Kunst in de Sleutelstad
DE DICHTER H. V. J. M. KEULS
die twee prijzen voor poëzie ontving
Het huis te Leiden, waar hij werd
groot gebracht
TTIEUWE LEIDSCHE COURANT
VRIJDAG 10 DECEMBER 1945
Prof. dr T. H. Milo over de zeeslag bij Leyte
voor „Onze Vloot"
Voor de Kon. Ned. Ver. „Onze Vloot'
sprak gisteravond in de Turk prof. dr T.
H. Milo over de zeeslag bij Leyte,
van de eilanden van de Philippijnen,
waai- Amerika de aanval opende op dit
knooppunt der Japanse verbindings
wegen tussen moederland en de oliege-
bieden van Indonesië.
Spr. schetste eerst de voorgeschiedenis
van deze grootste zeeslag van de jongste
oorlog, het eerste Japanse opdringen, de
voor Amerika succesvolle operaties bij
de Koraaleilanden en bij Midway tot het
stuiten van de Japanse opmars en het
begin van de Amerikaanse tegenaanval
bij de Salomons-eilanden. Toen de Phi-
lippijnen eenmaal voor Japan waren ver
loren, was iedere kans vbor Japan ver
keken.
Het eiland Leyte werd uitgekozen vooi
de eerste aanval in 1944, omdat het de
poort opende tot de twee belangrijkste
eilanden Mindanao en Luzon. De Japan
ners verwachtten de aanval omstreeks
December, en dit zou in zeker opzicht
gunstig voor hen zijn geweest. Zij hadden
geen piloten meer, die ervaring hadden
met vliegdekschepen als basis, en eerst
in December zouden de eerste nieuw
geleide groepen weer beschikbaar zijn.
van Amerikaanse
De aanval werd
zijde geopend door een omvangrijk lucht-
offensief tegen de Japanse luchtbases op
Formosa, die zo goed als geheel werden
uitgeschakeld. Op 20 October volgde
daarop de eerste landing op Leyte, uit
gevoerd onder directe dekking van de
Amerikaanse zevende vloot, terwijl ten
Oosten van de Philippijnen de derde vloot
voor dekking van de gehele Operatie
zorgde. In het geheel namen 738 schepen
deel, met een tonnage van 2% millioen,
ongeveer de omyang van de Nederlandse
koopvaardijvloot. Ten Westen vai
Philippijnen was voorts een gordel
Amerikaanse duikboten gestationneerd,
die het eerste contact met de vijand
kregen, n.l. op 23 October. De zeeslag, die
de beslissing over het slagen van de
Amerikaanse operaties op de Philippijnen
afdwong, verliep in het voordeel
Amerikanen. Zwaar
verliezen geweest, waartegenover
tuurlijk gevoelige, doch in verhouding
lichte Amerikaanse verliezen stonden.
De lezing werd geïllustreerd met tal
rijke lichtbeelden, die een uitnemend
zicht gaven in de aard en omvang 1
de strijd, die zo belangrijk is geweest
de uiteindelijke overwinning
Kerstmarkt van de Leidse
Buitenschool
Voor een gratis-bed in het kleuterhuis.
Het ligt in het voornemen van de direc-
tric'e en haar naaste medewerksters van
het kleuterhuis der Leidse buitenschool,
om op 14 December a.s. in het gebouw
van het kleuterhuis te Katwijk aan Zee
een Kerstmarkt te organiseren teneinde
een verpleegfonds te stichten ten be
hoeve van een gratis bed.
Het doel hiervan is om gratis verple
ging te verschaffen aan kinderen van
16 jaar, wier ouders door financiële
orrlstandigheden niet in staat zijn zo'n
verpleging te bekostigen. De praktijk be
wijst, dat voor deze kinderen niet genoeg
gedaan kan worden, zodat een druk be
zoek verwacht mag worden. De Kerst
markt wordt zowel in Katwijk als in
Leiden gehouden. Te Katwijk is deze
Markt op 14 December geopend
tot 17 uur en van 19.30 tot 21 uu
Leiden in het Federatiehuis, Gerecht 10
op Donderdag 16 en Vrijdag 17 Decem
ber telkens van 14.30 tot 17.30 en van
19.30 tot 22 uur. De toegang is gratis.
Vele attracties zullen de gezelligheid
verhogen, terwijl textielgoederen en vele
nuttige voorwerpen tegen gewone prij
zen zullen worden aangeboden.
Met het oog op het goede en onbaat
zuchtige doel bevelen wij een bezoek
aan deze Kerstmarkt van harte aan.
BONTE AVOND VAN
K. EN O.
Een stampvolle, nogal rumoerige, Stads
gehoorzaal heeft gisteravond de door K.
en O. georganiseerde en door de perso
neelsverenigingen der Leidse bedrijven
uitgevoerde „bonte avond" bijgewoond.
Na een kort openingswoord door de heer
Jac. van Es, lid van de commissie van
voorbereiding, nam het programma een
aanvang, waarvan wij vooral het optre
den van het VTL-koor (Ver. touwfabrie-
ken) o. 1. v. Joh. v. d. Broek willen noe
men. Wat werd „De Conducteur" aardig
gezongen
De toneelvereniging „de stalen band"
(Holl constr. werkpL en Ned. electr. mij)
voerde vervolgens onder regie van A. C.
v. d. Woerd de een-acter „De gierigaard,
de soldaat, de laars en de duivel" od.
larbij helaas de spelers over het alge-
:en niet zo rolv^t hl^Pn ,„^t voorstel had gedaan
BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN.
