Protestanten in Vaals des Zondags
rond dezelfde kansel biieen
WAAR BEN JE DAN GEWEEST?
BIJ SARAH OP HET FEEST!
NADRUK WORDT VOORAL GELEGD OP
PERSOONLIJK GETUIGENIS
Op bezoek bij Katwijks oudste inwoonster
Melkhandel moet economischer gaan werken
NIEUWE LEIDSOHE COURANT
5
ZATERDAG 23 OCTOBER 19®
Waar Rome sterk is
Niet ver van het kruispunt, waar in Vaals de Viergrenzenweg begint, welke eindigt
op het hoogste punt van Nederland, staat een oude gryze toren. Achter deze toren,
die uit de dertiende eeuw dateert en eigendom is van de gemeente, Vaals, staat een
eenvoudig kerkgebouw, waar iedere Zondag het Protestantse volksdeel uit deze
gemeente tweemaal samenkomt om de Protestantse eredienst by te wonen- Neder
lands-Hervormden, Gereformeerden en Evangelisch-Luthersen rond dezelfde
kansel
Dat in deze Roomse streek een Protestants kerkgebouw staat, dankt de Ned-
Herv. gemeente van Vaals, die eigenaresse is van het kerkgebouw, aan de ge
loofsmoed, het geloofsvertrouwen en de grote offervaardigheid van hen, die in dc
zeventiende eeuw de vaan van het protestantisme hebben hoog gehouden!
de Gereformeerden in Vaals bezoeken
trouw de Ned. Herv. kerk, zodat met
enig recht in Vaals gesproken kan wor
den van De Protestantse kerk. Door de
nood gedrongen, zoeken de Protestanten
in deze uithoek van ons land elkaar op
en zitten eendrachtig onder het gehoor
van ds J. H. Chr. Israël, die vorig' jaar
zijn rustige gemeente Zoelen in de Be
tuwe verwiselde voor Vaals, teneinde er
een zware taak op zich te nemen.
De Hervormde gemeente telt met in
begrip van de leden, die in Vijlen en
Mabelis woonachtig zijn, 133 leden. Het
Kerkgebouw dateert
uit 1671
Aan de Oostelijke zijde van de to
ren staat de oorspronkelijke kerk, waar
vroeger de Rooms-Katholieken en Pro
testanten om beurten hun ere-diensten
hielden. Dit gaf evenwel dikwijls aanlei
ding tot conflicten en daar toen reeds de
Rooms-Katholieke parochie wat zielental
betreft, veel groter was dan de Neder
lands-Hervormde gemeente, moesten,
de Protestanten dikwijls het onderspit merendeel der Gereformeerden
delven. Door deze
ten er erg naar, 'n
eigen kerkgebouw
te bezitten en in
1671 werd het be-
slui-t genomen om
een kerk te bou
wen. Dat men er
geen gras over liet
groeien, blijkt uit
het feit, dat nog
datzelfde jaar be-
gonnèq» werd met
de bouw. De kerk
zou aan de Noord
zijde van de ge
meentetoren ge
plaatst worden,
haaks op de
Rooms-Katholie-
ke kerk.
Behalve door
de grote offers
van de Vaalse pro.
testanten, werd de
bouw mogelijk
gemaakt door een
vorstelijke gift
van de Duitse la
kenwevers Cler
mont uit Aken. De
lakenweverij heeft
Vaals tot bloei ge
bracht en deze in
dustrie was gerui
me tijd de kurk,
waarop Vaals
di*eef. De heren
Clermont hadden vot
deelte protestants personeel in dienst.
Behalve dat zij de Ned. Hervormde ge
meente in Vaals financieel steunden,
bouwden zij ook ten behoeve van de
Evangelisch-Lutherse gemeente te Vaals,
waartoe zij zelf behoorden, een kerk.
Het Clermontplein waarop de Evang.
Lutherse kerk staat, houdt de herinne
ring levendig aan deze Duitse Christen-
werkgevers.
Zowel het kerkgebquw van de Ned.
Herv. gemeente als dat van de Evang.-
Luth. gemeente staat thans op de lyst
van Monumentenzorg.
Oorlog.
In de loop der jaren is de Evang.-Luth.
gemeente tot 12 leden teruggelopen. En
kele malen per jaar komt de Evang.-
Lutherse predikant uit Heerlen in Vaals
dienst houden. Tijdens de Zondagen ech
ter, waarop de Evang.Luth. kerk geslo
ten blijft, zitten de Lutheranen naast hun
Hervormde broeders en zusters- in
Herv. kerk. En dit is niet alleen het
Val met de Evang.-Luthersen, want ook
het overgrote
Uit de pers
Piet Bakker contra
ds Buskes
Uit „Nieuw Nederland":
In plaats van twee namen van personen
hadden wy ook twee begripsaanduidingen
hier boven kunnen plaatsen: realiteit
contra phantastische onzin of onzinnige
phantasie. In Elsevier schrijft Piet Bakker,
de oude S.D.A.P.-er, die zich in de bur
gerlijke P. v. d. A. maar niet thuis kan
gevoelen en die bovenal realist is,
zijn Indische ervaringen. Hij tekent de
tegenstelling tussen de gebieden
Republikeinse en aan de Nederlandse
zijde der demarcatielijn: repoebliek
soesah, kompenie senang.
