveel
vertrouwen in hun huisarts hebben, dat
zij veel minder vaak een specialist wil
len raadplegen? Of zijn de huisartsen
zoveel bekwamer dan elders? In ieder
geval zijn deze relatief geringe kosten
voor specialistische hulp in Zuid-Holland
alleszins opmerkelijk.
Wat de tandheelkundige hulp betreft,
ls er een heel eigenaardig verschil tus
sen de verplicht- en de vrijwillig-ver
zekerden in onze provincie. De eerste
groep veroorzaakt n.l. voor de fondsen
dertiep pCt. vméér, de tweede evenwel
twintig pCt. minder uitgaven dan nor
maal. Ook van dit verschil is de oor
zaak allerminst duidelijk. Dat onze vrij»
willig-verzekerden in 't algemeen een
zoveel beter gebit zouden hebben, ls niet
waarschijnlijk. Maar dat zij in dit op
zicht hun eisen zoveel lager zouden stel
len, dat zij zonder tandheelkundige hulp
blijven voort tobben, is ook niet aan
nemelijk. Wellicht gaan vele van deze
groep als particulier patiënt naar de
tandarts, een verschijnsel dat zich ook
in sommige andere provincies van ons
land laat waarnemen.
j kunnen wiizen on een bepaal
de mentaliteit in deze volksgroen, die
vooral uit zgn. kleine zelfstandigen be
staat, om zo min mogelijk van de fond-
trekken". Maar met deze con
clusie is het dan weer volkomen in te-
gensnraak, dat de kosten voor verlos
kundige hulp voor de verolleht-verze-
kerden zes pCt. en voor de vrijwillig-
•erzekerden in onze provincie vijftien
nCt. boven het rijksgemiddelde liggen!
En dit is dan weer te meer bevreem
dend. omdat de fondsen voor ziekenhuis-
•erpleging aan de verplicht-verzekerde
Zuidhollanders zeven nCt. bóven normaal
moeten betalen, terwijl zii zich voor de
vrliwillig-verzekerden nractisch in het
eeheel geen uitgaven hebben te ge
troosten!
Andprzbds vergen de vriiwillig-verze-
kerde Zuidhollanders voor brillen °n an
dere kunstmiddelen van de fondsen weer
tien pCt. méér dan normaal: de ver-
nlicht-verzekerden in ome provincie ech
ter stellen in dit opzicht zo hoge eisen,
hunnen behoeve zelfs twintig pCt.
boven het rijksgemiddelde moet worden
uitgekeerd!
ZELF-BEGOOCHEL1NG
Een Amsterdamse goochelaar,
Bezoeker van 't congres.
Had met een zelf verzonnen truc
Geweldig veel succes.
Hij suggereerde zijn publiek
(Dus mensen van het vak)
Dat er, behalve goochelaar,
Een ziener in hem stak.
De toer is meesterlijk geslaagd,
Doch wat mij meer frappeert
ls, dat een mens zo menigmaal
Zichzelf iets suggereert.
Het maken van voorspellingen
Ligt vaak in onze aard,
Al blijkt het vèr vooruitziend oog
Geen sikkepitje tpaard.
En wordt ons dan te zijner tijd
De uitkomst voorgelegd,
Al klopt ze niet, wij zeggen toch:
{,Ik heb het wel gezegd"!
Wy goochelen met ons eigen woord
En 't komt niet in ons hoofd
Hoe grappig 't is, dat men zichzelf
Uiteindelijk gelooft.
Gré Kempen-Sterkenburg.