GEBOREN: Antonius J J M, z van A
J J Duindom en R J M Raaphorst; Hen-
dnka M. d van P J v Haasteren en J
M v Steijn: Willem, z van H Montanje en
J le Maitre; Michiel C, z van N Dorre-
paal en P L Eisen; Annie A, d van R L
de Mooij en M Colijn; Gijsbert, z van
H v Duijn en L v Duijn; Hendrika, d van
J D Verzaal en G Kinkel.
ONDERTROUWD: C Biesbroek. 58 j en
D Laven 46 j; W F v d Blom 24 j en L
J M den Dunne 24 j; N v Egmond 26 j
A v Linden. 23 j; E A J de Groot. 30 j
M C Jansen, 30 j; J J van Koperen
j en E Stouten, 42 j; A Montanje, 25 j
S de Zwijger, 24 j; J J Vermeer. 27 j
J J Geuke 23 j; C L v d Wilk. 39 j en
G Koetje 31 j; W Suermondt 25 j en
M J B v Taalingen 23 j; 9 v Ilerson. 34 j
C Meijers, 29 j.
OVERLEDEN: O v Domselaar, huisvr.
in L v Zijp, 75 j; J Heemskerk, z, 4 d.
•oidt in de Tumhal te
Alphen de stedenontmoeting Leiden-Den
Haag gespeeld tussen de derde en vierde
klassers dames en heren. In de Leidse
herenploeg speelt onze plaatsgenoot L
v. d. Hoek mee Als reserve zijn o,m. aan
gewezen de Alphense spelers W. Stigter
en G. Demoet.
Omzet Leidse veiling ruim]Van den Berghstichting in
Noorchvijk is overbevolkt
6 millioen
Exportmoeilijkheden waren groot
Gistermiddag werd er in „Den Burcht"
een ledenvergadering gehouden van
coöp. groenten-, fruit- en bloemen-
veilingsverenigiimg Leiden en omstreken.
De voorzitter, de heer C. van Vliet,
heette welkom. In zijn openingsrede
wees deze er op, dat de tuinbouw ieder
jaar voor grote verrassingen staat. Zo
ook in het afgelopen jaar. Vele moeilijk
heden moesten worden overwonnen
Daar was eerst de export. Maar verder
was er een overmatige groei. Het sobere
contract met Engeland is behoorlijk af-
gehandeld. Toen de vollegrondsproduc-
ten aan de markten kwamen, werden de
moeilijkheden zeer groot in omvang,
Toen kwam eohter de levering voor de
Duitse burgerbevolking. De prijzen, die
door de bezettende mogendheden daar
werden betaald, waren niet van die aard,
dat onze arbeid lonend was, aldus spr.
Door het stichten van verschillende fond
sen kon de aankoop op hogere basis
plaats vinden.
De begroting voor 1949 gaf een omzet
cijfer van rond zes millioen te zien (dit
bedrag is dit jaar reeds overschreden!).
Bij de bestuursverkiezing werden geko
zen of herkozen de heren H. H. van
Kampen uit Stompwijk C. G. Meijer te
Voorschoten en M. Th. Laken te Leiden.
De -heer P. J. van der Zeeuw alhier werd
gekozen tot lid van de raad van toezicht.
Bankbiljetten in het vuur
Mevr. v. V. te Voorhout wierp bij
vergissing met een prop papier ook
enkele bankbiljetten in het vuur. De
in elkaar gedraaide en geheel verbran
de prop werd verkoold uit de kachel
gehaald en van het geld was niets
meer te herkennen. Het gehele zaakje
ts overgebracht naar het bijkantoor
van de Ned. Bank te Leiden, vanwaar
het naar het hoofdkantoor te Amster
dam voor nader onderzoek zal worden
vervoerd. Misschien valt er dan nog
iets van heli, geld te redden.
Cursus graslandkeurmeester
Uitgaande van de vereniging voor L
drijfsvoorlichting „Rijnstreek-West" werd
in de lagere landbouwschool een cursus
geopend ter opleiding van graslandkeur
meester. De lessen worden gegeven door
de heer R. Duursma, hoofd der genoemde
school. Er was flinke deelname aan deze
nieuwe cursus, en wel uit vele plaatsen
ro-ndom Leiden.
Meubilair-comité van „Pniël" bestaat 25 jaar
Feestavonden in het
wijkgebouw
meen niet zo rolvast bleken, zodat enkele
hiaten merkbaar waren. Het koor der vier
getuigen was uitsteke'nd.
Vooral bij de opvoering van dit spel
met de toch zo mooie en zinrijke strek
king (costuums, décors en kapsels wa-
ren keurig verzorgd) was het voortdu
rend rumoer en gegiechel in de zaal erg
hinderlijk, "zowel voor uitvoerenden als
voor de aandachtige luisteraars. Er viel
zelfs iemand met stoel en al achterover!
De dansgroep Ann Pasman, die voor en
na de pauze optrad, was iets nieuws in
deze door K. en O. georganiseerde avon
den. Stijlvolle uitvoering van „Taran
tella". Loes Planje begeleidde zoals we
dat van bpar gewend zijn.
Na de pauze de aankondiging was
niet erg „comme il faut" kwam een
acrobatengroep (H. C. W. en N. E. M.)
voor het voetlicht, terwyl H. van Duuren
(Venduhuis) enige goocheltrucks liet
zien. Voorts speelde de hawaiïanband
„De Moana's" o. L v. J. Kieft jr (Ime-
Ter gelegenheid van het zilveren be
staan van het meubilair-comité „Pniël"
werd gisteravond in het gelijknamige
wijkgebouw der Ned. Herv. Gemeente
aan de Middelstegracht een jubileum-
samenkomst aangeboden aan de lezers
van de „Fniëlbode".