Hij kap het niet nalaten onze soldaten
te huldigen alS pacificators van de ge
zondste soort. Harde, kranige „jongens".
Hij voelt ook de ergernis in zich opkomen
als hij de zware strijd van onze jongens
meemaakt en op de achtergrond de phan
tastische schimmen ziet van de woorden
van ds Buskes, indertijd in een kerk uitge
sproken en nog steeds niet herroepen.
Dan schrijft hij:
„Ds Buskes heeft eens gesproken
over „de afgebrande dessa's van
Spoor", die hij op één lijn stelde met
de knoet der Russen en de gesel der
tirannen. Ds Buskes moest eens de
moed hebben, om dit schandelijke
beeld te gebruiken bij een plukje
Nederlandse soldaten ergens op een
voorpost in het oerwoud. Zelfs zyn
kerkgenoten zouden hem met ver
achting overladen en hem dwingen
om drie maanden mee op patrouille
te gaan om te zien, hoe het volk van
Java beschermd wordt tegen de ban
dietenbenden, die de dessa's van dit
volk afbranden".
Ds Buskes zal hierop wel niet antwoor
den of alleen smalend in één der blaad-
jes, waarin hij schrijft, iets opmerken
laatdunkend over een aanklacht of een
vermaning van hogerhand. Daarom roept
Bakker de Nederlandse jongens zelf tot
getuige en hij slingert hun beschuldiging
in het gelaat der aanklagers-op-een-af-
',,Er wordt door een deel van de
Nederlandse pers bewust gelogen, in
dien men de voorstelling wekt, alsof
Djokja de zetel is van het heil dezer
eilanden.
Alsof Nederland door vuig eigen
belang gedreven wordt om tegen de
wil der inheemsen in met bloed en
vuur de aandelen van H.V.A. en Shell
veilig te stellen.
Het is die verleugende voorstelling
van zaken die ds Buskes van „Spopr's
afgebrande dessa's" deed spreken.
De waarheid eist de verklaring, dat
pl nhlsv i vulling de drijfveer is der
ik Blanda'
Er.
ioldat
De oude grijze toren van Vaals met
daarachter het kerkgebouw van de Ned.-
Hervormde gemeente. Rechts van de
toren begint de oude Rooms-Katholieke
kerk, die aan het einde van de negen
tiende eeuw, toen een nieuwe Rooms-
Katholieke kerk in gebruik werd geno
men als patronaat werd ingericht.
port" en wordt gevonden onder Konink
lijke Marechaussee en douane, die ii
Vaals gedetacheerd zijn.
Een gemakkelijke tijd beleeft de Her
vormde gemeente in Vaals evenwel niét.
Sinds het uitbreken van de oorlog
gemeente noodlijdend, doch gelukkig
heeft de Hervormde Synode de laatste
tijd meer oog kregen voor de kleine
gemeenten in het Zuiden van ons land.
Voor de oorlog zat het kerkgebouw
iedere Zondag stampvol. Vele Duitsers
uit Aken waarvan het centrum slechts
op drie kilometer afstand ligt en welke
stad op 150 meter van het kerkgebouw
begint, het z.g. Vaalser kwartier
Aken woonden regelmatig de gods
dienstoefeningen bij. Vele Duitse op
schriften in de kerk herinneren nog
de tijd, toen er nog zo goed als geen
Nederlands in Vaals werd gesproken.
Zelfs werd nog tot 1942 om de andere
Zondag in de Duitse taal gepreekt in dit
Nederlandse kerkgebouw.
Niemand zal ontkennen, dat
veel veranderd is bij de Ned. Herv. ge
meente te Vaals, doch de Bijbel, die in
1671 op de kansel van het nieuwe kerk
gebouw werd gelegd, ligt er nog, nu de
muren reeds sporen van ouderdom gaan
vertonen.
Trouwe kerkgangers bleven als gevolg
van het uitbreken van de oorlog weg;
andere, niet-Hervormde Protestanten
namen hun plaatsen slechts voor een
klein gedeelte in, doch het Protestantse
volksdeel van Vaals blijft iedere Zondag
trouw naar het bedehuis komen. In deze
overwegend Roomse plaats hebben zij
zich de woorden van de Heilige Schrift
eigen gemaakt: „Waar twee of drie ver
gaderd zijn in Mijn Naam
Viseiwitten als vervangings
middel voor eieren
Succesvolle proeven voor
vis-verwerkende
industrie
In Engeland hebben Britse onderzoe
kers rapporten gepubliceerd betreffende
het vrijmaken van eiwitten uit vis, die
het eiwit uit eieren kunnen vervangen.
Volgens „Fishing News", was dit proces
al in 1934 in Duitsland bekend, maar het
werd geheim gehouden.
