fySlA^SAlATA.
De ongekroonde
wordt Maandag
koning te Eindhoven
75 jaar
Ciefde
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
VRIJDAG 11 MAART 1949
UIT HET LEVEN VAN Dr A. F. PHILIPS
G.
ïeeft
Zijn personeel groeide tot 35.000 mensen in Nederland
en nog 45.000 over de grenzen
Of iemand als industriële leider slaagt, zal evenzeei
paald worden door zyn sociale instelling en de w\jze,
waarop hy zijn medewerkers tot „teamwork" weel
te inspireren, als door technische en commerciële capacitei
ten. Een sprekend voorbeeld hiervan is wel Nederlands
grootste industrieel, dr Anton Frederik Philips, van wie wfl
mpldden, dat hy Maandag a.s. zjjn 75ste verjaardag hoopt
te vieren en die dan op een 54-jarige loopbaan ln deze
reldbekende onderneming terugziet.
Ook nu nog, als president-commissaris en gedelegeerd
commissaris, verschijnt hy, wanneer hy in Elndhovei
elke morgen op het kantoor, waar vele problemen nog steeds
zyn onverminderde belangstelling hebben. Vanuit zjjn
werkvertrek ziet hy het kleine, oorspronkelyke fabrieks
gebouw liggen, dat het jaartal 1891 draagt als eervol onderscheidingsteken. Daar
zyn de ramen van het kleine kantoortje, dat zyn broer Gerard, de stichter van het
kleine bedryf, en hy van 1895 af deelden, ja zelfs de brievenbus, waardoor de or
ders binnenliepen!
radiotoestel af, acht jaar later de hon-
derdmillioenste radiobuis.
Als blijk van waardering voor Philips'
verdiensten, verleende de -Rotterdamse
hogeschool A F. Philips in 1928 het ere
doctoraat in de handelswetenschappen.
Dr Philips heeft de onderneming door
tijden van bloei en van depressie heen
geloodst en daarbij geleidelijk de ver
antwoordelijkheid op jongere schouders
gelegd, totdat hij in 1939 aftrad als
In een mensenleven is A. F. of mijnheer
Anton, zoals zijn medewerkers hem
men, er getuige van geweest, hoe één
zaadje duizendvoudige vrucht kan voort
brengen. Van 400 kubieke meter groeiden
de fabrieksgebouwen tot 400.000 kubieke
meter, het personeel nam toe van 26 tot
23.000 man in Eindhoven, 12.000 elders ir
Nederland en 45.000 in de talrijke Phi-
lipsfabrieken, die over 25 landen zijn
verspreid.
Dr Philips zal de laatste zijn om aan
te nemen, dat dit alles het werk van één
man is, zelfs na 54 zware dienstjaren.
Steeds weer wijst hij op de betekenis
van zijn oudere broer voor het s
onderneming en steeds weer draagt hij
hem toegezwaaide hulde over aan zijn
staf. Van 1895 tot 1922 heeft dr Philips
als onvervaard en onvermoeid verkoper
de wereldmarkt weten te verov
de Philipslamp. In de eerste acht jaren
groeide een bedrijf, dat 5 millioen lam
pen per jaar produceerde en dat in 1903
reeds behoorde tot de vier grootste Euro
pese fabrieken in het kooldraadlampen-
syndicaat. Successievelijk, doordat nieu
we machines, steeds in het eerste jaar
werden afgeschreven, werd overgescha
keld op gespoten metaaldraadlamp,
trokken lamp en gasvullingslamp. Daarna
legde Philips zich toe op lampen
netspanning van 220 i.p.v. 210 V.
Het jarenlange samenwerken
broer Gerard had bij' A. F, Philips de
waardering doen groeien voor het werk
der technici. Met open oog voor de op
wetenschappelijk onderzoek berustende j
technische vooruitgang nam A. F. in 1922
de leidipg der onderneming over, toen zijn
broer zich op 63-jarige leeftijd terugtrok
Tot nu toe had men zich in hoofdzaak
bepaald tot de gloeilamp, al waren er de
Röntgenbuis en de radiobuis bijgekomen.
In 1918 sloot een medewerker van A.
F Philips in ons land een contract voor
180 radiobuizen per jaar! Een wel heel
mietig begin van de geweldige ontwik
keling van Philips als radio-industrie. In
deze tweede periode, van 1922 tot 1939,
Zien wij A. F. als industrieel van groot
formaat, als de ondernemer, die zijn
zorgvuldig uitgezochte medewerkers tot
de hoogste prestaties weet te inspireren.
Allereerst wijdt hij zich aan de consoli
datie van de gloeilampenwereldmarkt,
waar na de eerste wereldoorlog e
dende concurrentie dreigde van slechte
lampen, o.a. uit Japan.