De voorzitter van het comité, over
welks werkzaamheden in het verleden
wij enige tijd geleden iets publiceerden,
de heer G. A. Jasperse, opende de wijik-
a-vond na het zingen van Psalm 75. In
zijn welkomstwoord tot alle aanwezigen
hij, verheugd te zijn, dat één van de
oprichters van het comité blijk van zijn
belangstelling gaf, alsmede enkele leden
het wykbestuur. Helaas was ds W.
H. Kelder, wijkpredikant, verhinderd.
De heer Jasperse stond vervolgens stil
bij hetgeen in de afgelopen
tot stand gebracht. Hij memoreerde, hoe
hij 25 jaar geleden, tezamen met de he-
Veerman, Boehmer en Kriek, een
stel had gedaan een comité in het
leven te roepen, dat tot. doel zou hebben:
de aanschaffing van meubilair voor he*,
wijkgebouw.
In de loop der jaren is er veel ver
beterd in „Pniël". Enige tij-d geleden is
zelfs de gehele benedenzaal gerestau
reerd. Spr. bracht dank aan allen, die
het mogelijk hadden gemaakt, dit werk
te doen verrichten. Men is er, ook ten
gevolge van de oorlogsjaren, nog niet in
geslaagd het gebouw van nieuwe stoelen
te voorzien. Hiervoor is veel geld nodig.
Het was daarom een goede gedachte, de
wijkbewoners in te schakelen in het werk
van het meubilair-comité.
Door de verkoop van bonnen, voor
zien van de slagzin: „Wij hebben één
doel: koopt U een stoel", wil men
trachten in de nabije toekomst de
„banken" in „Pniël" te verwisselen
voor gemakkelijke stoelen.
De heer S. Singerllng propageerde de
verkoop in een geestige speech.
Het programma was rijk gevarieerd.
De accordeonist Houps speelde enkele
PAVL VAN KEMPEN
DIRIGEERT IN LEIDEN
Op Woensdagavond 15 December zal
onder auspiciën van K. en O. in de Stads
gehoorzaal door het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest een concert worden ge
geven, waarbij onze vermaarde oud-stad
genoot Paul van Kempen als gastdirigent
zal optreden, zoals reeds werd gemeld.
Paul van Kempen werd op 16 Mei 1893
in Leiden geboren en studeerde viool
het Amsterdams Conservatorium. Toen hij
13 jaar was, trad hij reeds als solist op
en werd op zeer jeugdige leeftijd eerste
violist in het Concertgebouw-Orkest.
Daarna werd bij benoemd tot le
certmeester in Posen en Dortmund ei
een lange voorbereiding in 1932 tot le di
rigent in Oberhausen. Twee jaar later
werd Van Kempen le dirigent van
Dresdener Philharmonie, welk orkest
der zijn leiding een wereldvermaardheid
verwierf. Tijdens zijn directeurschap van
dit orkest dirigeerde hij o.a. 30 gastvoor-
stellingen in de Berlijnse Staatsopera.
Na 1943 trad Van Kempen niet meer in
Duitsland op. De laatste jaren is hij een
veel gevraagde gastdirigent in geheel
Europa. In het bijzonder in Italië en
Spanje is Van Kempen een van de succes
volste dirigenten. Ieder seizoen dirigeert
hij in Italië meer dan 30 concerten, o.a.
in Rome, Florence, Milaan, Napels, Turijn
en Triëst, en enige opera-voorstellingen.
Thans is hij voor korte tijd in Nederland,
waar hij op drie concerten van het RoU
terdams Philharmonisch Orkest gastdin
gent zal zijn; hier is dus zijn optreden in
Leiden er één van
Op dit concert zullen worden uitge
voerd werken van Verdi en Beethoven
(de 3e Symphonie Erocia), terwijl Theo
van der Pas als solist het le Pianoconcert
in d van Joh. Brahms zal spelen.
„MARIE-LOVISE"
De film „Marie-Louise" is bij lange na
«iet nieuw meer; zo snel leven wy!
Maar zij was waard opnieuw vertoond
tie worden voor de leden van K. en O.
Want de Zwitsers mogen dan al geen
geniale filmmakers zijn zij kregen hun
kans vlak na de bevrijding bij de toen
maals optredende moeilijkheden met de
Amerik. films! de Zwitser heeft liefde
voor het kind En het was deze liefde,
die de film „Marie-Louise" maakte tol
een stuk kinderpsychologie en tot
les in paedagogie, die ook nu nog zijn
waarde heeft. Bovendien, al is deze film
als film niet geniaal, er zijn toch brokjes
filmkunst te bewonderen, die de moe^t
waard zijn; kleine vondsten soms, maai
talentvol en getuigend van een bewo
gen gemoedsleven bij de maker, Leopold
Lindtberg.
Het Trianontheater, dat voor deze film
was afgehuurd, was gisteravond bij lange
na niet vol. Hetgeen jammer was; want
nog zwerven de slachtoffertjes van
heidense tijd door Europa om een onder
dak, en ook Nederland droeg het zijne
bij tot de leniging van die nood. En mis
schien zal er nog vele malen een be
roep op ons worden gedaan. Maar ook al
mocht dit n-iet het geval zijn: „Marie
Louise" houdt een les in voor alle ouders:
het kind niet te onttrekken aan zijn na
tuurlijke omgeving: de makkers, de vrien
dinnetjes en het te hoeden voor die ego-
istische uitingen van ouderliefde, die men
de volksmond zo tekenend „apenliefde"
de heer H. van den Broek de
clameerde gevoelvol en pittig, de heer
't Hart speelde piano en last not least
namen de Donelli's, een Italiaans zang
trio, de wijkbewoners enige ogenblikken
mee naar het zonnige Zuiden. Een zeer
geslaagde avond, die besloten werd met
het zingen van het Avondlied: ,,'k Wil
U, o God, mijn dank betalen". Vanavond
vindt de „reprise" plaats.
