NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 21 JUNI 1949
Mogen wij nog langer zwijgen over
dat „Eenzaam Avontuur"
Na Jo Boer, de lens op Anna Blaman
In de „Nieuwe Gids" van 1888 schreef Frederib van Eeden een opstel over de
roman „Een Liefde" van Lodewyk van Deyssel (K. J. L. Alberdingk Thym). Hy
zegt daarin o.a.: „O, ik moet lachen. Karei, lachen in myn hart, als ik u, artiest,
u godgewijde, u gezalfde, zie wroeten en ploeteren in de duistere beroerdheden van
ons lichameiyk bestaan. En dan lach ik, helaas! ais een boer, die een koning ziet
komen op zyn erf en hem de gouden kroon ziet hangen aan een boomtak en den
hermelijnen rrantel over een hek, en hem ziet spitten en mestkrulen, zwoe
gend en onhandig, tot zyn koninkiyke handen vuil en zyn züden kousen bemorst
zijn, en hij, zweetend van het ongewone werk, dan nog een weinig angstvallig naar
den boer opziet, vragend: „Is het zóó goed?"
ken als dit. De vergiften in de apotheek
staan onder strenge controle, die kan
niet iedereen zo maar gaan kopen, maar
een zedeUjk vergif als dit boek ligt voor
ieder, zonder uitzondering, in het open
baar te koop, tot stichting en vermaak.
Wanneer zal de tyd komen dat ook' de
genen, die niet uit godsdienstig oogpunt
protest aantekenen tegen dit soort wer
ken, openiyk en algemeen zullen zeg
gen: „De godsdienst laat ons koud welis
waar, maar met zulke hulp wensen
we zé niet te ondermijnen. Daarvoor zyn
we te eerlijk en staan we te hoog". Ik
suggereer niet, dat dit het geval niet
ls. Ik vréèg maar, omdat de gedachte by
me opkomt: „Indien dit het geval ware,
hoe had dan van zulk een zedeiyk vod
binnen korte tyd een derde druk van
de pers kunnen komen?"
's-Gravenhage. Dr F. C. Dominicus.
(De commissie van schone letteren
der IVIaatschappü van Ned. Letterkunde
had met de kleinst mogeiyke meerder
heid van 3 tegen 2 en dan nog met
aarzeling by die meerderheid beslo
ten, bovengenoemd boek voor een be
kroning voor te dragen. Hedenmorgen
kwam echter bU het bestuur van de
Maatschappy, die vanmorgen te Lelden
büeenkwam, een bericht van Anna Bla
man binnen, waarin zy meedeelde in
een aanmoedigingsprys eerder een ont
moediging dan een aanmoediging te
zien en dat zy daarom de. prijs maar
van de hand wees.
Dit is wel de slimste zet, die ze had
kunnen doen! Er was n.I. een heftige
oppositie en het voorstel der commissie
zou zeker zyn afgestemd. Nu is dit
voorkomen, terwyl de reclame voor het
boek blüft. Dat wy deze gang van
zaken diep betreuren, zal een ieder dui-
deiyk zien. Red.)
Gü begrypt, waarom ik juist dit
aanhaal. Dezelfde gedachte die Van
Eeden had by het lezen van de natura
listische roman „Een Liefde" komt by
ons op, als we „Eenzaam Avontuur"
bestuderen. Maar ook deze vergelyking
gaat mank. Ten eerste is het moderne
boek lang niet zo goed te noemen, wat
de opzet en uitwerking betreft en ten
tweede is het niet zo onbesuisd ruw en
plat. Wie meent dat dit laatste een lof
spraak inhoudt, heeft het mis. Het is
veel geraffineerder en daardoor te wal
gelijker.
Ook uit letterkundig oogpunt ls er wel
wat op aan te merken. Een der ergste
zinnen haal ik als voorbeeld van myn
literaire bezwaren aan: Op blz. 44 lees
lk: „Maar Peps, als een ervaren onder-
wereldloods, meerde dat magische tapyt,
dat luchtschip Liefde op de spits van
het ravyn verraad. Dat gaf helaas, en
onvermydelyk, wat avery."
Stel u zich voor: een loods uit (van?)
de onderwereld, vaart op een tovertapyt
dat tevens een luchtschip is en legt dit
zonderlinge voertuig aan, liefst op de
spits van een kloof. Tracht u zich dat
eens voor te stellen: een kloof met een
spits, waarboven op een tovertapyt-
luchtschip meert. U zult met
ANNA BLAMAN.
zyn dat dit enige inspanning kost en dat
de avery slechts natuurlyk is.
Hierby biyft het echter niet. De
schryfster heeft het zonderlinge idee ge
had twee romans door elkaar heen te
laten lopen, ten gevolge waarvan men
zich telkens weer moet afvragen, aan
welke van de twee romans men bezig
is. Maar in één ding komen ze overeen,
daaraan valt in het minst niet te twy-
felen: het zyn beide verhalen, waarin de
lichameiyke lusten beschouwd worden
als het enige, wat het leven de moeite
waard maakt. De hoofdpersoon zegt op
blz. 184: „Onzin om je te verzetten tegen
vuiligheid. Alles is vuiligheid. Het mooie
is gespeeld, precies als die muziek
Geen vyf minuten later
slaap."
Ziedaar het grondthema. Meegaan in
alle onzedelijkheid, smerigheid, vuilig
heid, want verzet is onzin. Nu, ik moet.
dan ook toegeven dat de schrijfster in
al in
H.SVL DE KONINGIN DANKT.
Hare Majesteit de Koningin heeft
Haar dank uitgesproken voor de geluk
wensen, die Haar ter gelegenheid van
Haar verjaardag ook uit deze gemeente
hebben bereikt.
Ter voldoening aan Haar desbetreffend
verzoek breng ik deze dank hierbij over
aan de bevolking der gemeente Leiden.