Intussen was Philips fabrikant ge
worden van electrische artikelen, luid
sprekers enz.
In 1927 nam A. F. een beslissing, die
voor de ontwikkeling der onderneming
verstrekkende gevolgen zou hebben. Phi
lips ging in dat gedenkwaardige radio-
jaar. waarin de kortegolf-verbinding met
Indië tot stand kwam, over tot het fa
briceren van radiotoestellen. Het labo
ratorium had er sterk op aangedrongen,
omdat het eigen fabricage-ervaring on
misbaar achtte als controle op het ont-
.try- wikkelingswerk. De verkoopafdeling
iver- vreesde de markt voor radiobui!
ising iandere onderdelen te verliezen. Deze zorg
Joh. bleek echter misplaatst, de verki
nen- radiobuizen verminderde niet en vijf jaar
A later leverde Philips al het millioenste
president-directeur. Gedurende 45 jaar
waren de zorgen van de onderneming
zijn zorgen geweest, de successen
successen, de tegenslagen de zijne.
Hij hoopte veel te kunnen reizei
meer tijd te krijgen voor dingen, die zijn
bijzondere belangstelling hebben: ni(
producten, de vakopleiding, kunst
bosbouw De oorlog deed het anders
verlopen. De verplaatsing van de zetel
der vennootschap naar Curagao
oprichten van nieuwe fabrieken in de
Ver. Staten stelden hoge eisen aan A. F
Philips en alle medewerkers, die zich in
Mei 1940 met hem naar de overzijde van
de Oceaan hadden begeven.
Men kan zich voorsteilen, welke ge
voelens A. F. hebben vervuld, toen hij
am, dat de R.A.F- de fabrieken in
Eindhoven bad gebombardeerd.
Kort geleden nog heeft dr Philips in
?n experimentele televisie-uitzending
verteld, hoe een recent bezoek
Keulen en Aken hem pas ten volle deden
beseffen, welk een prestatie het herstel
geweest van de 100.000 kubieke meter
fabrieksoppervlakte, die in Eindhoven
verloren was gegaan
Is het een wonder, dat de televisie
thans de volle belangstelling heeft van
de jubilaris? Evenals 25 jaar geleden, de
eerste tijd van de radio-omroep, gaat het
n, de onderdelen stuk voor stuk te
ontwikkelen-
Dr Philips heeft het laboratorium voor
wetenschappelijk onderzoek eens dr
weten-schappelijke reserve van hel
Philips-concern genoemd. Moge hij be
leven, dat deze reserve, vooral op
televisiegebied, zal bijdragen tot de ont
wikkeling van een nieuwe
industrie in Nederland, die vele handen
werk zal geven en tot nieuwe mogelijk
heden van export zal leiden
Nóg een opname van de Benelux-receptle in de Ridderzaal; v.l.iur.: De Bel
gische ambassadeur, Graeffe, jhr Beelaerts van Blokland, vice-voorzitter van
de Raad van State en minister Spaak.
Koningin Juliana ontving
Benelux-ministers
Twee uren na Haar vacantiereis
Nreeds in Den Haag.
Om ongeveer half vier gistermiddag is
Koningin Juliana met prinses Margriet
Haar vacantieverblijf St- Anton in
land teruggekeerd. Kapt. G. Sonder-
bracht het vliegtuig, waarmede
H.M. reisde, van Friedrichshafen naar
Soesterberg. Prinses Wilhelmina verwel
komde Haar dochter op het vliegveld.
Vrij spoedig na Haar aankomst begaf
Koningin Juliana zich naar Den Haag.
Zij om half zes haast ongemerkt
het Paleis aan het Lange Voorhout
arriveerde-
Hier ontving H.M. de in Den Haag
toevende Belgische en Luxemburgse
ministers, die deelnemen aan de Benelux-
conferentie, alsmede de Belgische
Luxemburgse gezant, resp de heren
Graeffe en Collart- Enkele der ministers
waren vergezeld- van hun echtgenote.
De gasten werden door minister Stikker
an de Vorstin voorgesteld. De audiëntie
duurde ongeveer drie kwartier.
Agent, die student doodschoot,
krijgt 6 maanden hechtenis
De Haagse Rechtbank heeft gisteren
de politieagent G. de G„ die, tijdens
arrestatie in de Floris Grijpstraat in Den
Haag de Delftse student S. H. van V
doodschoot, zes maanden hechtenis opge
legd. De officier had 1% jaar gevangenis
straf geëist.
J. A. M„ die in het perceel Tienhovense-
laan in Den Haag een stengun en hand
granaten voorhanden had, zag zijn zaak
terugverwijzen naar de Rechter Commis
saris voor nader onderzoek.