Als vervangingsmiddel voor eieren bij
't bereiden van voedsel, voor mayonnaise
en consumptie-ijs, voor gebakjes en cus-
tardpoeder, voor pharmaceutische pro
ducten, de 1 eer-industrie, synthetische
harsen, schuimblussers en wasserijen, is
het albumen (de eiwitstof) var
uiterst belangrijk. In vrijgemaakte toe
stand is een pond van dit vis-product
aequivalent met het wit van meer
250 eieren.
In Duitsland liep de productie ir
honderden tonnen; een enkele fabriek
produceerde reeds meer dan 300 ton vis-
eiwitstof per maand een hoeveelheid
die overeenkomt met vijftien millioen
Proeven waren succesvol.
Vitamin Oils Ltd., een concern te
Kaapstad, dat een gedeelte van het on
derzoekingswerk op dit gebied in han
den heeft, heeft opdracht gegeven tot de
bouw van een proef-bedrijf, dat wellicht
de eerste fabriek zal zijn van een lange
reeks. Proeven met plaatselijke vissoor
ten, die men reeds genomen heeft, had
den alle een succesrijk resultaat.
Men ontdekte ook, dat deze vis-albu-
len in sommige opzichten boven het ge
bruik van eieren te verkiezen is. Het
nieuwe eiwit wordt gemakkelijker stijf
door kloppen en heeft minder de neiging
tot samenklonten bij grote hitte dan het
it van eieren.
Van het gewicht van verse vis kan
ïertien procent aan eiwit gewonnen
worden, bij gedroogde vis is dit percen
tage 50 procent. Sommige zeedieren,
zoals garnalen, bestaan voor 75 gewichts
procenten uit eiwitten.
Beneden-de-maatse stokvis.
Vooral de Zuid-Afrikaanse stokvis is
;n goede grondstof voor de eiwit-be
reiding. Het zou echter niet nodig zijn
hiervoor speciale vangsten te doen, daar
de beneden-maatse stokvis, die door de
trawlers wordt gevangen, uitstekend kan
worden gebruikt, evenals trouwens het
meeste aan „kleingoed" van andere vis
soorten, dat de schappers nu niet kun-
en gebruiken.
Het procédé voor het vrijmaken van
de eiwitstof is, heel in het kort, het
volgende: de filets van de vis worden
eerst behandeld met chemicaliën om er
alle onzuiverheden uit te verwijderen.
Vervolgens wordt het product zelf ook
oplosbaar gemaakt, waarna de substantie
wordt utgespreid en ingedroogd, waar
door een fijn, licht roomkleurig poeder
ontstaat, klopt men dit weer met water,
dan ontstaat een prachtig egaal, schuim-
achtig mengsel, vrij van elke visgeur.
De proeffabriek van Vitamin Oils Ltd.
zal voorlopig ongeveer 10 pond eiwit
stof per dag bereiden. Een fabriek die
een capaciteit bezit van circa anderhalve
per dafe, zal waarschijnlijk rond
f600.000 kosten.
PRINS BERNHARD BIJ THOMSEN'S
HAVENBEDRIJF.
In tegenwoordigheid van Prins Bern-
hard heeft minister in t Veld de nieuwe
installaties van Thomsen's havenbedrijf
N.V., aan de Lekhaven, te Rotterdam,
geopend. Na afloop maakte de Prins met
de minister en enkele andere autoriteiten
rondvaart
Op 25 October z
benoemd tot gewoon
gelijkende physiologie
aanvaarden.
dr Sven Dijkgraaf,
iogleraar in de ver-
i Utrecht, zijn ambt
De tuin ligt verlaten
Een verborgen wereld opent zich te Buitenzorg
Een beetje verlegen is Sarah met de
brief voor de dag gekomen. Nerveus
lachend heeft zij hem overhandigd
de Toeans de soldaten vóór wi
elke dag de was doet. Terwijl wij het
keurige potlopdschrift op het afge
scheurde blaadje papier lezen, kijkt zij
gespannen toe en het is alsof zij ons
de ogen dwingen wil, te begrijpen. Dit
valt echter niet mee, oordeel zelf maar:
Buitenzorg, 15/9-'48 Z. O.Z.
Mijne Heeren,
Bij deze berichten wij U, dat ons
heden dd. 22-23 in deze maand Sep
tember 1948 dat S ar ah. Willen
ze feestmaken. Zo spoedig mogelijk
aan ons vrij gaan.
Hoogachtend,
mij Sarah.
Als zij onze verbaasde blikken ziet.
haast zy zich te zeggen: „Pesta besar.
Toean mestie datang" tGroot feest. Mijn
heer moet komen.)
Wij hebben toen niet lang geaarzeld.
Een weigering zou immers een beledi
ging betekenen. Bovendien waren
nieuwsgierig. Als je in Buitenzorg ligt,
ken je wel de kota (binnenstad), de villa
wijken. de pasar en de handelsstraat,
maar wat er zich afspeelt in die onder
het groen weggedoken kampongs bezij
den de hoofdwegen, verstopt achter de
huizenrij, daarvan heb je geen idee.
