De bouw van 120 montagewoningen ondervond
heel wat critiek
Leidens raad besloot er noodgedwongen toe
KUNST. EN LETTEREN
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 14 SEPTEMBER 1948
EEN OGENBLIK VERWIJLEN...
Voordat de Raad gisteren met zijn
werkzaamheden begon, wilde de voorzit
ter, burgemeester jhr mr F. H. van Kin
schot, een ogenblik verwijlen bij de voot
onze natie zo belangrijke gebeurtenissen
van 4 en 6 September, de aanvaarding
van de regering door H.M. Kon. Juliana
en Haar inhuldiging. De langdurige en
zegenrijke regeringsperiode van Kon.
Wilhelmina werd afgesloten, een nieuu)
tijdperk onder een nieuwe Vorstin aan
gevangen, een tijdperk met grote pro
blemen van nationale aard en waarin de
internationale verhoudingen zullen 1
ten worden geconsolideerd, of waarin
deze tot catastrophen van ongekende
aard zullen leiden.
Veel, zeer veel zal van de jonge Vorstin
worden geëist. Ons volk schaart zich
evenwel met vertrouwen rondom Haar
troon. Nog zijn wij vervuld van de woor
den, door Haar gesproken bij Haar in
huldiging. Woorden, zo rechtstreeks uit
het hart geweld en blijk gevende van zc
hoge opvatting van Haar taak, getui
gende van zo groote liefde voor land er
volk. Met grote ontroering heeft ons volk
dan ook uiting gegeven aan zijn innige
dankbaarheid voor de Gave Gods, welke
het in het Huis van Oranje heeft ontvan
gen en van zijn innige aanhankelijkheid
aan Kon. Juliana.
Haar beroep op ons volk is niet tever
geefs gedaan. Het Nederlandse volk U
bezield door de wens, om Kon. Juliana
te steunen en met Haar aan de belangen
van land en volk te werken. Ook de
Raad van Leiden. Spr eindigde met he\
afsmeken ban de zegen van de Aller
hoogste voor Kon. Juliana en Haar fami
lie. ,JDat zij lang moge worden gespaard
tot heil van Nederland".
Burgemeester Van Kinschot deelde
vervolgens mede, dat deze raadszitting te
ongeveer hall zes zou worden beëindigd.
De eventueel resterende punten zouden
dan worden verschoven tot de buitenge
wone raadszitting, die Maandag 20 Sept.
wordt gehouden i.v.m. de aflezing van de
grondwetsherziening. Maandag 20 Sept.
is tevens de dag van het zilveren huwe
lijksfeest van de burgemeester jhr mr F.
H. van Kinschot. De voorzitter maakte
bekend, dat de heer L. Robbers (Prot.-
Chr.) heeft bedankt als lid van de Raad
(zulks wegens vertrek naar Utrecht).
120 MONTAGEWONINGEN
Het was reeds van te voren duidelijk,
dat het voorstel tot het bouwen van 120
monta gewoningen ten Zuid-Westen van
de Lage Morsweg de hoofdmoot van deze
Sept iberschotel van de Raad zou woi
den. B. en W. stelden voor de bouw e
van ondershands op te dragen aan d
N.V Montagebouw Houtindustrie i.i
(systeem Pont) te Amersfoort, alsmede
ten behoeve van de straataanleg ira
deze bouw f 154.250 beschikbaar te stel
len.
De heer LOMBERT (K.V.P.), die de rij
van sprekers opende, kon het voorstel
niet toejuichen. Vooral het ontbreken
een aparte keuken zat spr hoog. Het
voeren van een zgn. woonkeuken moge
op het platteland gewaardeerd worden,
in de steden voelt men er niet veel voor.
Bovendien gaat bij deze bouw veel ruimte
in de bovenverdieping verloren. Dat Kan
architectonisch ook niet goed anders. Spr
meende, dat men tot deze bouw niet moet
overgaan, voordat er ervaring mee is op
gedaan. Bij deze montagebouw wordt
meer hout gebruikt dan bij normale
bouw. Ook worden schuine daken gebe
zigd. In vroegere bouwplannen mocht dat
niet. Of er een kostenbesparing plaats
vindt, betwijfelde spr sterk. Er zijn nog
verschillende kleinere bezwaren. Het
enige voordeel, dat er tegenover staat,
is: er wordt gebouwd en in kortere tijd.
Afwijzing van het voorstel is, gezien de
grote woningnood, dan ook onverant
woordelijk.
Bij het bouwen wordt veel te weinig
rekening gehouden met»de grote gezin
nen. De minister wil dat wel doen, maai
de lagere instanties houden zich in dezen
niet aan de wensen van de hoogste chef.
In een breed betoog protesteerde spr
hiertegen.
Grote instemming vond het voorstel
bij mevr. BRAGGAAR—DE DOES (P.
d. A.): 120 jonge gezinnen krijgen
eigen woning en tal van andere gezin
nen worden bevrijd van inwoning. Spr
had ook wel bezwaren tegen deze bouw,
voornamelijk tegen de woonkamer-keu
ken. maar dat is geen grief tegenover B.
en W. Die juichen dit systeem ook niet
toe. Tenslotte deed spr enkele suggesties
t.a.v. de keuken en een wasgelegenheid.
Spr vroeg hoe hoog de huur zal zijn.