BESCHIKKINGEN IN DE STAATS
COURANT.
De St Crt. van gisteren bevat een prij-
zenbeschikking gresbuizen en hulpstuk
ken 1949, een beschikking tot intrekking
van de prijzenbeschikking motorrijtuigen
1946, een beschikking tot intrekking van
de beschikking prijzen groenten, fruit en
vroege aardappelen, de prijzenbeschik
king groenten en fruit 1945 en de prijzen
beschikking groenten 1947, no. 5, alsmede
een beschikking tot wijziging var
subsidie voor aardappelstoommachii
old# ^°rden kleine oorlogsgediu
peerden afgescheept?
Verschillende Eerste Kamerleden heb-
ben blijkens het V.V. op de begroting
van Wederopbouw met zorg vernomen,
-v-p dat bij de afwikkeling van de z.g. kleine
Schadegevallen (beneden ƒ3000) voor
herstel van in de oorlog beschadigde
Woningen, de gedupeerden in sommige
gevallen met 50 pet. worden afgescheept.
Aan belanghebbenden werd dan gesugge
reerd, dat bij weigering de afwikkeling
S® lot ernstige vertraging zou kunnen
leiden, en dat er toch weinig kans op
Ben hogere uitkering bestond- Zij, die op
in- tam stuk stonden, hebben later een veel
hogere bijdrage ontvangen. Het kwam
®eze loden voof, dat deze methode van
de [fwikkeling volkomen onjuist moet
In bewogen zitting tegen groot-industrieel
Menten drie jaar geëist
Felle debatten tussen inr Kortenhorst en de
advocaat-fiscaal
Tegen de 50-jarige grootindustrieel Menten uit Aerdenhout, die er o.a. van wordt
beschuldigd, dat hü in Polen dienst heeft genomen by de Einsatzgruppe va
inmiddels opgehangen Duitse Sipo-generaal Schöngardt, is gisteren voor het B.G. te
Amsterdam wederom drie jaar gevangenisstraf (m.a.) geëist, een zelfde straf ais
hem ook by verstek was opgelegd.
aarom zoveel lioger personeel
mil- i bij Wederopbouw?
igun- In het V.V. der Eerste Kamer op de
Aug. Begroting van Wederopbouw spreken
ommige leden hun bevreemding uit, dat
de p de begroting zo weinig is te merken
r3" de tot 30 Nov. 1948 afgevloeide 1421
een pederopbouw-am-btenaren en van hel
in de 'oorgenomen ontslag van ca. 1000 amb-
leuren. Volgens deze leden is het aantal
(j (m-btenaren sinds 1948 gedaald van 6305
met p 6103, een vermindering dus slechts
k ne* 202. Het middelbaar personeel liep
erug van 1604 tot 1195, dus met 409
let hogere personeel nam toe var
bt 323, dus met 55 en het lager perso-
__gil jeel steeg van 4433 tot 4585. Gevraagd
'ordt, waarom deze vrij grote toeneming
jan het hogere personeel nodig is bij
1 ^an p scherpe daling van het middelbaar
arden (ersoneeL
Han-
BREEKT MET HET WERELD-
?er VAKVERBOND!
Ned. De vakverenigingesleiders van Europa
r r a de Ver. Staten, die te Bournemouth in
hgeland bijeen zijn als vertegenwoordi-
oege- trs van de internationale organisatie van
bkverenigingen I.T.S., hebben besloten
in d® aangesloten verenigingen te adviseren
.tuks- breken met de Wereldbond van Vak-
-nten- taenigingen WFTU, die thans onder
ïunistische leiding staat
eelda
liveau
ïtiev®
e be-
Generaal Henri Giraud, tijdens de
jrlog opperbevelhebber der vrije Fran-
I strijdkrachten, ontving de hoogste
ranse militaire onderscheiding le mé-
lille militaire".
Een verzoek vap een der verdedigers,
de Tweede Kamer-voorzitter r
Kortenhorst, om verdachte in vrijheid te
stellen, werd afgewezen.
Het kwam bij de behandeling van deze
zaak wederom tot felle debatten tussen
de verdedigers en de advocaat-fiscaal
De 46-jarige antiquair Joseph Stiglitz,
die thans in Tel Aviv woont, vroeger
Krakau, vertelde als getuige, dat
weliswaar verdachte in uniform had ge-
ar dat Menten dit slechts
de schijn deed. Hij hielp Stiglitz ont
vluchten en beheerde diens zaak
correcte wyze-
Een wonder, dat U nog levend
Polen is gekomen, zei de president.
wonderen bestaan, dan is Men-
■an de werktuigen van 2
der, want alleen door hem leef ik! riep
get. hartstochtelijk uit.
