Mannen, op wie Nederland kan
vertrouwen
Liefstein volle zee, denk veel
aan je, alles wel
JTCEUWE LEIDSCHE COURANT
S
DONDERDAG 21 OCTOBER 1948
Line-crosser Jan de Landgraaf beroemt zich niet
op zijn heldendaden
„Eigenlijk praat ik er liever niet meer over. Het werk is allang gedaan en de
onderscheiding beschouw ik als een kroon op dat werk. Al hebben een paar vj
ons een decoratie gekregen, daarom betekent dat
daden de nadruk moet vallen- We hebben het
er geen namen worden genoemd
Zo spreekt Jan de Landgraaf uit Sliedrecht,
als „Line-crosser" de Militaire Willemsorde vierde klasse ontving.
Over persoonlijke ervaringen wil hy niet meer praten,
komt hij toch meer los en vertelt hij iets
hij als ondercommandant van een groep illegale werkers in de Biesbosch optrad
en zich een Vaderlander-bij-uitnemendheid
Toen het voor de jonge mann
Ihele land zaak werd zich te verbergen
teneinde aan de greep der Duitsers te
ontkomen, dood Jan de Landgraaf ook
onder. Hij is een zoon van de Sliedredht-
ee wethouder De Landgraaf en werkte
toen, evenals nu, op de suikerfabriek te
Puttershoek.
Wij hebben hem daar nu ook op;
zocht; de bietencampagne is begonnen
Iheel de fabriek stampt en gonst door het
werk, dat thans weer met man en macht
wordt verzet. In het kantoor zelfs hanj.
de wee-zoete bietengeur, die wij Neder
landers nooit meer zullen vergeten
die ons onweerhoudbaar herinnert
de donikere tijden, die in dit korte ge
sprek herleven.
W ij praatten
„Ik dook onder in de Biesbosch.
waren daar eerst met ongeveer twintig
jongens uit Sliedrecht, Werkendam
andere plaatsen in de omgeving. Later
kwamen er nog 'n stuk of vijf hij. We
zaten in keten, in arken en roeiboten
en de boeren in de omtrek, die er alles
van wisten, zorgden wel dat we te eten
kregen. We hadden niets te doen
zochten we elkaar op en natuurlijk,
praatten we over de ellende van de be
zettingin die tijd praatte je nergens
anders meer over. We zaten daar nogal
rustig, maar af en toe kwamen er toch
Duitsers 'kijken en op een keer,
-daaT meer dan genoeg van kregen, be
sloten we, die kerels eens een beetje
dwars te zitten.
We vormden dus een soort verzets
groep, maar we deden dat helemaal
alleen, we hadden geen contaot met
andere groepen. Ze maakten mij
ondercommandant, want ik kende de
omgeving erg goed. Ja, en toen
kwamen er weer eens twee Duitsers
om bootjes te vorderen. Die hebben
we toen overvallen en ontwapend
en in een keetje gevangen gezet."
Jan de Landgraaf vertelt dit zo
gewoon, alsof het een kalm kar
weitje betreft. Wie zich echter in
denkt, hoe die jongens daar zaten
zonder wapenen, hoe zij het risico
namen gewapende soldaten te over
vallen en te laten „verdwijnen"
die weet wel beter. Dat was de echte
Nederlandse moed, de Nederlandse
verzetsgeest.
„We hadden niet veel last met die
twee", vertelt hij verder, „toen ze een
maal begrepen ,dat ze krijgsgevangenen
waren en dat fj-e oorlog voor hen, uit
was, hielden ze zich rustig. Maar toen
we die twee te pakken hadden, wilden
we er nog wel een paar bij hebben. En
dat deden we. Het lukte altijd, want we
hadden de taken goed verdeeld. Ten
slotte hadden we er vijfenzeventig bij
elkaar
Weer zo'n eenvoudige mededeling,
waarvan de betekenis echter iedereen
duidelijk zal zijn!
Naar de vrijheid
„Ze zaten in keten en in het ruim van
een schip. We hadden ons verdeeld in
bewakers, overvallers, fouragiers enz. De
boeren gaven zoveel, dat we de Duitsers
ook te eten konden geven. Het ging alle
maal best. Nou, en op 4 November 1944
Vandaag stellen wij IJ voor:
DAAN HEIJMANS,
Medusastraat 7a, Leiden.