Aarzelend en schoorvoetend slechts
wilde de heer VAN ITERSON (Prot.-
Chr.) met dit voorstel meegaan. Elke
montagewoning immers is surrogaat,
hoewel moet worden toegegeven, dat
dit systeem het beste is, dat ooit op
de markt is gebracht. Het is echter
een stap terug, vooral wan de woon
kamer-keuken betreft.
Wederopbouw verkondigt steeds, dat
we vooruitgaan, maar insiders weten
beter: Verlaging van het woningpeil en
duurder! Traditionele bouw is veel soli
der enz. en tooh goedkoper. Wederop
bouw staat toe, dat de kubiekprijs van
de traditionele bouw ƒ35 kan bedragen
(volgens de nieuwe voorschriften is zelfs
32.50 gedicteerd) en dat montagebouw
37.50 per m3 mag kosten. Maar deze
ilecht ingedeelde montagewoningen,
groot 260 m3, gaan 12.000 per stuk kos
ten, ergo ƒ46 per m3. Zeer vreemd! Een
goede woning moet goedkoper worden
en de minder solide woning mag stuk
ken hoger komen. En dit wordt getole
reerd, omdat volgens Wederopbouw de
buizen vlugger gebouwd kunnen worden.
Bovendien: bij norméle bouw moet
worden bezuinigd op hout, maar mon
tagewoningen worden bevoorrecht met
houten balklagen en vloeren, ja zelfs de
keuken en gangvloeren worden van hout
gemaakt
Spr. betwijfelde ook ten zeerste, of
hier van tijdsbesparing sprake is. Die
zou alleen te verkrijgen zijn door be
voorrechting: 1. door voorrang te ver
lenen aan deze bouw om welke duistere
reden dan ook; 2. Coor het mogen ge
bruiken van houten balklagen en vloe
ren. Verlos ons van de theoretici en ver
strek ons practici aldus spr. Door logi
scher werken zou de prijs zeker niet
hoger dan 35 komen althans geen 46,
en de duur van het bouwen zou niet
langer zijn.
Spr. wees verder op het eentonige in
de architectuur bij montagebouw, een
massasohepping. Waarom zijn de huizen
spoediger klaar? Omdat Wederopbouw
sen prae aan deze firma geeft voor ma
teriaal en gunning. Maar wie de fabriek
bekijkt, vraagt zich af, waarom zo'n def
tige staf als van Wederopbouw zich er
voor interesseert, om een werkplaats van
derden, voor het grootste deel gedreven
met handkracht, te verheffen tot een
fabriek voor een bouwproduct.
Wat spr. ook zeer hinderlijk aandeed,
was, dat de bouwmaatschappij ons haar
eigen architect op het dak schuift. Een
werk van 1V4 millioen gulden laten uit
voeren en de uitvoerder is tegelijk direc
tie: twee tegenstrijdige belangen in één
hand!
Wederopbouw experimenteert en dic
teert en wjj worden gedwongen te vol
gen. Wat het zwaarst is moet echter het
zwaarst wegen. Er moet gebouwd wor
den en daarom moeten wij deze mindere
kwaliteit woningen voor een veel te hoge
prijs wel aanvaarden, maar aarzelend
en schoorvoetend.
De heer VAN WELZEN (Comm.) te
gen de heer Lombert: Als men Weder
opbouw becritiseert, becritiseert men ook
de regering. Daarom is deze critiek ver
nietigend te noemen. Hoe komt een der
gelijk bedrijf aan een prae? Iets derge
lijks ziet men ook elders, bijv. bij de
grote trusts. Deze tendenz vervulde spr.
met zorg. Maar het toekomstige geluk
van 120 jonge gezinnen mag niet aan
deze kwestie worden opgeofferd en daar
om zal sprekers fractie vóór stemmen.
De heer FROHWEIN (V.VJD.): Wan
neer zijn deze huizen kant en klaar om
te kunnen worden betrokken?
Een warm voorstander van het voor
stel toonde zich de heer SCHüLLER (P.
vxLA.). De heer Lombert heeft gezegd:
eerst ervaring. Maar dat is heel gevaar
lijk in deze tijd van woningnood. Grotere
woningen voor grotere gezinnen zijn niet
mogelijk. (De heer Lombert zegt van wel
en de voorz. hamert dit spel-van-nietes-
welles-af). Alle montagebouw is volgens
de heer Schüller geen surrogaat. Ook
spr. had bezwaar tegen de woonkeuken,
maar er zijn meer dergelijke woningen
te Leiden (namelijk van „Ons Doel") en
ze bevallen nogal.
De heer HENDRIKS (Prot.-Chr.)
maakte de loutere opmerking, dat het
voorstel de volkomen instemming van de
commissie van fabricage had.
Het speet weth. JONGELEEN (P.vA
A.), dat de heer Hendriks deze opmer
king maakte. Spr. had dat zelf graag
willen doen. Spr. was overigens teleur
gesteld over dit debat en had gemeend,
dat de raad iets meer gezegd zou hebben.
Een debat over de woningnood schuwt
spr. allerminst. Het gaat spr. ook niet
naar zijn zin, ook wat' de woningen
grotere gezinnen betreft niet, mas
heer Lombert overdrijft: 7 van de te
Leiden te bouwen woningen is bestemd
voor grote gezinnen. Spr. acht dit
wel nog te weinig en zal trachten het
percentage op te voeren. Spr. is geen
voorstander van de montagebouw en
voelt de bezwaren ook aan. De sugges
ties, die mevr. Braggaar deed. kunnen
echter niet worden uitgevoerd. De huur
wordt gebaseerd op die van soortgelijke
woningen in 1940, verhoogd met 10
Spr. begreep niet, dat de heer Van
Iterson slechts aarzelend en schoorvoe
tend kon voorstemmen. Dit raadslid
mers heeft steeds gezegd: bouw, bouw!