Publieke tribune ontruimd
Gevraagd waar de kostbaarheden zijn,
die Menten nog aan Stiglitz schuldig is,
antwoordde Menton, dat een gedeelte is
gestolen en een ander deel in Frankrijk
is. Daar zijn ze voor Stiglitz beter be
waard dan hiér, want hier waren zt
zeker verdwenen, net als de rest.
Na deze woorden klaterde applaus op
uit de publieke tribune, die daarop
middellijk werd ontruimd.
Inmiddels ging Menten verder: Ik weet
waar de gestolen goederen zijn, doch zal
het hi<y niet zeggen, want dat
president ndet aangenaam zijn.-
In zijn requisitoir merkte mr Besier
op, dat Menten beweerd, dat de B.S.
de politie hem voor 3% millioen gulden
hebben bestolen. Dat verd. eerst met
twee advocaten, later met vier advoca
ten komt, o.w. de Tweede Kamervoor
zitter, mr Kortenhorst, schrijf ik, aldus
mr Besier, toe aan zijn nog steeds grote
vermogen en zijn idee om met geld alles
te kunnen bereiken, maar Goddank
het recht nog niet te koop.
De onbekende dame
Een dame, die onbekend wenste te blij
ven, heeft spr- in Dec. j.l. verklaard, dat
Menten allerlei lieden er van verdenkt,
dat zij de bij hem gestolen 3Vz millioen
hebben gedeeld. Om U een paar namen te
noemen, aldus ging mr Besier voort: de
p.-f. mr Sikkel, U mijnheer de president
(mr Ruys), de raadsheer mr Vliegen, de
raadsheer commissaris mr Rohling, de
Bloemendaalse insp. v. pol. Van Sons-
beek, het vroegere hoofd van de P.R.A.
te Velsen, mr Engels,
het honorarium af te staan v
goed doel. Aan de uitlating, dat het recht
niet te koop is. wilde mr Kortenhorst
toevoegen, dat ook de advocaten gelukkig
"hiet te koop zijn. PI. vond het ook
nodig, dat zijn functie van Tweede Ka
mervoorzitter in het geding was gebracht.
Hij was reeds raadsman van Menten, vóór
hij het voorzitterschap van de Tweede
Kamer had aanvaard. Voortaan
weigeren in dergelijke geruchtmakende
zaken op te treden
Sensationeel aanbod
Na er op gewezen te hebben dat
Menten's bezittingen voor millioenen is
gestolen (onder het oog van de Bloemen
daalse politie), deed de raadsman mede
deling van een sensationeel aanbod.
Iemand had de verdediging voor de som
f30.000 een dossier aangeboden,
waaruit zou komen vast te staan, dat
Menten volkomen vryuit gaat en de
honorair consul De Bruin volledig ont
maskerd wordt. De verdediging is hierop
echter niet ingegaan.
Toen Menten uit de Ursula-kliniek was
ontvlucht, had pl. de verdediging willen
neerleggen, maar de psychische toestand
verd. had hem van dit voornemen
afgehouden.
Qp 31 Maart zullen de andere verdedi
gers aan het woord komen.
Politieke delinquenten en
dienstplicht
Politieke delinquenten, die onder de
wapenen verblijven en van wie bekend
wordt, dat zy zijn ontzet uit het recht
bij de gewapende macht te dienen,
worden zo spoedig mogelijk uit de dienst
verwijderd.
Aldus deelde minister Schokking mede
op desbetreffend^ vragen van het Tweede
Kamerlid Stokvis (C.P.N.)
Ongeveer tien keer is in zo'n geval
alsnog aan de betrokkene herstel
het recht om bij de gewapende macht te
dienen, verleend. Dit betreft echter uit
sluitend lichte gevallen, die al een paar
jaar in Indonesië dienden en uitstekend
hun taak verrichten.
VERKEERSEXAMEN VOOR 50.000
SCHOOLKINDEREN.
Ruim 50.000 schoolkinderen uit
hoogste klassen der lagere scholen zullen
dit jaar deelnemen aan het z.g. school-
verkeersexamen, ingesteld door het Ver
bond van Veilig Verkeer.
Het theoretisch gedeelte zal op Dins
dag 3 Mei worden gehouden. Het vorig
jaar kon aan 25.000' van de 30.000 candi-
daten het diploma worden uitgereikt.
Zware eisen voor Leidse
inbrekers
De procureur-generaal bij het Hof te
Leeuwarden eiste gisteren bevestiging
van het vonnis van de Leeuwarder recht
bank, waarbij de 24-j. Leendert V., ban
ketbakker, tot 6% jaar, diens 26-j. broer
Willem Kok, beiden uit Leiden, tot 8 jaar
en de 23-j. landarbeider Dirk
Kimswerd, tot 3 jaar gevangenisstraf
waren veroordeeld. Het betreft hier de
inbraak in de Coöp. Zuivelfabriek 1
Giekerk (Fr.)
