DE WERELD IN 1948
Grote kerkelijke gebeurtenissen
in t afgelopen jaar
gedurende vier jaren
VRIJDAG 31 DECEMBER 1*48
Ideeën gaan op krukken
daad 'lijkt 'het wel of zich in het politieke
wereHorganisme gelijktijdig naast elikaar
twee processen voordoen, n.l. één van
afbraak maar ook één van evolutie, waar
bij gebruikmakende van dn de wereld-
psychs sluimerende krachten, niet slechts
gestreefd wondt naar een herstel, maar
eelDs naar een totaal nieuw wereldbeeld
Wat dr F. S. Meijiers in zijn Inleiding
tot de Sociale Psychiatrie" ais therapie
voorschrijft voor het individu, een so
ciale heropvoeding, het aankweken van
i sociaal verantwoordelijkheidsgevoel
gemeenschapsgevoel, het afbakenen
de verdoezelde grenzen 'tussen men
selijke rechten en plachten ten opzichte
de omgeving, zou men ook kruinen
de i
de
staten,' de onderlinge verhouding der
volken. Wondit ook met het plan-Marshall
'niets reeds een sociale therapie voor de
■iogse, psychisch verziekte staten
toegepast, een herstel door opgevoerde
regelmatige arbeid, waarbij getracht
wondt 'een niveau van economische wel
vaart te .bereiken, want slechts daarop
kunnen zich l'&verssnormen van moréle
waarde ontwikkelen.
Ook Peter Howard wijst er in zijn
ideas have legs", welk bekend boek in
onderdidui'zenden exemplaren wend
verspreid en ook iin het Nederlands als
Ideeën hebben benen" werd vertaald,
bij herhaling op, dat de wereld ziek is.
~n twee symptomen, waaraan men de
iekte zou kunnen herkennen, zijn: naar
binnen gerichte ogen en holle handpal
men. Het' „hebben" is het materialisme,
iemand met naar binnengericbta
ogen, ziet altijd eerst zichzelf, vóór dat
hij zijn buurman ziet. De holle handpal-
ien staan altijd naar ihet „hebben".
Ails uiterlijke kentekenen van het be
grip „hebben", noemt hij' verdeeldheid,
iluitingen, stakingen, werkloosheid,
rassenvervolgingen en oorlogen. Juist het
ialisme kweekt de slapheid die de
dictatuur aanvaardt en tevens de eer-
|euch't dlie dicteert.
Evenals mensen, die er steeds op uit
jn te „krijgen", tegen elkander botsen,
doen volkenen dat ook en het gevaar
dreigt, dat'de-wereld opnieuw in de af
grond stort. Feitelijk wondt hier de in
stinctieve machtsstreving gehekeld, die
s door Nietzsche in zijn „Der Wille
rur Macht" was vastgesteld Maar hoewel
oök zijn ideeën benen hadden, is het re
sultaat, dat thans velen op krukken
De afbraak in het politieke wereld
organisme wordt gevoed door de nega
tieve instincten, door achterdocht, wan
trouwen, haat, vrees, welke deze disso
lutie onderhouden en een scheidsmuur is
opgericht dwars door Europa, tussen
communisme en democratie, tussen
^Oost" en „West".
In het gesdhil om Berlijn waar de
Russen de Westelijke geallieerden trach-
verdrijven, concentreert zich de
strijd om de macht in geheel Duitsland,
welke weer de confrontatie van twee
verschillende ideologieën symboliseert.
Gezien 't negatieve resultaat van diverse
wereldconferenties, is er voorlopig geen
kans op een vergelijk en slechts een,
beide groeperingen overbruggende, psy
chologie zou als therapie kunnen dienen.
Ook in de Veiligheidsraad en de Assem-
blée werd de antithese tussen ,Oost" en
,West" steeds groter en de verdienste
dezer lichamen schuilt hoofdzakelijk
daarin, dat de verhevigde emotionaliteit
in wederzijdse beschuldigingen werd af
gereageerd, waardoor het directe gevaar
en losbrekend conflict werd voor
komen. Want conflicten, geschillen,
kwesties zouden voor de „wereld-broe-
■schap" maar al te gemakkelijk kun-
i worden tot een gordel met paarlen
van bloed en tranen! Berlijn, China,
Griekenland, Palestina, Indo-Ghina, Indo
nesië, Islam en Christelijke wereld.