Leiden, 21 Juni 1949.
De Burgemeester,
F. H. VAN KINSCHOT.
BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN
GEBOREN: Marie L. d van F C van
Luijk en F de Wolf; Gerard, z van G
Hundersmarck en G J P v d Broek; Ger-
rit Tj A, z van G J M Goslinga en J Mol;
Bernardus C M, z van L Koek en J A
v d Meer; Jakob A, z van V Weber en
L Zonneveld; Johanna H M. d van J
Golpa en J Ligtvoet; Abraham J. z van
A Brouwer en M H Kohier; Willem, z
van J Haasnoot enJvd Mey; Geertruida
C, d van J Ros en C de Vreede; Aaltje, d
van C Hoek en G Eikenboom: Trijntje,
d van C Hogewoning en M Kuijt; Pie-
ternella, d van A Schotman en J L Be-
verloo; Marina F, d van G A de Kater
en E W v d Bout.
GEHUWD: G Wolf en E Paats.
OVERLEDEN: W Kal, d, 23 j; S T
Buys, man, 70 j.
HET AFSCHEID VAN PROF. J. P. BIJL.
Prof. J. P. Bijl, directeur van het insti
tuut voor praeventieve geneeskunde al
hier. zal op Zaterdag 30 Juli as. te 3 uur,
afscheid nemen.
EINDEXAMEN GEM H.B.S.
Geslaagd voor het eindexamen B
de Gem. HBS. (eerste drie groepen): T
Brinkman. J Bult, P J van Duin (Noord-
wijk), Jopie de draaff, C Hameter (Voor
schoten), D Kanbier, H I C Jumelet
(Lisse), H. Kindt, H Klaassen,
Kriek, J Kukler, Jet van Leeuwen, H Th
E Roskamp, Tineke Scheffers (Sassen-
heim), W Schotel. G C Stolk, L Timmers,
Hanny Wassenaar (Noordwyk), J Won-
dergem, D H van Wyhe, I den Boer
(Wassenaar), Ans Eichhorn, Bertie Hertz,
M Kiel, L Kok, Ineke Kriek (zonder
plaatsnaam: te Leiden) Teruggetrokken
1, afgewezen 7.
GEEN SPREEKUUR.
De wethouders van Leiden zyn ver
hinderd op Woensdag 22 Juni a.s. spreek
uur te houden.
Veertig jaar geleden steeg het eerste
Nederlandse vliegtuig op
Experiment op de Brabantse hei - Een gesprek
met pionier John Rozendaal
(Van één onzer verslaggevers)
De Nederlandse Luchtvaart herdenkt op 27 Juni een belangryk feit: het eerste
ilegtulg startte 40 jaar geleden van de heide naby Etten-Leur. En hy die er alles
'an af weet, is de ingenieur John Rozendaal uit Den Haag. We zochten hem op
in zyn huis aan de Cornells Jol&traat, waar hy ons vertelde van die gedenkw
dige Junidag ln 1909. John Rozendaal is afkomstig uit Hoorn, studeerde In het
buitenland en zou ln de locomotievenbouw gaan. Maar hy zag meer perspectief
ln de luchtvaart en verliet daarom het ln die dagen „uitgesleten spoor" van de
locomotief.
Hij is een van de weinigen, die er oud
bij is geworden. Hij vertelt graag over die
dagen van vroeger, toen hij de opdracht
kreeg als promotor op te treden van de
eerste vliegdemonstraties in ons land. Er
zat een zakelyk tintje aan: de beetwortel-
suikerfabriek van de heer S. C. J. Heer-
Sopraan uit Landsmeer winnares van
A
vocalistenconcours
Slecht resultaat van mannen onder de 30 jaar
(Van onze Kunstredacteur)
De laatste dag van het Nationaal Voca-
listencoucours in Diligentia te Den Haag
heeft de spanning onder de candidaten
wel zeer doen stijgen, want men had voor
deze dag niet de slechtste zangers uitge
kozen. Toen gisteravond heel laat de laat
ste candidaat had gezongen, bleven velen
nog wachten om nog iets te horen van de
jury, die echter voor de beslissing nog
enkele uren nodig had. Eerst vannacht is
deze gevallen. In enkele groepen kon de
jury geen prys toekennen, n.I. in de groep
Mannenstemmen onder de 30 jaar, zowel
in de categorie Oratorium als irrde cate
gorie Opera. Ook niet in de groep Man
nenstemmen (Opera) boven de 30 jaar, In
de groepen Vrouwenstemmen van 30 jaar
en ouder (Oratorium) en Vrouwenstem
men onder de 30 jaar (Opera) konden
eveneens geen eerste prijzen worden toe
gekend.
De 1ste prijs voor de categorie „Opera
en Lied" (Vrouwenstemmen boven de 30
jaar) .ging naar Maria van Veen—Muller
uit Landsmeer (No 71).
De eerste prijzen voor de categorie
„Oratorium en Lied" werden voor de
mannenstemmen (30 jaar en ouder) toe-
i gekend aan Leo Ketelaars uit Vaals (No
bizonder goed geslaagd
ls. En berouw of leedwezen daarover be- I...
staat bij haar niet, want vyf minuten
Mien Blekxtoon uit R'dam (No 78) en
Anny Delorie uit A'dam (No 85).
De absolute prijswinnares van het ge
hele concours is Maria van VeenMul
ler, die het hoogste aantal punten behaal
de. Leo Ketelaars verwierf de volstrekte
meerderheid van de mannenstemmen en
Clementine Oom es van de groepen onder
30 jaar.
Vanavond zullen de eerste en tweede
prijswinnaars optreden op 'n concert
de Union Bel Canto in Diligentia ei
1 Juli concerteren zy in Huis ter Duin te
Noord-wijk aan Zee. Morgen wordt
bezoek gebracht aan Philips Eindhoven
ter bezichtiging van de Magneto band.