PRIJZEN VAN IMPORT-AUTO'S EN
EN BIER VRIJ.
De St. Crt. van gisteren bevat ee
beschikking tot vrijlating van de prijzen
uwe ingevoerde personenauto's,
alsmede de beschikkingen tot vrijlating
an gort en van Nederlands bier.
RAPPORT OVER BEZOLDIGING
GEM. ONTVANGERS AANVAARD.
Het rapport, uitgebracht door de
Adviescommissie inzake de bezoldiging
het gemeentepersoneel betreffende
vaststelling der ontvangerswedden
per 1 Jan. '48. is door de Regering aan
vaard en de inhoud hiervan zal binnen
enkele dagen worden gepubliceerd.
De Britse Labonrparty behield haar
zetel bij tussentijdse verkiezingen in
North-St. Pancras (Londen), met 16.185
stemmen, tegen 11.118 voor
tieven en 854 voor de communisten.
Lange gladde rokken
of overdadige waaierplooien
BEHEERSEN DE KOMENDE MODE
(Van onze, verslaggeefster)
Slanke figuurtjes in elegante mantel
pakjes, onberispelyke trois-pièces of ty
pisch sobere japonnetjes schreden met
lichte passen langs de menigte etende
bewonderende, keurende en op den duur
vermoeide vrouwen, die in Gerzon te
Den Haag waren gekomen om er de En
gelse mode te zien. Een mode, die de
Hollandse vrouw volkomen past
van het slechts toegejuicht zou kunnen
worden als deze wat meer ingang zou
vinden. Zelfbeheersing in lijn en kleur,
in de toepassing van de garnering en de
accentuering van een detail, is iets wat
onze vrouwen nog te dikwijls missen
Steeds weer keerde op de show terug het
hoofdbestanddeel van de garderobe
de Engelse vrouw, het mantelpak. Soms
als eenvoudig tailleur, dikwijls in combi
natie met de wijdvallende mantel, me
nigmaal ook als japon met kort jasje.
Opvallend waren de kokernauwe rok
ken, dikwijls met een knoopsluiting van
achteren of een split tot kniehoogte
Voor ons, fietsenden, ten enen male een
onmogelijke dracht. Mooier vonden we
de rokken met een gladde voorbaan en
diepe plooi, die ongeveer 20 cm on
der de taille reeds uitspringt. En als we
dan reeds denken nu de nieuwe mode te
kennen: lang, nauw, sluik ed glad; dan
komt er een serie pakjes met royale
plooirokken, óf geheel rondom óf in groe
pen, waardoor het midden achterstuk
glad blijft.
De mantels zijn veelal wijd, de ruimte
begint dan onmiddellijk bij de schou
ders. Een heerlijk bezit zo'n prachtige
ruit of diagonaal! Soms ook zijn de jas
sen getailleerd met een bewijsje van eer
schootje of streng gehouden en afge-
sober, dat deze bijna onmerk
bare garnering volkomen een vanzelf
sprekend deel van de creatie vormt
Een practisch idee was de ceintuur
et het puntvormige zeer brede
stuk, waardoor een „new lookje", i
al weer hopeloos ouderwets is. wat lijn
gegeven kan worden. Grappig was de
shawl van de zelfde stof als de rok, die
aan een uiteinde een genoeglijke diepe
steekzak had. Dit zijn kleinigheden, die
iedere vrouw eens toe kan passen bij
haar garderobe.
De modellen waren alle van die prach
tige Engelse stoffen, welke zulk
grijs-beige. Alle mantels, japonnen
pakjes hadden grote, tamelijk naar voren
opgezette, zakken, die dikwijls zelfs iets
uitstaan.
De vrouw van de Engelse ambassadeur
Lady Nichols, de Mexicaanse gezant en
zijn echtgenote, generaal Melgar, en vele
leden van verschillende legaties woonden
de show bij.
De „London model House Grc
hield gisteren bij „Gerzon" in
Haag een modeshow. Een beige c
plet met cape wordt bewonderd o.a.
door (rechts) de gezant van Mes
Zijne Exc. Raphael El Melgar
rijn echtgenote. Ook lady Nichols,
de vrouw van de Engelse amba
deur, kijkt belangstellend toe
Leidse studentenroeiclub viert
75-jarig bestaan
Landelyke wedstryden in Juni.