Al valt bij de toespitsing der politieke
tegenstellingen een economische „weder
geboorte" te eonstateren, zulks neemt
.niet weg, dat ondanks de Amerikaanse
vitamine van het Mardhall-plan het her
stel werd vertraagd, omdat de Russen in
een hersteld West-Europa een machtige
vijand zien. Het is een groot geluk voor
West-Europa, dat met d'e herbenoeming
Truman tot president, de isolationis
tische tendenzen in de Verenigde Staten
n minimum zijn gereduceerd en er
steeds meer sprake is van een verwe
ving der politieke, economische en stra
tegische belangen. Ook de ideeën van de
Benelux hadden benen en zij stimuleer
den het tot stand komen van (het Pact
van Brussel, een overeenkomst tussen
Engeland, Frankrijk en de Benelux,
waarbij deze landen besloten tot weder
zijdse hulp en 'bijstand op militair, maar
eveneens op economsich en cultureel ge
bied. Wij zien dus naast de afbraak in
het wereldorganisme, een tot bewustzijn-
komen van latente krachten, waarvan
Benelux, het samengaan der 16 Europese
Marshall-landen, het verdrag van Brus
sel en het in wording zijnde Noord-At
lantische Pact de aanwijzingen zijn. Bij
dit alles staat op de voorgrond, dat de
voortschrijdende invloed van Sovjet-
Rusland zou kunnen leiden tot een mili
tair conflict.
Omdat Z.-Amerika zich voorshands afzij
dig houdt, zijn de voornaamste partners
de Verenigde Staten en Canada en
spreekt men van een Noord- Atlan
tisch Pact, waarbij in de eerste plaats
de landen van het verdrag van Brussel
zich hebben geassocieerd, maar ook het
oog gericht nlijft op de Scandinavische
gebieden, Spanje. Portugal en Italië, ten
einde de massale frontvorming zo inten
sief mogelijk te doen zijn. Bij deze „Neu-
Orientierung,, spelen voor verschillen
de landen positieve en negatieve gevoe
lens een wisselende rol, omdat West-
Europa in grote mate afhankelijk gaat
worden van Noord-Amerika. Anderzijds
spreekt het vanzelf, dat men in Amerika
nauwlettend toeziet, in hoeverre West-
Europa in deze alliantie, die van histo
rische betekenis zal zijn, een krachtig
synthetisch element vormt. Men moet
niet vergeten, dat naast de economische
afhankelijkheid de West-Europese lan
den voor hun bewapening op Amerika
zijn aangewezen en de jonge aanplant
van het „herstel" verstrikt zou geraken
in de lianen van hoge uitgaven voor de
defensie.
Het negativisme van Sowjet-Rusland
heeft tot het positieve stellingnemen van
de Amerikaans-Europese politiek geleid.
Er moet een bolwerk geformeerd tegen
over Ruslands militaire macht en ander
zijds dient de politiek der Sowjets zo
veel mogelijk geïsoleerd te worden. Het
kan geen Amerikaans belang zijn. de
Berlijnse kwestie op de spits te drijven
en evenmin een beslissing in China, waar
de communisten een gevaar vormen voor
geheel Zuid-Oost-Azië. te forceren, ter
wijl men het in andere haarden als Grie
kenland en Palestina, liever nog met
nieuwe „verzoeningscommissies" pro-
Amerika kan zich geen „koude oor
log" op twee fronten veroorloven en men
schijnt in Washington nog op het stand
punt te staan, dat Europa momenteel
van directer belang is dan Azië. De
luchtcorridor van Berlijn is een dollar
belegging, die de risico's van een inves
tering in het Chinese probleem niet be
paald wettigt. Het is best mogelijk, dat
ondanks het feit dat Peiping door de
communisten bezet is, de missie van
Mevrouw Tsjang Kai Sjek naar Washing
ton mislukte en de steunverlening van
Amerika aan China slechts minimaal zal
zijn. Niet te ontkennen valt echter, dat
débacle in China de val zou beteke-
van geheel Z.O. Azië, tenzij men op
Japan zou kunnen rekenen.
Neemt men de politieke antipoden
AmerikaRusland, als chemische kernen,
dan ziet men dat zich daar omheen
structurele bindingen vormen van di
verse landen. Deze chemische associatie
tot Rusland vindt men iri Oost-Europa,
in Polen, Hongarije, Tsjechoslowakije
(waar Benesj heenging), Zuid-Slavië.
Albanië, Roemenië en Bulgarije.
Naast de politieke gelijkschakeling
treft een streven, om de economische
beïnvloeding uit het Westen zoveel mo
gelijk tegen te gaan, terwijl ook de
kerk aan banden wordt gelegd. Het
Griekse probleem van zoveel belang
voor de strategie in het Middellandse
Zee-gebied vond nog geen oplossing.
Nog steeds werd het verlangen van
Oostenrijk naar een vredesverdrag door
de Russen tegengehouden, omdat zij
vrezen dat een, van bezettingstroepen
bevrijd Oostenrijk, voor zijn herstel ge
heel bij Amerika zou aansluiten. Voor
wat Amerika betreft, heeft dit land
krachtig de strijd aangebonden tegen in
flatie, terwijl het tegelijkertijd op royale
wijze aan de 16 Marshall-landen steun
verleent en na de herbenoeming van
Truman zal worden voortgebouwd op
de „New Deal", maar terzelfdertijd zal
het Communisme zo streng mogelijk
worden bestreden.
