SCHRIFTKUNST
in dienst der Heilige Schrift
IfUi
tjn
000
zal op
zijn
u
Oliebollen
NTEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 10 JULI 194S
(Van één onzer redacteuren)
Wij schrijven, herschrijven en schrijven nog den heiligen Name van God'
Het is alsof deze woorden van Gezelle de schriftkunstenaar Gerrit Jan
Haalhoom uit Utrecht een blijvend richtsnoer zijn geworden. Hij heeft,
toen hij belijdenis deed van zijn predikant de opdracht meegekregen, die
eens aan de apostel werd gegeven: „Schrijf, want deze woorden zijn waar
achtig en gertouw."
Baanbrekend werk van
G. J. Haalhoom
Met zijn schriftkunst wil Gerrit Haal
hoom de teksten en wandplaten, in doop-
kaarten en kalenderschilden de verkon
diging van het Woord, dienen.
Men zegt wel eens, dat de vorm-er niet
toe doet, dat het alleen maar op de inhoud
aankomt. Maar moeten beide geen een
heid vormen? Is het niet zo, dat een
schone gedachte in klare taal moet
den uitgedrukt? Past bij
niet een artistieke lijst? Zal een melodie
niet te beter de luisteraar aanspreken,
tyanneer zy door passende harmonieën
w.ordt vergezeld?
Waarlijk het uiterlijk doet er veel toe.
C?ok het kerkelijk leven vraagt eigen
kerkelijk verantwoorde vormen, en het
is vierblijdend, dat kerkelijk Nederland
in d.e kunstenaar Gerrit Jan Haalboom
een figuur bezit, die zich dagelijks bezig
houdt' de woorden der Schrift te schrij
ven iio een vorm, die beantwoordt aan
hun eigen sprake. Opgeleid tot tech- willig
nisch tekenaar is hij
als ^zodanig enkele
jaren" werkzaam ge-
wee? maar de he
istelling van de
Vïans 29-jarige ging
^ffnmer uit naar ver
betering van de wijze
waarop de Kerk het
geschreven Woord
Waren er geen grote
misstanden in deze?
Wie herinnert zich
niet de suiker-zoete
zondagsschoolkaartjes,
de monsterlijke flu
weelteksten of de door
vergeet-mij-nietjes om
rankte bijbelwoorden?
Haalboom is krach-
.tig tegen deze wan
smakelijkheden opge
treden. Hij begeerde
geen kunstschrift,
maar wel een schrift
kunst, die aan elke
tekst het specifiek karakter wil geven.
Zou een gebed niet anders geschreven
moeten worden, dan een loflied? Past
bij het eerste niet een lettertype, dat het
ten hemel stijgende accentueert
hoort bij het schrijven van een lofzang
niet een feestelijke letter? Bij voorkeur
gebruikt Haalboom het sobere en klas
sieke zwart en het juichende rood. Met
de stalen pen worden de letters direct
„in het net" op papier gezet, geschreven,
want tekenen doet Haalboom niet. Hij
schrijft en dat geeft een stoer en tevens
levenswarm karakter aan zijn werk.
Het is verheugend, dat Hervormde,
Lutherse en Gereformeerde kerken op
drachten aan deze kunstenaar geven.
Want wanneer de kerk haar leden iets
meegeeft in de vorm van belijdeniskaart
of doopboekje, dan komt het er wel zeer
op aan hoe de kerk haar boodschap
brengt. Wil er overeenstemming zijn tus
sen inhoud en vorm, dan zal de kunste
naar de geestelijke achtergrond van de
tekst in zijn werk tot uitdrukking moeten
brengen.
Wtfd perspectief.
Wijd is het perspectief, dat Haalboom
voor zijn werk zich heeft gesteld. Zijn
•r, om met Luther te spreken, geen
woorden uit de Schrift, die het waard
zijn telkens onder de aandacht gebracht
te worden? Mogen zulke teksten niet de
wanden van het kerkgebouw sieren?
Moeten ook de kerkelijke bladen in hun
uitvoering niet het eigen karakter der
gemeenschap, die zij dienen, laten uit
komen? Zal de dagkalender niet tevens
het christelijk karakter van zijn bood
schap accentueren? Ook het borduren
van kansel- en avondmaalstafelkleden
heeft Haalboom in zijn objecten betrok-
srhUrfpriilien- Zel*s heeft hij het plan in Septem-
- ber een atelier daarvoor in te richten.
Ook ziet hij de noodzaak in dat opschrif
ten van grafstenen en zerken een st
volle verzorging krijgen.
Tevens ziet Haalboom zich een taak
de vormgeving van avondmaalsstellen
werkt hij eraan gebeitelde opschriften
panelen een betere vorm te geven.
Bij dit alles wil hij het Woord, het
hart der Kerk, dat in de verkondiging
voortleeft en in het letterschrift wordt
vastgelegd, als een goed werkmeester ge-
vreugde dienen.