Concurrentie voor Surinaams
citrusfruit
Er is een nieuwe regeling getroffen be
treffende de importen van Surinaams
citrusfruit in Nederland. Tot 30 Juni 1950
zal dit fruit vrijelijk in Nederland kun
nen worden ingevoerd. Van 1 Juli t/m
15 December 1949 is aan Suriname het
monopolie bètreffende de citrus-import
in Nederland gegeven, terwijl in Neder
land de distributie en de centrale import
per 1 Juli j.l. is afgeschaft. Ook de
maximumprijzen zijn inmiddels verval
len. (De maximumprijsregeling vooi
citrusfruit van elders blijft evenwel var
kracht). De transacties zijn voor reke
ning en risico van de particuliere han
del, waarbij de erkende Ned. importeurs
vrij kunnen kopen van de Surinaamse
verkopers. Tenslotte is een voorbehoud
gemaakt voor het geval zich bij de reali
satie van deze overeenkomst excesser
zouden voordoen Na 1 Dec. komt het
citrusfruit uit Palestina, Italië en Spanje
aan de Nederlandse markt en zal het
Surinaamse fruit hiermede dienen te
VOOR DE VROXJW
De laatste week is aangebroken
Nog een dag of vijf, zes en de kinde
ren gaan weer naar school. In menig
huisgezin geeft dat een zucht van ver
ademing. van ouders zowel als van kin
deren. Hoe heerlijk ook de vacantie mag
zijn geweest en hoeveel pretjes die gebo
den mag hebben. De kinderen verlangen
naar de schoolvriendjes, naar de gezellig
heid van het schoolleven enonbe
wust naar de regelmaat daarvan. Dit
geldt vooral voor de lagere schooljeugd,
die nog te weinig zelfstandig de dag kan
vullen en vlugger tot verveling of bal
dadigheid vervalt dan de ouderen, die er
eens op uit kunnen trekken of zich met
een boek of knutselwerk bezig houden.
Maar om dè school
prettig te beginnen
is het nodig, dat de
voorbereidingen
déze week getrof
fen worden. De
boeken moeten ge
kaft worden, losse
bladzijden vastge
plakt. Het door
zichtige postzegel
plakpapier leent
zich hier uitste
kend voor, daar
kunnen ook ge
scheurde bladen
keurjg mee gerepa
reerd worden. De
schooltas wordt na
gekeken en zo no
dig nog even weg
gebracht om weer
stevig doorgestikt
te worden. Voor de
kleintjes is het
laatste vacantie-
werkje de inktlap
en het punten van
de potloden. Mis
schien fabriceert
een handig meiske
nog graag 'n spel
denkussen. Dat kan
heel eenvoudig van
een stukje merk
lap, desnoods
maakt moeder het
buitenste randje
kruisjes in een
vierkant, dan vult
dochterlief de rest wel in. Als we zorgen
wat gezellige kleurtjes, kan het re
sultaat fleurig genoeg worden. Wanneer
de laatste vacantie-
week dus eens in de steek laat, hebben
toch nog een gezellige middag in
petto, terwijl het kopen van potloden,
schriften, papier en pennen ook al tot
;n uitje gemaakt kan worden.
Moeder zal bovendien de zorg hebben
Dor de kindergarderobe. De zomerjur
ken beginnen in hun laatste dagen te
komen en bovendien moeten we toch
de eerste koude ochtenden en
kille avonden gaan geloven. Voor de
jongens komt er weer een slipover of een
trui op de pennen en als moeder over
veel energie en rappe handen beschikt
zet ze misschien wel op voor zo'n leuk
vlot wollen jasje voor haar oudste
dochter.
Trouwens al te ingewikkeld behoeven
de patronen niet te zijn. Met eenvoudige
variaties van recht en averecht zijn reeds
verbluffend aardige resultaten te berei
ken. Bovendien is het aantal variaties zo
onnoemelijk groot, dat ieder naar eigen
vaardigheid iets eenvoudigs of een meer
ingewikkeld patroon kan nemen.
Nu zijn we dan al ongemerkt die laat
ste vacantieweek voorbijgegaan, het
nieuwe schooljaar in; even onverwacht
Festspiele in Luzern een jaarlijks
terugkerend muziekfeest
Serie uitzonderlijke concerten in wonderschone omgeving
De wonderschone omgeving maakt Luzern tot het drukst bezochte vacantieoord
Zwitserland. Duizenden vreemdelingen zoeken rust in de nabijgelegen bergen
an het geliefde Vierwoudstedenmeer, om nieuwe brachten te verzamelen voor
de verdere bestaansstrijd.