Leger des Heils
(Stichter William Booth)
De Kerslactie
In verband met de Kerstactie deelt het
Leger des Heils mede, dat de eerste drie
dagen van de volgende week de huis-
aan-huis-collecte wordt voortgezet. De
overige dagen zullen de bekendè Kerst-
potten weer op verschillende punten
de stad staan opgesteld. Wil men zoveel
mogelijk deze arbeid gedenken? Er
nog veel geld nodig. Velen zullen
straks dankbaar voor zijn.
worden geleid door de oud-bevelvoerend
officier van Leiden, adjudant K. Offen-
berg. In de morgendienst zal het doch
tertje van br en zr P. de la Rie worden
opgedragen aan God en het Leger.
De mr dr Willem Van den Bergh
stichting te Noordwijk heeft, zo delen
Ged. Staten in hun antwoord aan Prov.
Staten mee, een wachtlijst
namen, waaronder 319 van Zuid-Hol
landse kinderen.
Terwijl de wettelijke capaciteit 747
bedden bedraagt, worden ongeveer
patiënten in de inrichting verpleegd. Het
voorstel van Ged. Staten, de inrichting
een kapitaal ter leen te verstrekken
uitbreidings- en vernieuwingswerken,
hebben Prov. Staten met instemming
ontvangen. Zij hopen, dat het Rijk voo:
een aantal jaren rente en aflossing voo;
zijn rekening zal nemen.
Noordwijkerhout verwerpt
voorstel der anti-saneerders
De motië-Lisse aangenomen
De afd. Noordwijkerhout van „Bloem
bollencultuur" heeft gisteravond hel
oorstel van het hoofdbestuur inzake
afschaffing van alle saneringsmaatrege-
vervvorpen met 2853 stemmen (1(
blanco). Het voorstel Lisse werd aange-
ict 60 stemmen voor, 21 tegen en
5 onthoudingen.
Ook werd aangenomen het voorstel
m het hoofdbestuur inzake verhaal
in omzetbelasting op de kopers. De afd.
sprak zich t.a.v. het eigen gebouw uit
Hillegnm.
Sanering van het
bloembollenvak
Mening van andere tuinbouw
organisaties
De bestuursleden van de LTB, CBTB
en de Holl. Mij hebben een gecombineer
de vergadering belegd, ten einde te ge
raken tot een gezamenlijk standpunt t.a.v.
de maatregelen in het bollenvak, zulks
naar aanleiding van het door het hoofd
bestuur van „Bloembollencultuur" uitge
brachte prae-advies betreffende opheffing
in alle maatregelen in het bollenvak.
De bestuursleden waren eenstemmig i
hun conclusies, dat, gezien de afzetmo
gelijkheden enerzijds en de prijsregeling
der regering in verband met de devie-
zenpositie van ons land anderzijds, het
noodzakelijk is: 1. dat maatregelen ge
handhaafd blijven; 2. dat deze maatrege-
n zeer eenvoudig zullen zijn.
In grote lijnen werden ter bereiking
an genoemde doeleinden de volgende
voorwaarden als noodzakelijk gezien: a
handhaving van een areaal; b. handha
ving van surplusfonds; c. een aggressiev
buitenlandse prijspolitiek, waarop ook de
binnenl. prijs zal worden afgestemd.
De meerderheid van bestuursleden
heeft zich voorts een tegenstandster ver
klaard van de vrijwillige inkrimp. Nadere
uitwerking van vorengenoemde principes
zal t.z.t. moeten geschieden, doch de be
stuursleden waren unaniem van mening,
dat deze nadere regeling slechts de ge
noemde principes tot grondslag zal kun-
hebben.
Ook Santpoorts melkslijters
gaan saneren
Maandag a.s. zal ook te Santpoort een
melkhandel-sanering worden ingevoerd,
die geïnspireerd is op de goed bevallende
regeling in IJmuiden. Santpoort-dorp
daartoe in tien wijken verdeeld, die
elk door een melkslijter bediend zullen
worden en waarmee men wil voorkomen,
»r onnodig tijd en materiaal ver
speeld wordt met het afleggen van lange
afstanden naar de klanten. De huisvrou
wen, voor wie de gevolgen van de „om
wenteling" in 't begin wellicht vreemd
zullen zijn, krijgen echter de garantie,
dat hun melkboer vóór twaalf uur zijn
waar heeft afgeleverd, een service, die
vooral in de zomermaanden zure gezich
ten en dito melk zal voorkomen.
De wijkverdeling is gebaseerd op de
huidige omzet van de handelaren en zij
werd, evenals de sanering zelf, met alge
mene stemmen door de betrokken melk
venters goedgekeurd.
Voorschoten sluit kasgeldlening van half
millioen met aflossing na tien jaar
Maatregelen gevraagd tegen schapen-dodende honden
spoedeisende Eerst vroeg de heer Van Dodeweerd of
mogelijk was de politieverorde-
1 te vullen met een bepaling, dat
f 500.000 bij de HAV-bank te Schie- J het verboden wordt honden los te laten
dam ten behoeve van de financiering van
het onrendabele gedeelte der bouwkosten
van de 44 middenstandwoningen. B. en
W. hadden medegedeeld, dat de aangebo
den geldlening onder de navolgende
voorwaarden kon worden opgenomen: de
datum van storting zou zijn 24 December
a.s., de koers van opneming 100 pet, de
looptijd 10 jaren en de rente 3 pet 's jaars,
te voldoen in halfjaarlijkse termijnen. De
aflossing zal niet periodiek geschieden,
doch de terugbetaling zal in één keer ge
schieden na het verstrijken van de loop
tijd van 10 jaar. Versterkte aflossing is
gedurende de looptijd niet mogelijk.
