Bi
'As&êfÉT
%)an boeken en tijdschriften
Opa Van Kooy werd 104
met hard werken
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
ZATERDAG 5 MAART 1949
Voor de Nederl. winkelier is de room
in Amerika er af
Btief uit Mexico van 80-jarige mosterdmaler
Gijs de Heus
Gys de Heus, de 80-jarige mosterdmaler uit Culemborg, die thans, zoals reeds
gemeld, de wereld rond reist als goodwill-ainbassadeur, heeft aan z\jn firma
brief geschreven uit Mexico, welke brief is gepubliceerd In het vakblad „De
Kruidenier". Het is voor onze lezers zeker interessant ook kennis te nemen
het epistel van deze krasse grijsaard, waarom we dan ook deze brief btfna volledig
hieronder afdrukken.
„Beste mensen,
Zoals jullie op de postzegel zullen
zit Ouwe Gijs nu in Mexico. Ik kreeg
jullie brief naar New-York nog net op
tijd. Voortaan moeten jullie de brieven
adresseren: Gijs de Heus c.o. Neth. Am
bassade. New-York. Dat is genoeg. Mijn
heer van Roijen stuurt ze dan wel naar
de ambassadeur of consul van de plaats,
waar ik zit. Die knapen staan doorlopend
met elkaar in contact. Ze hebben elkaar
elke dag wel wat te berichten en dan
stoppen ze mijn briefje er wel bij in.
Ik voel mij ook al zo'n halve diplomaat,
want op mijn envelop stempelen ze ook
„Diplomatieke Post". Stel je voor, ouwe
Gijs als diplomaat. Leve Buitenlandse
Zaken!
Maar hoe het ook is, mij helpen ze
prima. Maar nu over wat jullie mij vroe
gen: de krant wil dus een stukje plaatsen
over de Amerikaanse kruidenier. Nou,
daar zal ik dan wat van vertellen.
Ik was in New-York drie dagen als
gast by de Firma van Everdingen, die
Hollanders van geboorte zijn. Het gekke
is, dat de naam van Everdingen helemaal
onbekend is, want ze heten hier alleen
maar „van". Het woord Everdingen kun
nen die domme Amerikanen niet uitspre
ken. „Van-Store's" staat op elke zaak.
Dat betekent zoiets van „Van-Winkelbe
drijf". Ze hebben 120 grote winkels. Ik
kon best met de oude mijnheer „Van"
praten, want hij kent nog best Neder
lands.
Nou is een winkel in Amerika heel
wat anders dan bij ons. Het zijn hele
grote zalen. In de mooiste ging het zo:
stellen jullie je voor een heel, heel groot
gebouw. Er draaien drie enorme draai
deuren voor en als je daar door gaat,
kun je op een lopende band gaan staan.
Net als een roltrap, maar nu niet om
hoog, maar vlak. Dan kom je langzaam
langs kolossale tafels, waarop van alles
staat. Op die rollende vloer sta^n van
die mooie bakjes en als je nu wat ziet
wat je wel aan staat, dan pak je dat en
legt het maar in je bakje. Als je wat
wegpakt, dan gaat er een lampje gloeien
en dat gaat weer uit als je het in het
bakje legt. Heel vernuftig is dat, want
als je het in de zak zou steken, dan kun
nen ze je snappen. Zo rijd je dan de hele
zaal door (je kunt trouwens ook zelf
lopen, want alle banen rijden niet) en
als je genoeg gewinkeld hebt, dan duw
je je bakje in zo'n soort gleuf en een
paar seconden later is alles ingepakt en
heb je een briefje wat je betalen moet.
In die grote winkels werken 200 meis
jes en 25 chefs. Stellen jullie je dat goed
voor. zo'n zaak is nog groter dan de
Bijenkorf in Amsterdam. En zo heeft
Mijnheer „Van" 120 winkels.
Maar daar zijn ook kleine bij met 10
man personeel. Onze Ned. stopflacons
gaan hier best en ook de tonnetjes vinden
de Amerikanen wel leuk. Weten jullie
wat een stopflacon Mosterd hier kost?
f2.naar Hollands geld gerekend. Ver
der zie je hier Guilden Mosterd, dat is
Amerikaanse mosterd, maar er is geen
kraak of smaak aan. Trouwens ze eten
hier heel graag mosterd.
Over dat eten moet ik jullie ook nog
wat zeggen. In Holland zie je in een res
taurant de mensen keurig rechtop zitten
en ze eten met mes en vork. Dat is hier
heel anders. In het allerfijnste hotel van
New-York zat ik met Mijnheer van
Roijen te eten. Ik keek eerst maar eens
rond en ik heb me zeer verbaasd. Die
Amerikanen scheppen gauw hun bord
vol en dan leggen ze hun linker hand op
de knie en met de rechter nemen ze dan
grote happen en heel vlug achter elkaar
en ze hangen helemaal over hun bord
heen. Een boer uit de Betuwe doet het
netter. Als ze een botje of een graat in
de mond krijgen, dan spuwen ze dat zo
maar op zij. Nee, om manieren te leren
hoef je niet naar Amerika te gaan.
Maar nog even over die winkels. Er
zijn ook wel kleine winkels net als bij
ons, maar die hebben het slecht, vertelde
van Everdingen mij. Regelmatig gaan er
van die kleintjes failliet. Het personeel
is erg duur en de sociale lasten zijn nog
erger dan by ons.