We vragen Sarah wat er aan de hand
is en het blijkt, dat haar jongste zoon zal
worden besneden. Zowel Sarah als haar
man werken bij de militairen. Zij doet
de was, hij is onder-mandoer (baas) over
het personeel. Zij hebben dus een plan
netje gemaakt en de brief laten schrijven,
door iemand, die „heel knap" in het Ne
derlands is.
Met verheugde blik en snel maakt zij
zich uit de voeten als een schoolkind, dat
haar meester gevraagd heeft, op een
tijtje te komen, en niets begrijpt van haar
eigen moed.
Dan komt de avond van het feest. De
tocht er heen is al een avontuur. Eerst
gaat het langs de hoofdweg, maar ni
het centrum van de stad slaan we
smal donker paadje in, dat tussen de hui
zen omlaag gaat naar het dal, waar de
kali stroomt. Het is een toer om zonder
glij- en valpartijen in het pikkedonker de
Kerkelijk leven in Amerika. (11)
(Van onze Kerknieuws-redacteur)
Behalve de strenge scheiding tussen Kerk en Staat kenmerkt het kerkelijk
leven in Noord-Amerika zich hierdoor, dat in vele kringen een mindere
belangstelling voor theologische vraagstukken aan de dag treedt dan b.v.
in Nederland 't geval is en daarentegen meer de nadruk wordt gelegd op
persoonlijk Christelijk leven. Tevens treft men er afkeer van gecentrali
seerd kerkelijk leven aan en wenst men veel vrijheid te laten voor de zelf
standigheid van de plaatselijke gemeenten.
Wij zouden geneigd zijn te zeggen, I zeer gemengde bevolking van de Ver.
dsat de Amerikanen vooral het „actieve" Staten. Het zou ons in Nederland toch
Christendom op de voorgrond stellen, I zeer bevreemden, indien er scheiding
zonder zich veelal te bekommeren overf'
kwesties, die de theologie
sdhrijving van de dogmata met zich
meebrengt. Dat wil niet zeggen, dat
deze geheel terzijde laat liggen. Trou-
de verscheidenheid in het kerke-
lyk leven wijst daar wel op. Maar
alleen het verschil in belijdenis heeft
deze verscheidenheid doen ontstaan,
doch deze is voor een belangrijk deel
voortgevloeid uit practische kwesties,
het verschil in landaard en zoals
wij reeds in ons vorig artikel opmerk
ten, uit de drang naar vrijheid
„De heilige eenvoud in haar verpersoonlijkt
Zoals bekend, vierde Katwijks oudst
woonster, Antje van der Plas, weduwe
van J. Klok, wonende Dc Waal Malefijt-
straat 150, onlangs haar 95ste verjaardag.
Onze medewerker Envébé moest vanzelf
sprekend een praatje met haar maken.
Hij schrijft als volgt:
Een van geluk stralend oud Moedertje,
at ons met blijdschap ontvangt.
De heilige eenvoud wordt in haar
verpersoonlijkt. Van harte wordt zy ge
lukgewenst en we moeten plaats nemen.
Een geheugen van staal, een goede ge
zondheid, een goed gehoor en een goed
gezicht. Wat al onverdiende zegeningen.
Ongekunsteld vertelt zij van vervlogen
tijden. Toen ze tachtig jaar was, maakte
God haar duidelijk, dat Hij nog jaren
haar leven toe zou voegen. „Heere,
moet ik dan nog oyder worden?" vroeg
zij. „Ik ben nu al tachtig en ziedaar",
vervolgt zij, „nuheeft de Heere er
reeds vijftien jaren aan toegedaan."
Of zij zich nog veel kan herinneren uit
haar jeugd, vragen wij. „O ja", ant
woordt ze. „Ik weet nog heel goed, dat
ik op de bewaarschool ging". En tot onze
grote verbazing zegt ze een versje op,
e 89 jaar geleden op de bewaarschool
heeft geleerd. Van de bewaarschool ging
lar de school van meester Schuite
maker achter de Oude Kerk, die des
tijds bovenmeester, klokluider, doodgra-
en voorlezer was. „Op deze school
leerden we het a-b-c en schrijven met een
ganzepen. die de bovenmeester voor ons
een mesje sneed" En alsof dit nog
genoeg is tekent ze ons de „goed
keuring". minder goed" en de „afkeu-
.ng" duidelijk voor.
Op ruim acht-jarige leeftijd moest ik
van school en aan 't werk. Van verder
leren was geen sprake meer. Nog later
ging ik dienen bij een reder, met als loon
één gulden per week, terwijl ik boven
den des Zaterdags tot 11 uur bleef. Dan
werd altijd gort gegeten en moest ik nog
laat de borden wassen, omdat dit 's Zon
dags niet mocht plaats hebben. En hier
voor kreeg ik als beloning een bordje
gort waarmee ik wat blij was.
Hoogtepunten van haar 95ste geboorte
dag wafen, naast het bezoek van kinde
ren, kleinkinderen, familie, buren en ken
nissen, een gelukwens van H. K. H.