Door de heer Van Dodeweerd (A.R.)
werd er op gewezen, dat de rentevoet
zeer gunstig was. doch de looptijd 10 jaar,
terwijl er kans bestaat, dat uitkering van
het rijk pas na 15 jaar zal plaatsyinden.
We lopen dus risico dan een hogere rente
te moeten betalen. De heer Sirks (WD)
vond het niet logisch, dat nu reeds een
geldlening moet plaats vinden, terwijl het
juiste bedrag van het niet-rendabele ge
deelte der bouwkosten nog door de minis
ter van Wederopbouw en Volksvoorlich
ting definitief moet worden vastgesteld.
De heer Griffioen (C.H.) wou graag we
ten of deze lening eventueel' verlengd
kon worden.
De burgemeester antwoordde, dat na
tien jaar de rentevoet evengoed hoger als
lager kan zijn, terwijl verlenging van de
lening eventueel mogelijk is. Hoewel het
niet de gewoonte is, om een geldlening
aan te gaan voordat het bedrag bekend is,
hebben B. en W. gemeend hiervart te
moeten afwijken in verband met de voor
delige aanbieding. Vanwege de minister
is toegezegd, dat met de vaststelling van
de ministeriële beschikking de meest mo
gelijke spoed zal worden betracht.
Zonder hoofdelijke stemming werd
daarna dit voorstel aangenomen.
Bij de rondvraag werd de aandacht ge
vraagd voor het gevaar, dat wordt ver
oorzaakt door de loslopende honden.
rondlopen. Vooral in de laatste tijd wordt
er veel schade aangericht onder de scha
pen, bovendien is het steeds een gevaar
voor het verkeer. De heer v. d. Hulst
kwam hier nog eens uitvoerig op terug en
deelde mede, dat er in de laatste tijd een
25 schapen zijn gedood of ernstig gewond
en een 40 in sloten werden gedreven. Hij
had een achttal bepalingen gemaakt om in
de politieverordening op te nemen.
Het bleek, dat er reeds verschillende
klachten bij de politie waren binnengeko
men en getracht was de dader op te spo
ren, tot heden nog zonder succes. B. en
W. zullen ernstig nagaan wat hieraan te
doen is en daarbij de gegevens van de
heer v. d. Hulst nauwgezet bestuderen.
Er werd nog tèijiggekomen op enkele
vragen, gesteld op vorige vergaderingen
door de heren Griffioen en Viveen, resp.
over het gedeelte vart de weg bij de heer
Cuilenborg en over de vaststelling van
de verkeerscommissie. Over beide kwes
ties konden nog geen resultaten worden
vermeld.
Haringexport naar Bizone en
Russische zone
Er wordt momenteel in Frankfort
onderhandeld over de levering van 75.000
vaten gezouten haring naar de Brits-
Amerik. zone. Voorts mogen 26.500 vaten
naar de Russische zone worden geleverd
door de Ned. Bond van Haringhandela
ren. De export naar de Bizone wordt op
„fifty-fifty"-basis verzorgd door deze
bond en de Redersvereniging voor de
Ned. haringvisserij, voor wat de zoute
haring betreft en door de verse-haring-
exporteurs voor wat de verse haring be
treft. Vorige week is een contract afge
sloten voor de levering van drie mil
lioen kg verse haring naar de Bizone.
De laatste partij van het in Sept. afge
sloten contract wordt eind-December
verzonden
Nog meer rapporten over Han van
Meegerens falsificaties
Wil de Belgische kunstexpert binnen
kort bewijzen, dat de „Emmaüsgangers"
niet van Van Meegeren maar van Ver
meer is, prof. dr P. Coreman uit Brussel
komt spoedig met een tegenovergestelde
mening, waarover hij een rapport samen
stelt. De Amersfoortse kunstschilder C.
J. Snoeijerbosch, een vriend van Han van
Meegeren, hoopt in de naaste toekomst
de moderniteit van de „Ver-
Van Meegeren te bewijzen.
Een Amersfoortse herinnering
GENOEGLIJKE AVOND - KOTaLLA!
„Dan gaat hij de poort door en krabt
Een der redacteuren van „Het Parool"
diepte het volgende op uit zijn herinne
ring:
Laag en druilerig hangen de viesgrijze
wolken over de barakken van het kamp
Amersfoort. Af en toe valt er een mie-
regentje. Op het appèlplein suk
kelen een paar gestraften doelloos heen
sen van de Werkstatte steelsgewijze de
Schneiderei binnendruppelen, waar de
held, die op zijn post bleef, zijn verhaal
ten beste geeft, met zijn pet achteloos
scheef op zijn stoppelkop en de uniform
jas over zijn knieën. Als het jasje klaar
is, nemen ze het een voor een in hun
handen, betasten de stof, trekken het
Leiden sloeg op vierde kring
wedstrijd een pover, figuur
Er was gisteravond een massale deelnam*
Onder massale deelname, er warer
meer den 300 inschrijvers, werd voor de
vierde maal in de Overdekte voor de
Kringcompetitie l948/'49 onderstaande
zwemwedstrijden gehouden, waarbij Lei
den slechts een pover figuur sloeg. Een
uitzondering willen wij maken voo
n. schoolslag dames seniores en
de jongens adspiranten van de Sleutel
stad! Dit Waren ^nkele lichtpunten., De
uitslagen waren:
"lm. schoolslag dames seniores: I. L.
Mens (LZC) 3.07.6; 2. H. Caspers (LZC)
",8; 3. H. Veer (Zian) 3.14.
)0 m. borstcrawl dames juniores: I. C.
Berlijn (BZV) 1.17.6; 2. C. Poot (DZV>
1.17; 3. M. Steijger (DZV) 1.17.6.
m. borstcrawl meisjes: I. M. Kropff
(Zian) 15.8; 2. C. de Heer (Zian) 16.