De suggestie, dat deze fa bevoordeeld is,
wees spr. sterk van de hand. De eerste
kosten van een dergelijke onderneming
zijn ontzettend hoog. Andere montage'
woningen komen nog duurder. Spreker
hoopte niet, dat de raad zou denken, dat
hij aandelen m de fabriek heeft. Wel
heeft spreker groot vertrouwen in dit
systeem. Het is nog niet te zeggen, wan
neer de woningen klaar zullen zijn, maar
er wordt de meeste spoed achter gezet
Bij de replieken wees de heer Van
Iterson er nog op, dat andere gemeenten
niet aan montagewoningen behoeven te
beginnen, omdat men daar elk jaar wel
aan het kwantum toe komt, in tegenstel
ling tot Leiden. Het voorstel van B. en
W. werd tenslotte z.h.s. aanvaard.
BENOEMINGEN
De raad benoemde:
tot tijdelijke lerar(es) aan het gym
nasium in de klassieke talen en de oude
geschiedenis: P. H. L. Eggermont; wis
kunde: W L. Langenberg; Frans: mej.
M. N. Baarslag:
tot lerar(es) aan de h.b.s. met 5-jarige
cursus in Engels: mevr. J E. Wissen-
burg-Ravesteyn; wiskunde en mechanica:
ir J. B. Grandjean; Nederlands (tijdelijk):
B M. Noach;
tot lerar(es) aan de h.b.s. voor meis
jes in muziek: mej. S. Kruyt; Engels: mej.
H. van Laar; plant- en dierkunde (tij
delijk): mej. M. L. W. Baron; Duits
(tijdelijk): dr A. J. M Bus.
De verdeling van de raad in secties
vond plaats. Aan de heer F. A. Schilt-
huizen Sr werd eervol ontslag verleend
als ambtenaar van de burgerlijke stand,
aan de heer T. L. Groenendijk als onder
wijzer aan de opleidingsschool voor
gymnasium en h.b.s. aan de Kernstraat.
Het hoofd van de o.l. school aan de
Medusastraat, de heer J. G. A. van Sluijs,
werd gesteld aan het hoofd van de opl.
school voor u.l.o. Langebrug A en mej.
E. E. K. Scholz. onderwijzeres aan de
opl. school Kernstraat, werd overge
plaatst naar de opl. school Cronestein-
kade.
HAMERPVNTEN
De volgende voorstellen passeerden
zonder of met geringe discussie de
hamer: het beschikbaarstellen van
f 10.000 voor de centrale verwarming van
enige schoolgebouwen en het politie
bureau; het verhogen met f6000 van het
crediet voor de verbouwing en restau
ratie van de Stadstimmerwerf (de heer
VAN ITERSON (Prot. Chr.) was ver
heugd, dat dit punt nogmaals op de
agenda prijkte, en wel omdat thans spre
kers opmerking inzake rijksbijdrage wo-
ninverbetering en -splitsing juist was ge
bleken, waardoor f3600 werd bespaard);
het bepalen, dat de herziening van het
uitbreidingsplan Roodenburgerpolder
wordt voorbereid (na een technische op
merking van de heer HENDRIKS, (Prot.
Chr.); het verlenen van een bijdrage van
maximaal f 829 voor de restauratie van
het pand Herengracht 82 aan de ver.
„Hendrick de Keyser"; het beschikbaar
stellen van f5000 voor de verbetering
van de speeltuin „Westerkwartier" aan
de Ten Katestraat; het aangaan van een
overeenkomst met de provincie inzake
grondruiling nabij de Zoeterwoudse weg
ten behoeve van het maken van een aan
sluiting van het verlengde van de Lam-
menschansweg aan de aan te leggen
provinciale weg LammebrugVoorscho
ten (de provincie betaalt aan de ge
meente een toegift van f 1444.50)de
aankoop van vier percelen Weverstraat
van de heer P. J. van der Kley en gele
gen in het ontwerp-saneringsplan Waard-
grachtle Looierstraat (kosten f 1000)
het wijzigen van diverse begrotingen; het
aangaan van kasgeldleningen; het be
sluit, om bezwaren bij Ged. Staten in t«
dienen tegen de aan Leiden opgelegde
aanslag in de grondbelasting 1948 i.v.m.
de gebouwen van „Rhijngeest"; het ver
lengen van de overeenkomst met de N.V.
„Gekro" te Rotterdam inzake de des
tructie van afgekeurd vlees en vee.
Het voorstel betreffende het wijzigen
van de met de gemeente Wassenaar aan
gegane overeenkomst inzake de aanslui
ting van die gemeente bij de keurings
dienst van vee en vlees van Leiden (ver
hoging der bijdrage van f 2000 tot f 5000)
ontlokte dr KEY (P. v. d. A.) de opmer
king, dat deze sprong wel wat groot was.
Heeft Leiden de voorafgaande jaren dan
nadeel geleden? Kan deze kwestie niet
beter per inwoner worden geregeld? Na
toelichting door WETH. VAN DER
KWAAK (Prot. Chr.) werd conform het
voorstel van B. en W. besloten.