Concertdirectie J. Beek biedt de vier vo
calisten, die 't hoogste aantal punten be
haalden, in het winterseizoen een open
baar optreden aan. Ook wordt nog een
optreden voor de AVRO-microfoon ver
wacht.
later slaapt
Is het heus de moeite waard de inhoud
van zulk een boek te vertellen? Ach,
misschien ter waarschuwing. Kosta, een
dichterlijk mens. bemerkt dat zijn vrouw
hem bedriegt, nadat dit al een jaar heeft
geduurd. En dan gebeurt er feitelijk
niets anders meer dan dat we in alle
geuren en kleuren over de ontrouw en
scheiding worden ingelicht. Dan komen
er verder nog een viertal meisjes in voor,
die we evengoed hadden kunnen missen
ln het geheel, maar waarvan er een aan
tegennatuurlijke driften lijdt, en dus een
bizonder dankbaar onderwerp voor op
sensatie beluste lezers vormt. De schryf
ster heeft ons dan ook niet gespaard en
de volle maat van een liefdes-avontuur,
waar ionpe dames samen dansen, gege
ven. De beschrijving van de bii deze
dans uitgevierde drifton. behoort tot het
walgelijkste, wat ik ooit las. Oscar Wilde
ls daarbij een nuchter aankomertje. En
hy boette zijn in practijk brengen, van
wat hier alleen maar beschreven wordt,
met twee jaar in de gevangenis van
Reading. „Is de auteur van dit werk
minder schuldig tegenover de jeugd van
Nederland?" vraagt men zich. „door zulk
een wanproduct van zedelüke verrotting
als literatuur aan te bieden?"
Het spreekt vanzelf dat men in een
blad voor de huiskamer niet alles kan
aanhalen, wat men ter staving van zijn
beweringen zou nodie hebben. Maar een
der minst onbehoorlijke uitingen over
de gesteldheid van de bovengenoemde
jonge vrouw is deze: „Bertha was als
een eunuch zo jaloers op de lichamelijke
vereniging van man en vrouw." Men
oordele hiernaar hoe de meer onbe
hoorlijke wel moeten zijn.
Hoe er in omgesprongen wordt met be
grippen. die anderen heilig zijn. blijkt uit
deze aanhaling: ...Tenevpr is het Heilig
Oliesel voor hen die eenzaem z.ün en in
morele stervensnood." Zelf* brengt een
der personen het tot honaalde Godslaste
ring. maar waarsehiinliik zo handig ge
draaid, dat de strafwet er machteloos
tegenover staat.
Ik heb zelden een boek gelezen dat
bü zo weinig kunst een zo overmatig
groot aantal bladzyden heeft weten te
vullen met de geraffineerdste vuiligheid.
Is het een product van de na-oorlogse
slapheid? Het iykt zo. Men koopt het uit
sensatiezucht, men wenst geprikkeld te
worden. Eerste druk In 1948. Twee druk
ken in 1949. En dan maar het Neder
landse volk vergiftigen. Neen, je hoeft
het niet te lezen, dat weet ik wel. Maar
ik weet ook dat zulk een product, zelfs
al was het op kunstgebied nog minder
waard, toch veel zou gevraagd worden.
De mensheid is altyd al op dergelyke
dingen belust geweest en nu, na de w
velstorm van wreedheid, gemeenheid
lage driften, is dit. erger dan ooit. Maar
ons past het onze huizen te beveiligen
tegen het langzaam sluipende vergif, dat
onze letterkunde dreigt te doordringen
onder het mom van schoonheid. Ethiek
en aeSthetiek, zedeleer en schoonheids
leer, kunnen niet gescheiden worden,
ondanks alle honende beweringen van
het tegendeel. Laten wy met alle macht
vechten tegen de verspreiding
de vrouwenstemmen (onder de
an Clementine Oomes (No 30)
uit Hilversum.
De tweede prijzen voor de categorie
„Oratorium en Lied" kende de jury toe
aan Gerard v. d. Berk uit St. Oedenrode
(No 54), Riek Waes—Reen uit Amster
dam (No 102) en Jeanne Bacilek uit Am
sterdam (No 153). De tweede prijzen voor
de categorie „Opera en Lied" gingen naar
Vere Doniska uit R'dam (No 35), Willy
Rinnooy uit Wassenaar (No 24) en Gee
Smith (No 15).
De derde prijzen vielen voor de cate
gorie „Oratorium en Lied" ten deel aan
Onze groente-export naar
Duitsland
Nog maar weinig bereikt
Naar de Nieuwe Leidsche Cr',
verneemt zyn de onderhandelingen in
Frankfort met de geallieerde bezettings
autoriteiten van West-Duitsland over
onze groente-export tegen de verwach
ting in toch vastgelopen. Men wist on-
zerzyds slechts te bereiken, dat het op
13 Juni j.l. uitgeputte contingent van
3 millioen dollar werd vermeerderd met
1 millioen dollar, doch dit betreft dan
maar de goedkeuring van een party
groenten, die al boven het geoorloofde
contingent van 3 millioen dollar was ge
leverd.
Gezien de kritieke situatie is heden
de directeur van het Bedryfschap voor
Groenten en Fruit, de heer G. van 't
Riet, naar Frankfort vertrokken om te
trachten, alsnog betere resultaten te be
reiken
Oegstgeest
Muziekuitvoeringen.
Gedurend e de zomermaanden zullen
op het terrein van „Endegeest" muziek
uitvoeringen worden gegeven ten be
hoeve van de patiënten dezer inrichting.