Het zat met Mijnheer van Everdingen
zo: zijn vader was zee-officier en die
wilde Dirk ook naar zee hebben, maai
deze had er niet veel oren naar. Op zijn
derde reis is hij gedrost. Dat was in 1919.
Hij begon als een soorts fietsjongen bij
een shop (winkel) en hij heeft geluk
gehad Heel veel geluk, want hij trouwde
met de dochter van de baas en toen die
de ogen dicht deed had Mister „Van" al
vast een stuk of 16 kleinere winkels. Hij
kreeg toen'de tijd mee, want na de eerste
wereldoorlog was hier grof geld te ver
dienen. Hij heeft het heel mooi voor
elkaar, maar hij zei mij toch:
„Kijk eens Gijs, het is niet allemaal
goud wat er blinkt. Die zaken daar staat
mijn naam nou wel op, maar ik ben ten
slotte alleen maar Directeur, want het is
een N.V. en de Chrysler-trust (van die
auto's), die hebben de meeste aandelen.
Dat is hier heel vaak zo."
„En Gijs, laat ik je dit zeggen," zo
ging van Everdingen vertrouwelijk door,
„als een winkelier in Holland nog een
boterham kan verdienen, dan moet hij
vooral niet naar Amerika komen, want
hier is de room er dik af. Als je van
daag aan de dag niet met 10.000 dollar in
Amerika komt. dan is het armoede troef."
,In 1947 was ik nog 6 weken in Hol
land", zo besloot de oude Heer van Ever
dingen. „en ik heb natuurlijk extra aan
dacht aan de kruidenierswinkels besteed,
omdat dit zo mijn vak is. En dan kan ik
wel zeggen, ze zagen er prachtig uit en
hadden het in het algemeen vrij goed
als de winkelier zo stevig blijft aan
pakken in Holland, dan heeft hij het
waarschijnlijk beter als bij ons in Ameri
ka. Want hier moet je héél groot zijn of
je gaat kapot en in Holland Is gelukkig
een krachtige middenstand. En laat
die middenstand vooral sterk blijven, en
behoeven in Holland voorlopig nog
niet bang te zijn voor de Amerikaanse
winkel-vormen, want die passen daar
toch niet. En doe de groeten aan alle
kruideniers van® Nederland en zeg maar,
an Everdingen, al is hij nu een ouwe
af en toe nog wel eens heimwee
een Hollandse toonbank heeft."
Gijs de Heus.
Toeslag op statiefoto van Koningin
Juliana bracht ƒ8000 op t.b.v. Prins
-Bernhard- en Koningin Julianafonds.
De duinen te Katwijk aan Zee
hebben door de jongste storm heel
wat te verduren gehad. Duidelijk
blijkt dit uit deze fotomontage van
de fotograaf D. Kruyt. Link sb o-
v e n: De uitkijkpost van de K.R.B.,
die nu verlost is van het zand en
weer vrij staat. Men lette er op,
hoe ver en steil het duin is weg
geslagen. Rechtsboven: Een
bunker voor het restaurant De
Zwaan, die na de bevrijding onder
het zand werd gestopt, is weer ge
heel te voorschijn gekomen.
Linksonder: Steil afgeslagen
duinen; men vergelijke de hoogte
met de twee kinderen. Juist boven
de duinrand komt de afgekatte
toren van de Oude Kerk te voor
schijn. Rechtsonder: Een der
betonnen afritten, die normaal met
de bovenkant gelijk met het strand
lag, ligt nu hoog boven het
strand uit.
CPN antwoordt Henri de Greeve
Niet kardinaal Mindszenty maar
In antwoord op de bekende brief.
aarin pater H. de Greeve aan de C.P.N.
medewerking verzocht om het mogelijk
te maken, dat kardinaal Mindszenty
naar ons land komt om hier zijn ver
anderde inzichten toe te lichten, deelt de
C.P.N. mede, generlei invloed te kunnen
uitoefenen op de Hongaarse regering. De
communisten verzoeken daartegenover
de medewerking van pater De Greeve
de vrijlating van alle politieke ge
vangenen in Indonesië, voor het ophou-
i van wreedheden van onee militairen
Indonesië, voor een gevoelige straf
>r kapitein Westerling voor het niet
langer in haat tegen het
opvoeden van schoolkinderen en vi
stakende A'damse schoonmaaksters.
De Ned. Bond van Wijkverpleegsters
houdt 11 Mei te Leiden een alg. verga
dering. waar o m. de verkiezing van 5
hoofdbestuursleden aan de orde komt
Zr. L. Kruisinga te Den Haag is als pen-
ningmeesteresse herkiesbaar. Voorts
wordt voorgesteld, aan dr P. Muntendam,
dir.-gen. voor Volksgezondheid, het
lidmaatschap aan te bieden.