ONDER WIJSKWESTIES
EN ACCOUNTANTS
DIENST
B. en W. stelden voor, f 1900 te votere:
voor de verdere inrichting van de afde
ling voorbereidend lager onderwijs van
de Montessorischool aan het Schutters
veld. De heer Woudstra (Prot.-Chr.)
maakte naar aanleiding hiervan een op
merking en schetste de positie van het
bijzonder kleuteronderwijs in de ge
meente als zeer zorgwekkend, er bij de
wethouder nogmaals op aandringend, deze
zaak energiek aan te pakken en eer
eind aan de onhoudbare toestand te ma
ken. Weth. Van Schaik (PvdA) ant
woordde, dat B. en W. in deze diligent
zijn en dat alles gedaan wordt, wat er
gedaan kan worden, om verbetering aan
te brengen.
Langere discussie" vergde het voorstel,
om f 1000 beschikbaar te stellen voor het
bevorderen van het onderzoeken op be
roepskeuze van leerlingen van de zesde
klassen der lagere scholen. De heer
W o u d s t r a achtte de post van f 1000
niet voldoende gemotiveerd, maar wilde
toch zijn stem niet onthouden. De heer
D. J. van D ij k (PvdA) vond het een
groot voorrecht, dat dit werk in Leiden
kan gaan gebeuren. De heer K
(Prot.-Chr.) besprak enkele aspecten,
vooral i.v.m. de leeftijd en de heer
Knuttel (Comm.) meende een ondui
delijkheid in de redactie te hebben ge
constateerd. De heer Knetsch (Prot.-
Chr.): Zal deze eerste stap niet moeten
worden gevolgd door een groot aantal
andere stappen? Er zal een vrij grote
dienst nodig zijn en spr zag in dit ver
band liever een rijksdienst. De heer V o s
(VVD) wees erop, dat hier alleen maai
sprake kan zijn van een begin. De defini
tieve uitwerking moet later plaats vin
den. Maar dit begin juichte spr toe.
Dit onderwerp heeft mij, aldus weth.
Van Schaik, bij de beantwoording, al
lang bezig gehouden. De beroepskeuze
moest juist worden geleid en op de juiste
leeftijd plaats hebben. Daartoe moeten
ook de onderwijskrachten enigermate
worden opgeleid. Deze kunnen niet
alleen op hun intuïtie afgaan. Prof. Cho
rus zal hierin de leiding hebben. Het is
de eerste stap op de weg. we moeten zien
hoe het vervolg moet zijn. Het voorstel
werd conform aanvaard.
Het vaststellen van de verordening be
treffende de gemeentelijke accountants
dienst had wat voeten in de aarde, door
dat verschillende amendementen waren
ingediend, t.w. door de heren Stolp, Vos,
Wilmer en Woudstra. Deze amendemen
ten werden óf door B. en W. overge
nomen óf door de indieners ingetrokken
na redactiewijzigingen of toezeggingen
De heer L. Robbers bedankte
als raadslid
J. Th. Balkestein in xljn plaats.
De heer L Robbers, die zitting had
jor de Prot.-Chr. fractie heeft bedankt
als lid van de gemeenteraad van Leiden,
zulks wegens vertrek naar Utrecht. Hij
is daar namelijk benoemd in een functie
in het verzekeringsvak. In zijn plaats
komt de heer J. Th. Balkestein, die in
Mei j.l. zijn zetel afstond aan de heer G.
Hordyk, als raadslid terug, zodat de mid
denstand thans in deze fractie weer ver
tegenwoordigd is.
SPREEKUUR BURGEMEESTER
De burgemeester van Leiden zal Woens
dag 15 September a. s. geen spreekuur
houden.
FAILLISSEMENTEN.
Uitgesproken: 9 Sept. S. Verdegaal,
garagehouder, Schoolstraat, Noordwijker-
•hout. R.-C. mr W. Th. D. A. van Eek.
Cur. mr J. T. Sprik, Leiden.
Ds Poerbowijogo van Djokja sprak
in de Geref. Herengrachtkerk
Kerkelijk leven op Midden-Java herneemt allengs
z'n normale loop
Gisteravond werd in de Herengracht
kerk van de Geref. Kerk te dezer stede
een Zendingsvergadering gehouden. In
de „Leidsche Kerkbode" van Vrijdag 10
September heeft ds H. A. Wiiersimga deze
vergadering warm in de belangstelling
van de mensen der Kerkelijke Gemeente
aanbevolen. Hierbij gebruikte hij de
woorden: „Unieke gelegenheid". Wie gis
teravond in de Herengrachtkerk is ge
weest, moet zeggen, dat ds Wiersinga
zich geen overdreven voorstelling van
deze avond heeft gevormd.
Ds Poerbowijogo, die in verband met
zijn bezoek aan de Wereldraad van Ker
ken te Amsterdam enige weken in ons
land vertoeft en hier en daar spreek-
8
door B. en W., waarna aanneming van
het concept volgde.
Het prae-advies op het voorstel-Lom-
bert en op het adres van de woning
bouwvereniging „Eensgezindheid", inzake
het bebouwen van het terrein van de
vm. Leidse Katoenznaatschappij aan de
Herengracht, werd met: enkele andere
punten tot a.s. Maandag aangehouden.
Bij de rondvraag vroeg de heer Van
Oyen (KVP) naar de nieuwe salaris-
regeling van het gemeentepersoneel.
Weth. Menken (KVP) antwoordde, dat
deze in de raadszitting van October
hangig zal worden gemaakt.