Daan is op 28 Januari van dit jaar met
:.s. „Grc
die hij i
de rug heeft.
werd Drimmelen bevrijd en nog diezelfde
nacht zijn we met twee motorschepen
met de gevangenen
gingen allemaal mee, en u kunt zich niet
voorstellen, wat dat vooi
toen we de volgende dag zomaar als vrije
mensen konden rondlopen
„Die nacht was het goed varen. Ei
was geen Duitser te zien. We gaven d«
gevangenen over aan Poolse strijdkrach
ten in Drimmelen. Natuurlijk gingen we
zelf ook aan het werk; de B.S. was in
het bevrijde gebied in actie gekomen
wij deden mee aan bewakingsdiensten
ochu weet het wel. Er was van alles
te doen, Toen, in Januari, is het Line-
crossen begonnen. Ze hadden daar
sen voor nodig, die de Biesbosch goed
kenden en wat durfden. Piet
Hoek uit Werkendam en ik we
voor gevraagd- 't Was nu niet zo rustig
meer op het waterwij
pen de dijk te bewaken en
dus alles van. Er zaten overal vijande
lijke posten en er patrouilleerden steeds
Duitse boten. Maar het werk moest ge
daan worden.
Er moesten boodschappen overgebracht
worden naar Werkendam en Sliedrecht
voor de Inlichtingendienst Wij deden al
leen het overvaren, aan de wal warer
weer koeriersters die de papieren en df
tekeningen overbrachten. Eerst ging het
alleen om documenten; beschrijvingen
van vijandelijke bewegingen, tekeningen
van bewapening en zo, maar later werd
de cross-line ook gebruikt voor het over
brengen van leden van Airbornetroops;
officieren die bij Arnhem hadden ge
vochten o.m. Er werden van Drimmelen
uit „operators" naar het bezette gebied
gebracht en de bootjes werden verder
zoveel mogelijk opgevuld met sera en
medicijnen voor de ziekenhuizen.
„We gingen meestal met een kano of
met een roeibootje en zoveel mogelijk
door binnenwatertjes. De vaarweg
18 km lang e
bij donkere i
drie tot zevei
i alleen 's nachts,
an. De tocht duurde van
.ur, dat lag aan het weer
Vlucht in de nacht
Nu
mbetuigd.
is Daan heel r
landjes
pen. En het gaat hem bi
staat de plaatsnaam. Djoehai (veldpost
MedanHij ligt met 25 man op e
post, enige kilometers van de ve
ken demarcatielijn af. Ondanks die grens
het er haast altijd rustig. Het is mooi om
zien, hoe in dit gebied van de Batakki
het leven overal zijn oude loop heeft hi
-nomen. Er heerst weer welvaart in Oost-
Sumatra', de kindi
school, de pasar bloeit weer en de sawahs
liggen te rijpen.
„We zijn verdeeld over vier huizen. Van
een huis, dat een eindje verder staat, heb
ben we een confine gemaakt. D<
dant belastte mij met de leidin
cantine. Een cantine is onmisbaar. U begrijpt
erder, „dat de
lare patrouille
jonger
thuis I
l trek hebbe
nade of iets dergelijks. BovendU
me een ontmoetingscentrum. Hi
plannen beraamd, ervaringen
„Mijn ouders sturen mij steeds de Nieuwe
Leidsche toe. Reikhalzend zie ik uit naar
het laatste nieuws uit Leiden. Helaas zal
ook dit ophouden in verband met de nieuwe
posttarieven. Hebben wij dat verdiend? Het
moreel der troepen zal er zeker niet door
stijgen. Tot slot wil ik schrijven, dat het
eten op de buitenpost goed is. Maar er gaat
de Hollandse pot. H<
dische
'uller
zchter schikken".
Ook
Als Jan de Landgraaf zover is ge
komen, houdt hij even op. Hij wrijft
eens over zijn gezicht, kijkt wat voor
zich uit en zegt dan snel:
Jlet waren natuurlijk verschrikke
lijk gevaarlijke tochten, maar daar
wil ik niet veel meer van vertellen.
Twee van mijn kameraden werden
gevangen genomen en gefusilleerd.
Je wist, dat zoiets je elk ogenblik
kon overkomen. Piet van den Hoek
werd ook gepakt- Zijn bootje was
helemaal kapot geschoten. Maar hij is
na een maand weer ontsnaptja,
hij heeft nu ook de Willemsorde ge
kregen, En ikzelfik ben op het
kantje af ontkomen. Natuurlijk was
het dikwijls op een haar, maar die
ene keertoen schoten ze ook mijn
kano kapot. Maar mij kregen ze niet,
ik zwom een eind en toen ging ik de
wal op, door de mijnenvelden heen.
Er was geen keus, ik moest wel. Het
is goed gegaan.. ..ik kwam behou
den terug.
Ja, ik ben dertig keer heen en weer ge
varen; Piet van den Hoek 37 keer. En
toen ineens was het afgelopen. Ik zat in
Lage Zwaluwe, toen ik het bericht van
de bevrijding door de radio hoorde. Wat
toen door je heen gingdat vergeet
je nooit meer, maar ik kan het toch niet
vertellen nu. We gingen toen ge-
weer naar huis. Nee, ik ben niet
bij de B.S. gebleven, ik ben weer
de fabriek gegaan. Het was voorbij"-
Dit is het eenvoudige verhaal van een
jongeman, die ondanks zijn grote onder
scheiding geen roem voor zich zelf
wenst. Van een foto in de krant wil hij
niet weten,
„We hebben het allemaal samen ge
daan", herhaalt hij.