Meest waardevolle vondst van oude
handschriften sinds vele eeuwen
Van onschatbare betekenis voor de Bijbelwetenschap
Naar aanleiding van het door ons
overgenomen verslag van een lezing van
prof. Sukenik over de vondst van enkele
oude Hebreeuwse handschriften
schrijft prof. d r M. A. Beek uit Am
sterdam in de N.R.C.:
Professor Sukenik is hoogleraar in de
archaeologie aan de Hebreeuwse Univer
siteit te Jeruzalem. Hij is het type van
bescheiden geleerde, die zich gemak
kelijk uitdrukt in vele talen. In dat op
zicht gelijkt hij op al die Joden uit het
oude Polen, die opgroeiden met het JU cuai
Jiddisj als hun moedertaal en het Pools "'modi "wegnemen!
als de taal van de school. Dan, rond-
ervend over de wereld, maken zij zich
ook andere talen gemakkelijk eigen, tot
dat het moderne Hebreeuws van de staat
Israël het voertuig wordt van hun
tenschappelijke publicaties. In deze taal
schreef professor Sukenik dan ook
voorlopige samenvatting van "de resul
taten, die de sensationele vandst
oude Hebreeuwse handschriften
heeft opgeleverd. De titel van het boek
Megilloth Geno.
hij al dadelijk heeft willen uitdruk
ken dat de gevonden boekrollen niet
achtergelaten bij een vlucht of
verborgen voor een naderende catastro-
dat zij als opgebruikte boek
rollen ergens waren neergelegd om lang-
vergaan, opdat deze heilige
schriften niet in profane handen zouden
vallen.
Door het bezoek van prof. Sukenik
in ons land is er hier veel opheldering
gekomen, zowel was betreft de
digheden, waaronder de ontdekking
werd gedaan als wat de hoogst belang
rijke inhoud aangaat van geschriften zelf.
fijn gevoel voor humor heeft de
geleerde aan zijn hoorders te Leiden en
te Amsterdam het tafreel voor ogen ge
toverd van een Oosterse sjacherhandel,
waarbij de uiterlijke rust van een kop-
koffie genietende koper de grote
emotie verbergt van een man, die weet
welke belangrijke zaken op het spel
staan. Het is de grote verdienste geweest
Sukenik, dat hy de 29ste Novem
ber 1947 in Bethlehem onmiddellijk wist,
dat hij met echte en zeer oude boekrol-
in aanraking kwam. Hij spreekt zelf
alle bescheidenheid over het geluk dat
hem door de Voorzienigheid beschoren
ir deze „mazzel" zou toch Sukeniks
niet op de lippen van duizenden
gebracht hebben als hij niet een kundig
heid bezat, die hem de identificatie mo
gelijk maakte.
Als archaeoloog aan de universiteit te
Jeruzalem had hij sinds jaar en dag een
nauwkeurig onderzoek ingesteld naar de
inscripties uit de eeuwen om onze jaar
telling, die in zijn omgeving te vinden
Vooral de opschriften van de
joodse grafstenen hadden zijn aandacht
stelden hem beter dan enig ander in
staat een overzicht te krijgen over de
Hebreeuwse lettertekens en hun schrijf
wijze in de loop van een lange tijd. Daar
door kon by hem ook geen spoor van
arzeling bestaan omtrent de datering
n de echtheid van de rollen.
In het Oosters Instituut ta Leiden en
in één der collegezalen van de Amster
damse Universiteit is. nu ook wei elke
aarzeling, die er hier nog bestond
gaande de echtheid van de boekrollen,
weggenomen. Niet zonder ontroering
hebben deskundige aanwezigert de licht
beelden gezien van rollen, flarden
brokstukken, maar ook van goed gecon
serveerde kolommen, beschreven
het bekende vierkante Hebreeuwse
schrift. Vooral de rol van Jesa
trok zeer de aandacht. Deze vertoont
de schrijfwijze van enkele woorden e
afwijking, die wel iedere gedachte e
daarenboven werden enkele moeilijk
heden in de tekst opgelost, die. hoe voor
de hand liggend de wijzigingen ook
waren, tot dusverre ook door de scherp
zinnigste tekstcriticus niet gevonden
waren. Maar in het algemeen is men
toch gesterkt in het vertrouwen op de
nauwkeurigheid, waarmee de hand
schriften gedurende twaalf eeuwen zijn
overgeleverd.
Terwijl wij tot dusverre alleen nog
maar wisten van van dit handschrift,
voorts van een commentaar op
Habakuk en van drie geschriften uit
een secte, die rondom een ..leraar der ge
rechtigheid" de strijd aanbond tegen de
„boze Hogepriester", de oorlog van „de
zonen des lichts" tegen „de kinderen van
de duisternis", bleek nu ook nog een
zesde rol geopend te zijn. Deze bevat
gedeelten van een Aramese Henoch,
het wonderlijke apocalyptische boek, dat
wij tot dusver slechts in het Aethiopisch
volledig kennen. Zo snijdt met deze tekst
het mes aan twee kanten: we zullen de
zozeer gewenste inlichtingen krijgen over
de ontwikkeling van het Aramees, juist
in een tot dusver onbekend stadium en
bovendien zal ons inzicht in de apocalyp-
tiek van de laatste eeuwen voor Christus
verdiept worden met behulp van vroe
ger haast ondenkbaar materiaal.
Wat betreft de datering van deze ge
schriften sprak prof. Sukenik van het
begin van de 3de eeuw v. Chr., waarbij
hij als sterk argument noemde, dat er
wel Perzische, maar geen Griekse leen
woorden gevonden waren. Het tijdperk
van het Hellenisme had dus blijkbaar
zijn invloed nog niet doen gelden. Bijzon
der prijzend werd gesproken over de rol
met de dankpsalmen, die van zo
grote originaliteit blijken, dat men zich
slechts kon verwonderen, dat zij niet in
de kanon van de Heilige Schrift plaats
hadden gevonden.