Ook in de Britse politiek, aanvanke
lijk nog gebaseerd op de illusie van een
trait-d'union tussen Amerika en Rus
land, valt een hechter samengaan met
Amerika te constateren, de Labour-
dissidenten hebben afgedaan en de in
vloed van een conservatief als Churchill
is nog steeds zeer groot.
Ondanks het krachtig ingrijpen van
Sir Stafford Cripps als economisch dic
tator, toen bleek dat de voorraad dol
lardeviezen vrijwel was uitgeput, heeft
dit land met financiële en economische
moeilijkheden te kampen en de versobe
ring op het gebied der voedselvoorzie
ning is daar een symptoom van.
Ten aanzien van Rusland weet nie
mand met zekerheid wat zich achter dit
naar het Westen voortschuivende „ijze
ren gordijn" afspeelt, maar één d'ing is
wel zeker, dat de militaire weerbaar
heid gaat ten koste van de economie en er
van 'n communistisch luilekkerland geen
sprake is. De angst voor de atoombom
heeft een sterke militaire paraatheid
gecreëerd, gepaard gaande met een af
sluiting van de democratische wereld.
De machtsconcentratie via de Kominform
stuitte op grote tegenstand bij het Joego
slavië van Tito, die zijn eigen socialis
tische weg gaat.
Het ene deel van Duitsland ondergaat
de zegeningen van de Sowjetisering,
terwijl het .andere deel in „no time" ge
democratiseerd moet worden ten bate
van een realistische, kaufmannische po
litiek, welke de directe inschakeling
van Duitsland als een levensvoorwaarde
beschouwt voor het herstel van Europa.
Hier stuit de Franss obsessie van een
„revanche-Duitsland" op een koude
Amerikaanse analyse, welke tegenstel
ling bij de besprekingen over het Ruhr-
probleem te Washington tot uiting kwam.
Voorshands zou het verstandig zijn de
dosering van politiek-economisch zelfbe
stuur in Duitsland zo voorzichtig moge
lijk te doen geschieden, omdat men ook
met een opleving van neo-nazistische
elementen rekening moet houden.
Was vërleden jaar de situatie nog zo,
dat men in Rusland hoopte op een com
munistisch Italië, het zoveelste kabinet
de Gasperi met een graaf Sforza als
buitenlands pleitbezorger heeft wel ge
toond', dat men ook daar bouwt op
Amerika en de invloed van Togliatti
heeft'een aanzienlijke aderlating onder-
De „troisième force" van het kabinet
Schuman tracht nog steeds tussen de
klippen van Thorez-Duclos en de Gaulle
door te zeilen, maar het valt niet te ont
kennen, dat de invloed van de Generaal
op enorme wijze gestegen is. En van dit
land met zijn ontwrichte economie, het
angstwekkende probleem van lonen en'
prijzen, en de communistische terreur
van vaak ongemotiveerde stakingen, ver
wacht men een krachtige kernformatie
op het Europese continent tegenover de
Sowjetrussische penetratie! Daarbij
komen dan nog de Franse moeilijkheden
met de bezittingen in N. Afrika en Indo-
China. Ondanks koningskwestie en
onderwijsprobleem wist in België de
populaire Spaak zich te handhaven en
drijft zijn coalitie-kabinet weer rustig
voort. Het onweer van 1946, toen de
„Verenigde Naties" een massale boycot
van Franco aanbevallen, is overgedreven
en de fluctuaties in de internationale
politiek hebben zelfs een hausse aan be
langstelling voor Spanje doen ontstaan,
met of zonder Franco- Het is merkwaar
dig, dat men thans veel minder hoort van
het feit, dat er nog minstens 50 000 poli
tieke tegenstanders in Spaanse gevange
nissen zouden zijn opgesloten! De
Spaanse ballingen hebben hem nog niet
verdreven en Franco handhaaft zich als
toreador tegen het communisme.
Wij beëindigen thans deze uiteraard
vluchtige rondreis door de landen, waar
nog steeds de naoorlogse processen van
afbraak plaats vinden, maar tegelijkertijd
een evolutie en synthese zich voltrekt.
Wij staan op de drempel van een nieuw
tijdperk.
H- S. Keuls.
Wij menen niet te overdrijven, wan
neer wij het jaaroverzicht-1948 van het
kerkelijk leven beginnen met op te mer
ken, dat grote kerkelijke gebeurtenissen
en 'beslissingen de „kerkgeschiedenis"
van 1948, zowel nationaal als internatio
naal, hebben beheerst.
Was de hoofdstad van ons land, juist
Dr KL H. E. Gravemeyer (1.), die
65 jaar werd en wijlen prof.