Zo zijn de mannen, op wie Nederland
kan vertrouwen.
Op 29 October a.s. is het 300 jaar geleden, dat de eerste steen van het
stadhuis van Amsterdam, thans Koninklijk Paleis, werd gelegd. Het
was een witmarmeren steen, die in de Zuidvleugel van het gebouw,
tegenover de Kalverstraat, werd aangebracht, doch thans niet meer te
zien is. In Jacob v. Campens schepping is echter nog een herinnering
aan deze gebeurtenis: een prachtig omlijste zwart marmeren steen,
waarop met gouden letters het zo belangrijke feit vermeld staat.
Kerkelijk leven in Amerika,
GESCHIEDENIS VAN
VAN GROTE
HET VOLK WAS
INVLOED
(Van c
e Kerknienws-redacteur)
I.
rang naar vrijheid, die een wezenskenmerk van het Amerikaanse volk is, komt
it leven van dat volk in het bijzonder ook op kerkelijk terrein tot uiting. Dc
kerkelijke „staalkaart" van Nederland moge een grote verscheidenheid bieden, die
de Verenigde Staten is wellicht nog kleurrijker. Het aantal Protestanten in dit
land wordt geschat op ongeveer 45 millioen, die verdeeld zijn over bijna 300 ker
kengroepen of gemeenten. En tegenover deze verdeeldheid van het Protestantisme
staat de steeds aan invloed toenemende Rooms-katholieke Kerk met haar 25 mil
lioen zielen. Een blok dus van meer dan de helft van het aantal dergenen, die de
Protestantse godsdienst belijden.
Deze kerkelijke verdeeldheid in Noord-
Amerika is wel enigszins historisch te
verklaren. Een van de voornaamste oor
zaken van deze verscheidenheid is wel
gelegen in de samenstelling
Amerikaanse volk als geheel. Er zal ver
moedelijk wel geen land in de wereld zijn,
dat zoveel geïmmigreerde landgenoten Omvang. ^Zo kent^
herbergt, als juist de Verenigde Staten.'
Uit alle delen van de wereld, doch in
het bijzonder wel uit tal van landen
van het Europese vasteland, zijn velen
hun aantal is niet bij benadering te
schatten de Atlantische Oceaan
gestoken om in Amerika een
vaderland te vinden. En deze personen
brachten niet alleen hun familie- of
vaderlandse tradities, doch ook hun gods
dienstige zeden en gewoonten mede, die
gedragen werden door hun levensbeschou-
Een treffend voorbeeld hiervan
geweest de emigratie van onze eigen land
genoten, die in de vorige eeuw onder lei
ding van ds A. van Raalte zich in Ame
rika hebben gevestigd. Hun nageslacht
moge dan thans geheel zijn opgegaan
het grote geheel van het Amerikaanse
volk, de banden met het1 vaderland var
zijn voorouders zijn nog bewaard geble
ven. Dit is bij de herdenking van hel
honderdjarig bestaan van de stad Hol
land-Michigan in het begin van dit jaar
wel sterk tot uitdrukking gekomen. Trou
wens het feit, dat ook nu in 1948 nog
steeds kerkdiensten in de Hollandse taal
in verschillende steden van Amerika
worden gehouden, wijst
band met het oude vaderland.
Groeperingen
Alle verschillende kerkelijke richtin
gen, die men in Europese landen aan
treft, worden dan ook in Amerika ge
vonden. De Amerikaanse kerkverbanden
kan men daardoor in enkele grote groe-
Herleving op de markt der geuren
(Van een onzer redactrices)
De markt der geuren mag zich door de tijden heen in zeer veel belangstel
ling verheugen. Geen beurs zo smal, of er wordt in getast als het om wat
eau de cologne, een flesje parfum of een frisse lotion gaat. Geen artikel
ook is zo rijk gevarieerd en zo aangepast bij de draagkracht der bevolking.
Van het bazarflesje odeur af tot de kostbare flacon reukwater toe staat een
ganse collectie in velerlei merken het publiek voor ogen getoverd.
De Nederlandse industrie produceert volop, maar niettemin komt er
ook heel wat import tevoorschijn; de Franse parfums b.v. hebben zich in
ons land een eigen plaats veroverd. Al worden parfums en eau de cologne
onder luxe zaken gerekend, toch zijn deze artikelen eigenlijk een behoefte
geworden, want de Nederlandse bevolking spendeert jaarlijks heel iaat
goede guldens op de markt der geuren.