Prof. Sukenik is doorgereisd naar
Amerika in de hoop. dat men d^ar door
een bewerking met infra-rode stralen
nog gedeelten zal kunnen ontcijferen, die
al te zeer geleden hebben, vooral door
de verpakking van linnen, dat met bitu
men besmeerd was.
Nog twee rollen wachten op een zoda
nige chemische bewerking, dat zij ge
opend kunnen worden zonder te vergrui
zelen en dan zal de Bijbelwetenschap
zich een tijdlang kunnen bezighouden!
met een vondst, zo waardevol als er
sinds de derde eeuw na Christus op dit
gebied niet is gedaan. j
fü£ SCHIJNWERPER OP... 1
Eén der negen Leidse schaakverenigingen
CAÏSSA
Onder de negen schaakclubs, die
Leiden rijk is, neemt Caïssa een waar
dige plaats in. Het is een vrienden
club in de ware zin van het woord,
Eén van de belangrijkste wapenfei
ten uit haar historie is wel de kranige
houding, die zij in de bezettingstyd
heeft aangenomen. Alle sportvereni
gingen werden door de bezetter ver
plicht, zich aan te sluiten bij een door
hen in het leven geroepen organisa
tie. Een overzicht van de baten
lasten moest bij de aanmelding u
den gevoegd. Caissa schreef een le
denvergadering uit en op één ver
keerde broeder na, besloot men alge
meen de vereniging op te heffen er
het materiaal onder de leden, tegen
lage prijzen te verkopen. Caïssa ver
tikte het om de bezetter te gehoorza
men. Dreigbrief op dreigbrief werd
van uit Den Haag de secretaris
de vereniging, de heer H. E. Chris-
tiaanse, toegezonden. Uiteindelijk toog
AUTOMATIEKHOUDERS EN DE
WINKELSLUITING.
De Bond van Automatiekhouders heeft
een resolutie aangenomen, waarin het
betreurd wordt, dat de Regering de ex
ploitatie van consumptie-automaten vooi
vele honderden exploitanten vrijwel on
mogelijk wil maken i.v.m. het wetsont
werp Winkelsluiting. De Bond dringt ei
op aan het verbod tot het vullen of bij
vullen der automaten na het vast te stel
len winkelsluitingsuur uit het wetsont
werp te schrappen.
De doodstraf werd gisteren
het A'damse B.G. tezamen met 15 mille
boete geëist tegen de A'damse banket
bakker en SS-er A. G. van der Maat.
volijverig Jodemvervolger en speurder
naar illegale werkers, die zijn eigen
gen beschikbaar stelde voor vervoer
arrestanten. Uitspraak 18 Maart.
De debarkatie van de Joh.
Oldenbarnevelt zal
te A'dam aanvangen.
Onze haringuitvoer bedroeg vorig
jaar 62.930.144 kg ter waarde
f 24.416.030, tegen 42.523.478 kg ter
waarde van f 17.739.040 in 1947. De
middelde prijs per kg was f 0.38 tegen
f 0.42 in 1947.
Alleen de Egyptische Volksherstel-
sigaretten verliezen volgende maand hun
toeslag van 90 cent. De toeslag
op andere importsigaretten 'blijft gehand-
De toren te Hazersivoude
De restauratie van de toren bij de
Ned. Herv. kerk te Hazerswoude na
dert met rasse schreden haar vol
tooiing. Over twee maanden hoopt
men het werk klaar te hebben. De
hoofdingang naar de kerk zal in de
toren worden geconstrueerd.
(Foto N. v. d. Horst)
hij naar de „heren" en vertelde hun.
dat Caïssa al lang ontbonden was met
een nadelig kassaldo van f 2.12. En
zijn woorden werden als zoete koek
geslikt! Bravo, Caïssa, bravo, mijnheer
Christiaanse. Jammer, dat Uw goede
voorbeeld slechts door de R.K. schaak
vereniging „2 Koningen" werd ge
volgd!
Het ging er feitelijk wat raar toe
bij de oprichting van de club op 18 Sep
tember 1935. Een achttal vrienden wil
den onderlinge wedstrijden spelen, maar
van het competitie-gedoe moesten ze
niets hebben Daar is de heer G. Bosscha,
die van de club zonder naam gehoord
had, snel aan te pas gekomen. Hij gaf
simultaanseances, doopte de club als
Caïssa en haalde haar over om in de
Leidse Schaakbond te gaan spelen. Wat
dan ook ras gebeurde. Reeds in 1935-'36
kwam Caïssa in de 2e klasse A uit en ze
veroverde zowaar de tweede plaats. Mede
door dit succes groeide het ledental ge
stadig en reeds in het volgend seizoen
deed ook een tweede tiental aan de com
petitiewedstrijden mee. Het eerste werd
kampioen, maar kon het in de promotie
wedstrijden niet bolwerken en het tweede
eindigde als 2e in de derde klasse. In '37-
'38 kon zelfs ook een achttal voor de 4e
klasse worden opgegeven. Met wisse
lende successen ging alles uitstekend,
totdat Caïssa werd opgeheven. Weliswaar
vrijwillig, doch met een bloedend scha-
kershart.