Het borduren van kleden voor kerkelijk gebruik,
naar ontwerp van G. J. Haalboom.
Kabinetsformateur krijgt
het niet gemakkelijk
Prinses-Regentes ontving vice-
pres. R. v. S. en Kamer
voorzitters
(Van onze Parlementsredacteur).
Gisteren hebben verschillende toekom
stige fracties van de Tweede Kamer ver
gaderd. uiteraard om zich te beraden ovet
de uitslag der verkiezingen en de hierna
nodige kabinetsformatie.
's Middags heeft de Prinses-Regentes
mr J. R. H. van Schalk, voorzitter der
Tweede Kamer, in audiëntie ontvangen.
Van te voren had zij advies ontvangen
van jhr mr F. Beelaerts van Blokland,
vice-voorzitter van de Raad van State en
prof. mr R. Kranenburg, voorzitter van
de Eerste Kamer.
Naar wij vernemen verwacht dr Beel,
dat hem weer zal worden verzocht, een
kabinet samen te stellen en wel zelfs zeer
spoedig en naar verluidt, zou hij van plan
zijn, deze opdracht „in beraad te hou
den", hetgeen betekent, dat hij in prin
cipe bereid is, opnieuw een kabinet te
Deze kabinetsformateur zal het overi
gens niet gemakkelijk krijgen. Daar is ïr
de eerste laats de kwestie van de bezet
ting van de post aan Overzeese Gebieds
delen. Nu de Partij van de Arbeid enige
zetels verloren heeft en daardoor de af
stand tussen K.V.P. en P.v.d.A. wat groot
te betreft vrij aanzienlijk is toegenomen,
is het mogelijk, dat de eerste partij
staan zal, een minister voor deze belang
rijke post te leveren. Was de P.v.d.A. niet
geslonken, dan zou, gelijk wij reeds
der hebben geschreven, de heer Joekes
(Arb.) een goede kans hebben gemaakt.
Dan is er de post van Buitenlandse
Zaken. Het vrij „kleurloze" beleid var
minister Van Boetzelaer heeft nu niet be
paald veel enthousiasme gewekt. Blijk
baar is men thans bereid, voor deze post
een uitgesproken partij-figuur ti
ien. Het spreekt vanzelf, dat ook hie;
r de Partij van de Arbeid en de K.V.P.
het touwtrekken gaan: voor de e
is favoriet jhr Van der Goes van Naters
zoor de andere mr Sassen, beiden
Tweede Kamerleden.
n is het zeker, dat minister Witte-
niet terugkeert aan Binnenlandse
Zaken. Ook hiernaar kijkt de P.v.d.A. met
geïnteresseerd oog. En tenslotte heeft
minister Gielen eigenlijk te kennen ge
geven, liever niet weer excelleentie tt
-den. Er is, zo vernemen wij echter,
reeds by voorbaat een beroep op hem
gedaan om toch Onderwijs te blijven be
heren, temeer daar hier enige zeer be
langrijke wetsontwerpen in een vrij vei
gevorderd stadium van voorbereiding
zijn, zoals de Pers-wet, de Radio-wet
de Kweekschool-wet.
De toekomst zal ons over dit alles wel
Ds S. S. de Vries vijftig jaar Zendingspredikant
Dinsdag 20 Juli a.s. zal het 50 jaar ge
leden zijn, dat ds S. S. de Vries in
als Zendeling op de jaarvergadering
het Nederlands Zendelinggenootschap te
Rotterdam, naar Oost-Java werd afge
vaardigd. Veertig jaren lang heeft ds De
Vries de Zending actief gediend, waarna
hij in 1938 emeritaat ontving. Hij is thans
Wassenaar woonachtig. Ds De Vries
;en van oudere Zendingsarbeiders, die
de overgang van de patriarchale tijd
van de zelfstandigwording der kerken
Indië heeft meegemaakt.
Jt psaA.<ri32:8
Amsterdams Beursoverzicht
Amsterdam, 9 Juli.
In de algemene tendenz van de fond-
tenmarkt was heden geen merkbare wij-
ziging gekomen De koersen bewogen
zich merendeels rondom het vorig peil
en de afwijkingen waren zeer gering.
Een uitzondering vormde Aku, waarin
nogal iets omging in verband met de
aangekondigde jaarvergadering en het
binnenkort te verwachten verslag. Het
dividend van de Aku is nog niet bekend,
doch kennelijk vooruitlopend op de jaar-
itukken, waren de aandelen gevraagd en
aan de vaste kant. Na de opening op
163% werd 167 bereikt (gisteren 163%)
doch hierop bleef de koers niet volkomen
gehandhaafd, zodat het slot kwam jp
circa 166 Niettemin vormde, Aku de ge
hele middag de afdeling ter beurze, waar
naar de grootste belangstelling uitging
Daarentegen hadden de andere hoeken
vrij algemeen een betrekkelijk stil voor
komen- In de laatste tape reageerde Aku
nog iets verder zodat zij per saldo de
markt verlieten op 164%.