Naast natuurpracht en vele vacantiegenoegens wil Luzern ook op cultureel
gebied de vreemdelingen iets brengen, dat met het beste in de wereld kan wed
en. Hiervoor dienen de jaarlijks terugkerende Festspiele, die dit keer gecom
pleteerd worden door Henri Matisse's „Dix siècies de iivres fransais".
Het Festwochen-programma bevat rond
•n dozijn concerten, te verdelen in: vijf
symphanieconcerten, twee serenades, twee
kamermuziekavonden, een orgelconcert,
een Brucknerherdenking en een orato
riumuitvoering. Met zorg wordt ieder jaar
het honderd man sterke Festspielorkest
samengesteld uit de eerste krachten van
de verschillende Zwitserse symphonie-
orkesten. Slechts dirigenten en solisten
In Luzern worden van 10 tot 28
Augustus de internationale „muslka-
lische Festwochen" gehouden. De
heer Henk Dul, directeur van het
Conservatorium te Deventer, zal ons
over de reeks muzikale evenementen,
die in deze weken te verwachten zijn,
enige artikelen schrijven. We twijfe
len er niet aan, of zijn brieven zullen
met belangstelling worden gevolgd.
een wereldreputatie komen op het
podium der Festspielwochen. Geen enkel
risico wordt ger.omen, zodat men va
18 Augustus verzekerd is van
serie uitzonderlijke uitvoeringen
Hoge regeringscommissarissen uit alle
delen van de wereld geven aan deze
certen een internationaal cachet. Reeds
e eerste avond getuigde hiervan.
Herbert von Karaian. die vorig jaar
iet veel succes zijn entrée in Luzern
maakte, dirigeerde het openingsconcert.
programma was samengesteld uit
werken van Martinu. Beethoven en
Brahms, met als pianosolist Edwin
Fischer.
Von Karajan is een veel omstreden
dirigent. Sommigen zien in hem een
tweede Toscanini, anderen de show-man
Stokowsky.' Met suggestieve gebaren
weet hij zijn medewerkers tot ongekende
hoogte op te voeren en de bijna ondraag
lijke spanningen missen hun uitwerking
niet. Deze magiër kan zowel orkest als
publiek in extase brengen. De belichting
van het kunstwerk is soms zo fel, zo
bijsterend, dat men verzuimt, verder door
te dringen Het effect is verbluffend, al
is men naderhand teleurgesteld. Zonder
twijfel echter een formidabel dirigent, die
ik gaarne eens in Holland zou ontmo
Voor Zwitserland was de uitvoering
van Martinu's werk een vooruitstrevende
daad. Hoewel men in vergelijking met
vorig jaar een iets ruimere programma
keus kan ontdekken, heeft het Fest-
woehen-comité zich in hoofdzaak aar
klassieke repertoire gehouden 'en
niet op ongebaande wegen gewaagd. Mar
tinu schreef in 1937 zijn concerto-gi
voor klein orkest met twee piano's,
heeft zich niet streng aan de traditionele
vorm gehouden, doch afwisseling ge
bracht tussen klavieren, houtblazers er
strijkers. Het werk is in hoofdzaak poly-
phoon gedacht en zeer muzikantesk ge
schreven. In het tweede deel vraagt eer
breed cantilene der celli sterk de aan
dacht, terwijl Ln het laatste deel, een soort
Rondo, rhythmisch geladen thema's
wisselen in orkest en piano's, waarbij de
laatste een solistisch karakter krijge:
Aan de gunstige ontvangst van dit werk
hebben Von Karajan en het enthousiast
spelende orkest veel bijgedragen.
Edwin Fischer is als leider van de n
Toch moet Bep z'n vrouw worden,
daar is hy 't al lang over eens met
zichzelf. Er is geen enkel meisje dat
hem zo boeit, en bindt, zoals zij. Met
Leentje zou het leven sleur worden,
maar met Bep wordt het een avontuur,
dat de moeite waard is!....
Waarom?