De Leidse Studentenroeivereniging
Njord, de oudste roeivereniging in den
lande, zal in de loop van de zomer haar
75-jarig bestaan vieren. Op Zaterdag 11
dis-Juni worden invitatiewedstrijden gehou
den op het Galgewater te Leiden, waar
aan alle Ned. Studentenroeiverenigingen
zullen deelnemen. Verder staat er een
wedstrijd op het programma voor oude
achten van Katwijk naar Leiden op tijd.
De tram- en spoorwegmannen zullen wed
strijden houden in de platboomde vaar
tuigen, waarin de groenen plegen te
opereren. In de avonduren recipieert het
bestuur.
R'DAM KRIJGT EEN GROOT
GEMEENTE-ZIEKENHUIS.
Nu de medewerking van de Regering
verkregen, nemen de plannen tot
bouw van een nieuw gemeente-zieken
huis langs de Tunnel traverse op de
rechter Maasoever te R'dam vaste
an. Men rekent op een bouwtijd
jaren en op een bouwsom van 20
millioen gulden. Het zal 800 bed
den bevatten en wordt 13 verdiepingen-
hoog, waarvan 3 ondergrondse.
Ook worden er van Prot-Chr. en van
R-K- zijde besprekingen gevoerd om in
R'dam-Zuid nieuwe ziekenhuisruimte te
DIEFSTAL VAN 180 000 TEXTIEL
PUNTEN.
Te Tilburg is de 25-j. meubelmaker
Johannes de R. gearresteerd, die bij een
inbraak bij de textielfirma Mol te Bladel
180.000 textielpunten heeft gestolen.
Voorts werden te Amsterdam een zekere
en zekere v. d. W. gearresteerd,
deel der punten hadden gekocht.
Muzikale ommegangen
Dreigt er een dirigenten-crisis
in Nederland?
"Problemen bij het heengaan van Frits Schuurman
(Van een onzer verslaggevers)
De beslissing is dan elndeiyk gevallen: Frits Schuurman gaat heen als dirigent
in het Residentie-Orkest en zal binnenkort zyn nieuwe functie aanvaarden by
het Sted. Orkest te Johannesburg. Het Is een beslissing, die we hebben te respec*
teren en te aanvaarden. Frits Schuurman zal voor zyn heengaan zeker gegronde
redenen hebben en het ligt niet op onze weg hiernaar in het openbaar te raden.
Het Res.-Orkest en het concertbezoekend publiek zullen een bekende figuur uit
het Ned. muziekleven missen.
Met deze beslissing staan we dus
het feit, dat het Res.-Orkest zonder le-
dirigent zit. Dit geval staat niet alleen
Arnhem gaat Jaap Spaanderman weg,
A'dam heeft het Concertgebouw-Orkest
eigenlijk maar een halve le-dirigent
Eduard van Beinum is ieder jaar 6
maandesn in Engeland het steeds groter
wordend Brabants Orkest werkt nog
zonder vaste dirigent en in Haarlem
dreigt er naar we vernemen ook
leidingloos orkest te komen. In
Utrecht zwaait Willem van Otterloo nog
dirigeerstok, doch allerlei boze ge
ruchten doen de ronde, dat Van Otterloo
aan de radio, èf aan het Concertge
bouworkest zal worden verbonden. Van
grote orkesten heeft dus eigenlijk
alleen het Rott. Philh. Orkest enige
zekerheid !n de leiding. Hier is r
steeds Eduard Flipse de trouwe en 1
kwame conductor.
We kunnen dus eigenlijk spreken
ïn dirigentencrisis in Nederland:
isis, die juist daarom zo ernstig
omdat ons kleine land vanzelfsprekend
geen surplus aan grote orkestddrigenten
heeft. Of misschien is het beter om de
woorden „surplus aan" weg te laten.
Want zo staan de zaken toch eigenlijk
Vo«|
HOUDT STAND
Doer H. Hollander
de pres. mr Van Schaek Mathon en on
dergetekende. Hiervoor is maar een ap
preciatie mogelijk: Het kan niet zotter.
Tenslotte concludeerde spr., dat Mentens
dienst bij generaal Schöngardt als krijgs
dienst moet worden gekwalificeerd.
In zijn pleidooi protesteerde mr Kor
tenhorst met grote kracht tegen de be-
•ering van de a-f., -dat „Menten zich
ier advocaten heeft gekocht". De ver
dediger verklaarde zich zelfs bereid de
zaak alsnog pro deo te behandelen en
Moeder Dirkje is met het huwelijk niet
ingenomen. Klaas en Sjaan ook niet. Ze
kennen de Verschurens. Het zijn absoluut
mensen, die gespeend zijn van alle gods
dienst. Hebben ze wel ooit een kerk
binnen gezien? En dan een huwelijk, dat
-gesloten wordt tegen de
bruidegom! Wat moet daar nu voor goeds
van terecht komen? Sjaan heeft nog ge
tracht, vader van mening te doen
deren. Maar het is geklop aan dovemans-
ambtgenoot.oor. „Gegn sprake van. Gerard zal die
Die zal hem wel afleren, zijn
tier in de stad te zoeken." Klaas en Sjaan
zijn namelijk op de hooogte.
