KONINGINNEZEGELS
\i\S^.v=y^ /V VI
DEN VADERLANT GHETROUWE
(Vervolg van biz. 14)
apparaat. Met oliewinning is thans een
aanvang gemaakt. In welke mate de
ontwikkeling hiervan kan plaats hebben,
is nog niet vast te stellen. Zoutwinning
zet zich door.
In dit artikel is het niet mogelijk de
grundstoffen-ry zelfs enigszins gedetail
leerd te bezien. Gelukkig is Nederlands-
Indië één der rijkste grondstoffen-bases.
Het neemt onder de olie-producerende
landen der wereld de vijfde plaats in, en
op het gebied 'der cultures zijn daar
wonderen verricht. De toekomst zal
Vijftig jaar
De postzegelspiegel vat
belangrijke historische e
culturele gebeurtenissen.
Door G. J. PEELEN
liggende vijftig jaar
e Maar eerst het ltroningsjaar, i
vergeten scheen, te zijn, 6 Sept. 1898 bracht
nadrukkelijker
Koningin, in volle koninklijke waardigheid.
70 millioen zielen tellend, elkaar voort
durend by te doen staan.
De industrie, welke zich in Nederland
in een halve eeuw zo merkwaardig heeft
ontwikkeld, is dus voor haar taakvervul
ling, om mede aan de handelsbalans een
draaglijk figuur te geven, aangewezen op
aanvoer van verreweg het grootste deel
der grondstoffen uit het buitenland.
De grondstoffen-belemmering moet dus
door het verkeer en de handel worden
opgeheven. Dat ligt ons volk wel. Handel
en verkeer in de breedste zin van het
woord krijgen alzo steeds groter taak,
beide ook in Het verlenen van hulpdien
sten aan andere landen, op de meest
moderne wijze. Zichtbaar voor ieder, die
oplet, onderging het verkeer op alle ge
bied een metamorfose. Set zeilschip ver-,
dween van de zeeën, tn op de binnen
wateren is het een zeldzame verschijning.
De vissersvloot bouwt de zee, niet meer
wachtend op gunstige wind. Treinen
rijden voor een groot deel op electrische
energie. De lucht wordt doorkliefd door
het nieuwste type schip, en de Neder
landers slaan hier een goed figuur.
Het rijwiel, waarvan de berijder vóór
50 jaar in verscheiden gemeenten moest
afstappen, wanneer vee in 't zicht kwam,
heeft geryak en economisch voordeel ge
bracht aan millioenen, en gehele streken
mèt de bevolking mee opgeheven; de auto
heeft de weg veroverd en de 45 km
grootste snelheid van de race Parys
Amsterdam uit het jaar 1898 roept een
glimlach op; de motor heeft de binnen
schippers onafhankelijk gemaakt van
man of vrouw aan de lijn, jager met
paard, of wind in het zeil. Het wegennet
wordt aangepast aan de behoeften en het
h»»eft Nanoleon's grote opzet in elk op
zicht geslagen, afgelegen streken verlost
uit het isolement, al heeft de weg zelf
in vele gevallen van zyn aantrekkelijk
heid verloren. De binnenwateren blijven,
aangepast aan de eisen van het heden,
steeds verder doordringend, ter beschik
king van de transDorteur en handhaven
he» oud-vaderlandse gebruik-
Zo, In het kort, is het heeld geschetst
van de wijze.' waaroo Nederland in een
halve eeuw zijn taak on maatsehnnnelijk
gebied heeft vervuld. Fter js Wat groots
verricht onder Gods zegen.
W
Hoe het de mens verging als geeste-.
lyk wezen in de halve eeuw, in welke
het aanzien van zó ontzaggelijk veel zich
wijzigde? Het antwoord op. deze vraag
valt buiten mijn bestek. Gememoreerd
wordt slechts dat de sociale gedachte van
het geschapen zijn van de mens naar het
beeld Gods veld won, tengevolge waar
van de maatschappij zich opmaakte om
dreigende en aanwezige ethische gevaren,
welke niet minder zullen worden bij
Voortgaande industrialisering, zoveel mo
gelijk te keren, en de Overheid zich
daarbij een groeiende taak zag aar^e-
Het zij Koningin Wilhelmina gegeven
straks nog vele jaren te mogen aan
schouwen, dat Haar volk het "beste van
zijn krachten inzet voor de welvaart van
de Nederlandse stam.
bij oppervlakkige bezinning, afgebeeld op de zegels (afb. 2)
Prof. Stang gaf i~
mogelijk scheen.
Ging het over een korter tijdsbestek, dan geslaagde portret
zou het mogelijk geweest zijn, aan de hand met diadeem
van de postzegels alleen al een overzicht lijsting
over de voorbije jaren te geven.
Immers, de laatste tientallen jaren is
steeds weer de postzegel de spiegel gewor
den van de belangrijke historische en cul
turele gebeurtenissen in een land niet al
leen, maar zelfs van de geest en de gedach-
tengang van een bepaald volk.