De oorlogsomstandigheden hebben da
nig de klad gebracht in de kwaliteit van
reukwater, brilliamtine e. d., maar daar-
herstelt de industrie zich thans met
schreden. Het zat 'm vooral in ge
brek aan 'grondstoffen, en daarbij speelde
de afwezigheid van alcohol een grote rol.
De geur en kwaliteit der essences worden
bewaard en verduurzaamd door toevoe
ging van alcohol, welke ook de verfris
sende prikkeling van eau de cologne te
weegbrengt.
De industrie heeft in de oorlogsjaren
getracht, er toch nog iets van be maken en
verschenen allerlei flesjes met geurige
watertjes in de winkels, surrogaten, waar
niet veel aan had, omdat de geur,
bij gebrek aan alcohol, niet houdbaar
Met andere surrogaten is ook deze
namaak verdwenen en nu is het zover,
vooroorlogse samenstellin
gen kan maken. Tochge zult het al
opgemerkt hebben: de vooroorlogse kwa
liteit is het nog niet; zelfs de dure im
portparfums zijn niet meer wat zij ééns
Eenvoudig geheim
Het is bij leder bekend, dat wijnen en
andere alcoholistItt dranken aan kwali
teit winnen door ouderdom. Hoe ouder,
hoe belegener de wijn, hoe fijner. Dit
is ook het geheim van parfums, eau
cologne en lotions. De fijnste
verwerkt met goede alcohol, maar spoe
dig in de handel gebracht, verliezen gauw
haar geur. De beste eau de cologne heeft
dikwijls jaren in cederhouten vaten ge
staan, aleer zij in flessen werd verdeeld.
Het spreekt wel van zelf, dat de vooroor
logse voorraden in de jaren dat alcohol
niet te krijgen was, zijn opgebruikt en
daarom moet nu met „jonge" producten
worden gewerkt.
De samenstelling hoeft hieronder niet
meer te lijden, want er zijn weer voldoen
de grondstoffen te krijgen. De industrie
'gebruikt gedenatureerde alcohol, welke
voor consumptie ongeschikt is gemaakt.
'Hierdoor vervalt de te 'betalen accijns,
"welke het consumptieproduct zo duur
maakt Was dit niet het geval, dan zou
eau de cologne veel te duur worden.
Alcohol is thans weer in voldoende
mate te krijgen voor de industrie, ook al
gaat het nog op toewijzing. Aan goede
essences is evenmin gebrek. Grondstoffen
voor brillantine zijn er in ruime mate,
zodat de cosmetische fabrieken ook hier
mee voort kunnen. Het aantal merken in
brilliantine en andere huidcrêmes, is
legio, maar op de duur zal hierin
pen onderbrengen, waarvan de Presby
teriaanse, Lutherse, Methodistische, Her
vormde (Gereformeerde), Baptistische,
Episcopaalse en Congregationalistische
wel de voornaamste zijn. Deze richtin
gen vallen weer uiteen in verscheidene
groeperingen vah grotere of klei
nen bij de Baptisten
de Noordelijke en Zuidelijke Bap-
tistenkerk, waarbij het rassenvraagstuk
een grote rol tot deze scheiding heeft
gespeeld en nog voortdurend zijn in
vloed doet gelden. Ook bij de Presbyte
rianen zijn richtingen en zelfstandige
groeperingen gegroeid, waarvan de Pres
byteriaanse Kerk wel de grootste is.
Naast deze kerkengroep, waarin recht
zinnige en vrijzinnige belijders samen
leven, bestaat de Verenigde Presbyte
riaanse Kerk, de Bijbelse Presbyteriaanse
Kerk en andere groepen. De Methodisti
sche kerken zijn eveneens in onderschei
den richtingen verdeeld, evenals cle
Lutherse kerken.
Van de bijna 300 kerkengroepen be
horen er ongeveer vijftig tot de grote
kerkgenootschappen, waarvan verschei
dene, zoals b.v. de Presbyteriaanse Kerk,
de Noordelijke Baptische Kerk e
Methodisten Kerk, millioenen leden tellen.
De overige kerkengroepen worden
rekend tot de kleinere verbanden,
minder dan een millioen leden en v
onder er ook kerken zijn met 10.000 of
zelfs minder leden.
Kerk en Staat
Een tweede oorzaak voor de grote ver-
deeldheid in het Amerikaanse kerke
lijk leven is de drang naar religieuze
vrijheid, welke met het karakter
het volk overeen komt. Zo dulden de
Amerikanen geen enkele band tussen
kerk en staat en van staatsinmenging ir
kerkelijke zaken, is dan ook in het ge
heel geen sprake. Een staatskerk, die ir
tal van landen in Europa in het ver
leden is ontstaan, kennen zij niet er
zouden zij ook niet willen kennen. Dit
wil echter niet zeggen, dat de Ameri
kaanse regering geen enkel contact met
de kerken heeft. Integendeel, de stem
van de kerken dringt ook door
Washington, waar de kerken veelal
welwillend oor vinden bij het bepleiten
van kerkelijke belangen
deze belangen volk en staat raken of
hiermede in nauw verband staan. Er zijn
kerken en ook organisaties,
kerken met elkaar samenwerken, zoals
de Federale Raad van Kerken
de Nationale Gemeenschap van Evange
lie-belijders, die speciale vertegenwoor
digers bij de regering hebben om voort
durend overleg te plegen. Een voorbeeld
hiervan is de benoeming van legerpre-
dikanten, die de regering alleen benoemt
overleg met en op advies van de ker
ken zelf.