Prinses Wilhelmina, in de vorm van een
gelukstelegram, dat zij ons vol trots
toont. Ook kwam de burgemeester haar
persoonlijk gelukwensen. Deze moest 't
telegram van Prinses Wilhelmina lezen,
als onderscheiding moest hij in haar
leuningstoel plaats nemen.
„Ja burgemeester", zei ze toen, „wijn
bier of drank kan ik je niet aanbieden.
Dat hebben we nooit in huis. Vroeger
nog wel eens, bijv. als er een kleintje
moest komen. Dan haalden we voor een
stuivertje brandewijn voor 't kind z'n
„hovetje". Een bakje koffie ken ik je
nog wel presenteren".
Zo keuvelt ze verder en ze is onuitput
telijk als ze over 't verleden begint. Een
lieve, eenvoudige Christin, een „Moeder
in Israël", over wier hoofd veel stormen
en wederwaardigheden des levens zijn
heengegaan. Ze leeft uit Gods Hand en is
ner beschaamd uitgekomen. Spiege
ve ons allen aan haar!
kwam in een kerk doordat men kwes
ties kreeg over de al of niet toelaatbaar-
heid van roken en drinken. In Amerika
is dit echter wel eens aanleiding ge
weest tot kerksplitsing.
Men hecht er veel waarde aan wat
wij zouden noemen de zendingsdrang of
het naar buiten optreden der kerk. Na
genoeg over de gehele wereld hebben de
Amerikaanse kerken zendi-ngsposten uit
gezet. Zo zijn er thans ongeveer 14.000
zendelingen in andere landen werkzaam
dit werk te bekostigen worden
enorme bedragen ingezameld.
Activiteit
„zendingsdrang" -toomt ook sterk
tot uitdrukking in de vede kerkelijke
uitzendingen, die Amerika kent. De ker
ken hebben soms de beschikking
eigen zenders, doch ook koopt men zend-
de radiostations. Zo kan
elke Zondag de diensten beluisteren
de Reformed Church in Chicago en hier
voor brengt deze gemeente 7500 per
jaar bijeen. Het komt wel voor, dat'uit
één stad vier kerkdiensten tegelyik wor
den uitgezonden.
Een andere zijde van deze activiteit
der Amerikaanse kerken treedt naai
de pogingen om het Christen-
dom ook daadwerkelijk te doen mee
spreken in het economische en politieke
leven der natie .Ook daarbij wordt weer
de nadruk gelegd op het persoonlijk ge
tuigenis en gaat het er niet om massale
invloed van bepaalde groepen of partijen
te bewerkstelligen. Aan een Christelijke
politieke partij denkt men in Amerika
nog niet en de Christelijke vakbeweging
staat nog in de kinderschoenen, evenals
de Christelijke school. Er zijn thans nog
maar ongeveer honderd Christelijke
scholen in de V.S. en veelal kleine scho
len, die zonder enige subsidie in stand
worden gehouden. Men kan gerust zeg
gen, dat 99 procent van de Christen
ouders in Amerika hun kinderen het
onderwijs aan openbare scholen laat
volgen.
„Men denkt in Holland te veel dog
matisch en dat kunnen wy in Amerika
niet gebruiken'.', zeide onlangs een or
thodox Amerikaans predikant tegen ons.
En hy voegde er aan toe, dat de Neder
landers niet moeten denken, dat zij de
toestanden in eigen land kunnen verge
lijken met die in Holland, evenmin als
Nederlandse „methoden" naar
Amerika zou ikunnen overbrengen.
weg te vinden. Links en rechts staan fer
wel kamponghuisjes, maar alle bewoners
zijn met de kippen op stok gegaan e
brandt slechts hier en daar een enkel
lampepitje. Vreemd idee eigenlijk, dat je
hier in Buitenzorg bent en dat er hier
Buitenzorgers wonen even goed als
de villa's. Hier in kampong Lebak Kantin
(laagte bij de kantine) dalen we steeds
lager af, onder zware loofbomen door,
daar zien we beneden ons een feest met
vele lichtjes en dromerige gamelan
klanken. Óm de vertoner van het wa
jang Golek spel voor een onverwachte
regenbui te behoeden, is er een soort
tent gemaakt van bamboe en zeildoek.
Hieronder zit het orkest 'en staat de lange
tafel, waar ieder kan aanschuiven er
waar hij bediend wordt met de gulle gast
vrijheid van het Oostey. Daaromheen
drommen de mensen en zien we de stal
letjes van de handelaars in rookgerei er
etenswaren (de warongs). Het is eer
lange rij oliepitjes, die ons naar ons doel
geleiden.
Reeds komt de gastheer ons buigend
en lachend tegemoet en hij baant ons een
weg tussen de overige gasten om ons te
geleiden naar de ereplaats op de voor
galerij van zijn huis. Hiet zitten wij dus
op een soort podium, recht tegenover het
wajangspel.
leder een mag meefeesten
Een klein jongetje is besneden ei.
gehele gemeenschap viért feest. Niet
alleen de buren en naaste familie, i
ieder is welkom en wordt met vreugde
begroet. Op het trapje van de voorgalerij
staat een massa sandalen en schoentjes
van vrouwen en kinderen, die zich achter
in het huis ophouden. Het is tegen de
adat, dat zy zich onder de mannen zou
den mengen. Slechts Sarah komt naar
voren en presenteert taarten, pisang,
koffie, thee, en dat met de beleefde ver
ontschuldiging. dat alles slechts „dari
kampong" is (uit de kampong), alsof wij
thuis dagelijks groter heerlijkheden
den genieten.