Maar ..deze ellenden zullen volenden"
was ook op Caïssa van toepassing. Op 27
Augustus 1945 werd de heroprichtings-
vergadering gehouden. Toen meldden zich
weer 14 oude leden. Groot waren de
moeilijkheden, die uit de weg geruimd
moesten worden, om de vereniging na
vier jaar stilstand weer op gang te hel
pen. Maar het gelukte. En dat de pres
taties van de spelers op peil gebleven
waren, bleek al direct, toen Caïssa in het
seizoen 1945-'46 kampioen van 2B werd.
Maar ook nu werden de promotiewed
strijden geen succes. Toch promoveerde
de club, zij het dan bij keuze. En dat ze
zich in de overgangsklasse wist te hand
haven, blijkt wel uit de volgende lijst:
1946-'47 vierde; 1947-'48 tweede en dit sei
zoen staat ze er wel zeer fraai voor .daar
ze met nog een wedstrijd te spelen twee
punten voorsprong op haar naaste rivale
Philidor II, heeft. Indien tegen deze club
met minder dan 73 wordt verloren,
Caïssa kampioen en kan ze proberen een
plaats in de eerste klasse te bemachti
gen.
Of Caïssa haar kracht te danken heeft
aan het feit, dat ze onder het spel steeds
van muziek kan genieten, weten we
lijk gezegd niet. maar het is een feit, dat
ze bijna ononderbroken gespeeld heeft ii
een der lokalen van „Toonkunst", eerst
aan de Nieuwe Rijn en daarna aan he
Rapenburg. Toen ze het op aandrang var
enkele leden tijdelijk in een ander speel
lokaal probeerde, ging het prompt mi!
en spoedig zocht ze haar oude „home'
weer op. Daar voelen de volgelingen var
de schaakgodin zich thuis. Daar bou
wen ze als meer of minder bekwame
architecten aan het „huis", waarvan
hebben gedroomd en dat ze soms
wreed ineen zien storten. Maar steeds
weer opnieuw slaan ze aan het „bou
wen", om even vaak te genieten van het
spel, dat ze met hart en ziel beoefenen.
„Wil je ook nog vermelden, dat we
nooit een nadelig kassaldo hebben ge
had", vroeg onze vriendelijke zegsman,
de ijverige secretaris, de heer P. Vlugt
„O nee", zeiden we heel onnozel, ,,er
f 2.12 dan?" Hij grinnikte. „En dat v
October 1945 een fusie zijn aangegaan
met de gemeente-ambtenaren-schaak
club?" Hetgeen we dan by deze heb
ben gedaan. Ook verder succes, Caïssa!
Elke Woensdagavond
INSCHRIJVING
van nieuwe leden in
CAISSA's CLUBLOKAAL
Rapenburg 22
Weersverandering komt afzet en prijs van
wintergroenten ten goede
Storm veroorzaakte schade bij fijnere producten
(Van een deskundige medewerker
In de groentenhandel en op de veilin
gen zien we het voorjaarsbeeld. Dc-
winterprodiucten vinden langzamerhand
een gereder aftrek^ en de vroege spinazie,
sla en- rabarber nemen in betekenis toe.
Wat de winterproducten betreft, had men
niet veel hoop meer op een oplevende
markt. De winter scheen ons vergeten te
hebben en Februari was als een lente
maand. Behoorlijke «hoeveelheden sluit-
kool, uien en waspeen schenen geen
koper te vinden. Wel vroeg het buiten
land iets meer van deze producten, omdat
de voorraden daar opraakten. Maar het
jrachtige voorjaarsweer werkte mee aan
■en snelle ontwikkeling van de voor
jaarsgroenten, zodat hier niet veel heil
van te verwachten was.
De mens wikt God beschikt. Eert
razende orkaan barstte boven West-
Europa los, koude poollucht werd in
ia aangevoerd- Het ziet er in 't begin
Maart niet naar uit, dat de lente op
komst is. Niets is echter veranderlijker
dan het weer en als u dit leest, is de
lente misschien toch al weer gekomen.
Maarde grillige Maartse buien zijn
voorlopig niet te vertrouwen.
Deze ommekeer in het weer zal de
afzet en prijs van de wintergroenten ten
goede kunnen komen Het is voor de
tuinders te wensen, dat het voorjaar nog
goed maakt, wat het najaar en de winter
reeds bedorven heeft. Tot nu toe zijn de
prijzen van de vollegrondsteelten nitft
lonend geweest.
Toen er gebrek was in Europa, kon!
en alles kwijt. Nu is dat gelukkig
voorbij, maar nu wordt door de tuinders
ook eerst goed gevoeld, wat de gevolgen
van de oorlog voor hun bepaalde teelt
Onze grote afnemer Duitsland is
niet bij machte te nemen wat het wenst.
Wel worden weer tal van artikelen over
Oostgrens gevoesd, maar ook daarbij
de tijd weer voorbij, dat alle tuin
bouwproducten gekocht worden Voor de
eerste helft van 1949 kan voor 3.000.000
waardevolle dollars geleverd worden,
maar hiervan moeten $2.500 000 besteed
worden voor sla, spinazie, komkommers,
tomaten en bloemkool. U ziet wel: er zit
niet veel muziek in voor de grove
groenteteelt.