Frits kan het niet allemaal onder
woorden brengénmaar Bep d'r
natuur werkt prikkelend op zijn eer
zuchten dan heeft zé iets scherps,
waardoor je gedwongen wordt, voort
durend op je hoede te zyn, mannelijk
en flinkZe vergt veel van zichzelf,
maar op grond daarvan durft ze ook
veel van een ander te vergen. En dan
begrijpt ze niet, dat het je weieens ge
beuren kan, dat je ergens tegen op
ziet
Houdt hy van haar?
Ja, óók datmaar d'r is nog iets
anders. Als je van jezelf houdt, als je
jezelf respecteren wilt, dan kun je geen
genoegen meer nemen met iemand die
mmder is dan Bep, dommer, of tam
mer, of tragermet iemand die
minder spontaan is, of minder harte
lijk
Alleen. Bep moet net niet te
bont maken. Sinds gisteravond is hij
werkelijk kwaad op haar, en hij zal
haar dit straks goed laten merken.
Vond ie me daar bij zijn thuiskomst
een onnozel stukje papier, met pot
lood beschreven:
„Jongen, het spijt me erg. maar je
moet me vanavond niet op de gewone
plaats komep afhalen, want ik ben
er niet. Als we weer bij elkaar zijn,
vertel ik je wel waardoor. Misschien
kom ik vanavond naar jè thuis. An
ders morgen.
't Was niet erg duidelijk, vond ie.
En wat kon d'r nou in vredesnaam
in haar kleine vrouwewereldje zó be
langrijk wezen ineens, dat ze daardoor
niet samen konden zijn?
Hij is belec^jgd.
Hij haast zich om thuis te komen,
i»m zo gauw mogelijk te weten, wat
er aan de hand is. Bep moet vooral
niet denken, dat ze hem behandelen
kan als een kwajongen!
Daarna 's middags om een uur of
vier, als de grauwe regenwolken door
de wind uiteen zijn gedreven, zodat
er hier en daar weer hemelsblauw
tussen het wolkenwit tevoorschijn
komt.... tefwyl Bep, met Hansje
achterop, langs een dorpsweg fietst om
inkopen voor de Zondag te doen...
in die zelfde tijd fietst Frits Dijkers
in een goed pak en een lichte regen
jas naar het huis van dokter van As-
peren
Hij weet niet beter of Bep is daar
waar hij haar al zo vaak heeft afge
haald
„Hallo!" zegt hij aan de achterdeur
tegen hpt bellemeisje. „Is Bep al
klaar, Bep Kooiman?"...
„Weet u dan nog niet, dat ze weg
is?" krijgt hij ten antwoord.
„Weg?"
„Ze heeft 'r ontslag genomen. Heeft
ze 't u niet gezegd? Dat begrijp ik
niet goedMaar 't is toch neus
waar. Eergisteren kwam ze er pas
mee voor de dag, en gisterochtend was
ze al voor 't laatst Wij zijn er slecht
mee, zolang er geen ander is."....
Het kind schijnt het interessant te
vinden een woordje te mogen mee
spreken ir. een liefdesverhouding, die
ze al een paar weken nieuwsgierig,
bijna hunkerend heeft gadegeslagen.
Haar eigen avonturen moeten nog be
ginnen Niets in de houding van
de jonge Dijkers ontgaat haar.
Hij wordt rood van drift, ziet ze.
Hij weet met z',n figuur niet goed
raad. Toch gaat hij nog niet heen...
„Weet je waar ze naar toe is ge
gaan?" vraagt hij ineens, heftig.
,,'k Geloof dat ze tegen mevrouw
zei, dat ze naar d'r zwager moest.
'k Heb de naam wel gehoord, maar
hóe was die ook al weer"...
„Wim Zwart soms?"
„Dat kan wel ja 't Was een heel
dringend geval, zei ze. en 't kon geen
dag uitstel lyen, ze. moest er direct
Ziezo, nou weet ie het!
Maar dit gaat te ver!
Ze kan wezen wat ze wil, maar hij
laat zich door haar niet behandelen
als een kwajongen! Wat verbeeldt ze
zich?