Deze invloed van de kerken mag zeker
niet onderschat worden, evenmin als de
persoonlijke invloed van tal van kerk
leden, die vooraanstaande posities in
regeringskringen bekleden.
Russisch atoom-voorstel
verworpen
In de politieke commissie van de „Ver.
Naties" werd het Russische voorstel be
treffende gelijktijdige conventies inzake
,De controle op de atoomenergie" en ver
nietiging van de atoombomvoorraden,
verworpen. Hetzelfde lot onderging het
Indische voorstel, de kwestie terug te
verwijzen naai
meer ordening komen omdat het
publiek langzamerhand weer op de oude
bekende merken terugvalt.
Tot verleden jaar toe was het gebrek
m glaswerk voor verpakking een han
dicap, maar ook hierin is thans voldoende
verbetering gekomen. Er zijn weer volop
flessen en flacons verkrijgbaar.
De voorziening op de markt der geuren
staat er dus goed voor en het publiek laat
zich niet onbetuigd.
Het is soms wonderlijk te constateren, hoe verschillende levensmomenten
een onuitwisbare indruk achterlaten en door de jaren heen zelfs niets vat
hun scherpte verliezen. Zo stond ik, vele jaren geleden reeds, op een Kerst
dag, juist tegen het vallen van de schemer, aan de sluizen van IJmuiden.
De lucht was vaal en grote vlokken kille, natte sneeuw, gejaagd door de
koude wind, vergrauwde elk uitzicht. De zee lag als een donkere, onbe
stemde ruimte voor de pieren. Traag en kleurloos gleed een schip die on
bestemdheid tegemoet, slechts door enkelen nagewuifd. Eerst later ont
dekte ik, dat de triestheid van dit beeld zich diep in mij had genesteld
want zij komt telkens weer naar voren, zo gauw de aandacht gevestigd
wordt op de zee en hen, die haar bevaren
wordit dit onderbroken en als de
Hier Radio Scheveningen
Inderdaad, afscheid is altijd een bitter
ding. De ddohter Vasalis 'klaagt:
.Zooveel soorten van verdriet
Maar één, het afstand doen en scheiden
En niet het snijden doet zo'n pijn,
Maar het afgesneden zijn.
Wie ooit Hollands blinkende duinen-
rand achter de horizon zag zinken, oi
anderzijds, het schip met de geliefde uil
het gezicht verloor, verstaat iets van he'
„afstand doen en scheiden".
Dodh sinds de „Titanic" in 1912, zonder
telegrafie aan boord, met 1513 -mensen ii
de Atlantische Oceaan ten onder ging, i:
men 'begonnen aan het „Contactloos" va
ren een eind te maken. Elk schip dat
thans de haven verlaat is verplicht, het
zij groot of klein, telegrafie of telefonie
aan boord te hebben. Maar dit maakte
ook een centraal ontvangstation nood
zakelijk, dat speciaal op de scheepvaart
Ingesteld dag en nacht de technische oren
open heeft om de berichten uit de wijde
op te vangen. Dat station is er. In
1914 werd het onder de naam „Scheve
ningen haven" gevestigd. In 1926 werd
het omtvanggedeelte maar IJmuiden over
gebracht, en thans 'kent ieder „Radio
Scheveningen"
Er ligt nu een onzichtbare band tussen
de schepen en het vaderland en prachtig
werk wordt verricht. Meer nogtus-
het gezin en de varenden wordt de
levendig gehouden. Want juist de
feestdagen -in het gezin, de bijzondere ge
beurtenissen, doen het gemis telkens diep
gevoelen.... maar op moeders verjaar
dag wordt een klein geschenk met een
bloemengroet bezorgd. Met de Kerstdagen
verschijnt een kerstverrassiiinig, met Pasen
het paasmandjealsof „hij" er is en
s zijn aanwezigheid zal bevestigen
een handdruk en een kus.
Hoe dat gaat?
man op zee stort een bepaald be
drag bij de radio telegrafist, die voor hem
zijn verzoek doortelegrafeert en dan
wordt door Radio Holland, gevestigd te
Amsterdam, gezorgd, dat de wens prompt
wordt uitgevoerd. Ook voor de jongens.