De markt der Indische cultuurfondsen
wist zich goed te handhaven en na een
reeds betere opening, had het koerspeii
de neiging om nog iets verder aan te
trekken Amsterdam rubber kwamen op
166 HVA op 223 en Deli Mij op 158
De oud-politieman te Velsen, Noor
man, die o.m. 4 Joodse kinderen aan de
Duitsers overleverde, is door het B.G. te
A'dam tot levenslang veroordeeld (eis
Na in de Zendingsarbeid door zijn
schoonvader, J. Kruyt Sr., te Modjowarno
te zijn ingeleid, kreeg hy in 1900 een zelf
standige werkkring te Segaran (Modjo-
kerto). Het grootste deel van zijn zende
lingsleven bracht hij door te Swaroe
(ten Zuiden van Malang). Hij zag zich
voor de zware taak gesteld Christenge
meenten, die door landontginning waren
ontstaan, tot zelfonderhoud op te voeden.
Dit waren de gemeenten: Peniwen, Wo-
noredjo, Sitiardjo, Rowo-trate, Tambak-
asri, Tambakredjo. Sendangbiroe en
Poedjiardjo.
Te Swaroe legde ds De Vries, door de
ziekenbehandeling ter hand te nemen,
de grondslag voor een ziekenhuisje, dat
voor de oorlog met Japan als hulpzieken
huis ressorteerde onder het centrale
Zendingsziekenhuis „Soekoen" te Malang.
Door zjjn initiatief werden in de Chris
tengemeenten poliklinieken gesticht.
Ook op het gebied van het Zendings-
onderwijs heeft ds De Vries zijn sporen
verdiend. In al de Christengemeenten
het Zuid-Malangse, bouwde hy scho-
Ds C. W. Nortier voor de NCRV
In de door de Nederlandse Zendiings
Raad geprojecteerde serie radiotoespra
ken over de Zending zal de C. W. Nor-
tier, secretaris voor publiciteit van het
Zendingsbureau te Oegstgeest, Maandag
avond 12 Jufli van 8.459.05 uur voor de
N.CJt.V. spreken over het onderwerp:
„Dr B. M. Schuurman, Zendeling by de
Gratie Gods".
len en wist het peil van het onderwijs
zó op te voeren, dat de Zendingsscholen
in die gebieden volgens het getuigenis
van de Gouvernementsinspecteurs
de beste golden van de Zendingsscholen
in Oost-Java.
Ds De Vries was een stille, stoere wer
ker, die in de Zuid-Malangse Christen
gemeenten de grondslag legde, waarop
nu de Oost-Javaanse Kerk kan vo
bouwen,
Drs J. Zijlstra te Rotterdan
gepromoveerd
Vele
deze
aula van de Ned. Econ. Hogeschool te Rot
terdam aanwezig bij de promotie van de
heer J. Zijlstra, lector aan deze hogeschool
en benoemd tot hoogleraar aan de V. U.
Deze promotie geschiedde met lof, op het
proefschrift: „De omloopsnelheid van het
geld en zijn betekenis voor geldwaarde en
monetair evenwicht". Prof. dr Zijlstra werd
in 1918 geboren en deed ln 1945 doctoraal
examen te Rotterdam. Direct werd hij be
noemd tot assistent aan deze school, later
tot hoofdassistent en lector. Hij was enige
tijd praeses van de SSR ln Rotterdam en
maakte deel uit van de CNV-i
bestudering van de bezitssprelding.
Een Nederlandse orde van Advocaten.
Ingediend is een wetsontwerp tot in
stelling van een Nederlandse orde van
advocaten, een centraal orgaan, dat be
staan zal uit alle Nederlandse advocaten
dat niet alleen repressief kan optre
den, doch ook verordenende bevoegdheid
heeft. In hoofdzaak is het ontwerp van
het bestuur der Ned. Advocatenvereni-
ging gevolgd, aldus de Regering.
Volgens Reuter schat men in Johore de
communisten in Malakka op 100.000 man.
Onlangs hebben zy in de staat Pahang
versterkingen aan land gezet. 2 Commu
nistische leiders zijn door Britse troepen
od, een Brits officier werd gewond,
:na reservisten zijn opgeroepen om
de troepen te versterken.