Grimmig fietst hij terug, al zijn ge
voelens tegen haar in opstand Hij
twijfelt er niet aan of ze is de zijne
maar wraakzuchtige gedachten geven
hem in. dat hij haar op de een of an
dere manier flink strain moet, en dat
hy haar, zo gauw ze elkaar weerzien,
minstens even diep moet krenken als
zij het hem heeft gedaan.
Hij geneert er zich voor, zonder Bep
thuis terug te komen. Hij overlegt
even, of uy niet de motor zal nemen,
om naar het huis van Wim Zwart, die
schoolmeester te razen.... Maar juist
dèn zou hij Bep misschien mislopen.
Want ondanks alles rekent hij er stel
lig op, dat ze vanavond komen zal..
„Dan moet ze in elk geval dit punt,
dit café hiér passeren", denkt hij.
,,'t Beste is dat ik in 't café achter het
raam ga zitten, en naar haar uitkijk".
VIII.
't Wordt bijna zeven uur eer Bep
Kooiman komt. Ze heeft zich zo veel
mogelijk gehaast, maar hoe gaat dat?
Er viel nog dit en nog dat te doen bij
Wim in huis, en daardoor werd het
toch weer later, dan ze verwacht had
Ze heeft zich buiten adem gefietst,
om nog zo vroeg mogelijk bij Frits
aan te komen. Ze wil het café al voor
bij rijden maar dan ineens hoort
ze kloppen, en ziet ze hem achter het
raam staan.
Ze stapt af, en wacht.
Het treft onaaneenaam, hem in dit
ordinaire dorpscafé te ontdekken. Maar
de onaangename verrassing duurt niet-
eens lang. Ze maakt zich wijs. dat het
wel past bij die sterke, ruwe Frits
Dijkers, nu en dan met een beetje
branie een café binnen te- stappen en
een glas bier of een borrel te bestel
len
(Wordt vervolgd)
zullen we straks in werkelijkheid'voor die
laatste vacantiedag staan en zullen we
onze zesjarigen voor het eerst de „grote
school" zien binnengaan. Het gaat alles
zo snel. Verbaasd, nieuwsgierig en mis
schien nog wat angstig zullen de kleuters
naar de juffrouw zien. Maar dat veran
dert gauw genoeg, dan wordt juf hun
vriendin en zal moeder's woord worden
afgewogen naar dat van „juffrouw". Dan
komt er ook voor moeder een nieuwe
tijd, waarin andere dingen van haar ge
vraagd zullen worden dan kleertjes
naaien^ verstellen, breien, eten koken en
het huis schoon houden Als de kinderen
thuis komen, verwachten ze dat alles
en bovendien moeder-zelf klaar is om te
luisteren naar hun verhalen. Zo komt het
nieuwe schooljaar ook in de huiskamer.
tercursussen voor piano, kamermuziek
spelen en solist een steeds terugkerend
medewerker aan deze Festwochen. Dit
maal speelde hij Beethovens 3de Piano
concert. Temperamentvol, heftig, bewo
gen, vértolkte hij de solopartij, zonder
zich al te veel om klaarheid of détail te
bekommeren. Fischer wenst alles aan
zich te onderwerpen, orkest, dirigent, ja
zelfs Beethoven, wanneer het hem nodig
voorkomtIn de pianistisch interes
sante, doch weinig stijlvolle cadens maak
te hij een avondwandeling door de tuinen
der Hoog-Romantiek. De klaviermeester,
die Luzern als woonplaats heeft uitgeko
zen, werd zeer bejubeld door de vele
stadgenoten.
Reeds op deze eerste avond bereikte
het orkest onder Von Karajans fascine
rende leiding een eenheid, die zijn hoogte
punt vond in Brahms' Eerste Symphonie.
Vooral in het tweede deel >visten de
strijkers een warmte en klankschoonheid
te ontwikkelen, die zonder weefga zijn.
Toscanini zei reeds van dit orkest:
„I never had such strings!" De blazers
bereiken niet hetzelfde niveau, hoewel
ook hier Uitstekende prestaties geleverd
werden.