Ze wonen de huwelijksplechtigheid by,
maar zyn hoogst bly, als ze „Olmhoeve"
kunnen verlaten, waar het rumoerig toe
gaat. Het is een geweldige bruiloft met
een paar honderd gasten. Verschuren zet
de bloemetjes buiten, nu hy zyn dochter
kwyt raakt. Er is uitgelaten vrolijkheid,
die ook veroorzaakt wordt door alcohol.
„Ik ben bly, dat wy niet zó getrouwd
zyn", zegt Sjaan, als ze met Klaas
huis terugkeert. Het is dan al flink nacht.
Het eind van de bruiloft willen zy
wel niet afwachten. Sjaan heeft eei
de verontschuldiging, die geaccepteerd
wordt. In haar toestand is het beter,
tydi-g naar huis te gaan.
Ze leunt tegen Klaas aan als de auto
over de weg snort. En hij slaat de
om zijn vrouw heen, dankbaar en hoogst
gelukkig met zijn bezit.
„Je hebt gely'k, Sjaan. Zó was ik ook
niet gaarne getrouwd. Dat wordt
diep ongelukkig huwelijk, wat ik je
tel."
„Vader denkt, dat hy het er goed mee
maakt, maar het wordt er minder
Gerard is niet de man, die onder de plak
van Clasien zitten wil. We kunnen
ellende mee beleven. Hy is toch mijn
broer, al moet hy van ons niet veel
„Gerard was vandaag de onverschillig
heid zelf. Zou Clasien dat nu niet zien?
Dan moet je toch wel ziende blind
„Of ze denkt: ik kryg hem wel klein.
e is niet voor de poes, dat weet je."
„Alle vrouwen zyn tirannen", lacht
Klaas, „maar zo een, dank je wel."
„Zo, ventje, ben ik ook een tiran?'
„Je hebt ze in graden en soorten", zegt
Klaas. „Jy bent niet een van de ergsten"
„Er komt straks een heel ander tiran
netje", merkt Sjaan op.
En dan zwijgen ze, tegen elkaar ge
leund.
t is zo groot en zo wonderlijk, dat
met over spreken kunt
VHI. Groeiend Westvoort.
„We moeten toch eens even rekenen,
Sjaan. Zó gaat het niet langer."
By gemeentelyke verordening moet
acht uur de winkel gesloten worden, Iets,
dat Gertjan maar zó zó vindt. Vroeger
had je zoiets niet. Maar ja, dat is
net wat voor de stad! Klaas en Sjaan
vinden het uitstekend. Niemand heeft
last van. De klanten houden er rekening
mee. En je hebt tenminste avonden, dat,
je rustig bij elkaar zitten kunt. Die an
derhalve klant, die na negen uur kwam,
vroeger, vader moet toch zeggen, dat
daarvoor niet zoveel licht behoeft te
branden.
„Je verbrandt me anders licht genoeg'
moppert Gertjan, die, al heeft hy niets
met de zaak te maken, toch nog
graag aanmerkingen maakt. Hy vindt
het geld wegsmijten, om na winkelslui
ting. het licht in de etalage folio te
branden. Al doen andere winkels dat,
daarom hoeft Klaas het toch niet te
doen? En dan mag Klaas al zeggen, dat
het eis van de tyd is en dat het licht
avonds zeer goedkoop is, Gertjan
vindt het geld verknoeien. Enfin, Klaas
1 Sjaan moeten het weten.
Intussen Gertjan moet erkennen,
dat de zaak goed gaat. Als hy de cyfers
verneemt over de omzet, dan moet hij
eggen, dat zyn vrees niet bewaarheid
Wanneer het zó blyft gaan, dan is de
verbouwing verantwoord, eerlyk is eer-
lyk.
echter niet, nóg niet, dat
Klaas de laatste tyd ietwat bezorgd is:
het gaat niet goed met de verkoop by de
boeren. Die vermindert. En die wil hy
niet missen, die kan hij ook niet missen.
Er moet iets op gevonden worden, om
daarin verbetering te brengen. De vraag
is alleen, hoe. En wat is de oorzaak? Hij
kan er nog niet achter komen. Maar feit
is, dat de omzet by de buitenklataten
verminderd is, sinds hy zelf niet meer de
boer op gaat, maar de bediende. Kan
daarin misschien de oorzaak schuilen?
Hy denkt het wel eens.