ïaar Indonesië onderweg zijn, heeft
het kuststation te IJmuiden een speciale
dienst in het leven geroepen. Eenmaal i-n
volle zee ds het begrijpelijk, dat iedere
iongen zijn familieleden wil doen weten
hop hii -het maakt, waar hij zioh op zee
bevindt en of hii al dan niet zeeziek is.
Een telegram!.Maar wat? Een paar ori
ginele woorden, waarin alles wat belang
rijk is wordt gezegd, te verzinnen is niet
zo eenvoudig Maar er is raad. Elk troe-
oenschi'D beschikt over èen Tijst met
honderden van die meest gebruikte zdn-
die alle een nummer hebben. Jan
soldaat wijst een nummer aan en daar
gaat ziin groet over zee: Niet zee-
iefc. alles wel, hoe thuis, omhelsd, je
Piet", of „Liefste, in volle zee, denk veel
je, alles wel, sein terug, je Jan".
Zo ontvangt de familie thuis de eerste
groet van 'hun jongen op zee.
Een dienende taak
Natuurlijk heeft Radio Scheveningen
>k een andere taak, we zouden zeggen
m hoofdtaak en deze is, te waken voor
de veiligheid van de mensenlevens op
ie. Verkeert een schip in nood, dan
■orden op de internationale noodgolf, de
)0 meter, noodseinen gegeven. Dag en
nacht luistert een telegrafist in IJmuiden
op deze 600 meter golf naar eventuele
noodseinen. Gedurende geen minuut
ANGST
voor de „komst
der Russen'
Menigeen vreest „de komst der Rus
sen", Angst is er in veler harten.
In het „Eindhovens Dagblad" schreef
kolonel G. L. M. H. Higly onlangs ovei
die angst. Maar zo schreef hij aai
Russische zyde doet zich hetzelfde ver
schijnsel voor. En geen wonder. Het be
schikt niet, althans op het ogenblik
zeker niet in voldoende mate, ovei
atoomwapen. Het ziet tegenover zich de
uitvoering van het geweldige Marshall
plan iets waartoe het tegenover zijn
satelliet-staten in de verste verte niet ii
staat is. Zijn grootste gebied van olie
winning (Kaukasus-Kaspische Zee) ligt
in het onmiddellijke bereik van
atoombommenwerpers der V.S. (Perzië)
een sterke troef in Amerika's handen,
want benzine is het bloed voor de oor
logsvoering.
wordt afgelost, zit het volgende ogenblik
een ander op zijn stoel en luistert
spannen naar fatale morse-tekens, slechts
voor de insiders begrijpelijk. Wordt
noodsein waargenomen van een schip op
of nabij- de Nederlandse kust, dan
den direot alle maatregelen voo
snelle hulpverlening genomen, sleepboten
en reddingsboten, de kustwacht en de
marine, de in de buurt varende schepen
worden op de hoogte gebracht en het ir
nood verkerende schip ontvangt het ge
ruststellende antwoord dat „alle hens aar
dek zijn geroepen" om bijstand te komen
verlenen.
De dokter
Gelukkig beperken deze gevallen
maar tot de uitzonderingen. Het in ont
vangst nemen van telegrammen, het ver
strekken van raddopeilingen aan schepen,
die geen richtingzoeker hebben, en het
geven van medisch advies aan schepen,
die geen doktec_aan -boord hebben.
groot deel van het werk
slag. Vooral de kleinere schepen zonder
ddk-ter profiteren van deze geheel koste
loze adviezen. Wel heeft iedere kapitein
een logger bijv. een cursus gehad in
eerste hulp of iets van die aard en be
schikt hij over een uitgebreide medicijn-
alle zalfjes en flesjes ge
nummerd zijn, maar toch komt 'het dik
wijls voor dat hij de tel van die potjes
flesjes kwijt is en radio Sohevenin-
om hulp verzoekt voor zijn zieke
■matroos. Dan wordt er direot contact op
genomen met het Roode-Kruis-zieken-
hul-s te Den Haag, waai* een speciaal
daarvoor aangewezen dokter met medi
ae raad te hulp komt.
Zo werkt Scheveningen Radio dag en
nacht, en speciaal nu, nu vanwege het
mijnengevaar meer dan ooit voor de
veiligheid op zee gewaakt moet worden.
Een dienende taak, .waarvan alle zee-
■arenden, van welke nationaliteit zij ook
zijn, iedere dag opnieuw de vruchten
plukken.
In de 'beperkte ruimte, waarin 'het sta
an nu is ondergebracht, daar het eigen
lijke gebouw in een ruïne werd her
schapen, wordt voortdurend gewaakt
x>r de mensenlevens op zee en het con-
ic', met „thuis" onderhouden.
Plannen voor een geheel nieuw kust
station zijn echter reeds in een verge
vorderd stadium. Als deze eenmaal ver-
'ezenlijkt zijn, dan zal het Nederlandse
kuststation in staat zijn een maximum
„service" te bieden aan de schepen, die
daaraan behoefte hebben.