Maatschappij van Letterkunde
De Maatschappij van Nederlandse Let
terkunde is in de Leidse Academie in bui
tengewone vergadering bijeen geweest om
met een drietal lezingen een terugblik te
werpen op haar arbeidsveld in de periode
an de regering van Koningin Wilhel-
De voorzitter, mr P. J. Idenburg, open
de met een welkomstwoord tot de secr.-
gen. van het dep. v. O., K. en W., de rec-
tor-magnificus van de Leidse Universi
teit, de burgemeester van Leiden, jhr mr
F. H. v. Kinschot, benevens het laatst be
noemde erelid, de dichter A. Roland Holst.
Prof. dr N. A. Donkersloot uit A'dam
gaf een overzicht van de ontwikkeling
der letterkunde gedurende de laatste
halve eeuw en als tekenen van de huidige
letterkunde vroeg spr. aandacht voor het
nauwere contact met de aanverwante
Vlaamse en Zuid-Afrikaanse taalgebie
den. De letterkunde heeft in de afgelopen
halve eeuw veel schoons tot stand ge
bracht en rechtvaardigt thans de ver
wachting op een bloeiende toekomst.
Prof. dr C. B. van Haeringen uit
Utrecht gaf een overzicht van de ontwik
keling der Nederlandse taalwetenschap,
waarin hij speciaal de nadruk legde op de
langzamerhand gegroeide levendige be
langstelling voor de dialecten, hierbij de
spellingstrijd aanhalend,
Prof. dr J. M. Romein uit A'dam sprak
over een halve eeuw geschiedbeoefening,
welke eerst georiënteerd was op Fruin,
later op Huizinga. De beoefening der ge
schiedkunde heeft grote wijzigingen on
dergaan, er was expansie door bijtrek
king van economie, politiek, sociologie,
cultuurgeschiedenis etc. Het aantal his
torici is sterk gegroeid.
Bij K. en O. ging hei doek
open
Vorstelijke emigranten
K. en O. begon gisteravond het toneel
seizoen met een opvoering voor de hou
ders van groene kaarten van „Vorstelijke
Emigranten", geschreven door Jacques
Devail, uitstekend vertaald door Ank van
der Moer en ten tonele -gebracht d-oor het
gezelschap „Comedda", dat hiermede voor
K. en O. zijn eerste opvoering gaf.
Het thema: „Russen in ballingschap", is
niet nieuw. We kennen ze in verschillen
de Europese hoofdsteden, maar dit stuk
van Deval is een van de beste stukken
over dit onderwerp, 't Is een stuk met de
klassieke humor een lach en een traan
Deze loggen echter dikwijls vlak naast
elkaar en zijn soms zelfs niet te schei
den, zodat dit het spelen lastig maakt
Ank van der Moer en Han Beutz van den
Berg hebben door hun spel, dat volko
men harmonisch was, deze moeilijkheid
overwonnen. Wat ons bij deze opvoering
opviel, was de harmonie van het geheel
De uitstekende, knappe, straffe regie van
Johan Meester, die er uithaalde, wat er in
zat en dit toch steeds deed zonder er „te
veel" uit te willen halen.
Hoewel we tegen sommige passages be
zwaar -hebben, kunnen we van het geheel
niet anders zeggen dan: een uitstekende
opvoering van een geestig stuk, waar
doorheen tooh telkens gehoord wordt het
droeve lied der baltóngen, die steeds de
stem van Rusland horen.
We wensen K. en O met deze inzet ge
luk en we hopen, met de heer De Wilde,
dat de houders van groene kaarten, ook
door deze opvoering goede propagandis
ten zullen worden. B.
Congres Ex-Pol. Gevangenen
heden in Leiden begonnen
Vanavond herdenkingsdienst in de
Pieterskerk
Vandaag, morgen, overmorgen en Vrij
dag wordt in onze stad het congres ge
houden van de Ned. Ver. van Ex-poli
tieke gevangenen uit de bezettingstijd.
Vanmorgen om half elf werden de
congressisten in de Stadsgehoorzaal ont
vangen. Handen werden geschud en er
varingen en belevenissen uitgewisseld.
Hedemiddag om drie uur werd het
congres officieel geopend, terwijl o
uur de ontvangst door het college
B. en W. plaats vindt, waarna om 6
de stille tocht langs het voorlopig
nument aan de Steenstraat begint. Wij
herinneren nog even aan de herdenkings
dienst, hedenavond in de Pieterskerk,
waarin hoopt voor te gaan dr K. H. E.
Gravemeijer van Den Haag. Aanvang 8
De congressisten betuigden hun grote
erkentelijkheid voor de wijze, waarop
Leiden logies ter beschikking heeft ge
steld.
Een recordstaat van dienst
Toen de kantonrechter gisteren de
Leidse opkoper H. K. Ph. v. d. R.
strengelijk vroeg, waarom hij, verd., geen
doorlopend register van goederen had
aangelegd, verklaarde deze sleutelstad
bewoner verbaasd, dat hij nog nooit zo'n
ding had gehad. Dat was toch niet nodig,
meende hij? Op des rechters vraag, hoe
lang hij zijn beroep al uitoefende, ant
woordde de man met evenveel onschuld:
„Van mijn geboorte af." Hetgeen de rech
ter wel wat lang vond. Het O.M. ver
klaarde hierop met vlakke stem. dat dit
een ernstige overtreding was, daar
'smans in gebreke blijven het opsporen
van diefstallen ten zeerste bemoeilijkte.