De data zijn als volgt vastgesteld: mor
gen op het Kasteelplein: 23 Juni as. in
het park Rhijngeest; 6 Juli: Kasteelplein;
14 Juli en 20 Juli: park Rhijngeest;
2 Aug. Kasteelplein: 5 Aug.: park Rhijn
geest; 19 Aug.: Kasteelplein.
Lisse
Aanbesteding.
De uitslag van de gehouden nbeste-
ding voor de bouw van een winkelhuis
met bovenwoning voor de fa. J. Rhijns-
burger (,,De Spar") op de hoek Kanaal
straatGladiolenstraat is als volgt: Kieft,
Sassenheim f 33.900; Voogt, Delft, f 30.700;
Mouton de Wijs, Den Haag, f29 800; Joh.
Pieterse, Delft, f28 697; Horsman
Lisse, f28.000; P. Hulsebos en Zn., N.-
Vennep f27.980; J. v. d. Wal en Smit.
Amsterdam, f27.817, Gebr. Kinkel. N.
Vennep, f27.810; C. J Jansen, Hillegom,
f26.137. Gunning
Party-bu
Het partij-bu
inlichtingen c>
(Woensda^ -
boe- de fa. J. P, S t
n gehouden.
VR. Partij.
^elyke
Een „profeet" die een slech't voorbeeld
geeft, is deze Krishna Venta uit
Californië. Hy zegt de Messias en „De
Stem" te zyn en 145.000 volgelingen
te hebben. Hy is in Los Angeles ge
arresteerd, daar hy zyn vrouw en
twee minderjarige kinderen niet meer
onderhoudt. In de cel zou hy wellicht
zyn valse profetieën hebben kunnen
overdenken, doch tegen borgstelling
is hy vrygelaten.
Oost en West in 9t kort
getest
Volgens de Caraïbische commissie voe-
en de eilanden thans 3079 ton kaas in
er waarde van 2.5 millioen dollar tegen
2197 ton in 1935. Voor de oorlog leverde
Nederland 90 pet. van de invoer in Ne
derlands gebied, thans 66. In alle Caraï
bische eilanden importeerde Nederland
van het totaal aan kaas. De oproep
de Nationale Volkspartij op Curagao
een betoging op Maandagmorgen
heeft niet tot een werkstaking geleid.
De leiders verklaren thans dat deze ook
niet in de bedoeling heeft gelegen.
Amerika is ondanks de daling van z
aandeel de voornaamste leverancier
Indonesië gebleven. In 1946 was zijn a;
deel 51 petin 1947 39. in 1948 22.5. In
de handel van Indonesië had Amerika
een aandeel van 20.2 pet., Nederland 27.1.
Japan 9,7, Malakka 9-4.
TURKSE OUD-MINISTERS VIJF
DAGEN IN NEDERLAND
Ter gelegenheid van een bezoek
Parys zijn vier Turkse oud-ministers
de ex-premier generaal Ali Fuat Cebesoy.
alsmede vier parlementsleden, gisteren
voor een vyfdaags uitstapje in ons land,
op Schiphol aangekomen. Zij zullen o.
Vos bestond veertig jaar. En de
eigenaar wilde nu eens „iets geks' doen.
Nu, gekker dan een vliegdemonstratie
kon het in die jaren rond 1900 al niet en
dus schreef de jubilerende beetwortel-
suikerfabrikant de heer Rozendaal aan,
met het verzoek voor de nodige attribu-
d te zorgen. Het ontzettende, dat stond
gebeuren had groot opzien gebaard en
op de 27ste Juni stroomden duizenden
de bloeiende heide bij Leur. Ze
kwamen aangereden in vigilantes en Jan
Pleziers en velen waren reeds dagen van
•en gearriveerd. Het zou een exclu-
show worden. De overvloedig met
leder omhulde aviateur was de bekende
graaf de Lambert, een 44-jarige enthou-
ast. Want enthousiast, ja bezeten moest
.en zijn voor een dergelijk waagstuk.
In het midden van het vliegheitje stond
het toestel gemonteerd1: een apparaat van
de gebr. Wright, waarvan het nadeel was,
dat de staart geen stabilisatievermogen
bezat, zodat het evenwicht in de lengte
richting door het hoogteroer moest wor
den bewerkstelligd. Een ander bezwaar
vormde de aanlooprail, waarop het geheel
gemonteerd moest worden, om dan met
behulp van zware gewichten die vóór
de rail in een toren bevestigd waren, zich
te laten optrekken. Een soort catapult
dus. De weersomstandigheden waren niet
ideaal, er stond namelijk een zuchtje
winden een veranderlijke wind,
dat de aanlooprail-stellage steeds w
verplaatst moest worden. De Franse graaf
die zelf niet rookte liet om het uur
i brandende sigaret aanrukken en dan
is de spanning onder de duizend kop
pige menigte voelbaar. Ieder staarde
naar de hand van de graaf, vai
garettenrook omhoog kringde. Men kende
de formule voor een solide aviateur:
steeg de rook steil omhoog, dan kon het
spel beginnen, verwaaide de smook ech
ter enige graden uit de koers, dan was
;r geen denken aan en was 't parool
,blyf zitten waar je zit en verroer je
niet". In aangenaam verpozen verstreek
de morgen en in ongeduldig wachten de
middag en het begin van de avond. De
graaf bestudeerde regelmatig de sigaret
tenrook en schudde dan meewarig he'
hoofd over een dergelijke „remous". Vele
igilantes en Jan Pleziers reden
ug over de hei en de grote menigte
volgde hen. Slechts een kleine schare
enthousiastelingen bleef achter. Het
half negen in de avond, toen de rook
de zoveelste sigaret waarlijk loodrecht ten
hemel steeg. De graaf lachte en een zucht
van verlichting steeg op uit het wakkere
groepje wachtenden. Heer graaf keurde
zijn toestel weer een blik waardig en in
stalleerde zich behaaglijk op een van de
tee keukenstoelen imet ingekorte poten.