Greydanus.
de luisterrijke periode van Regerings
jubileum en Inhuldiging, niet de ge
boortegrond van de Wereldraad van
Kerken en de Internationale Raad van
Christelijke Kerken? Luidde de Gene
rale Synode der Nederlands Hervormde
Kerk met de aanneming in eerste lezing
van het Ontwerp-Nieuwe Kerkorde niet
in principe een nieuwe koers in het ker
kelijk leven van de oude Vaderlandse
Kerk in? Bracht de buitengewone Gene
rale Synode van Eindhoven der Gerefor
meerde Kerken niet een ommekeer
het Zendingswerk? En concentreerde het
brandende vraagstuk van „Herenigini
tussen de twee „Gereformeerde" 'kerk
verbanden zich niet om het concrete
voorstel tot hereniging van ds B. A. Bos
en de beslissing inzake „samenspreking'
van de 'Generale Synode van Amersfoort
der Gereformeerde Kerken (art.
K.O.)?
Een rustige gang ging het kerkelijk
leven niet. Verschil van inzicht open
baarde zich dikwijls scherper dan ooit,
gesproken woord en polemiek in de
pers. De oprichting van de Wereldraad
werd een geschenk van God genoemd,
maar ook concentratie van het „moder
ne" heidendom. De stichting van de
Internationale Raad van Christelijke
Kerken werd toegejuicht, doch tevens
een vorm van uiterst sectarisme
'betiteld. De tegenstellingen traden soms
duidelijk aan het licht en niet alleen
tussen de kerken als groepen, maar ook
in de kring van verscheidene groeperin
gen. In de Ned. Herv. Kerk werd ge
dankt voor de aanvaarding van de
Nieuwe Kerkorde, doch tevens werd het
ontwerp aan felle critiek van „links" en
„reohts" onderworpen. De vraag, of
aansluiting van de Gereformeerde Ker
ken 'bij de Wereldraad mogelijk en nood
zakelijk is, deed tal van artikelen in
kerkelijke bladen uit de pen van predi
kanten vloeien. En niet minder was dit
het geval met de behandeling van het
onderwerp „samenspreking" -in de 'bla
den van Geref. Kerken en Geref. Kerken
(art. 31 K.O.), waarbij over en weer
vlijmscherpe woorden werden gebruikt.
De kring van de Vrijzinnig Hervorm
en in Nederland maakte, tengevolge
an de neiging van velen uit die kring,
n meer aansluiting te zoeken bij de
Ned. Herv. Kerk, een crisis door, zodat
deze groep uiteenviel en de Zwingli-
groep haar eigen visie op de vraagstuk-
naar voren 'bracht en propageerde.
Ned. Herv. Kerk
Het grote gebeuren in de Ned. Her
vormde Kerk mag de behandeling en
aanvaarding in eerste lezing van het
Ontwerp-Nieuwe Kerkorde door de Ge
nerale Synode, die in nieuwe samenstel
ling op gezette tijden bijeenkwam, wor
den genoemd. Nu moeten de 44 classes
uitspraak over het in gewijzigde vorm
aangenomen ontwerp doen, waarna de
Synode het opnieuw zal bespreken.
De Synode handhaafde haar besluit,
dat radio-uitzendingen der kerk onaf
hankelijk dienen te zijn en riep de stich
ting Hervormd Paedagogisch Seminarie
in het leven.
Het contact met zusterkerken in het
buitenland werd nauwer aangehaald en
verstevigd.
De kring van de kerkelijke hoogleraren
onderging enige verandering door de be
noeming van prof. dr H. Vos aan de
R.U. te Groningen, in wiens plaats dr E.
L. Smelik te Amsterdam werd benoemd.
Prof. dr A. M. Brouwer, emeritus-ker
kelijk hoogleraar te Utrecht werd door
de dood weggenomen. Een van de meest
vooraanstaande figuren in het Hervormd
kerkelijk leven, dr K. H. E. Gravemeijer,
mocht zijn 65ste verjaardag vieren en
de alom bekende Rotterdamse emeritus
predikant, dr M. H. A. van der Valk, her
dacht het feit, dat hij veertig jaar pre
dikant in de Maasstad was.
Van bijzonder belang voor de Zending
was het langdurige bezoek van prof.
dr J. M. Schepper, voorzitter van de Ne
derlandse Zendingsraad en dr K. J. Brou
wer, president-Zendingsdirector, aan In
donesië. Aandacht trok ook de promo
tie van dr J. C. Hoekendijk, secretaris
van de Nederlandse Zendingsraad. In de
Zendelingen A. J. de Neef en L. Bodaan
verloor de Oegstgeester Zending twee
eminente krachten.
De voltooiing van de restauratie
de Zendingshogeschool te Oegstgeest
vormde de vervulling van een lang ge
koesterde wens van het Zendingsdirec
torium.
Droefheid was er in het wegvallen van
verscheidene predikanten onder wie
figuren," die een min of meer vooraan
staande plaats hebben ingenomen. Van
hen noemen wij ds D. Tromp, Amsterdam,
ds J. G. Knottnerus, predikant in alge
mene dienst, ds E. H. Jonker (emeritus),
ds J. Vermeulen, nestor van de Gro
ningse predikanten, ds P. Warners, te
Doetinchem, ds C. B. Hofland (emeritus),
ds G. Westmijse, voorganger van de Ver.
van Vrijz. Herv. te Rotterdam, ds
M! Hielkema (emeritus), ds M. Bever
sluis (emeritus), ds E. Michelin Moreau,
de bekende emeritus-predikant van de
Haagse Waalse Gemeente, die in Frank
rijk bij een ongeluk het leven verloor en
ds E. Warmolts (emeritus). Wij mogen
hier ook niet onvermeld laten, dat het
Hervormde jeugdwerk in de heer M. C.