Inmiddels zyn de tientallen wajang
poppen uit de kist gehaald en niet de
man, die de collectie van de ene kam
pong naar de andere draagt, maar onze
hoofdmandoer, de chef van Sarah, blijkt
tot onze verbazing de vertoner te zijn.
We weten, dat de vertoning tot diep
in de nacht zal doorgaan, uur na uur,
maar niemand verstaat iets. De mandoer
speelt voor zich zelf, vergeet alles
zich heen en zit daar als een stralend
blij kind, spreekt zacht en dwingend, als
wil hij zijn geest in elk van de poppen
overplanten. Zijn bewegelijk gezicht
voegt zich naar het karakter van de pop-
Lezers schrijven ons.
is het een klein kunstje om het ver
ban 1 of 2 tegenstanders de kop in
te drukken Bah. ik zou nooit de onder
gang van een collega op mijn geweten
willen hebben.
Ik heb zo'n idee. dat de gele en de
stadstram ook heftig jtf geknikt hebben
op het voorstel dit stuk in de krant te
„Melkhandel moet economischer gaan
werken", maar men is zijn vrijheid van
handelen kwijt. In de Nieuwe Leidsche
Courant las ik het stuk over die
schrikkelijk oneconomisch werkende
melkhandel. Ik dacht bij mezelf: begin
nen nu ook de grote kranten al j
schrijven? Verleden jaar had ik op 31
Mei ook al een klacht ingediend zetten. Ze hebben n.l. wel eens last van
tegen het Bellamy-nieuws, uitgegeven slyterskarren in de Haarlemmerstraat en
door de Internationale Vereniging Bel- op de Hogewoerd. Maar die straten zijn
lamy. Die krant deed ook aan dit soort te smal voor een tram en verscheidene
energie-verspilling: „We vinden het niet mensen willen die gele uit de Haarlem-
nodig, dat er in een straatje van 15 hui-1 merstraat hebben.
zen 3 bakkers- en 2 melkboerkarren1 Verder is het niet gewenst om de I.V.B.
staan." En ook dat klanten van elkaar
afpikken was een schande en alles bij
elkaar zeer tijdrovend. Onder de I.V.B.
zouden in alle plaatsen deze beroepen (en
ook andere) in een soort kartel, trust of
coöperatie worden verenigd, zodat
elkaar niet meer zo in de weg liepen.
Nu was het de I.V.B. gelukt in een of
andere plaats de bakkers zo ver te krij
gen- De Bellamy-krant vond het
pracht van een overwinning. Vijf bakkers
zetten 't zaakje op. Een zesde wilde
niet meedoen. Die zou zijn eigen boon
tjes wel doppen. Maar hij was na enige
tijd uitgedopt. Men ziet hieraan wel. dat
dit systeem iedereen dwingt zich bij zo
iets aan te sluiten. Want no 6 wilde vrij
blijven en nu dwingen ze hem, door hem
failliet te concurreren, mee te doen. Het
lijkt de N.S.B. wel. al schakelde die iets
uit door te verbieden. Maar daar kon je
je nog tegen verzetten. Aan dit geweld
is een einde gemaakt en de bedrijvers
zijn zwaar gestraft, zullen we hopen.
Maar dat stille geweld laat
Over de gefailleerde werd niet
dacht. Die kon creperen- Dit lijkt zeker
niet op de theorie: „Gelijkheid voor al
len", die de I.V.B. als leus voert. En dit
noemen ze in hun krant nog een st
Het wordt tijd, dat deze practijken
worden verboden. Aldus mijn klacht
tegen de I.V.B. Hierboven hebt U
voorbeeld van wat er met de onafhan
kelijk gebleven melkboeren of bakkers
gebeurt. Als ze vry willen blijven,
den ze doodgeconcurreerd. Dat is het
eerste nadeel van deze „verbetering".
Een tweede kwestie is. dat men, vol
gens de N.L.Caltijd op dezelfde twee
melkbezorgers is aangewezen. De klant
is dus ook al niet meer vrij, want als
men nu bijv. melkbezorger A heeft
men heeft die altijd gehad, zou men door
die wijkindeling plotseling van een wild
vreemde moeten gaan nemen. Enkel er
alleen om die dictatuur te steunen. Waar
om moet het nu ineens anders dan het al
eeuwen lang is geweest? Vóór de oorlog
ging het met het huidige systeem ook
goed en na '14-'18 hoorde men ook niet
van zoiets. En waar heeft het systeem
het gewonnen? Alleen in kleine steden.