Onze tweede grote klant. Engeland, is
in de oorlog vooral grove tuinbouw
producten gaan telen, zodat ook daar de
markt voor kool, uien en peen practisch
gesloten is
De fijnere producten vinden thans nog
een goede aftrek- By deze producten is
door de storm, hagel en nachtvorst grote
schade aangericht Van de sla, die reeds
buiten uitgepoot was, is niet veel meer te
verwachten. Of de spinazie, die boven de
grond staat, het uithoudt, is ook een
grote vraag. De glasschade is groot en
de producten zullen zekeir geleden heb
ben. al herstelt het gewas zich daar ge
makkelijker. De vooruitzichten voor de
fijnere cultures zijn. evenals vorig jaar.
goed. Nu de mogelijkheid voor de uit
breiding van glascultures bestaat, is het
raadzaam, hier rekening mee te "houden.
De gewone cultures zullen in de toe
komst voor een deel vervangen moeten
worden door het kweken van fijnere
producten.
Peulvruchten: stevige kos
Een peulvruchten-maal behoort
ons land nog steeds tot de meest
liefde maaltijden. Dat is te begrijpei
daar de gerechten, die van erwten ei
bonen bereid kunnen worden, niet allee
smakelijk zijn, maar ook een heerlijl
verzadigd gevoel geven.
Peulvruchten vormen een waardevt
voedingsmiddel. Behalve het hoofdbe
standdeel, zetmeel, bevatten ze nc
aanmerkelijke hoeveelheid eiwit e
weinig vet. Door hun eiwitgehalte kun
nen peulvruchten vlees vervangen d:
echter alleen als ze samen met aardappj
len of melk worden gegeten. De kwali
teit van het peulvruchten-eiwit i
minder dan die van vlees-eiwit: door he
eiwit van aardappelen of melk kan hi
worden aangevuld. Goed is het dus
elke peulvruchtenmaaltijd met een
deze artikelen aan te vullen, of. wam
dat mogelijk is, wat vlees erbij te geve:
Het vitamine-gehalte van erwten, bi
nen en capucijners is eveneens belan;
rijk; zij bevatten vitamine B. Dit viti
mine lost echter in water op; daarom
den wij U aan het kooknat van pt_
vruchten nooit weg te gooien, doch hi
te verwerken in soep, saus of stamppo
Maar weet U, dat dit vitamine nog
een andere wijze verloren kan gaan? 1
komt nogal eens voor, dat erwten
bonen maar niet gaar willen worde
Vele huisvrouwen doen er dan ei
lepeltje zuiveringszout bij, waardoor i
schil al spoedig zachter wordt. Maar...
tegelijkertijd vernietigt dit zuivering
zout, althans wanneer de peulvruchte
stuk koken, ook het vitamine B!
Bestaat er dan geen ander middel
harde peulvruchten zacht te maken?
lukkig wel: behalve het uitdrogen vi
de erwten en bonen door lang bewaren
n.l. ook het gebruik van hard water w
eens de oorzaak van moeilijk gaar wo
den. De kalk uit dit water houdt d<
't gaarworden tegen. Wanneer m
dit water slechts een half uurtje koa
met het deksel op de pan, slaat de ka
daaruit neer (daardoor ontstaat ook
ketelsteen in waterketels). Van peu
vruchten, die in dit water geweekt
gekookt worden, kan de kooktijd a
merkelijk korter zijn. Ook moet men
aan denken, het zout pas tegen het e
van de kooktijd toe te voegen.
Men kan de peulvruchten op v
manieren verwerken, bijv. tot sc
stamppotten, haché, koekjes of slaatj<
Ook als groente bij aardappelen,
daarbij haché of een uiensaus, smake
zij uitstekend. Een recept voor e
stamppot laten wij hier nog volgen:
Bietenstamppot met bruine bonen.
Ui a 2 kg aardappelen, 1 kg biete
2 uien, spek of margarine of vet. zou
azyn, enige zure bommen (augurkei
250 g. (2 kopjes) bruine bonen.
De bonen weken en gaar koken
hooikist daarbij gebruiken). De a;
appelen schillen, wassen en met de ge
sneden uien, weinig water en wat zou
gaarkoken. De gekookte biet heel fijj
snijden of -malen (door de vleesmolenl
de augurken eveneens zeer klein snijdei
Als de aardappelen gaar zijn, de bietej
de augurk en het spekvet, de margariq
of het vet toevoegen en de massa stam
pen. De bruine bonen door de stamppj
roeren en zo nodig nog wat peulvrucl»
tennat toevoegen, tot de massa smeuïg i|
Ze op smaak afmaken met zout en azijj
In dit recept kunnen inplaats va}
bonen ook erwten worden gebruikt, i
jaat
Palestina, het land van den
BUbel, door ds A. van Deur-
sen. Uitg. Bosch en Keuning
N.V., Baarn, 2e druk.
Palestina land van de Bijbel, dat
u weer de belangstelling heeft van de
gehele wereld. Van Deursens boek, dat
reeds herdrukt moest worden, leert
het Heilige Land op uitnemende cn
onderhoudende wijze kennen. In 17
hoofdstukken behandelt hij allerlei geo
logische en geografische bijzonderheden
het land. de steden enz. Dat hierbij
steeds diepgaand gesproken wordt over
wat ter plaatse geschied is (zie het uit
voerige textregister), maakt, dat ook dit
werk het juister "erstaan van de H.
Schrift zeer dient. Ook allerlei traditie
ordt critisch bezien. Dat b.v. Jezus in
;n grot, die diende als stal, zou gebo-
;n zijn, acht schrijver (met Dalman)
niet onmogelijk.