Bij iedere herdenking en gebeurtenis van
groter belang plegen thans de gelegenheids
zegels te verschijnen in tegenstelling
eerste vijftig jaren der postzegels, toe
in jaar uit dezelfde zegels in omloop ble
ven, tot een verandering in het staatsbe
stuur, meestal het overlijden van de souve-
rein, tot een nieuwe uitgave noopte. Zo was
het ook nog gedurende de eerste helft van u
het jubileum, dat wy Nederlanders thans „en (ajb 7)
viéreq. Een overzicht van alle gebeurtenis-
sen in deze 50 jaar, alleen aan de hand van
de postzegels zou dus stellig niet moge-
Gelukkig hoeft dat ook niet, daar de
redactie ongetwijfeld vele deskundigen op
allerlei gebied bereid gevonden heeft, voor
hun speciale terrein een terugblik moge
lijk te maken.
zijn kopergravure het
1 pril-jonge majesteit-
hermelijnen kraag. De om-
^■de *""v dier 1
dagen, wat pompeus en druk,
waardigheid van portret en omlijsting, een
waar juweeltje (afb. 16).
In Indië liepen ondertussen, sinds 1934 de
portretzegels, naar het ontwerp van Ir. A.
Kreisler, fleurige vriendelijke zegels, maar
slecht van gelijkenis (afb. 18).
Veel beter waren de Konijnenburg-zegels,
die in het begin van 1940 verschenen
(afb. 17).
Iedereen was oprecht verheugd over deze
nieuwe aanwinst, doch de vreugde was
maar van korte duur, want reeds in Aug.
1940 werden deze zegels door de bezetter
verboden en vervangen door de „tralie-
Maar in Oost-Indië handhaafden ze zich
tot de Japanse bezetter kwam, die het Ko-
ninginnebeeld plomp overdrukte met zyn
„Dai Nippon" (afb. 24). Deze smaad
bleven.
1 in Nederland gelukkig bespaard ge-
Maar ook toen bleef het Koninginnezegel
werd in de grote reeks
lagere waarden, die het vol
gend jaar begon te verschijnen,
naar de nieuwe gravure van
Monchon aanzienlijk verso
berd, en zeker niet tot nadeel
van het geheel (afb. 3).
Lange jaren bleef dezelfde
beeltenis gehandhaafd, tot het
stylistisch behandeld,
nieuw portret, gerijpt, met be
houd van de gave schoonheid,
ip aansluiting op de afbeel
dingen der drie Oranje-konin-
j beeltenis
ive op de zegels
ar het ontwerp
Konijnenburg
Ook de Koloniën, zoals
toen nog, zonder kans op pro
test, onze overzeese
delen noemden, lieten
nog bewaard ifi het Koninkrijk. West-Indië
was er ook nog! Deze gebiedsdelen waren
gebieds- echter afhankelyk van de aanvoer uit Ne-
ich by derland r-
1 Mei 1940, uit Nederlands-
die
H.M. in vol ornaat vertoont
(afb. 10).
Dit jubileummotief, enigszins
gewijzigd diende in de West zegels
nog acht jaar daarna voor de
gewone frankeerzegels (afb. 9)
Toen ook deze verbinding verbroken
werd, en de voorraad uitgeput raakte, kwa
men Engeland
te hulp.
1 Amerika als leveranciers
Engeland ontworpen en gedrukte
>or Curagao grepen terug naar
jeugdfoto (afb. 23).
Bij de in Amerika gedrukte zegels voor
Trouwens, na de eerste ja- Suriname werd gebruik gemaakt van de
-en. waarin de zegels voor de Londense foto. die ook bij ons in de bezet-
"et "'I. tingstijd van hand tot hand ging (afb. 21).
rr"*t H"* op de sobere
portret werd ook gebruikt voor
de midden 1944 in Londen uitgegeven
nninuin zegels, bestemd voor de post van de Neder-
Pro?. Jan Veth land» koopvaardijschepen (a[b. 20) Dei.
(afb. 4). is haast nog sympa-
West-Indië
Ik kan me daardoor strak houden aan bet
mij toebedeelde onderwerp: de Koninginne-
beeltenis op de zegels, gedurende deze vijf
tig jaar verschenen. En de allereerste, op
pervlakkige recapitulatie daarvan, deed
me, hoewel ik de zegels van ons Koninkrijk
wel meen te kennen, toch nog verbaasd
staan over de uitgebreidheid van mijn
werp.
gedu
schone
Koninginnezegeltjes hebben
de deze vijftig jaar steeds gehad, zonder
enige onderbreking, want waar de Duitse
bezetting in Nederland, en de Japanse in
Nederlands Indië plaatselijk een onderbre
king bracht, zorgde toch West-Indië
de glorieuze voortzetting de;
Maar hebt u zich tevoren wel eens ge
realiseerd hoeveel verschillende Koningin-
neportretti'iv VI in die vijftig jaar Wel ge
had hebben, symbolen op onze brieven naar
o ui ten. dat in Nederland de troon der
Oranjes hecht stond, en bleef staan, ondanks
revoluties en veranderingen in de bestuurs
vorm van andere landen? Ik was zo geluk
kig ze alle bijeen te kunnen brengen als
illustratie van dit artikel en we zullen
trachten ze samen, volgens de opstelling in
de afbeeldingen, op de voet te volgen.