Want Amsterdam, Den Haag, Rotterdam
ziet men niet onder de door de N.L.C.
genoemde plaatsen. Hier houden de vrij
heidslievende meltohandelaren het vol,
omdat.. ..er te veel zijn, die zich tegen
het coöperatieplan verzetten. Maar in een
plaats als bijv. Meppel, waar de menser
stuk voor stuk het hele dorp zowat ken-
pen. Er zijn afzichtelijke lelijke, ook
trotse en vermakelijke poppengezichten.
De mandoer speelt uur na uur, de gasten
leven mee zonder iets te horen, onder
druk gepraat en gelach en het komen
gaan van de buren. Er is geen wanklank,
geen dronkenschap, geen geflirt. Ieder is
beleefd en hoffelijk, de armste ei.
rijkste. Bij het vertrek stopt elke gast
schier ongemerkt wat geld in de hand
van de gastheer, want de kosten worden
gezamenlijk gedragen.
Dit alles is Buitenzorg, maar een I
tenzorg, dat we voorbijrijden, omdat
zogenaamd in de kampongs niets te j
ken hebben. Maar we hebben er veel te
zoeken en kunnen er veel leren.
Sarah wast weer en de ondermandoer
voert zijn mensen aan, maar zij zijn ge
groeid in onze ogen.
\Li
a
Amerika prijst Nederlands herstel
In de „Philadelpha Inquirer"
scheen deze week het volgende hoofd
artikel, waarin Nederland wordt gepre-
Dm de na de oorlog gemaakte vor
deringen met 's lands herstel:
,De spaarzaamheid, vasthoudendheid
vlyt van het Nederlandse volk, welke
opvallende wijze hebben bijgedragen
tot het na-oorlogse herstel, kunnen als
lichtend voorbeeld voor andere vol
keren dienen en zelfs voor die landen,
welke niet direct aan de vernietigingen
de oorlog zijn blootgesteld geweest,
t een verslag van het Nederlandse
Inlichtingen-Bureau blijkt, dat de
dustriële productie reeds de vooroorlogse
overtreft, dat de export in geld uitge
drukt een grotere omvang heeft en dat
ook in andere opzichten de Nederlanders
vorderingen hebben gemaakt bij het her-
van hun vroegere welvarendheid.
Veel van de bereikte resultaten is te
danken aan de houding van de arbeiders,
aan het werk zijn gebleven, inplaats
de productie in het honderd te doen
lopen door kostbare stakingen, zoals
i de eerste wereldoorlog een normaal ver
schijnsel was.
In aanmerking nemende, dat het land
5 jaar lang door de Nazi-horde bezet en
uitgeroofd werden en op barbaarse wijze
opzettelijk onder water werd gezet, mag
Nederland niet klagen over wat het in
middels heeft bereikt.
De Nederlanders mogen zich gelukkig
prijzen, dat zy betrekkelijk verschoond
zijn gebleven van onrustwekkende com
munistische propaganda, waarvan som
mige van de buurlanden zoveel te lijden
hebben. De gestadige economische voor
uitgang van het land geeft gegronde
hoop, dat het voor deze bedreiging ge
vrijwaard zal blijven.
Het herstel is.geen lichte taak, noch
voor de Nederlanders noch voor andere
volkeren. Hulp van- buitenaf zal voor
enkele jaren nodig zijn. doch de Neder
landers zelf leveren de voornaamste bij
drage door hun spaarzaamheid en werk
lust, waardoor zij tegelijkertijd tot voor
beeld kunnen dienen voor de rest van
de wereld."
in de hahd te werken. Hier zitten n.l. pa
rasieten in en mensen, die onbereikbare
idealen nastreven. De leden betalen maar
contributie en bereiken er niets mee.
Men werkt haar in de hand door die
coöperaties op te richten
Leiden. H. v. d. S.
(Dus maar op de oude voet voortge-
tobd, „omdat het al eeuwen lang zo ge
weest ia". De door ons aangehaalde voor
beelden van samenwerking berusten op
een uryuiilHg de handen-inéén-slaan.
Vooral ter wille van de economisch
zwakken. En de voorbeelden bewijzen,
dat allen er wèl bij varen. Dit is geen
dictatuur, maar opbouw-van-onder-op,
voordat men wordt doodgedrukt.
Red. N.L.C.)
Nederland géén goedkoop
eiland
Vergun mij naar aanleiding van Uw
„Peperduur België" ^nkele opmerkingen
te maken. Ik neein gaarne aan, dat het
indexcijfer daar nu circa 400 bedraagt
(Hoe zit het intussen met ons indexcijfer,
dat vroeger geregeld werd gepubliceerd?
Wil men daar zo min mogelijk openbaar
heid aan geven?) Schat men ons index
cijfer op ruim 200, dan is volgens Bartjes
België nu nog goedkoper dan Nederland.
Immers, ik heb er zelf geruime tijd ge
woond en eigen menage gedaan. Voor de
oorlog waren door elkaar genomen
de kosten van levensonderhoud ongeveer
30 pet van de kosten hier. Ik kan U dit
met huishoudboeken staven. 't Zelfde
gold voor Engeland, waar men ongeveer.