Gallentin, secretaris van het C.J.M.V.,
die bij een bergtocht in Zwitserland de
dood vond, een gevoelig verlies heeft ge-
Geref. Kerken
In het kerkelijk leven van de Gere
formeerde Kerken eiste in het begin van
het jaar de buitengewone Generale Zen
dingssynode te Eindhoven de aandacht.
Haar besluiten baanden nieuwe wegen
en mogelijkheden voor het Zendingswerk.
Het Zendingscentrum kreeg in het
Evangelisatie- en het Jeugdcentrum twee
zusterinstituten naast zich, resp. te Baarn
en Bilthoven. Hierbij willen wij ook de
opening van de Dr Van Beeck Calkoen-
school te Amsterdam voor Geref. gezins
verzorgsters memoreren.
Deputaten voor samenspreking zetten
hun pogingen tot (mondelinge) samen
spreking met de Geref. Kerken (art. 31
K.O.) voort, doch het bleef bij pogingen.
Vele predikanten en gemeenteleden
verenigden zich met het „concrete voor
stel" van ds B. A. Bos, alsmede met de
conclusies van de Oosterbeekse confe
rentie, doch van een „doorbraak" kan nog
niet worden gesproken. Talrijke kerke
raden en classes deden in dit verband
uitspraken. Het besluit van de Amers-
foortse Synode der Vrijgemaakte Geref.
Prof. Wiss«i de tijdrëdenaar
Kerken werd in deze kring met teleur
stelling ontvangen.
Veel belangstelling bestond er voor de
promotie van dr J. Verkuil.
Het ledental van de jeugdbonden bleef
zich in opgaande lijn bewegen. De jonge-
lingsbond vierde op grootse wijze zijn
zestig-jarig jubileum in de Residentie en
de Meisjesbond maakte de helft van ge
noemde periode vol.
Vele, ook oudere predikanten, verwis
selden van standplaats. De hervatting van
de kerkdienstuitzendigen van Radio-
Bloemendaal was oorzaak van blijdschap.
Van de personalia vermelden wij, dat
de bekende oud-Amsterdamse predikan
ten, ds K. Fernhout, 90 jaar en dr B. Wie-
lenga 75 jaar werd. Ds S. Datema bereik
te de leeftijd van de zeer-sterken. O.a.
ging ds J. de Vries van Tilburg met
emeritaat. De predikanten M. Meijering
(emeritus), die vooral in het Noorden des
lands een vooraanstaande persoonlijk
heid was, R. Zijlstra (emeritus), die ja
renlang de kerk te Rotterdam-Delfsha-
ven diende en J. Koelewijn, emeritus
predikant van de kerk te Berkel en Ro
denrijs, werden naar hun laatste rust-;
plaats gedragen.
Geref. Kerken (art. 31 K.O.)
De Vrijmaking onderging hier en daar
uitbreiding, doch op sommige plaatsen
keerden leden tot de Geref. Kerken te
rug, waardoor het zielental van Geref.
Kerken (art. 31 K.O.) nagenoeg constant
bleef.
Het kerkelijk leven van deze kerken
stond in het teken van de kwestie der
„samenspreking", het voorstel-Bos met
de conferentie te Oosterbeek, bezinning
op de samenwerking met andersdenken
den in organisatieverbanden, waarbij wij
herinneren aan het Amersfoortse con
gres inzake de houding in het politieke
leven en de Synode van Amersfoort.
Dat over verscheidene van deze punten
geen eenstemmigheid in eigen kring
heerst, is wel gebleken uit de redactie
wijziging van „De Wachter" en het ver
schijnen van het weekblad „De Roeper",
met als hoofdredacteur ds B. A. Bos.
Deze kerken verloren in prof. dr S.
Greydanus een vooraanstaande persoon
lijkheid en een eminent theoloog. Ook
met de heer H. J. Kouwenhoven, te Voor
burg, die tijdens een reis in Amerika
plotseling werd opgeroepen, ging een be
kende figuur heen.
De Amersfoortse Synode nam belang
rijke besluiten, niet alleen met betrek
king tot de „samenspreking", doch ook
in verband met het Zendingswerk en ds
W. G. F. van Herwijnen, te Rilland-Bath,
die in ere werd hersteld. Zij benoemde
als opvolger van wijlen prof. Greydanus,
dr H. J. Jager, te Voorthuizen, tot hoog
leraar aan de Theol. Hogeschool te
Kampen.