De eis was dienovereenkomstig 50
boete of 25 dagen hechtenis. De uitspraak
was ƒ20 of 8 dagen.
LEIDSE REDDINGSBRIGADE VIERT
13-JARIG BESTAAN.
Ter gelegenheid van haar 13-jarig be
staan organiseert de Leidse Reddings
Brigade op 23 September te 8 uur ir
Overdekte" grote wedstrijden en demon
straties, waaraan verschillende reddings
ploegen deelnemen.
beurten vervult, is rechtstreeks i
hü docent is aan de theologische op
leidingsschool te Djokja. naar Nederland
gekomen en beschikt derhalve over de
nieuwste gegevens omtrent de 6ituatie,
waarin de Zending van de Geref. Kerken
op Midid-en-Java zloh in de huidige can-
6tandiighed-en bevindt.
Gisteravond mocht de Leidse Gemeen
te genieten van het actuele woord var
deze leidinggevende figuur in de jonge
Javaanse kerken. Ds J. Plomp, Geref. pre
dikant te Leiden, leidde de spreker in.
Ds Poerbowijiogo stond in het eerste
deel van zijn gedetailleerd „verslag" stil
bij de ingrijpende gebeurtenissen van het
recente verleden. De oorlog heeft ook in
Indië veel vernietigd. Maar de hemelse
Landman heeft er voor gezorgd, dat het
plantje van de Zending niet onder de
laars van de bezet-ter werd doodgetrapt.
Integendeel! De kerk is wakker geschud
en voelt nu sterker dan ooit tevoren haar
eigen verantwoordelijkheid.
Spr. schetste in grote lijnen de ontwik
keling der Midden-Javaanse kerken. Wat
hebben zij- gedurende de oorlog veel te
doorstaan gehad. De moeilijkheden waren
grote omvang, dat men zich som
tijds met zeer veel bezorgdheid afvroeg:
„Hoe moet het nu verder?" Telkens weer
ervoer men echter, dat God Zijn Kerk in
stand hield, al woedde de hel nog zo
hevig.
De bevrijding bracht geenszins een di-
>cte oplossing van alle problemen met
zich mee. Veel geduld, liefde en toewij
ding moest men bezitten om de Javanen
ervan te overtuigen, dat zich achter het
werk der Zending geen macht van men
sen verborgen houdt, maar dat alleen
God, de Heer, er staat.
Thans zijn de omstandigheden in bet
leven der kerk weer min of meer nor
maal geworden. Bijbelkringen, catechisa
ties, kerkdiensten, Zondagsscholen en
kerkvergaderingen gaan gewoon door. En
dit alles dank zij de zegen van God, Die
lensen in Zijn dienst wil gebruiken.
In het slot van zijn boeiende rede wijd
de ds Poerbowijogo nog enige aandacht
de positie van en de situatie op de
theologische opleidingsschool. Overal
wordt de behoefte aan predikanten sterk
gevoeld. Ook hierin vormen de financiële
moeilijkheden een zwaar probleem.
Onder het zingen van „Een vaste
Burcht is onze God" werd voor de school
te Djokja gecollecteerd. Hierna kregen de
aanwezigen gelegenheid vragen te stel
len.
Speeltuinver. Westerkwartier"
Op Zaterdag 18 September a.s. wordt
's middags door de speeltuinvereniging
„Westerkwartier" een grote vliegerwed
strijd gehouden. Aan deze wedstrijd, die
om drie uur begint, zijn mooie prijzen
verbonden.
TELBUBGSE SPUITGASTEN WAREN
IN DE SLEUTELSTAD.
Gisteren hebben Tilburgse brandweer
lieden een bezoek gebracht aan Leiden.
Zij werden door hun collega's in de
brandweerkazerne ontvangen en brachten
een bezoek aan de Pieterskerk. In „Royal"
gebruikten ze het middagmaal en speel
den daarna een voetbalwedstrijd tegen
hun Leidse collega's. Het ontbrak hierbij
niet aan spanning. Eerst kort voor het
einde namen de Tilburgenaren de leiding.
Leiden spande zioh daarna nog even
extra in, maar had toch geen succes.
Na afloop bood commandant S. P. Ha
gendoorn de gasten een legpenning met
inscriptie aan. In „Royal" werd de dorst
nog gelaafd, waarna de Zuiderlingen
huiswaarts togen.
De Tilburgse commandant, Flameling,
kon niet meekomen.
Gewestel. en plaatselijke afj
vakgroep „Kappers-
bedrijven" exit
Het komt thans op werkelijke
eendracht aan!
Ofschoon de opheffing van de gewest*
lijke en plaatselijke afdelingen van di
vakgroep „Kappersbedrijven", ingaand
1 Sept. 1948. nu niet bepaald me
wezen werd aangezien, waren de Leid*
kappers gisteravond toch in „de Harmo
nie" bijeen om dit feit min of me
cieel te herdenken. De vergadering wj
uitgeschreven door het vroegere bestuit
o.l.v. de heer C. F. Lardee, die de 1
zamelde kappers het waren er helaaj
niet zoveel als men had mogen verwach
ten naar aanleiding van enkele „brani
dende kwesties" in het bedrijf, v>
grote vraagstuk van de eendracht plaatst!