Het slot van deze symphonie werd
boog opvlammend vreugdevuur, waarvan
de toehoorders met moeite afscheid kon
den nemen. Zelfs voor de Festwochen
namen de ovaties ongekende afmetingen
aan. HENK DUL. dekt
Bedekt Evangelie
„Indien ook ons evangelie bedekt
is, zo is het bedekt in degenen die
verloren gaanin welken de pod
dezer eeuw de zinnen ver blind
heeft, namelijk der ongelovigen,
opdat hen niet bestrale de verlich
ting van het evangelie der heerlijk,
heid van Christus, Die het Beeld
Gods is (2 Cor. 4:3, 4).
De apostel heeft het gehad over
heerlijkheid van de nieuwe bedeling. De
luister van de in genade z'n brandpunt
vindende heerlijkheid des Heren straalj
nu in Jezus Christus onweerhouden uit,
En het straalt naar binnen in de harten,
dat licht, die heerlijkheid, zodat de har.
ten overweldigd worden door die stralen,
de glans.
Maar dat geldt niet voor alle mensen.
Daar moet een geestelijk oog voor zijn
Daar moet een open hart voor zijn. An.
ders wordt de heerlijkheid des Heren in
Christus niet gezien.
Het is er mee als met een schilderij,
Ieder kan wel zien wat dat voorstelt
Maar om de schoonheid ervan te zie
heerlijkheid, daar moet ge óóg voor heb
ben. Dat is lang niet bij alle mense
En o ja, er zijn er genoeg die wat
van Jezus Christus weten. Die vai
nade weten, en de leerstukken in elkaar
kunnen passen als een blokkendoos. Maar
dat is nog niet: de heerlijkheid des He.
ren zien. Daar kan zo iemand nog blind
voor zijn. Het laat alles koud. Of lauw,
Het verrukt niet. Het Evangelie is bij
hem bedèkt.
Doch die allen die de heerlijkheid dei
Heren in Christus niet zien, gaan
loren. Zij die door de stralende glans van
het evangelie niet verrukt worden,
niet door beroerd worden, gaan verlóren.
Zij die het niet heerlijk vinden om
Jezus Christus te doen te hebben,
Hem te horen en de prediking van Hem
te beluisteren, die gaan verlóren.
Maar zegt iemand daar kan ik
toch niets aan doen? Als ik het nu
zie, dan kan ik het toch niet helpen?
Als het mij nu koud laat of lauw, dat
toch zeker niet mijn schuld?
O neen? De apostel zegt het anders.
Als het zo bij u is, dan komt dat zegt
hij omdat de god dezer eeuw uw
nen heeft verblind.
Er zijn mensen, die hun ziel laten
giftigen door slechte lectuur. Dan kun
nen ze geen goed boek meer waarderen.
Hun smaak is bedorven.
Zo ook hier. De ongelovigen hebben
hun hart aan ijdelheden verpand,
jacht naar geld en goed heeft ze in haar
greep. Of de zucht naar zingenot. Of het
zofken naar grootheid en eer. Daarom
zijn ze stomp voor het Evangelie.
Ja, daar komt het van, als ge de heer
lijkheid des Heren in Jezus Christui
niet ziet. Daar komt het van als ge geen
smaak hebt in het Evangelie. Omdat ge
uw zinnen hebt laten verblinden door
de god dezer eeuw. Omdat ge uv
dorven afgoden naar de ogen kijkt.
Dat is een vaste geestelijke wet.
Jeremia zegt ergens van het goddeloze
Israël: zij hebben de ijdelheid nagewi
deld en wat is het gevolg geweest?
zij zijn ijdelheid geworden. Er zijn m<
sen die alleen oog hebben voor hun
zaken. Ze verzakelijken dan ook hele
maal En de Heiland zegt: waar uw schat
is, daar is uw hart.
Daarom is het Evangelie in de onge
lovigen bedekt. Zij hebben geen oog. geen
hart voor dat wondere licht. Zij hebben
zegt de Heiland zelf de duisternis
liever gehad dan het licht, want
werken zijn boos.
En nu is het van nature zo bij or
lemaal. Doch wonder van genade
de gelóvigen zién. De Heilige Geest heeft
u ziende gemaakt. Gij hebt oog en hart
gekrégen voor de heerlijkheid des Heren,
die u tegenstraalt in Jezus Christus. U
dan die gelooft, is Hij dierbaar, zegt da
apostel.