70 pet van de kosten van hier kon bere
kenen. En ook du nog kan men. wanneer
men uitkijkt, in België heel goed en
goedkoop terecht. Maar men moet niet
lukraak ergens binnenvallen, zoals vele
landgenoten doen. Op prijzen moet wor
den gelet
Ik kan U voorbeelden noemen, waaruit
duidelijk blijkt dat men in België op t
ogenblik beter en goedkoper terecht
kan dan hier, mits men dus de weg weet
Het is dwaas om in de kranten te schrij
ven, dat Nederland een goedkoop eiland
zou zijn, ja systematische misleiding.
Beter zou ongetwijfeld zijn eens de
aandacht te vestigen op de moeilijke,
schier hopeloze positie der vaste inko
mens. Absoluut vaste bedoel ik dan, zo
als die van lijfrenteniers. Ikzelf behoor
daar toe en heb nu precies hetzelfde als
vóór de oorlog (eerder nog iets minder)
En dat terwijl het levensonderhoud zeker
twee maal zo duur is als vroeger en nog
steeds stijgende is.
Katwijk aan Zee. K. T. J. Schwartz.
Nogmaals: „Jager Peter"
Dat „Jager Peter" zo veel stof zou doen
opwaaien, had hij geenszins verwacht.
Het vervelende is, dat, als men vol vuur
aan het „vegen" slaat, men al gauw iets
zwart gaat maken, wat helder had moe
ten blijven. Zo ook met het bewuste
artikel, d.d. 23 Augustus j.l.
Verontschuldigingen wil ik niet gaan
aanvoeren, wel is het my een behoefte,
de zaak even recht te zeten.
Allereerst dit: het gaat hier om een
diepere zaak dan de vraag, of het
jubileum-pakket ons, soldaten, al dan
niet heeft voldaan. Het heeft voldaan!
Logisch! Een geschenk, dat van het Ne
derlandse volk is gekomen en dat ons met
een hartelijk gebaar wordt aangeboden,
wekt altijd onze dankbaarheid en tevre
denheid.
Het centraal NÏWIN-bureau schrijft
ergens echter zelf (d.d. 23 Sept.): „Hansa-
plast is even schaars als begerenswaar
dig in de rimboe." Hetzelfde geldt voor
veiligheidsspelden. Is het voor een leger
te velde niet een ongunstige situatie, dat
gebrek is aan deze artikelen? Is het
niet erg, dat, als er kleine verwondingen
zijn, hansaplast of iets dergelijks ont-'
breekt? Zo nu en dan krijgen we in een
pakketje datgene, waarvoor het leger
zelf behoorde te zorgen!
Dat zyn nu een paar voorbeelden. Wel
werden er duizenden guldens uitgegeven
versieringen e.d. bij de jubileum
feesten in Nederland. Was dit soms een
prestige-kwestie tegenover andere lan
den? Dat de mannen, die het vaderland
dienen, op de laatste plaats komen, valt
toch wel buiten alle normale verhoudin
gen. We zagen met de jubileumfeesten het
volgende: geen extra sigaretje, geen
toelage op het zakgeld, geen film (waar
blijft de film: „Moeder des Lands?"). We
hebben wel feest gevierd, maar alleen op
eigen initiatief. Waar blijft ook de spe
ciaal voor het leger vervaardigde kleu
renfilm van de Inhuldigingsfeesten? Waar
de Olympische film? Waar de hoog
nodige ontspanning? Er is van dit alles
ontzettend tekort. En dat ligt niet
voornamelijk aan de NIWIN. De vraag:
„Wat doet het leger zelf voor zijn sol
daten" is hier aan de orde.
De soldaat in Indonesië wordt op
't ogenblik met open ogen bedot! Het is
uiterst gemakkelijk, een leger naar over
sturen. Maar om het ook te ver
zorgen, zoals het behoort, daar hebben ze
in Nederland nog geen kaas van gegeten.
Kamoerang (op Java) „Jager Peter."
Vijftien jaar voor Lutkenhiis
Het B.G. te Arnhem veroordeelde de
gewezen „diensUeiter" van de S.D., te
Zwolle. Erich A. Lutkenhiis. die een be
langrijk persoonlijk aandeel had in het
neerschieten van 20 Nederlanderste
Zwolle en omgeving, tot 15 jaar gevan
genisstraf. (Eis: levenslang.)
Ex-burgemeester M. H. van den Brink
van Wageningen en Barneveld, die drie
de S.D. werkte, kreeg 7 jaar
R-WJ. (Eis: 10 j.)
BELGIË HET LAND DER
GEDECOREERDEN.
Van alle landen ter wereld, telt België
de meeste gedecoreerden. Zestig procent
der mannelijke inwoners boven de 35
jaar pronkt met een onderscheiding.
ZEVENTIG PROCENT DER RUSSEN
TEGEN STALIN
De twee Sowjet-officieren, die, zoals
gemeld is, met een vliegtuig uit Rusland
aar de Amerikaanse zone van Oostenrijk
luchtten, hebben verklaard, dat onge
veer 70 pet van het Russische volk tegen
het communistische regiem is.