Chr. Geref. Kerken
Een van de belangrijkste gebeurtenis
sen voor de Chr. Geref. Kerken was wel
de deelname aan het congres van de In
ternationale Raad van Chr. Kerken,
waarvan prof. J. J. van der Schuit als
een der voorzitters werd benoemd, hoe
wel deze Kerken zich nog niet officieel
hebben aangesloten, daar de Generale
Synode hierover niet meer kon beslis
sen. Nog in een van de laatste nummers
van „De Wekker" heeft prof. Van der
Schuit er op gewezen, dat de Kerken
zich niet langer afzijdig mogen houden
van het oecumenisch streven.
Een bijzonder groot legaat, ad f60.000,
viel deze Kerken ten deel.
Prof. Wisse, in en buiten de Chr.
Geref. Kerken een bekende kanselrede
naar, mocht zijn 75ste verjaardag en zijn
gouden ambtsjubileum vieren. Ds R. E.
Sluiter, te Hillegom, die ook 50 jaar pre
dikant was, werd bevorderd tot officier
in de Orde van Oranje-Nassau.
Uit deze kring werd tijdens een toe
spraak op de kansel in het gerestaureer
de kerkgebouw van zijn vroegere Ge
meente te 's-Gravenzande, ds H. Velema
door de dood weggenomen.
Andere Kerkgroepen
De Geref. Gemeenten verloren in ds
G. H. Kersten, die op de Inhuldigingsdag
is ontslapen, haar gezaghebbend figuur.
Ds A. de Blois te Rotterdam-Zuid her
dacht het feit, dat hij 25 jaar predikant
In de Evang. Luth. Kerk vielen geen
bijzondere gebeurtenissen voor, in tegen
stelling met de Herst. Evang. Luth. Kerk.
De Lutherse Synode stelde de basis van
de K.O. vast. Prof. dr J. E. B. Blase aan
vaardde het ambt van kerkelijk hoog
leraar aan het Luthers Seminarie en de
R.U. te Utrecht. Van het Luthers Week
blad „De Wartburg" verscheen in deze
week het laatste nummer, om plaats te
maken voor een Evangelisch-Luthers
Weékblad van de beide Lutherse kerken
groepen in ons land. Prof. dr A. H. Ba-
kel en ds J. H. Grottendieck, oud-secre
taris van de Synode, ontvielen aan deze
'kerk.
Naast de Herst. Evang. Luth. Kerk
ontstond de Vrijgemaakte Herst. Evang.
Lutherse Kerk, door de afzetting van ds
B. E. J. Bik te A'dam, die een groot aan
tal van zijn volgelingen meenam naar de
nieuwe kérkgroep. Ds W. J. F. Meiners
te Amsterdam legde zijn ambt neer en
ds H. J. Oldemans te Den Helder ging
over naar de Geref, Kerken.
Namens de Doopsgezinde Gemeenten
in ons land ging een afvaardiging
het Doopsgezind Wereldcongres in Noord-
Amerika. Door de dood werd weg
genomen ds C. B. Hylkema, emeritus
predikant.
Twee vooraanstaande figuren uit de
Vrije Evang. Gemeenten, ds M. J. Mooi
Azn., rector van de Opleidingsschool
dezer kerken, en ds J. C, Hoekendijk,
die door zijn activiteit op velerlei gebied
alom bekendheid genoot, gingen in 1943
heen. De Bond van Vrije Evang. Ge
meenten zond enige Zendingsarbeiders,
o.a. dr A. Scheurkogel, uit en benoemde
twee nieuwe docenten aan haar Insti
tuut.
In de Remonstrantse Broederschap werd
een ontwerp-Kerkorde aanvaard. Van de
personalia in deze kring vermelden wij
het jubileum van dr P. D. Tjalsma, die
25 jaar in de Maasstad arbeidde en de
promotie van ds H. J. Mispelblom
Beijer, eveneens te Rotterdam.
Hoogtepunt in het kerkelijk leven der
Oud-Katholieken was wel het eerste na
oorlogse internationale congres, te Hil
versum. De aartsbisschop van Utrecht,
mgr. dr A. Rinkel, ging heen als hoog-
Alledaagse stadsbeelden, die toch
altijd zo nieuw zijn: de Haagse
Hofvijver met de vertrouwde
Jacobstoren op de achtergrond en
het levende geklapwiek van de
meesterzeilers, de blanke r.
Chronologisch overzicht
Nederlands-Indië door Amerik. com
mando aan het Britse Z.O.-Azië-com-
mando.
15 Aug. Japanse capitulatie. (Volgens
Amerikaanse tijd 14 Augustus).
17 Aug. Japans opperbevelhebber ensce
neert de uitroeping der republiek in
samenwerking met Soekarno en Hatta.
Eind Aug. Nederlanders ontvangen be
vel, de kampen niet te verlaten en de
Nederlandse vlag achterbaks te hou
den. De Nederlanders, die desondanks
de kampen verlaten, worden door de
bevolking hartelijk ontvangen.