De dubbeldeks Wright-copy was uit
gerust met duwschroeven en een amechtig
motortje, dat toah nog een 65 km. per
uur zou halen. De graaf-aviateur
gaan fladderen. Voor zijn genoegen
de 25000 Belgische francs, die
vast zaten. Tot overmaat van
ramp was het gaan regenen, maar reeds
zat de koene vlieger op zijn keukenstoel
en werd de catapult installatie op
„scherp" gezet. De luttele paardenkrach
ten pruttelden en de schroefbladen wen
telden langzaam maar zeker om en hel
toestel werd de lucht ingeslingerd.
stoute stukje slaagde en even later zweef
de de graaf los van de grond. Enige me
ters boven de verrukte schare, scheer
den de draaggdekken van het „doods-
vliegtuig" over en wist zo enige minuten
het „zwaarder dan de lucht-principje" ge
weld aan te doen en te overwinnen. He'
eerste motorvliegtuig in ons land had
van de grond verheven. De promotor
die eerste vliegwedstrijden, de krasse
zeventiger van thans, vertelt met enige
teuleurstel'ling van de onderhandelingen
die hy met de hoogste autoriteiten in
land voerde, over het belang van
vliegtuig als militair wapen. Hij pleitte,
r vond geen gehoor. Het was kort
de eerste wereldoorlog. Ondertus-
werd zyn naam genoemd in heel
Europa. Hij was de bemiddelaar vooi
alles en iedereen, als het maar met vlie
gen te maken had. Bekende construc
teurs en vliegers waren zijn vrienden:
Blériot en Maurice Farman, Lathan. De-
lagran-ge en Wijnmalen. Velen hadden
vooroordelen en inderdaad
:ns reden tot ongerustheid.
Zij die het luchtruim „exploiteerden"
er althans pogingen toe aanwendden
herdenken de 27ste Juni als een grote
dag. De Kon. Ned. Ver. voor Luohtvaart
zal in verband hiermede de jaarlijkse
algemene ledenvergadering op Zaterdag
25 Juni in het Bredase gemeentehuis
houden. Na afloop zal by het Heerma
Vos-monument op de Klappenberg
herdenkings-byeenkomst worden gehou
den. waaraan verschillende luchtvaart
instanties hun medewerking verlenen.
De directeur-generaal van de Rijks
luchtvaartdienst, de heer J. W. F. Backer
zal naby het monument landen-, t
ij een krans zal leggen.
Tijdens deze plechtigheid zullen
als gemeld eskaders vliegtuigen
Ministeriële bloempjes
uit de schooltuin
In zijn memorie van antwoord aan de
Eerste Kamer inzake de begroting van
Onderwijs deed de minister o m. de vol
gende mededelingen:
Een voorstel inzake vrystelling van
universitaire examens op grond van Bel
gische getuigschriften is aan de senaten
universiteiten toegezonden. Van
verbinding van effectus civillis in Ne
derland aan Belgische universitaire gra-
afgezien. De minister wil mid
delen zoeken tot beperking van de leer
stof. Beperkte Daltonisering van het on
derwijs acht hy tastbare winst. Voor
een publiekrechtelijk lichaam met
ordenende bevoegdheid is de tijd niet
rijp. De minister deelt de critiek op
het denkbeeld ener algemene onderwys-
De algemene maatregel
r inzake de spelling zal bestaan uit
bindend verklaring van de woorden-
lyst met inleiding, welke door de Bel
gisch-Nederlandse commissie zo goed als
voltooid is. Zy omvat de algemene be
ginselen der schrijfwijze, richtlijnen vooi
spelling van bastaardwoorden, tussen
klanken in samenstellingen, gebruik var
hoofdletters, van koppel- en deeltekens
Voor studie en verblijf van geleer-
i studenten in het buitenland zijn
jaarlijks f 1 millioen in vreemde valuta
beschikbaar, nl. f200 000 in ponden,
f 150.000 in dollars, f250.000 In Belgische,
f 15Q.000 in Franse en f 100.000 in Zwit-
francs. benevens f 150.000 in andere
valuta. Het Rijksinstituut voor oorlogs
documentatie, had, volgens de minister,
voorzichtiger kunnen zijn met de publi
catie van het Maartnummer van „Ne
derland in Oorlogstijd". Overdracht
het werk van het instituut
Rijksarchief is niet gewenst Nog dit
jaar is de aanhangigmaking te verwach
ten wettelijke regeling
kleuteronderwijs. De verschijning der
regeling van het buitengewoon
lager onderwys in het staatsblad wordt
enige maanden verwacht- Op 1
Januari waren 167 vacatures
plichte onderwijspersoneel niet vervuld
en in 241 gevallen waren bij ziekte, mili
taire dienst e.d. geen plaatsvervangers.
Er is geen eigenlijk tekort aan onder
wijzers. De jaren 1952 e.v. zullen zorg
lijk zijn. Gedacht wordt aan beurzen
voor kweekschoolleerlingen, en spoed
cursussen. Als tydelijke voorziening
denkt de minister aan 6-jarige H.B.S -er
A en B. De minister wil de verminde
ring ten aanzien van het Latijn er
Grieks tot minimale proporties terug
brengen. Op 5859 leraren zijn thans
38 ex-politieke delinquenten tijdelijk
werkzaam. Wat betreft de R.-K.
school voor Maatschappelijk werk in Den
Haag. meent de minister, dat de begro-
i' ting 1950 nog geen subsidiëring zal
Weer tal van prijzen
vrij gelaten
In de SI Crt van gisteren is een be
schikking gepubliceerd, waarbij de prij
zen van een aantal chemische produc
ten worden vrijgelaten, onder meer:
bleekwater, bleekpoeder, chloorbleek-
loog, ammonia en blauwsel, glycerine,
stearine en oleine, insectriciden en plan-
teziektenbestrydingsmiddelen; kunst
harsen, alkkinstharsen, kunstharspers-
poeders, kunstharsproducten, kunsthoorn
plastics; scheerzeep, scheercrême,
tandpasta en tandpoeder, thee- en devo-
tielichten, verfpigmenten en krijt met
uitzondering van loodmenie; verzoetings
middelen. Voorts de prijzen van
ferro metalen, oude zowel aln nieuwe,
en halffabrikaten daarvan: de prijzen
voor verhuur van bouwwerktuigen.
der meer de prijzen voor verschillende
dienstverleningen, zoals repareren
rijwielbanden, herstellen van automo
bielen en motorrijwielen, schoorsteen
vegen, schoonmaken en schoonhouden
van gebouwen, geven van autorijlessen,
maken van pasfoto's.