De vernieuwing van de C.A.O. v
kapperspersoneel vraagt nl. van de pa
troons meer loon. Het fooienstelsel zj
moeten verdwijnen, naar veler menin|
en in elk geval zullen de tarieven m»
ten worden herzien. Voor heren-zake
zal de tariefsverhoging 20 pet. bedra
gen, voor dames-kappersbedryven
pet. Terwijl waarschijnlijk zal wor
den gepoogd het systeem van kassa
bons in te voeren voor de damessalon.
Tegen dit laatste rees al direct
eenstemmig protest, dat door de voorzit
ter te bestemder plaatse zal worden g* 1
deponeerd. Sommigen ook achtten en
tariefsverhoging van 20 pet te weinig
waar de lasten thans zoveel zwaardei
worden. Terwijl in dit verband ander
zijds ook werd gewezen op de vermin,
derde koopkracht van het publiek en
de als gevolg daarvan voorkomende i
ging van sommige kappers om concessie
te doen. Er zouden daarom bv. niet al
leen maximumprijzen, maar ook minina
moeten worden vastgesteld, aldus dea
sprekers.
Een uitgebreid debat ontstond c
wijze, waarop de Leidse kapperswereli
zich in de toekomst zal moeten organi
seren. „Hulp en vriendschap", bv. -
zuiver Leidse vereniging, zal in de toe
komstige publiekrechtelijke bedrijfsorga
nisatie geen plaats kunnen vinden. Dt
leden van deze vereniging zullen dus di
keuze hebben tussen de Ned, Kappers-
Bond (NKB) en de Ned. Vrije Kappers-
bond (NVK), terwijl ook verwacht mag
worden, dat de Christelijke en R.-K
organisaties te Leiden, afdelingen zujjei
vormen.
Dat er minstens contact zal moeten z
daarover waren allen het eens, terwij!
men ook wel overtuigd was, dat het 1
intense samenwerking zou moeten komea
De totale eenheid van de kapperswereld
echter leek de meesten een illusie.
Namenlijst troepentransportschip
Zuiderkruis
Op ons bureau ligt vanaf heden ter
zage de namenlijst van de militairen, dii
met het troepentransportschip „Zuider
kruis'' uit Indië naar huis terugkeren.
Het jubileumcomité voor het
laatst in functie
Indachtig aan het gezegde: vo-
hoort wat, had het Jubileumcomité gis
teravond al zijn medewerkers uitgeno
digd voor een filmvoorstelling
Trianontheater, waar behalve de film
van de inhuldigingsfeesten, ook de „film
van de week" werd vertoond. Na afloop
begaf het gezelschap zich naar „In den
Vergulden Turk", waar allereerst
voorzitter van het Jubileumcomité, dr ii
P. C. Lindenbergh, uitvoerig woorden van
dank sprak, in aansluiting waaraan hj|
de heer en mevrouw Van Kinschot geluk,
wensen aanbood in verband met hun zil
veren huwelijksfeest. Aan mevr. Van
Kinschot-Dorhout Mees werden bloemen
overhandigd. De burgemeester die dankte
voor de aardige attentie, huldigde het
Jubileumcomité voor de wijze, waarop
het de zo zeer geslaagde jubileumfeesten
in Leiden had voorbereid. Het gezel
schap „De Post" zorgde deze avond voor
de muzikale noot-
„Vroede vaderen" van Voorschoten bijeen
OVER HET ONDERWIJS
De spoedeisende raadsvergadering van
gisteravond was belegd met het oog op
de benoeming van de boventallige leer
kracht aan de openbare school. Daar de
eventueel te benoemen onderwijzeres
een opzegtermijn van twee maanden in
acht zou moeten nemen, was het nodig
spoedig tot een beslissing over te gaan.
Door de raad werd met algemene stem
men benoemd mej. G. J. Kuipers, onder
wijzeres aan de o.l. school, Emmen VI,
wonende te Emmen.
Door het R.K. schoolbestuur was een
aanvrage ingediend om, overeenkomstig
art. 72 der Lager Onderwijswet 1920, de
benodigde gelden te mogen ontvangen
voor de aanschaffing van nieuwe school-
meubelen, alsmede leer- en hulpmidde
len ten behoeve van de R.K. meisjes
school en voor een vergoeding voor de
te gebruiken nieuwe lokaliteit.
Blijkens de toelichting was de aan
vrage te splitsen in vier onderdelen, en
1. Voor aanschaffing van nieuwe
schoolmeubelen voor een nieuw in ge
bruik te nemen lokaliteit;
2. voor aanschaffing van nieuwe leer
middelen voor het zesde leerjaar;
3. als 2 voor de drie laagste klassen;
4. voor de bovengenoemde gebruiks-
vergoeding.
Het sub 1 genoemde nieuwe lokaal zal
Spionnaqe
Contra- Spionnage
door Willy le Com te
Duits geivroet in Den Haag
Het enige resultaat van deze publiciteit
vas, dat de Japanners en Nazi's nog ge
heimzinniger te werk gingen dan tot nog
toe. Maar Molotoif had in zoverre succes
dat de gehele wereldpers het ganse jaar
1936 vol stond over het geheimzinnig ge
doe in Berlijn.