Maar dan heeft de god dezer eeu
u ook ten diepste geen vat meer. Want
de heerlijkheid des Heren in Jezus
Christus zet haar stempel op uw leven.
De liefde Gods in Jezus Christus doet
ook u liefhebben. De glans der ontfer
ming des Heren, waarvan ge de stralen
opvkngt. beweegt ook u tot ontferming.
En de heiligheid des Heren, uitstralend
van het brandpunt van genade in Jezus
Christus, zet ook uw leven in vlam. En
gij wordt naar het beeld Gods in Jezus
Christus veranderd van heerlijkheid tot
heerlijkheid.
De Geest des Heren zal het doen bij
u allen, die door Hem waarachtig ont-
het Evangelie.
WAT WENST U UIT DE AETHER?
Radioprogramma voor vanavond
HILVERSUM I (301) KRO
7.— Nieuws. 7.15 De vrede en de samen
werking 7 25 Het Promenade Orkest. 7.45
Voor de Nederlanders in Duitsland. 8
Nieuws 8.05 De gewone man 8.12 Gram
3.20 Lichtbaken. 8 45 Midden in het leven...
Klankbeeld. 9— piano 9.15 Zomersproeten
10.— Oporaconcert 10 30 Wij luiden de Zon
dag in. 11 Nieuws. 11.15 Kwintet voor kla
rinet. 12— Sluiting.
HILVERSUM II (415) VARA
7— Artistieke staalkaart. VPRO Vier
vrouwengestalten. 7 45 Passepartout. VARA
8.— Nieuws. 8 05 Dingen van de dag. 8.12
VARA-\
s glim
8 15
De
:tet 10.25 Klein beginnen. Avon
turen met kinderen. 10.40 Orgelspel. 11.-
Nieuws. 11.15 20 Minuten Parijs ln uw huls
kamei 1140 Pianoduo 12.— Sluiting
Wat de radio Zondag brengt
HILVERSUM I (301) N.C.R.V.: 8— Nieuw
8.15 Concert. 8.30 Morgenwijding. 9.15 „Jt
de Trooster ls gekomen" K R O. 9 30 Nieuw
9.45 Omroepkamerorkest. 10.30 Hoogmis. 12.-
Angelus. 12.03 Gr. 12.15 Apologie. 12.35 Gi
12 40 Amusementsorkest. 12.55 Zonmewljzei
1.Nieuws. 1.20 Amusementsorkest. 1,45 Ui
het Boek der boeken. 2 00 Radio Phllharmo
nlsch Orkest 2.50 „Op den rand". 3.— Relai
internationaal muziekfestival. 4.1
De
ïreldkamplos
tapper
Kopenhagen. 4.25 Vespers. N.C.R.V. 5 00 IK.
O R 6 30 Voor de Strijdkrachten. 7.00 Koraal-
bewerkingen 7.15 „Zonen ln battledress".
KRO. 7 30 Nieuws. 7.45 Gr. 7.50 In 't Bocck-
huys. 8.05 De gewonen man. 8.12 Uit en
Thuis. 10.37 'Actualiteiten 10.45 Avondgebed.
11.— Nieuws. 11.15 Avondconcert. 12.— Slul-
HILVERSUM II (415) VAR A.: 8
Nieuws. 815 Postdulvenberichten. 8.20 Gr.
8 30 Voor de Tuin. 8 45 Barcarole 9.10 Post-
duivenberichten. 9.15 Men vraagten wij
draaien 9.45 Geestelijk leven. V.P.R.O.: 10.—
Vacantiehalfuurtje 10.30 I K.O.R. 11.45 Tus
sen kerk en wereld. A V.R O. 12 Orchestre
Miniature 12 20 Een inleidend woord over
Goethe. 12.40 Orchestre Miniature. 1.— Nieuws
muziek. 2.— Liederen van Schubert en Wolf.