MARKT- EN VISSERIJBERICHTEN
IJMUIDEN, 21 Juni. 1 Stoomtraw
IM 87 (Neptunus) f6840. kustvissers: IJM 213
100, IJM 203 f 180, IJM 229 f 280; de
oer bedroeg 280 kisten, geen verse haring,
r waren vandaag geen haringberichten.
KATWIJK AAN ZEE, 21 Juni. Vang!
berichten uit volle zee: KW 86—9 k, KW
—8 k. KW 48—2 k. KW 38-10 k, KW 18—S
k, KW 49—2 k, KW 41—19 k. KW 39—13
KW 32—9 k, KW 29—48 k, KW 20—5 k. KW
33—8 k. KW 97—12 k, KW 147—1 k, KW 138
k. KW 25 g. v., KW 23—3 k, KW 14—8 k.
KW 2 en KW 3 g. v., KW 9-4 k. KW 47—9
k, LTM 268—8 k. IJM 75 g v., SCH 107—6 k.
SCH 36—1 k, KW 44—6 k, KW 43—5 k, KW
2—8 k. KW 15—5 k, KW 173 g. v.. KW 50—
k, KW 170—2 k. KW 175—2 k, KW 127—7 k.
KW 45—9 k, KW 167—13 k, KW 151—6 k.
KW 130—7 k. KW 159—17 k, KW 129—14 k.
KW 163—4 k. KW 124—8 k. KW 56—14 k.
KW 19 en KW 70 g. v., KW 16—1 k. KW 61—
8 k. Scheveningen gem. vangst van 6. Vlaar-
Ingen van 5 en Katwijk van 7 kantjes.
RIJNSBURG. 20 Juni. Groentenvelling.
srstelingen .14.10—15, drielingen 10.40—12,
riel 5—7, tuinbonen 26, rabarber 8—6.10, sla
1.50—3.20. peterselie 2.40—2.90, radijs 5 80—
8.10, knolkroten 3-30—5.70, bonenkruid 2.80—
10, bospeen 16—19.
ROELOFARENDSVEEN, 20 Juni. Bloe-
lenvelling: Violieren 0.09—0.30, lelies 0.10—
.20. Esther read 0.12—0.26, duizendschonen
.05—0.09. campanula 0.06—0.19, dahlia 0.20—
21. scabiosa 0.03—0.17, spitfire 009—026.
rissen 0.07—O 19.
ROELOFARENDSVEEN. 20 Juni. Groen-
enveillng: Aardbeien 0.17—0.30 per «4 pond,
kropsla 1.50—3.60, bloemkool 6—18. bospeen
6—11 per 100, kassnijbonen 116013, idem
:k 7.50—8 50. peulen I 5 20—8.30. idem II
2.70—3 80, doperwten 4 60—5 30. capucijners
.80—5.50. tuinbonen 2 80—3 30 per 10 kg.
LEIDEN. 20 Juni. Groentenveiling: Ra
barber 9—15. uien 4.12. peen 9—19. aardap-
8—14. andijvie 14—27. aardbeien 94—
236. snijbonen 115—155. stambonen 150—160,
i 52—57. peulen 4482, postelein
7—17, tuinbonen 17—30, spinazie 8—25, toma-
18—88. komkommers 8—18. bloemkool
6—16, sla 150—6.10, perziken 6 25, kroten
5.30—10. peterselie 2—2.40. radijs 63. selderie
Het wankele gevaarte van spandoek en latten, waarmede ir John Rozendaal,
40 jaar geleden, tezamen met z'n vriend Wilbur Wright (rechts)
een eerste vlucht van S&5 minuten maakte.
Het eerste Philips draagbare radiotoestel
na de oorlog
Aantrekkelijke toepassingsmogelijkheden
Voor het eerst sinds de bevrijding is
op de Nederlandse markt, zoals bekend,
^eer een draagbaar radiotoestel, een
g.n. portable, verschenen. De vraag naar
dit toestel was zo groot, dat Philips is
overgegaan tot productie van een derge
lijk ontvangtoestel, dat grote diensten
kan bewijzen op reis, in de vacantie of
tijdens uitstapjes. In Amerika worden
deze toestellen ook veel gebruikt by gro
te sportdemonstraties, zoals honkbalmat-
ches etc., waarbij de bezoekers op de
tribune voorzien zijn van een draagbaar
toestel en dus behalve het spel te volgen
ook kennis kunnen nemen van de com
mentaar van de radioverslaggever. Bo
vendien heeft de radio-omroep zulk een
invloed op de dagelijkse gebeurtenissen
van de dag. nieuwsberichten, weervoor
spellingen etc., dat ook de reiziger, de
zeiler, de man in het vrije veld gaarne
contact houdt met zijn radio-omroep.
De steeds groeiende navraag naar auto
ontvangers gedurende de laatste jaren
legt hiervan getuigenis af; maar uiteraard
voorzien de auto-ontvangers slechts in
de behoefte van een klein percentage
van de radio-luisteraars naar ambulante
ontvangst. Met de constructie van een
zeer speciaal uitgevoerd draagbaar ont
vangtoestel heeft Philips dus thans aan
de wensen van vele duizenden luisteraars
voldaan.