Hy wil nu toch eens precies weten, hoe
het er mee staat. De achteruitgang is nog
niet in cijfers gedemonstreerd. Even
acht uur, toen de laatste klant vertrok,
de winkel gesloten en nu komt Klaas
?t de bescheiden naar binnen, zeggend:
'e moeten toch eens even rekenefti,
Sjaan. Zó gaat het niet langer."
Nadere verklaring is niet nodig. Sjaan
heeft tegen de avond vernomen, dat
Klaas de bediende vroeg, hoe het toch
kwam, dat het die dag zo slecht was ge
gaan. Hy verkocht veel münder dan vroe
ger. De bediende weet het niet; hy haalt
de schouders op. Ze koken niet meer,
afgelopen.
Klaas en Sjaan openen de boeken, gaan
rekenen, vergelyken, met vroeger. Ze
hebben een boekhouding van het dorp
an de buitenklanten. Het verschil is
duidelyk genoeg te zien. Dat er over het
geheel weinig of geen verschil is. zegt
liets. Want in het steeds groeiend West-
oort komen nieuwe klanten. Dus moet
de ontvangst groter zyn. Ze is gelijk
gebleven. Ergo is de buitenzaak gezakt.
De boeken wijzen het uit Sterker nog
dan Klaas gedacht heeft.
(Wordt vervolgd.)
Verschillende buitenlandse gastdirigenten
moeten ons steeds weer komen over
tuigen van de kwaliteiten onzer orkesten
en moeten ons helaas ook heel vaak
leren» hoe er muziek gemaakt moet wor
den. En het is wel tragisch te moeten
constateren, dat de concerten onder hen
veel beter bezocht worden dan onder de
eigen dirigenten. Dit op het te weinige
chauvinisme van de Nederlanders te
schuiven lykt ons maar voor een deel
juist. De oorzaak ligt veeleer by de diri
genten zelf, die te weinig persoonlijk
heid, of te weinig overwicht, of een te
eenzydig gerichte muzikaliteit bezitten,
van de technische kwaliteiten nog te
zwygen En het publiek voelt deze din
gen heel subtiel aan en het beseft, dat
figuren als Paul van Kempen, Pedro de
Freitas Branco of Henri Tomasi om
3 te noemen meer brengen
dan de vaste dirigenten. Een ieder, die
geen rancunes of concurrentienijd kent,
zal dit moeten toegeven. Doch het meest
tragische van dit alles is en zijn de ia
de Haagse gemeenteraad genoemde lage
cijfers van het concertbezoek geen spre
kende bewijzen? dat ons muziekleven
bedreigd wordt. Zo spraken we b.v. ver
scheidene abonné's op de volksconcerten,,
die enkele dezer concerten, waarvoor ze
betaalden, lieten voorbijgaan omdat hel
niet meer interesseert.
Met dit voor ogen staat het Res. Or
kest en misschien straks nog meer or
kesten voor het probleem van een be
noeming. Een probleem, inderdaad, want
i die paar overgebleven dirigenten
het tweede orkest in Nederland
leiden? En al heeft de minister van O.,
W. dan dr C. L. Walther Boer als
zyn vertegenwoordiger in het bestuur van
het Res. Orkest laten opnemen een
benoeming, die ons volkomen overbodig
lykt het probleem zal blijven bestaan
ook niet door een Regeringsverte
genwoordiger op te lossen.
In deze voor het muziekleven zo be-
langryke aangelegenheid willen en kun-
niet adviseren. We zouden dan
trouwens zelf de gewraakte fout der Re
gering maken om juist op dit moment
vertegenwoordiger in het orkestbe-
stuur te zetten. We willen slechts de
aandacht van het orkestbestuur vestigen
op zijn verantwoordelijkheid. Een oud
gezegde: „Er bestaan geen slechte orkes-
r wel slechte dirigenten", mag
misschien "n relatieve waarde hebben er
ligt toch een grote dosis waarheid in. Met
de dirigent valt of%taat een orkest En
orkest is een van de belangrijkste
middelen in de culturele verheffing van
ons volk.
Een groot en in elk opzicht bekwaam
dirigent voor het Residentie Orkest zal
dit ensemble weer in het middelpunt van
de publieke belangstelling zetten. En dan
zullen loterytjes en kruiswoordpuzzlei
overbodig zyn om de financiën van het
orkest te versterken. De enige reclame
voor het orkest is goed en bezield mu
siceren, zoals het Res. Orkest b.v. vorig®
week deed onder Willem van Otterloo.
Muziek-politiek en belangenkwesties
moeten dhn opzy worden gezet, omdat er
een nationale zaak in het geding is. Voor
zichtigheid, waakzaamheid en objecti
viteit zijn geboden.