56 figuren en 3 gekleurde kaarten ver
duidelijken de text van dit goede boek.
dat ook nu vele lezers moge vinden, die
hun bijbelkennis door de bestudering
hiervan ongemeen zullen verrijken.
Ik ging door Rusland, door
John Fisher. Uitg. N.V. H.
ten Brink's U.M., Meppel.
Ir is in de jaren na de oorlog al heel
t over Rusland geschreven. Koestier
Kravchenko hebben hun lezers bij
vele duizenden geteld, omdat zij ons een
blik gunden achter het ijzeren gordijn en
het satanische van het Sowjet-apparaat
tekenden. Zulk een boek heeft Fisher ons
niet gegeven. Wat de eerstgenoemde
schrijvers niet deden, heeft hij wel ge
daan, hij heeft gezocht naar de mens in
de Rus. En die mens heeft hij ons gete
kend. Hij verdoezelt geen fouten, maai
hij leert ons de Rus begrijpen. Hij is,
dat mogelijk was, doorgedron
gen tot de Russische volksziel en daar
door heeft hij ons duidelijk gemaakt.
Rusland vele dingen mogelijk
zijn, die de arbeiders in West-Europa
niet zouden verdragen.
De schrijver, die als journalist een pret-
ge en vlotte stijl heeft, was als lid van
de UNRRA in staat gedurende enkele
maanden in Rusland te verkeren en dat
met grote mate van bewegingsvrijheid.
Vanzelfsprekend heeft hij ook politieke
interessen en als resultaat van zijn me
nigvuldige aanraking met het Russische
volle leven, geeft hij in de laatste drie
hoofdstukken zij mening over wat de
Russen eigenlijk willen, hoe wij met hen
moeten omspringen en wat we van de
toekomst te verwachten hebben.
Indien wij de Russen, die nu nog be
vreesd zijn voor het Westen, duidelijk
maken, dat we bereid zijn West-Europa
te verdedigen, dat wij zullen vechten in
dien bepaalde gebieden van vitaal be
lang worden aangevallen en dat we de
macht bezitten die strijd met succes te
voeren, dan zal. zo meent de Amerikaan
se schrijver, het Rode Leger de grenslijn
niet overschrijden. Een lange periode van
rust kan men dan tegemoet zien. Wan
neer tijdens dat gewapende bestand de
Westelijke helft van de wereld welva
rend, sterk en democratisch kan blijven,
dan zal hét Kremlin langzamerhand zijn
vrees en wantrouwen overwinnen en zal
een volgende generatie misschien de
vrede kennen.
„Ik ging door Rusland" is een van de
beste boeken, die we de laatste tijd over
Rusland hebben gelezen. Ook al deelt
men de „optimistische" toekomstverwach
ting van de schrijver niet, tóch is het
goed dit objectieve, gedocumenteerde en
tevens boeiende boek te lezen.
„De Strijdende Kerk", door
P. A. de Rover, uitg. Jan
Haan, Groningen.
Na het eerste is thans ook het tweede
deel van dit „Groot vertelboek der kerk
geschiedenis" verschenen. Er volgen nog
drie delen. Het tweede deel loopt van
Constantijn de Grote (plm. 300) tot Karei
dito (plm, 800). Het lijkt ons niet nodig,
veel over de twee reeds verschenen de
len te zeggen: goede wijn behoeft geen
krans! Wie er in begint te lezen, bij welk
hoofdstuk dan ook, lette op z'n tijd. De
Rover vertelt boeiend, er is bij hem
geen sprake meer van „droge stof". Maar
daarnaast ook alle lof voor de serieuze
en gedocumenteerde wijze van het be
schrijven van „de woruitgang der we
reldgeschiedenis van duisternis tot het
licht", zoals Ambrosius het zeide. Am-
brosius aan wie het „Te Deum Lau-
damus" zo vaak werd en wordt toege
schreven. Maar dit „Wij loven U, o God"
is van Nicetas, bisschop van Remesiana
In Servië (overleden plm. 415), aldus
doet De Rover ons uit de doekjes. Dit
ter (sobere) illustratie. In onze gezinnen
met opgroeiende kinderen, op scholen
voor middelbaar onderwijs en in de ver
enigingsbibliotheken hoort „De Strijden-
„Zeveti en dertig?, dan kom je pas kijken!"
DATUM-ONZEKERHEID BIJ OUDSTE NEDERLANDER
(Van een onzer verslaggevers).
Over de datum, waarop de oudste in
woner van Nederland, Pieter van Kooy,
in Badhoevedorp 104 jaar wordt, zijn de
geleerden het niet eens.
De slagersjongen,, die we naar de weg
vroegen, zei: „Hij is vandaag jarig"
Maar er was geen vlag te zien bij het
café v. d. Hooft aan de Nieuwe Meer-
dijk 48. Wel een militiebriefje, afgegeven
op 18 Januari 1864 in de Haarlemmer
meer. Dat vertelt, dat Pieter van Kooy
op 4 Maart 1845 geboren ls.
Zijn persoonsbewijs en stamkaart zeg
gen: 7 Maart, maar niet. dan nadat de 4
is doorgehaald. Zelf zegt hij ook zeven en
dus komen de 6 nog in leven zynde kin
deken (er waren er 9) met een deel van
de 117 klein-, achter- en achter-achter
kleinkinderen a.s. Maandag naar de
Nieuwe Meerdijk, om het grote feest te
De jarige laat dat maar over zich heen
gaan. Het ergste is, dat hij z'n stropdas
om moet doen op die dag Dat is een in
strument, waar hij een hekel aan heeft.