2P Aug. Komité Nasional Indonesia noemt
zich vertegenwoordigend lichaam der
republiek.
- Het Indonesisch nationaal bewind
treedt op als enig gezag; republiek
consolideert zich op Java, Sumatra,
Bali en andere delen van de Archipel.
De terreur komt steeds meer op en
ontwikkelt zich tot de Bersiapperiode,
waarin duizenden worden vermoord.
if: Sept. Eerste Britse troepen te Bata
via. Christison erkent Soekarno's be
wind als de facto regering.
2 Oct. Admiraal Helfrich in Batavia,
vecht krachtig voor de bescherming
der Nederlanders.
5 Oct. Van Mook en Van der Plas te
Batavia. De laatste wil met Soekarno
onderhandelen, doch wordt gedes
avoueerd.
- Slachtingen onder de Nederlandse ge
vangenen op de sociëteit te Soerabaja
door Soetomo.
- Overval op transport van vrouwen en
kinderen te Soerabaja, van wie 125
vermoord.
- Aanvallen op vrouwenkampen te Am-
barawa, van wie vele worden ver
moord. Ontzet en bevrijding door de
Ghurka's.
1 Nov. Bespreking Van MookSoekar
no. Van Mook gedesavoueerd.
Australiërs slagen er niet in, het hijsen
der Nederlandse vlag op Timor te
voorkomen.
14 Nov. Eerste kabinet-Sjahrir.
19 Nov. Britten verbieden Nederlandse
troepen te Batavia te landen.
3 Dec. Logemann wil geen onderhande
lingen met Soekarno, maar wel met
Sjahrir.
11 Dec. Nota Schermerhorn aan Staten-
Generaal.
3) Dec. Generaal Christison verbiedt de
landing van de Nederlandse mari
niersbrigade te Batavia. Admiraal
Helfrich weet door te zetten, dat 800
man aan land komen. De rest wordt
teruggestuurd naar Malakka.
In de tussentijd is het Nederlandse
gezag buiten Java en Sumatra, on
danks Australiërs en Britten, geves
tigd.
1946.
7 Jan. Nederlandse hoge militairen
nemen ontslag, omdat de Regerings-
politiek te slap is.
28 Jan. Christison verdwijnt
31 Jan. Generaal Spoor wordt legercom
mandant.
2 Febr. Buitengewesten, behalve Suma
tra, officieel onder Nederlands be-
3 Febr. Bemiddelingspoging van Sir
Archibald Clark Kerr.
10 Febr. Logemann verklaart, dat Ned.-
Indië na zeker tijdsverloop onafhan
kelijk zal worden.
14 Febr. Discussies in Veiligheidsraad
over Indië.
21 Febr. Werkcomité van republikeins
parlement wijst Nederlandse voor
stellen af.
9 Maart. Nederlandse troepen op Java
geland. Geleidelijk aan worden in de
loop van het jaar Batavia, Semarang,
Bandoeng en Soerabaja Nederlandse
enclaves.
12 Maart. Nieuw kabinet-Sjahrir.
13 Maart. Besprekingen Van Mook
Sjahrir.
16 Maart. Commissie-Van Poll naar Ned.-
8 April. Kerr, Van Mook en republ
delegatie komen op Schiphol, Daarna
volgen de mislukte besprekingen van
St Hubertus.
2 Mei. Regeringsverklaring-Schermer-
horn; Nederland bereid de facto ge
zag der republiek te erkennen op
Java, Madoera en Sumatra.
9 Juni. Sjahrir wijst deze Nederlandse
voorstellen van 2 Mei af.
15 Juni. Tegenvoorstellen van Sjahrir;
Indonesië vrij en bondgenoot van Ne
derland.
29 Juni. Sjahrir door Tan Malakka ont
voerd, maar later weer vrij.
1622 Juli. Pangkalpinang-conferentie.
Indonesië zal federatief opgebouwd
worden.
23 Juli. Instelling Commissie-Generaal
aangekondigd.
25 Aug. Lord Killearn te Batavia om te
(onder) handelen.
24 Sept. Eerste echelon 7 Dec.-divisie
26 Sept. Wapenstilstandsonderhandelin
gen afgebroken.
2 Oct. Nieuw kabinet-Sjahrir.
7 Oct. Besprekingen Commissie-Gene
raalKillearnS j ahrir.
14 Oct. „Wapenstilstand".
4 Nov. Regeringsverklaring. Geen ver
schil meer tussen Sjahrir en Soe-
13 Nov. Linggadjati geparafeerd. De
facto-erkenning der republiek.
Nov. Brits gezag verdwijnt.
25 Dec. Medan gezuiverd.
Eind Dec. Conferentie Malino. OosW
Indonesië komt tot stand.
1947.
17 Maart. Modjokerto gezuiverd na ein
deloze bestandsschendingen.
25 Maart. Linggadjati ondanks belofte
der Regering getekend.