In dit verband moeten wij er op wijzen,
dat zulk een ambulant radio-ontvangtoe
stel overeenkomstig de daaraan gestelde
speciale eisen heel anders dient te zijn
geconstrueerd en uitgerust dan een appa
raat voor gebruik op een vaste plaats.
In de eerste plaats moet een ambulant
toestel geen groot gewicht hebben; men
moet het immers gemakkelijk kunnen
dragen. De Philips „Picnic", type LX 381
B, weegt met batterijen slechts ongeveer
7 kg. Ten tweede moet rekening worden
gehouden met een laag Stroomverbruik,
hetgeen door bijzondere economische bat
terijbuizen wordt bereikt. Speciale aan
dacht vraagt ook een degelijke construc
tie, want het toestel moet onderweg in
derdaad „tegen een stootje kunnen";
daarom is niet slechts het mooi gekleurde
huis van buitengewoon stabiele samen
stelling, maar bovendien wordt ook de
grote afstemschaal beschermd door mid
del van een celluloid venster en de luid
spreker door een keurig afgewerkt me
taalgaas.
Vanzelfsprekend dient een dergelijk
reistoestel overal en onmiddellijk ge
bruiksklaar te zyn. Dit wordt bij de
„Picnic" bereikt door de ingebouwde an
tenne en de eveneens ingebouwde batte
rijen. Tevens is er voor gezorgd, dat bij
gebruik in weekeindhuisjes door middel
v>-. »v4ra antenne- en aarde-aansluitin
gen ook zwakke stations goed kunnen
worden ontvangen. Dank zij een volledig
kortegolfbereik biedt deze portable oole
op abnormale tijdstippen 's nachts, wan
neer er op de midden- en langegolven
niets valt te beluisteren, de gelegenheid
n muziek of berichten te ontvangen.
Wanneer men het ambulante toestel in
de open lucht wil gebruiken, bijvoorbeeld
n bos, in een tuin, op een tennisveld,
aan het strand enz., waarborgen de push-
pull uitgangstrap alsmede de zeer gevoe
lige luidspreker van 170 mm diameter
met „Ticonal"-magneet een voldoende en
onvervormd geluidsvolume. Belangrijk is
ook het feit? dat de noodzakelijke batte
rijen op gemakkelijke wijze kunnen wor
den vernieuwd, terwijl de zogenaamde
„all-in-one"-constructie een eventuele
controle van het apparaat vergemakke
lijkt. Verder is het apparaat voorzien van
indicator, die onmiddellijk aantoont,
of het toestel al dan niet is ingeschakeld.
Op deze wyze wordt onnodig stroomver-
lies voorkomen.
NEDERLANDSE MARINESCHEPEN
NAAR SCANDINAVIë
De „Vulkaan" en de onderzeeboten
O 27 en Tijger.baai verlaten op 18 Juli
Rotterdam voor een niet-offioleel vier-
_s 'bezoek (van 2225 Juli) aan Gote-
borg. De „Vulkaan" keert dan naar hui«
terug terwijl de onderzeeboten door zul
len gaan naar Trondhjem, waar zij van
29 Juli—2 Aug. zullen verblijven.
De Sowjet-ambassadeur in Joego
slavië, Lavrentief, is uit Moskou te Bel
grado teruggekeerd na een afwezigheid
van zeven maanden.
Amsterdams Beursoverzicht
Er bestond lichte vraag naar aan
delen Kon. Olie, waardoor deze iets bo
ven het slotpeil van Vrydag kwamen te
liggen. Ook de andere internationale
fondsen waren een kleinigheid beter, met
uitzondering van A.K.U.
Er was een levendige hoek en wel in
de scheepvaartafdeling, waar de aan
delen en claims K.N.S.M. druk verhan
deld werden. Voor de claims voortsprui
tend uit de vorige week aangekondigde
aandelenemissie bleek vandaag elke
steun te mankeren, zodat deze betaald
werden op slechts 2% k 4 gulden en de
markt op 3 gulden per claim verlieten.
De aandelen K.N.S.M. liepen tot 121 te
rug om later tot 122 aan te trekken.
Toch was de algemene tendenz op de
Scheepvaartmarkt niet flauw, want
Scheepvaart Unie was eerder aan de
vaste kant.
2.60—2.90. peen 13—24.
KATWIJK A/D RIJN. 20 Juni. Groen
tenveiling: Aardappelen bonken 12.8013 20,
idem grote 12—14.40, idem drielingen 8 40—
11.80, idem kriel 7—9.20. sla 2,10—6 50. rabar
ber 830—8.70. spitskool 7—8. bonenkruid
3 404. aardbeien 75—100. alles per 100 kg:
bospeen 18—26. peterselie 2 30—2 80. bosuien
0,60—4 90. boskroten 4 50—6.10. selderie 4 70
—4 90, alles per 100 bos: blbemkool I 13—18.
II 6—11 per 100 stuks.
IJMUIDEN. 20 Juni. 1 St.tr. f 13 960.
mo.lo. KW 69 f6730. 53 f2200, 210 f 1750. 77
f2460, 104 f3250. 59 f2040.
f2150. 17 f3130. 28 f2750.
i k. 32—55 k. 49
f2640, 166
107 f2050,
IJM 276 f 1480. 228 f 1120. 277 f2230. 316 f 750,
53 f 10 20. Haringberichten. Binnengelopen:
KW 78—43 k e v en
KW 18—32 k, 67—28 k,
—24 k. 97—27 k. KW 83
van de KW 48—68 k. 49-^19 k. 39—48 k. 86—
48 k, 29—29
van de KW 16—23 k. 19—37 k. 70—12 k. 124—
38 k. 129—48 k. 161—18 k. 163—48 k. 175—76
k. KW 129 59 k e v en overgen van
39. 173. 52; 50—16 k. KW 110 62 k
overgen van de KW 15—34 k 44—17
12 k; KW 54 36 k e v en overgen.