Zijn jongste kleindochter. Janie v. d.
Hooft, verzorgt hem nu sinds 4 jaar. Dat
is geen kleinigheid, want een oud mens,
die hulpbehoevend is vereist geduld, tact,
kracht en handigheid, omdat het een
de Kerk" thuis. De jongeren zullen wor
den getrokken door de vertellingen en
de ouderen kunnen bovendien profijt
trekken uit de aantekeningen ónder de
vertellingen.
Balkonplanten, door A. Fiet.
herzien door G. Kromdijk,
uitg. „De Torenlaan", Assen.
De oorspronkelijke tekst van Fiet's
boekje was voortreffelijk geschreven,
verouderd. G. Kromdijk, die zijn
sporen op dit gebied reeds méér dan
verdiend heeft, zorgde voor een geheel
herziene druk. Het boekje van een hon
derd pagina's bevat een serie foto's van
de firma's Copijn en Turkenburg. He'
beperkt zich lang niet uitsluitend tot
een kleine groep van balkonplanten. Ook
klimplanten als gevelversiering, gemet
selde bloembakken en potplanten vroe
gen o.a. de aandacht. De heer Kromdijk
deed dit als steeds: tot in de puntjes!
Uitgaven van „Het Zoeklicht"
Bij „Het Zoeklicht" te Driebergen ver
schenen in de serie „Anti-Christelijke
stromingen en dwaalleringen": „Zevende-
dags-adventisme", „Christian Science" en
„Het Vrijzinnige Christendom en zijn
gevaren". De genoemde serie sluit aan
op het reeds eerder uitgegeven „Een
veilig kompas op een onveilige wereld
zee". In dit „Kompas" konden de ver
schillende stromingen uiteraard slechts
beknopt worden behandeld. Bedoelde
serie verschijnt om een uitvoeriger be
handeling mogelijk te maken. Intussen
is ook „Kompas" nog verkrijgbaar (alles
tegen geringe prijzen).
Ik hel
kind is, met de eigenzinnigheid van e«|
volwassen mens.
Nu maakt Opa Van Kooy
gunstige uitzondering. Hij is gezon
loopt zelf de trap nog op, helpt zichze
bij het aankleden, maar hij is eei
die zin weetje weet.
Als z'n verzorgster hem
een kopje koffie in zijn
den wil geven handen die overigei
volstrekt niet beven zegt hij resoluu
„Nee ,ik moet geen koffie
genoeg koffie gehad".
Als hy dat eenmaal gezegd heeft, sta^
het vast. Toen hij enige jaren terug aan
kondigde, dat hij niet meer uitging, gir)
hij ook inderdaad niet meer uit. Sintj
dien is z'n wereld beperkt tot de huil
kamer. Waar hij bij $e tafel zit en rootó
Hij deed in deze eeuw plus vier jaa
2550 pond tabak in rook opgaan. En hl
staart voor zich uit en heeft geen imte
resse meer voor de dingen buitens hul
Hij kijkt nooit het raam uit. En zo mol
kan het weer des zomers niet zijn. dj
hij zich laat verleiden om buiten te gaal
zitten. Dat is allemaal voorbij.
Jarenlang heeft hij buiten gelee!
Toen hij, als kind van zeven jaar
Haarlemmermeer kwam, was het dal
een woest en ledig land, met een enke)
boerderij en nog veel water op de
ontgonnen gronden. Zeven en dertig ja:
heeft hij bij een boer als arbeider gj
werkt. Altijd buiten in de polder. M
ploeg en eg en paarden. Daarna werd h|
tuinder. Negentien jaar lang bewerk)
hij z'n eigen grond, trekkend in hl l°J
peenland, spittend en werkend va ni<
's morgens vijf tot het duister werd. Ee 5?'
ijzer gestel. Nooit ziek. Zoon
vader, die met 96 jaar pog op de schaal
sen stond. Zijn oudste zoon is 78.
Hij was 56 jaar getrouwd en is n
weer 23 jaar weduwnaar. Zo telt hy
levenstijd bij tientallen jaren tegel;
..Anders kom je niet aan de honderd
vier". Drie en zestig jaar woonde hij
één en hetzelfde huis.
En al die jaren heeft hij doorgebra<
zonder ooit een boek of krant te lez<
Want dat kan hij niet. Schrijven, allei
zijn naam. Vroeger las zijn vrouw
voor. Maar hij heeft er ook geen b|
hoefte aan.
De grote oorlogen, die deze eeu
Europa teisterden, de Boerenoorlog, rj
voluties, omwentelingen, ze zijn ha
voorbijgegaan zonder hem te raken. H
heeft gespit en gewerkt, toen keizers I
ballingschap gingen en legers verdwl
nen in bloedige oorlogen. Wie denkt hit
in deze rustige kamer van Pieter
Kooy niet aan Werumeus Buning's
lade van de boer, die voortploegde,
het wereldgebeuren ten spijt en terwil
van wie de wereld voortbestaat?
Vier maal heeft hij verteld, dat hl neT®
een hele leeftijd is, honderd
Dan zegt hij: ,.Hoe oud bent U?" En
je gezegd hebt: „zeven-en-dertig"
hij zich met een groot gebaar af e
„Dan kom je nog pas kijken