3. N. Jonas (Swift) 16.2.
m. wisselslag heren (nieuwelingen):
1. D. Buijze (HZPC) 52.6; 2. R. Bollen
(Zian) 53.2; 3. M. v. Gelder (HPC) 53.2.
Estafette 5 x 25 m. vrije slag, jongens
adspiranten: 1. De Sleutelstad 1.16.3; 2.
C. W. P. 1.23.2; 3. Zwip 1.25.8.
""1 m. rugslag dames juniores: 1. G.
Overvoorde (DZV) 1.25.1; 2. M. Kropff
(Zian) 1.25.5; 3. H. Ophof (Zian) 1.32.8
m. klassieke schoolslag heren i
:s: 1. J. Berndes (HZPC) 1.19.6;
H. Rademaker (Zian) 1.19.9; 3. G. Kluck
(DZV) 1.25.7.
Estafette 3 maal 50 m. wisselslag dames
niores: 1. DZV II 1.55.6; 2. Zian I 1.56,8;
3. LZC 2.13.
Tot slot volgde er nog een waterpolo-
wedstrijd tussen de Zijn I en Zian 3.
3 won met 46.
Avondmuziek in de
Kerk
Op Maandag 20 December, des avonds
half 9, zal, indien de weersomstandighe
den dit toelaten, in de Hooglandse kerk
een avondmuziekprogramma worden uit
gevoerd, dat gewijd zal zijn aan advents-
kerstliederen. De sopraanzangeres Hel
len Pet zal de liederen zingen, die voor
afgegaan worden door improvisaties over
deze liederen, o.a. van J. S. Bach, Flor
Peeters, Ernst Pepping, enz. Verder zul
len door de organist Piet Uiterlinden
enige orgelwerken van Bach worden ten
gehore gebracht. Evenals de avond-mu-
ziek-uitvoeringen, in het zomerseizoen
gehouden, is de toegang vrij en zullen de
programma's in ons blad worden bekend visuele schepping,
gemaakt.
De vader van H. W. J. M. Keuls
:n notaris ergens in het Gooi. Een
taris, houtskool-zwart van snor en baard,
met rimpels en actentas. En vermoede
lijk dankt de dichter voor zijn latere
leven daaraan het uiterlijk
.trotse Spanjaard"!
Hij stamt uit een geslacht van koop
lieden en handelslui, maar waarin toch
de chirurgijn en de baljuw van Dor
drecht niet ontbreken. Zijn vader laat
hem opvoeden in het huis van zijn groot
moeder op de Nieuwe Rjjn te Leiden,
waar hij ook het Gymnasium bezoekt
Het is een deftig oud patriciërshuis, waai
in de vertrekken een verlaten Hilde-
brand-stemming heerst. Een huis mei
dikke, dempende tapijten en lopers; ge
dienstigen in zwarte japonnen, familie
portretten in zware lijsten as
den, miniatuur-schilderijtjes
vlochten haar, pendule met coupes op de
schoorsteen, terwijl men in de venster
bank zittende, het uitzicht heeft
olieachtige water van de Nieuwe Rijn
met Karnemelksbrug en Gangetje.
De grootmoeder van de dichter zit met
haar sleutelmandje aan een mahonie
houten tafel en keurt de leesboeken vooi
legioen van neefjes en nichtjes, als
zij jarig zyn. Dit'huis, waar de dichter
vele jaren van zijn leven heeft doorge
bracht en hij vermoedelijk onder een
ledikant met hemel geslapen zal hebben,
kenmerkt zich door een fluwelen orde
ning, geuren van welbehagen
Het is die zaal, een groter, meer afge
legen vertrek dan de andere,
gymnasiast Keuls zich wel vaak met zijn
vrienden in hun „Sturm urid Drang" zal
hebben teruggetrokken, het hart vervuld
Keats en Shelley, hoewel Homeros
onmiddellijk de aandacht opeiste
Men ziet Keuls door het toenmalige
Gangetje over het Steenschuur zijn weg
vervolgen door het Van der Werffpark,
de lente ook het „ruischen van
het groene gerucht" zal zijn geweest. Hij
toont zioh een vlijtig en intelligent leer
ling van het Gymnasium,
ik, als nr 1 eindexamen doet. Was Keuls
romanschrijver geweest, zijn phan-
tasie zou voedsel gevonden hebben in
de kringetjes spuwende, starende, lanter
fantende Chinezen van de Nieuwe Rijn,
die hun uitkijkpost op de Karnemelks
brug nimmer verlieten.
Behalve dan, dat het product ener
type, dat
dagsdubbeltje gaat halen bij het huis op
de Nieuwe Rijn, waar de jeugdige dich
ter vanuit zijn vensterbank hem reeds
ziet aankomen. In die jaren tracteert een
oom hem wel eens op een buitenlands
reisje en hij stuurt dan ansichtkaarten,
zwaar van ironie de ondertekening: „oom
Als hij het Gymnasium doorlopen heeft,
ziet zijn vader in hem een handig notaris.
Keuls voelt echter meer voor letteren en
wijsbegeerte, en er moet heel wat water
en wijn door de Keulse Rijn stromen eer
zijn vader accoord gaat met het compro
mis: de dichter wordt jurist.
Dit lot „jurist-dichter" of „dichter-
jurist" heeft Keuls met vele historische
voorgangers gedeeld. Men hoeft er „Klik-
ben als zijn hart vervuld was van de
„fluisteringen van de avondwind.."' Waar
bij anderen de poëtische stroom ver
zandde, heeft hij dit element als het
essentiële van zijn leven weten te koes
teren en te behouden.