KW 138—15 k. 147—20 k, 23—33 k. SCH 36—
19 k.
Sfeer in t gezinf
De „Nieuwe Leidscheer in!
BEURS VAN AMSTERDAM
Off. not. medeged. door de Ver. v'. d. Effectenhandel
S bieden f laten ged. en bieden t ged. en lateD 1
MAANDAG 20 JUNI 1949.
14734 14714
139 130*
134)4 135
OBLIGATIES V. K.
V K. N. Bk. Zuld-Afr. 1833,4 183Va
Neder! 1948 814 99*$ 100"/. Rott- Bank 165* 16734
Nederl. '47 3—3)4 98t 98^ Twentsche Bk C 162%
Nederland '37 3 98 98^ R- Beleg. cons. 160
DoUarlenlng -47 8107t 106*4 N. Am.-Ned. Hbk 50 50',4t
Investerlngs C. 98t 96 N W Pacific Hbk 115 11514
Ned. 1962/64 3 9834 9834 Aibatros 188i' 1873i
N.W.S. f 1000 2',4 803', 80*$ Alg. Norlt "ÜT 276 Z?6
Spaarb. f 100 234101^*101^ AUan Co70)4 70)4
Ned.-Ind. '37 A. 3 95^s 9534 Breda Machjabr 132' 1323*
Grootboek 1946... 98i 98)4t Buhrman147 148
Denemarken 103 10234 EmbaU. Houth.„ 135)4 137
Fund. Loan 4 10734 109 Gruyter Pr. A 151 )4 144
Bandoeng 4 89 91)4 Heemaf
93 Hel:
164S
Den Haag 3)4 101)4 101)4/Hero 150)4 150)4
Z.-Hol! 2e '38 3 99** 9934 Holland meel
B. v. Onr. Zak 4 5234 52)4 Hol! Beton....
Frles-Gr. HB 3J-3101
102
221 319
Jeth! Steel C. 723471i4
St Brandts C. 4)4 4)4
U. S. Steel C. 65§ 65§
A.N.I.E. Mij 94* 93
Ned.-Ind. Gas 106* 102
Cities Service C. 4314* 43144
Borsum Mij 144)4 143)4
Cut. Handel Mij 234 240
H. Güntzel 118)4
Internatio 180 182)4
Linde Teves 12934 12934
Mo! Hand. Ver. 11714 117)4
Tels Co. 119 11814
Hol! H.B K 3)4 9834
Nat. Hyp. B. 314 93)4 98)4
West Hyp. B 314101)4
Bergb Jurg. 3)4 103)4
Cockerlll 4 103)4 103)4
Bataafsche 314 103 103
Kon. Petr. 3)410334 103),
Dell Spoor 314 92)4 93)4
NJ. Spoor *37 3)4 7014 7014* Lettergieterij235
Sam. Joana 4 51)4 51 Lev. Br. 4 CJ. 1031
,Ad. Olymp. 3126)4 129)4 Lyempf 176
A'dam '47 3-3)4100^ 100 Lij,
Draad223 223
Hol! Kunstzijde 191 18834
Int. Gew Beton 126* 128*
Int. Kunststof 1181 115/
Klinker Is46)4 48
Kondor A253* 257
Kon. Ned. Zout... 329 331)4
Kon. Ver. Tapijt 199 195
Kon. Ketjen158)4
3)4107 10714 Meelf. N.
Philips dollar 3)41*1)4 U2* Vredestelr
Stokvis3)4106*** 10834t N.-L Porl
Nedap
C. ...1
3. O.... 214)4 214
Auto. 115)4 11931
Ned. Ind. Spoor.- 27341 2734*
N. Y. Centr. C..„ 9§ 9
Pennsylv. C13)45 13)i
Canada Pacific C. 934 0345
Sem. Cher. A 11 11
Voorlopig genotcero
AANDELEN
Amst. Bank 157)4 158
Holl Bank Unie C 17734 181
Java Bank C. 1841 1801
Nat. Herstel g— 9734 Rouppe v. d
Ned.-Ind. Esc. 100)4t 98)4 Vredestein r
Ned. Gist en Spir 308)4 309
Ned. Scbeepsb. ...128)j 129
Nyma 217)4
Rott. Droogdok... 330)4 3325
136)4
D. R. U. 133)4 13534
Dikkers en Co.144)4*
Ned. FitUng fabr 82 8034
Ver. Blik '49 171§ 173
Ver. Pharmac. -.112*4 101
ACTIEVE AANDEELEN
Banken
Kolon. Bank 80)
N.-Ind. Handelsb 112)
N. Hand. Mij CvA 152)
Bergh en Jurj
Berkels Patent
Calv. Delft C. v
108% 108)4
Gelder
1 Zone
Kabelfabrlek
Lever Br. C. v. A
Ned Ford Autom
Philips Gem. Bezit
Philips G M.B. Pr
Wilton Feyenoord
Petroleum
Dordtsche Petrol
Kon. Petr
Kon. Petr onder A
Moeara Enlra
Bandar Rubber
Deli-Bat. Rubber-
Serb. Sum. Rubber
Ned. Sch. Unie
Rotterd. Lloyd
St Mij Nederland
1 Hand. V. A'dam
Javasche Cultuur
Ned.-Ind. S. Unie
I Ver. Vorst. Cult—
Tabak
Dell-Batavia
Dell-My Cert.
Senembah My
Diversen
17-34 145)4
50 150)4
121)4-34
149
50 16114-T
14734
156)4