7 Mei. Beel en Jonkman naar Batavia.
13 Mei. West-Borneo autonoom.
27 Mei. Nederland verlangt uitvoering
van Linggadjati.
2 Juni. Nederlandse missie naar Djokja
voor uiterste poging.
19 Juni. Quasi-concessies van Sjahrir.
26 Juni. Ontslag Sjahrir.
3 Juli. Sjarifoeddin premier.
27 Juli. Politieactie.
1 Aug. Veiligheidsraad gelast, het vu
ren te staken.
45 Aug. (Middernacht). Vuren gestaakt.
Opmars naar Djokja bij Gombong af
gebroken.
Toenemend aantal incidenten en
moorden.
27 Oct. Commissie van Drie begint het
11 Nov. Nieuw kabinet-Sjarifoeddln.
21 Nov. Madoera gezuiverd.
1620 Dec. Besluit tot oprichting negara
West-Java.
23 Dec. Voorstellen der Commissie va*
Drie.
1948.
3 Jan. Resolutie van negara's en dae-
rah's tot oprichting van Interim-Rege-
ring.
4 Jan. Ondertekening Fox-contract.
5 Jan. Overeenstemming in zake Col
legiaal Orgaan.
13 Jan. Oprichting pre-Federale Raad.
Aantal bestandsschendingen loopt ia
de duizenden.
17 Jan. Accoord der „Renville". Onze
souvereiniteit erkend.
In de daarop volgende dagen komen
heimelijke afspraken der Commissie
van Drie met de republiek aan het
licht.
23 Jan. Hatta volgt Sjarifoeddin als pre
mier op.
24 Jan. Volksstemming op Madoera.
31 Jan. Bestand gaat in.
Tot 22 Februari worden de „zakken"
gezuiverd.
Bestandsschendingen dalen geleide
lijk van 300 tot 40 per week.
25 Febr. Negara West-Java erkend.
4 Maart. Wiranata Koesoema staats
hoofd West-Java.
9 Maart. Installatie voorlopige Federal»
Regering.
11 Maart. Hatta naar Batavia, bespre
king met Van Mook.
10 April. Bespreking HattaVan Mook.
12 April. Onze delegatie te Djokja ge
molesteerd.
28 April. Republikeins complot te Soe
rabaja.
6 Mei. Republiek door Yemen erkend,
18 Mei. Geheime bijeenkomst der com
munistische vijfde colonne (onder
Sjarifoeddin). staatsgreep beraamd.
26 Mei. Radio Moskou onthult accoord
met republiek.
Australische boycot afgeschaft
27 Mei. Federale conferentie te Bandoeng.
Infiltraties beginnen in grote omvang.
Incidenten nemen toe.
10 Juni. Nederlandse delegatie schort
besprekingen op.
11 Juni. Plan-Dubois.
23 Juni. Dubois verdwijnt
28 Juni. Republiek verwerpt accoord in
zake zeevaart
8 Juli. Conferentie van staatshoofden.
14 Juli. Republikeins nationaal program,
dat neerkomt op verwerping der „Ren-
ville"-overeenkomst.
23 Juli. Republiek breekt politieke be
sprekingen af.
27 Juli. Resolutie der staatshoofden.
30 Juli. Deputatie staatshoofden naar Ne
derland.
9 Aug. Cochran te Batavia.
14 Aug. Opiumschandaal. Moeso op Java.
18 Aug. Republiek breekt bestands
besprekingen af.
Gewapende massa-infiltraties.
24 Aug. Nederl. wetsontwerp inzake In
terim-Regering te Bandoeng lauw
ontvangen. Zuid-Sumatra negara.
31 Aug. Fusie van rode partijen in repu
bliek.
2 Sept. Gen. Dürst Britt gaat heen al*
commandant van de 7-December Dt-
4 Sept. Koningin Wilhelmina tekent
Grondwetsherziening, waarbij Neder
lands-Indië Indonesië wordt
18 Sept Communistische opstand in Ma»
dioen. Hierna wordt Tan Malakka d»
sterke man der republiek.
2R Sept.10 Oct. Overleg der deelstate*
in Den Haag.
14 Oct. Van Mook vraagt ontslag.
22 Oct. Republiek wil op basis van plaa-
Cochran onderhandelen.
29 Oct Noodwet-Indonesië in Staatsblad.
Mr Stikker naar Indonesië.
3 Nov. Dr Beel hoge vertegenwoordiger
van de Kroon.
11 Nov. Mr Stikker terug.
21 Nov. Sassen. Stikker, Neher naar In
donesië.
Aantal bcstandsschendingen 300 per
week; aantal infiltranten 11.000 man.
18 Dec. Bewind Indonesië in Overgangs
tijd in Staatsblad.
18 Dec. Zuivering der republiek begon
nen. Djokja verrast. Soekarno gevan
gen. Tan Malakka ontsnapt
24 Dec. Veiligheidsraad gelast het vure*
te staken.
Kerstmis. Opmars vrUwei vottooèd.