H. W. J. M. KEULS,
spaan" van Kneppelhout slechts op na
te slaan. Zo schaatst hij op humor en
de gladde, juridische levens
baan, waar hij strootjes ook wel ervaart.
trots op zijn voorletters H. W. J.
M., als zovele vloermatjes voor de bena
dering zijner intieme persoonlijkheid,
want een typische aristocratie, afstand
distinctie kenmerken hem, al beschikt
hij over een zekere breedheid bij de
beoordeling van de rest der mensheid.
De concrete, analyserende arbeid
j„viskop" heette, eens per week zijn Zon-1 jurist zal hem wel eens gehinderd heb-
Als hij afgestudeerd is, vestigt hij zich
als advocaat en procureur op een der
Amsterdamse grachten. De faillissemen
ten en echtscheidingen, het enige goud
voor een beginnend advocaat, zullen zijn
weemoed wel niet hebben bevorderd,
maar hij krijgt een andere kans. De jour
nalistiek trekt hem aan en het Handels
blad van de Boissevains biedt hem ge
legenheid als tweede muziekrecensent
onder Herman Rutters te fungeren. Het
is hier de gelegenheid te onthullen, dat
Keuls behalve dichter ook op muzikaal
gebied over capaciteiten beschikte. Men
bedenke daarbij, dat hij heel veel door
zelfstudie moest bereiken en zijn eerste
kennismaking met Chopin geschiedde via
een oude, ongehuwde tante, die h
leerde „katermynen" (quatre mains) op
een niet vlekkeloos afgestemde piano,
tussen twèe kaarsjes. Het is in die Han
delsblad-tijd, dat zich een hechte vriend
schap ontwikkelt tussen hem en Dirk
Schafer, terwijl Keuls zelf de gelegen
heid krygt voor ontluikende talenten wat
te doen. Zo is hij het, die Gertrud Leisti-
kov introduceert toen de klassieke dans
kunst in ons land nog slechts geringe
appreciatie vond. Hij heeft dan tal van
gedichten reeds in „Onze Eeuw", „De
Gids" en andere tijdschriften fepubli-
ceerd. De schrijver Querido van het Han
delsblad ls al dadelijk enthousiast over
Keuls gedichten, waarvan het eerste bun
deltje ,In den stroom" omstreeks 1922
verschijnt. Er bestaat in die journalis
tieke periode een soort van literaire
antithese tussen Handelsblad en Tele
graaf. Wat Querido prijst, wordt door
Carel Scharten van de Telegraaf ver-
Terwijl Scharten in een andere dich-
ter-jurist als mr Frangois Pauwels ter
nauwernood iets ziet, ontdekt hij Keu.s
helemaal niet, hoewel deze toch de be
wondering had van een Bloem. Keuls
heeft echter bewezen, dat hij de stor-
der critiek kon weerstaan, want
n twintig jaar later huldigt letter
lievend Nederland hem met twee prij-
;n voor poëzie.
In die Handelsblad-periode, want latei-
werd hij toneelrecensent, had hij een bij
zonder druk leven, hetwelk hem nau
welijks gelegenheid bood na zijn dag
taak als advocaat en procureur en zijn
avond-emplooi als toneelcriticus, een ge
dicht in zich te beluisteren en te laten
uitkristalliseren. Misschien dat hij als
dichter van ,,'t Koffiehuis" wel eens een
gedicht geschreven heeft aan de lees
tafel van „American", zijn vulpen by
Een foto Van Kotalla en Oberle, na de bevrijding genomen in de beruchte
„rozentuin" van het kamp Amersfoort. De foto vindt men in de brochure „Ont
snapping uit de bunker" door Kees Bauer, die binnenkort bij de uitgever H.
Nelissen te Bilthoven verschijnt. De baten van de brochure zijn voor de Stich
ting 1940'45 en schrijver, drukker en uitgever hebben belangeloos hun mede
werking verleend.
r door. de modder. Een SS-man
staat er verveeld bij en zaagt mechanisch
commando's af. „Linksschwung
Marsch!.... Halt!Hinlegen!Auf-
stehen!" In het straatje tussen het „Kran-
kenrevier" en de „Werkstatte" hangen
vijf geïnterneerden met de handen in de
broekzakken tegen de barakwand. Ze
drukken zich. Iets verder zitten een paar
stekelig gebaarde veteranen houtjes te
hakken, traag en met zo weinig mogelijk
jieverbruik als getrainde lijntrek
kers. Plotseling schijnt er een electrische
schok door het kamp te varen. De armza
lige scharminkels op het appèlplein dra
ven plotseling twee keer zo hard, de
drukkers bij het revier zijn inee
dwenen, de lijntrekkers werken
koortsachtig tempo. Door de poort komt
kleine kwieke SS-er aanstappen
liegt de h
in het gerucht
Kotalla!....
Uit de barakken, de Werkstatte, het
Revier, van overal spieden onzichtbare
angstige ogen de gevreesde na. Waar gaat
hij heen? Gaat hij naar het Revier of
gaat hij naar barak I? Komt hij
Kotalla kijkt links noch rechts.
Hij komt niet zo maar wat controleren
/at „spielen" met zijn vee. Hij heeft
doel, dat staat vast. In rechte lijn
stapt hij op de Werkstatte af. En door
de achterdeur van dat gebouwtje gulpt
een stroom van geïnterneerden naar bui
ten, de zich direct verspreidt.
Maar Kotalla heeft deze keer niets
kwaads in de zin. Hij is op het ogenblik
een doodgewoon ijdel mens, die vanavond
uit zal gaan en van wiens mooiste jas
een naad losgesprongen is. „Sorgen Sie
dass es in Ordnung kommt", zegt hij won
derlijk kalm tegen de enige man, die in
de „Schneiderei" achtergebleven is. Deze
staat stram in de houding en roept vol
ijverig overluid: „Wird sofort gemac$.