Reeds vóór de kroning
trouwd met de beeltenis
Koningin, op de zegels.
Naar de foto van de toenmalige hof-
fotograaf Kameke verscheen in 1891 een
nieuwe serie zegels door iedereen populair
Nog een jf, "waarin de polsslag i
de nieuwe tijd slaat. Opslagterrein
tanks van de Nieuwe Matex te
Vlaardingen.
thieker,
fragieler dan die va
chon (afb. 2. 3).
Na deze uitgave van 1905, volgde in 1913
een tweetal nieuwe portretten, naar gra
vures van D. Harting, de koningin tussen de
bracht dus niet zo heel veel variatie in de
koninginneportretten, maar na 1923 komt
er meer afwisseling.
Bij gelegenheid van de Intern. Postzegel- SHU!.».
tentoonstelling in den Haag (1924) komt op zijn/zegels te kunnen
het eerder bevrij
de Zuiden van ons land en werden na de
bevrijding in geheel Nederland opgebruikt,
naast de weer in ere herstelde en met ho
gere waarden aangevulde Konijnenburg
zegels (afb. 19).
Ook de in Amerika gedrukte z.g. bevrij-
'- Nederlandsrlndië brengen
het
(1924)
beeltenis ni
ontwerp van Prof. Jan Veth naar voi
zich voor de gewone frankeerzegels hand
haafde tot begin 1940 (afb. 11).
Werd in de bezette delen van "het Konink
rijk slechts in de besloten kring van het
eigen gezin de,geboorte van Prinses Mar-
i-_j ,eer gcjujt_
triumfantclijk
der afgebeeld r
huidige
Hio dc ,se.rie^an 1943, ter gelegenheid van
aie dit heuglijk gebeuren in Suriname en Cura
sao verschenen, zien we H.M. als grootmoe-
de jonggeborene op Haar
schoot temidden van het voltal
lig Koninklijk gezin (afb. 22).
Hoe mooi. qua zegels, do
Konijnenburg-ontwerpen ook
waren, ze waren tenslotte al
weer zeven jaar oud. Zeven
zware, drukkende jaren, die niet
nalieten' hun stempel te druk
ken op .onze Landsvrouwe
Treffend en waardig komt
dat naar voren op het jongste
portret op onze zegels, naar het
ontwerp van Hartz (afb. 20 i
Een wondermooi, evenwichtig
zegel, dat direct aanspreekt
door zijn waardigheid en ver
heven rust. Het zal een toer zijn
voor de ontwerper van de zegels
voor het vijftigjarig regerings
jubileum de schepping; van
Hartz te overtreffen.
Geve God, dat Nederland zich
nog lang verheugen mag in de
beeltenis van onze Koningin, op
de zegels, die als ambassadeurs
van het Koninkrijk naar alle
windstreken der aarde dc ge-
interesseerde vreemdeling
boodschappen: „Ziet ge, ik kom
uit de lage landen aan de zee.
waar een fiere Oranje-vorstin
met ere en waardigheid de
kroon draagt
Doch daartussen zijn verscheidene bij
zondere uitgaven verschenen.
In 1927 verschijnt een serie ten bate van
het Rode Kruis» waaronder ook de 7Vi ct,
met een nieuw portret naar het ontwerp
van mevrouw Reitsma Valenpa (afb. 12).
Een drietal hogere waarden, in 1931, foto
montages van Piet Zwart, geeft een foto
van H.M. in cirkel (afb. 13).
Vorstelijk, in de volle zin van het woord,
is het ontwerp van Fokko Mees, voor het
koninginnezegel uit de serie voor het natio
naal crisiscomité in 1934 (afb. 14). In dit
jaar werd de Koningin weduwe, en het zijn
de zegels van West-Indië die hieraan^ her
inneren, door de z.g. sluierserie,
Mees, één' van de allermooiste koninginne
zegels die we gehad hebben (afb. 15).
In 1938. bij het M-J.ri, „(„inffjublteum Z'
komen we prachtig voor de dag met de l Veroond.
voortreffelijke herdenkingsz'egel, naar het FNS
ontwerp van Pyke Koek. In zijn sobere LEO LENS
Nederland en Oranje
Mijn land is het land van de bonte parade
Van denkers en daders, van adellijk bloed.
Zy schrijven historie met pen en met spade,
Ze staan voor de vreé en de vrijheid, als
Ze minnen Oranje, dat fier heeft gestreden
En strijdt voor het volk en der vaderen
[grond.
Fokko Ze kennen de kracht van het roemrijk
[verleden:
3A\nOU±3HD ±NVnd3QVA N3Q
a