Eind J-uli 1936 kreeg Krivitsky
uit Berlijn, dat de door hem urtg<
mannen er in geslaagd waren het totale
archief betreffende de gevoerde onder
handelingen te .stunten". Zij hadden
kans gezi-en zich te infiltreren in de Duiit-
Geheiime Dienst, welke de telegram
men, die Osj-ima met. zijn regering in To
kio wisselde hadden afgeluisterd en ont
cijferd
Op 8 Augustus 1936 ontving Den Haag
bericht, dat de Russische spion die de
op weg
Amsterdam.. Krivitsky stapte
in zijn auto en reed in razende vaart naar
- - - - - -- - - Op de Rijlks-
n Amsterdam
ear dus te allen tijde op ingesteld zijn een
eventuele inval te verwachten. Wanneer
zij dus hun gehele apparaat in Den Haag
in code gesteld: Na een uur hard
werken beschikte men over alle gewenste
gegevens. Van-uit Nederland kon Krivits
ky geen code-telegrammen verzendon,
Moskou werd overgeseind.
En zo werd vanuit Den Haag een aller
belangrijkst onderdeel der internationale
SPMaa-r hef herenhuis Cedebesstnaat 32 in
Dan Haag verborg natuurlijk géén W. G.
Krivitsky, op de deur stond: Dr Martin
Lessner, en bij de vreemdelingenpolitie
stond hij ingeschreven als Lessner, dr
Martin, Oostenrijker, beroep: kunsthan
delaar. En wanneer „dr Lessner" bui
ten Nederland op reis ging toonde hij een
pas waarop stond: Ir Eduard Miller, Oos-
het echter thans heel wat gemakkelijker
dan vóór de tweede Wereldoorlog. Tegen
woordig beschikken zij over een Ambas
sade in het rustige Park 2k>rgvLiet, be
staande uit drie van de grootste villa's, on.
der ling verbonden. Maar de Celebesstraat
kondein zij blijkbaar niet vergeten. Tot
voor enkele maanden woonde in een der
tijdje bij een bevriende relatie had ge
woond. geëmployeerd bij één der Oost-
Europese Staten, aan de Ruyohrocklaan...
Zelfs de zielige overblijfselen en invloe
den van de Duitse Geheime Dienst zijn
af en toe in Den Haag te signa-leren. Oud-
politieke-delinquenten begroeten elkaar,
wanneer zij hun meldingsplicht moeten
vervullen aan het bureau aan de Java-
straa-t met ODKO, wat zoveel wil beteke
nen als ONZE DAG KOMT OOK. De ro
mantiek van een Admiraal Canaris, een
Frank, Mundt en Rauter spoort deze on-
voorzichtigen aan de koppen weer bij el-
wraak vervulde lieden om bij dreigend
gevaar 'onmiddellijk te kunnen Ingrijpen,
hoewel het vrijlaten en weer gevangen
nemen van een Joseph Sohreieder na
tuurlijk niet bijdraagt onevenwichtige ele
menten te beletten links en rechts van
worden ingericht in het houten
bouwtje aan de Veurseweg op het terrein
huize Blijdorp. Zodra de nieuwe,
Finse school, gereed is, zullen de thans
aan te schaffen meubelen In deze school
worden gebruikt. Hier worden dus geen
overbodige aanschaffingen gedaan
Slechts worden de nieuwe meubelen tij
delijk in het noodlokaal geplaatst en ge
bruikt om daarna naar het nieuwe ge
bouw te worden overgebracht.
De sub 2 en 3 vermelde aanschaffingen
betreffen niet vervanging van door lang
durig gebruik versleten leermiddelen
deze komen dus in principe ook voor
vergoeding ex-art. 72 in aanmerking. De
wenselijkheid, aldus de toelichting, oi
noodzaak van de aanschaffing
nieuwe methode natuurkennis vermogen
wij niet te beoordelen. Daarom hebben
wij het hoofd der R.K. meisjesschool ge
vraagd te trachten een advies van de
inspecteur te verkrijgen. De inspecteur
heeft echter geantwoord, dat ingevolge
de L.O. Wet '20 zijn advies eerst
vraagd wordt, als de raad zijn medewer
king heeft verleend. Hoewel' B.
deze regeling niet geheel bevredigend
achten omdat het huns inziens uit
gesloten moet worden geacht, dat dl
raad zonder deskundig advies kan be
oordelen. of een aanvrage de .normal!
eisen" overschrijdt zal de raad zich
hierbij moeten neerleggen.
De heer Van Dodeweerd (A.R.) vond
dit ook niet de juiste methode. Wat ge
beurt er nu, indien de raad er accoord
mee gaat en het advies van de inspec
teur negatief is? Dan worden de gelden,
aldus de burgemeester,
Uit de eveneens overgelegde begroting
blijkt, dat deze wordt geraamd op
f 2177.70. De vergoeding huur zal f 7 per
week bedragen. Zonder hoofdelijke st
ming werd dit voorstel aangenomen.
De heer Griffioen (C.H.) wees op dl
slechte bestrating tussen de panden van
de heren Parlevliet en Cuilenborg In de
Schoolstraat Behoort dit gedeelte
de weg aan de provincie of aan de
meente? De burgemeester zal dit naj.
Wanneer krijgen we het éénrichtings
verkeer in de Schoolstraat? Besprekin
gen werden gevoerd met de verkeers*
uit
maar nog geen oplossing is gevonden.~Bi]
gerucht werd vernomen, dat ook de
denstand om éénrichtingsverkeer
vragen. Indien dit laatste juist is, be
hoeft het niet langer uitgesteld te
den. Wethouder Schrama wees nog op
de bochten by raadhuis en Wijngaarden
laan, welke genomen kunnen wo
met een snelheid van hoogstens 25
Mevr. Romeyn (P.v.d.A.) zal nog
jaartje moeten wachten op een beteri
bestrating van HofwegSt. NicolaaspaA