Herr Oberscharführer!" De geweldige
knikt en klikklakt weg. De poort sluit
zich achter hem en de rust keert weer.
paar minuten komen de men-
inspiratie en transpiratie" dopende in
:en „strong drink", zoals dat in het toen
malige Mekka der Amsterdamse Bohème
:n literair recept was.
Vergelijkt men zijn leven bij dat van
de dichter Roland Holst, die by zee en
temidden van bos en duin leefde, dan
kwam Keuls aan natuur wel iets te kort.
Maar zijn woning, eerst in de Water
graafsmeer, waar hij samen was met zijn
'jonge, begaafde vrouw en kinderen, had
het uitzicht over velden. Hij zal er de
vrede van de avond gekend hebben, als
de balcondeuren open stonden. „Uw
hoofd ligt in mijn breden arm gevleid.
Het licht der lamp is over Uw gezicht
gespreid".
Altijd toch moet er iets van de natuur,
:n onmisbaar element van iedere dich-
r, in zijn bereik zijn.
Zijn latere woning aan de Linnaeus-
straat en het kantoor Vondelstraat, waar
hy als directeur van het „Bureau voor
Auteursrecht" gevestigd was, confron
teren hem toch ook weer met vogels en
bloemen, omdat de parken vlak bij zijn.
Lang heeft het geduurd, eer Keuls'
talent de deuren vond naar meerdere
publiciteit en de hem toekomende roem.
Maar in vergelijking met Albert Besnard,
thans zestigjarig dichter, waarop
Bloem onlangs nog met grote waardering
de aandacht vestigde, is Keuls er, om zo
te zeggen, nog goed afgekomen! Zijn
tante te Leiden, die hem quatre mains
leerde spelen, zal van zoveel officiële
kenning wel nooit hebben gedroomd.
H. S. Keuls.
even aan en direct weer uit, want stel
je voor dat Kotalla plotseling binnen
kwam. Een van de jongens uit de sme
derij komt ook eens kijken. Zijn zwart
gezicht buigt zich in peinzende aandacht
over de zachte stof. Plotseling flitst er
iets in zijn ogen. Hij trekt met resolute
gebaren zijn jasje uit. Het vuile hemd
volgt en wordt- binnenstebuiten gekeerd.
In doodse stilte onder de ogen van de
gespannen toekijkende aantvezigen
wipt de man een luis uit de naad van
zijn hemd. Voorzichtig neemt hij het dier
tje tussen duim en wijsvinger en zet het
met een liefdevol, toegewijd gebaar in
de mouw van het gerepareerde jasje.
Verschillende stoppelkoppen buigen zich
nu over het kledingstuk om te onder
zoeken of het beestje zich goed vastge
beten heeft. Enkele anderen rennen zo
snel hun benen hen dragen kunnen de
deur uit, om even later terug te komen,
twee erkende luizenkoningen met zich
mee voerend. En het duurt nu niet lang
of enkele plekken in de voering van het
jasje, corresponderend met lichaamsdelen
waar het slecht jeuken is, zien grijs van
het ongedierte.
Om half zes komt Kotalla terug. Weer
heeft de uittocht door de achterdeur
plaats. Twee mannen blijven achter. Het
hart klopt in hun keel. Als hij het in
zijn hoofd krijgt het jasje van binnen te
bekijken dan.Maar Kotalla kijkt niet.
Zonder een woord te zeggen schiet hij
het jasje aan en stapt weer weg.
Even later luidt de bel voor het avond
appèl. De barakdeuren spuwen drommen
mannen naar buiten. Kouwelijk met de
de schamele jaskragen gedoken
zich aaneen tot massieve blok
ken. Een druilregentje zeurt neer op de
kale koppen. Zwygend en kleumend
wachten ze, als vee op de markt dat ge
teld moet worden.
Daar komt Kotalla. Zie hem lief stap-
;n met zijn mooie uniform en zijn keu
rige laarsjes. Roerloos staat het hele kamp
als hij langs de gelederen dribbelt. „Ab-
zahlenEén! Twee! Drie! Vier! Vijfl
Het is vlug afgelopen vanavond,
Kotalla heeft haast. Hij gaat immers
uit. De gevangenen staan nog steeds in
de houding. O-p de eerste rij staan de
jongens van de Schneiderei en fixeren
in uiterste spanning de onberispelijk ge
tailleerde rug van de gevreesde kleine
Hij loopt op de poort toe, hij staat even
stil, hij draait zich om en werpt nog een
minachtende blik op het stomme vee voor
de barakken. Dan gaat hij de poort door
en krabt.
BLIK VOOR CONSERVENDOELEINDEN
OVERBODIG?
Na twee jaar experimenteren is de heer
Theo Oenes, directeur van een Gronings
cartonnagebedrijf, er in geslaagd, stro-
carton zodanig te prepareren, dat het niet
alleen bestand is tegen olie-, vet- en
vochthoudende stoffen, maar ook hoge
temperaturen kan weerstaan, aldus „De
Volkskrant. Wellicht kan zodoende het
dure blik worden genegeerd.
BETALING DER ACHTERSTALLIGE
INDISCHE PENSIOENEN.
Blijkens een antwoord van minister
Götzen aan het Tweede Kamerlid Weiter
zullen de gedurende de Japanse bezet
tingstijd achterstallig gebleven pen
sioenen in Indonesië integraal worden
uitbetaald na verrekening van alle be
staande lands- en fondsvorderingen. Voor
de in Nederland gevestigde gepension-
neerden, die voor deze uitkering in aan
merking komen, is de algemene transfer
regeling van toepassing.