Het Voorlichtingsbureau
van de Voedingsraad meldt
De broodmaaltijden
De warme maaltijd wordt in de meeste
gezinnen als het voornaamste onderdeel
van de voeding beschouwd. Maar toch is
het zeker van belang, dat ook aan een
goede samenstelling en daarmee aan de
voedingswaarde van de broodmaaltijden
aandacht wordt besteed.
Om te 'beginnen is daar de vraag, welk
brood wij moeten kiezen. Bruin brood is
zeer voedzaam en geeft spoediger een
verzadigd gevoel dan spierwit witte
brood. Het is goed om, zo niet al het
brood, in ieder geval een gedeelte in de
vorm van bruin brood te nemen. Dit is
n.l. rijker aan vitaminen en toedings-
zouten en 'het is nog goedkoper boven
dien! Ook roggebrood bevat meer vita
minen en voedingszouten dan het echte
wittebrood.
Een ander vraagstuk is, wat we op de
boterham zullen geven. Jams en andere
zoete broodbeleggingen zijn artikelen,
waar we wegens de smaak misschien
zeer op gesteld zijn, maar die uit voe
dingsoogpunt weinig waarde hebben,
daar zij vrijwel geen beschermende stof
fen bevatten. Huishoudstroop is daar
onder nog één van de beste, wegens
haar rijkdom aan voedingszouten; ook is
zij voordeliger dan jam.
De eiwitrijke 'belegsels, zoals kaas en
vleeswaren, kunnen we niet vaak bij de
broodmaaltijden geven, uitgezonderd
bloedworst en leverworst, die bonvrij
zijn. Een vleessmaak geeft ook gistex-
tract, dat dun op de boterham gesmeerd
wordit Een potje van dit smeersel lijkt
duur, maar komt niet onvoordelig uit,
omdat men er wegens de zeer pittige
smaak maar weinig van nodig heeft.
Bovendien is het rijk aan vitamine1 B.
Vooral op bruin brood wordt het door
velen gewaardeerd.
Maar een prachtige eiwitrijke beleg
ging vormt vis in allerlei variaties.
Haring kennen we in de vorm van zoute
haring en gestoomde en gerook
te bokking. Ook is er gerookte en ge
stoomde makreel, sprot, zeehaan en schar
de handel. Verschillende soorten vis
men voorts gebakken kopen of tot
viskoekjes verwerkt. Ook garnalen en
mosselen komen als eitwitrijk belegsel
aanmerking. Tenslotte is melk, bij de
boterham gedronken of in de vorm van
pap of yoghurt gegeten een eiwitrijke
aanvulling.
Nog te weinig gebruikt worden over
het algemeen de vitaminenrijke brood
beleggingen, groente en fruit, die zoveel
tgelijk -bij iedere broodmaaltijd gege
ten behoren te worden. Voor deze tijd
zijn dat: komkommer en tomaat met
peper en zout of slasaus, groenten-
slaatjes, appel-, peer- en rozebottelmoes.
Ook -kan men heel smakelijke ragoüt
maken van zelfgezochte hanekammen.
Maar al is de 'broodmaaltijd ook voor
beeldig samengesteld, hij 'komt niet tot
zijn recht, als we er niet een ogenblik
rustig de tijd voor nemen. Vooral het
ontbijt komt er in dat opzicht bij velen
te karig af. Wie goed en rustig heeft
ontbeten, kan de hele dag beter werken,
in zenuwachtige haast zijn
maaltijden naar binnen speelt!
PIETER DUPONT,
vernieuwer van de graveerkunst
De graveerkunst die voor 1895 in het lesrooster vnn de Rijksacademie
zelfs niet werd genoemd, is door wijlen Pieter Dupont tot nieuw leven
gebracht. Zijn prachtig werk, zijn consciëntieuze opvattingen en werk
methoden hebben hernieuwde belangstelling gewekt voor de schone gra
veerkunst én het wanbegrip, dat onder invloed van het impressionisme
was ontstaan, weggevaagd.
Artistiek handwerk
De verdienste van Pieter Dupont is
iet zozeer geweest, dat hij de wereld
verrijkte met prachtige proeven van gra
veerkunst, maar wel dat hij de ver
ver was van deze zo lang verwaar
loosde kunst. Zoals de tachtigers, harde
werkers als zij waren, de litteratuur de
den herleven, zo bracht Dupont de
wens, ook het schilder- en tekenwerk
uit zijn vroege tijd duiden op een dich
terlijke geaardheid, zij het die van een
realist. Zijn voorstellingen van trekken
de paarden en ploegende ossen verraden
zijn zin voor het epische. Hoewel van
Franse afstamming en uiterlijk een zui
delijk type, was Dupont innerlijk uit
gesproken Nederlands en gespeend van
enig zuidelijk sentiment. Zijn werk heeft
Rustig redeneren
angst staren we ons blind op:
de komst der Russen. Sommigen zien ze
als het ware al hier!