1.15 Hongaarse melodieën. 1.50 Goethe en de
2.30 Egmond (treurspel). 4.30 Wekelijkse
Sportrevue. V.P R.O. ConferenUe te Soester-
berg V.A.R.A. 5 30 VIndobona Schrammel'n.
6.— Nieuws. 6.15 Wereldkampioenschappen
wielrennen te Kopenhagen 6 30 Wim lbo
presenteert 7— Gr 7 10 Voordracht Willem
van Cappellen 7 30 Godwin en Sllberman
presenteren AVRO 8— Nieuws 8 05 Re-
porUgedienst 8 15 Een programma van melo-
i en rhythmen. 9.„Oom Bernard's
lleder
van de zo
Sluiting.
11— Nieuv
Wat de radio Maandag brengt
HILVERSUM I (301) NCR V.: 7.00 Nieuw
7.15 Ochtendgymnastiek 7.30 Gr 7 45 Een
woord voor de dag 8— Nieuws 8.15 Gr. 9.1
Ochtendbezoek bij onze Jonge zieken 91
Gez. pr. Concert 10 30 Morgendienst. 11.-
Gr 1120 Van oude en nieuwe schrijver
11 40 Rie Popma-v. d. Pull, alt. 12 10 Gez. p
Gr. 12.30 Mededelingen ten behoeve va
land- en tuinbouw. 12.33 Gez pr. Metropol»
Orkest 1.— Nieuws 1.15 Gez. pr. Klein Orr
roepkoor. 145 Gr. 2.— Uitzending voor c
schooljeugd. 2.35 Gez. pr The Messiah, ori
torium. 3 45 Gr. 4.— Bijbellezing. 4 45 Gr. 5
Het kleuterklokje klingelt. 5 15 Populair
orgelbespeling 5 45 Vriendschapsbanden over
zee. 6— Gez pr Pianodua. 6.15 Ver vai
moeders pappot. 6.30 Voor de strijdkraehter
7.— Gez. pr. Nieuws. 7.15 Onder de N.C.R.V.
leeslamp. 7.30 Het actueel geluld. 7.45 Kun
nen de gedemobiliseerden zich aanpasser
Nieu'
bleem. 8.11
9.— Plas
hun geschiedenis. 9.20 Radio Philharmc
Orkest. 10.15 Sweelinck-kwartet. 10.45 A
overdenking. 11Gez. pr Nieuws. 11.:
12.— Sluiting.
HILVERSUM II (4f5) A.V.R.O. 7.— Nieuws
7.15 Gr. 8— Nieuws. 8.15 Ochtendvarla
8.55 Korte gesprekken. 9 00 Gr. 9.30 Wi
standen. 9.35 Gr. 10.— Morgenwijding. 10.15
Arbeidsvitaminen. 10.50 Gr 11.00 Op de
kijk. 11.15 Kerk- en torenklanken. 12
Papavers, onder leiding van Tom Erich,
zang van Bert van Dongen. 12.30 Gez.
Mededelingen ten behoeve van land- en 1
bouw. 12.33 In 't spionnetje. 12.38 Gerar
Krevelen: melodieën van de dag 1.
pr. Nieuws. 115 John Renova and hls Music.
1.50 Gr. 2— Wat gaat er om In de wereld?
2.20 Gez. pr. Gr. 3 Bonbonnlère. 4.—
mermuzlekconcert. 4 50 De hond in het g
5— The Skymasters 5 30 Hoort zegt het
voort. 5 45 Gr. 5 50 Rondetafel Con:
6— Gez. pr Gr. 6 15 AVRO's Radi
krant 6.45 Aansluiting met de B B.C. 7 13
Nicholas Roth, viool en Willy Meeuv
piano. 7 45 Paul Robeson en Marlon And»
gr. 8.— Gez. pr. Nieuws. 8.05 Gez. pr Mevr.
n-van der Starp spreekt over de stills
gang lar
de
der
-politieke gevangenen ln het Oranjehotel
te Scheveningen. 8 15 Promenade door Em
merich Kalman's Operettes 9 Vreemde er
vrolijke vrouwen-verrassingen. 9 45 De Speel-