Maar laten we eens koel redeneren.
Wat zouden de Russen met een opmars
het Westen bereiken? Vast en
zeker en dat weten ze heel goed
het ontketenen van een oorlog, met
Amerika als hoofdtegenstander. Een oor
log, waarin het aanvankelijk wel
licht succes zal hebben, maar die het
op de duur en dat weten ze eveneens
heel goed zal verliezen. Daarom al
leen reeds zal het zich intomen, hoe
graag het ook zou willen het hele oud-
Europa in zijn machtsfeer te betrekken.
Maar zijn expansie-drang beperkt zich
niet uitsluitend tot het Westen. Deze
richt zioh evenzeer en nog in sterkere
het Oosten. Immers, daar lig
gen schier onbegrensde gebieden, waar
alles te halen valt wat het nodig heeft,
véél meer dan in het verarmde West-
Europa en.waar het, althans voor
lopig, geen vernietigende oorlog te voe-
m heeft als hem in het Westen te wach-
in staat.
Geen reden voor angst
Wanneer we dit alles rustig overwegen
er m.i. geen reden voor de zenuwslo
pende angst, waaraan zovelen in dezt
dagen lijden. Ook niet wanneer de Russen
de komende dagen in de^UJf.O. de
hoogste toon aanslaan. Of boosweg
lopen!
zegt een lezer of lezeres, als
de Russen beginnen, zyn zij in drie k
dagen hier. Maar om dat beginnen
gaat het juist Dat zullen ze niet Zie
voren.
schone graveerkunst weder tot de hoog
te waarop zij stond in de dagen van Lu
cas van Leyden en Rembrandt. Een
handwerk, waarin de artisticiteit steun-
op verantwoorde vakkundigheid.
Dupont's vakmanschap was zijn kunst
zinnigheid. Zijn grootste kracht lag in
zyn scheppend graveren. De gevoelige
vastheid, waarmede hij met de burijn de
lijnen door het metaal ploegde, was als
beitelsnede van de beeldhouwer. Hoewel
vaardig etser, vond hij op de duur groter
bevrediging in het hanteren van de bu-
en het schraapstaal. Zijn knappe
krijtstudies, vooral zijn met pastel ver
hoogde krijttekeningen, brengen hem in
de periode, dat hij naar zijn eigen stijl
zoekt, vreemd genoeg niet terug naar de
kleur, die hij verliet in zijn vroegste
tijd schilderde Dupont ook, hoewel dit
iet zijn sterkste zijde was maar tot
gravure.
Na lange en moeizame oefentijd brengt
y in de gravure datgene terug wat
sinds eeuwen verdwenen was, nl. het
plastisch uitdrukkingsvermogen. Hij
brengt kleur en harmonie in het lijnen
spel. Zijn honderden studies van een
zelfde onderwerp, veelal paarden en
ossen, leiden hem ten slotte naar de vol
maakte beheersing van de graveerkunst.
Hoewel in zijn grafisch werk een nei
ging tot stylering blijkt, valt naast het
symbolieke toch het romantische element
zijn werk, vooral in zijn Parijse om-
nïbuspaarden, niet te ontkennen. Trou-
de beheerste en rhythmische HJnstruc-
tuur, welke men ook vindt bij Dürer en
Lucas van Leyden.
Het was aan de bemoeiingen van prof.
AUebé te danken, dat Pieter Dupont op
20 November 1902 tot hoogleraar aan de
Rijksacademie werd benoemd. Door deze
benoeming werd de graveerkunst in Ne
derland nieuw leven ingeblazen. Zijn
werk heeft onze ets- én graveerkunst ge
red van de verstarring ener al te ver
doorgevoerde reproductie-techniek. De
monumentaliteit dezer oude kunst, over
schaduwd door de invloed van het im
pressionisme, heeft haar oude glans weer
herkregen en menig jong kunstenaar kan
in zijn loopbaan Dupont als lichtend
voorbeeld nemen.
Het is een loffelijk streven geweest van
de zoon van wijlen Pieter Dupont in een
boeiende biografie*), de betekenis,
welke deze kunstenaar voor ons kunst
zinnig leven heeft gehad, in boekvorm
vast te leggen en voor het nageslacht te
bewaren. Als de schrijver in zijn inlei
ding zegt, dat dit geschrift een poging
is om deze uitzonderlijke figuur de
plaats te doen innemen in de ry van
grote kunstenaars, welke hem krachtens
zijn prestaties toekomt, dan is hy in dit
pogen volkomen geslaagd.
G. L.
Pieter Dupont, zijn leven en werken,
door W. F. Dupont uitgave van de uit
geverij „Oisterwyk", Oisterwijk.