Dakconstructies van gewapend hout
Vijftig jaar geleden werd een Frans Ingenieur door zijn collega's uitgelachen
omdat hy de mogelijkheid opperde beton met ijzer te veraterken. Algemeen was
men van oordeel, dat een verbinding van beton met ijzer niet mogelijk zou »ijn,
doch het resultaat van het doorzettingsvermogen van de ingenieur is. dat thans
voor schier elk bouwwerk gewapend beton wordt gebruikt-
Toen een half jaar geleden de Oosterbeekse architect de heer J- H. v. d- Veer
een uitvinding deed, waarbij hout versterkt werd met ijzer, stond men eveneens
sceptisch hiertegenover. Met evenveel recht ala de Franse ingenieur destijds, zette
de heer v. d. Veer door en het resultaat was, dat een dakconstructie voltooid werd,
waarbij hout. versterkt met ijzer, was gebruikt.
Nieuwe vinding bespaart
20 pet hout
Sinds jaar em dag doet in de bouw
wereld die theorie opgeld, dat een ver
binding van hout en ijzer niet mogelijk
Deze theorie is evenwel door de heer
d. Veer teniet gedaan. De term ge
wapend hout bestaat sinds korte tijd en
hoewel de bouwwereld aanvankelijk
niet enthousiast was voor de theorie van
de vinding, de houtconstructie werd be
proefd en niet te licht bevonden.
De uitvinder trok naar het Gelderse
Ede, het Eindhoven van Gelderland, en
kocht daar een industrieterrein van
25.000 m2, waarop hij in zeer korbe tijd
grote loods bouwde. Hier werkte hij
verder aan zijn uitvinding met als re
sultaat, dat ln Februari van dit jaar pa
tent kon worden aangevraagd. In April
stond op de Voorjaarsbeuirs te
Utrecht een dakspant van gewapend
hout. Zelfs de minister van Wederop
bouw toonde hiervoor interesse en be
loofde de uitvinder alle mogelijke steun,
zo kwam verleden week een uit
gelezen gezelschap van architecten en
bouwkundigen in de fabriekshal van de
N.V. Verbeco te Ede bijeen. De dak
spant zou een proefbelasting ondergaan
,'kundigen van de Wederopbouw
waren aanwezig om een rapport over
'eze nieuwe vinding samen te stellen.
In de ruime fabriekshal stond een
nieuw geconstrueerde spant. Zorg
vuldig waren de houten delen met
een soort kunstharslijm op elkaar
gelijmd: tussen de houten delen wa
ren ijzeren stangen aangebracht.
Negen schommels hingen aan de
spant: voor iedere schommel wer
den zakken cement van 50 kg aan
gedragen en toen iedere schommel
met 400 kg was verzwaard, werd de
spant gecontroleerd. Zes en dertig
honderd kilogram cement, alsmede
het gewicht van de houten schom
mels had de spant te dragen, doch
ondanks deze belasting van bijna 4
ton. hetgeen het dubbele is van de
normale belasting uit de practijk,
boonde geen enkel scheurtje of barst
je, dat de spant onbetrouwbaar zou
zijn.
Ook andere proeven verliepen zeer
gunstig. Het oordeel van de -bouwkundi-
was dan ook uitermate gunstig, te-
daar een dergelijke houtconstruc-
_3n besparing van 20 hout geeft in
vergelijking met de thans gebruikelijke
houten dakconstructies. Een besparing
hout, doch
Holland geniet de voorkeur.
Inmiddels heeft de uitvinder niet stil
gezeten. De fabrieksloods en de voorbe
reidingen zijn thans zover gevorderd,
dat deze week met de productie kon
worden begonnen. Contacten werden
reeds gelegd in Amerika, Zuid-Afrika en
de Congo.
In Zuid-Afrika werkt reeds een ver
tegenwoordiger en daar alom belangstel
ling voor deze houten constructies aan
de dag gelegd wordt, heeft men in ver
schillende landen reeds een basis gelegd
om neventoedrijven te vestigen. Jonge
M.T.S.-ers zullen ln Ede worden opge
leid teneinde als bedrijfsleiders naar de
fabrieken in het buitenland te kunnen
vertrekken.
Hoe belangrijk de verkoop naar het
buitenland echter ook irioge zijn, de vin
ding Is allereerst bedoeld voor de weder
opbouw van ons land. Woningen en boer
derijen, opslagplaatsen en loodsen, fa
brieken en garages, kerken, scholen en
gymnastieklokalen: deze alle gunnen in
de toekomst voorzien worden van een
Verbeco-spant. want iedere vorm en
iedere maat. tot een maximum van 70
meiter breedte kan geleverd worden.
Zo draagt Ede's industrie bij tot een
snelle wederopbouw van ons land en een
zuinig beheer van de deviezenpot
EEN GEWETENLOOS INTRIGANT WERD
HERTOG VAN 0TRANT0
In elke oorlog, in elke revolutie treffen we figuren aan, die zich meer dan
iemand anders gehaat maken, hetzij door hun wreedheid dan wel door hun
geslepenheid. Soms zijn het figuren met een geprononceerd karakter, dan
weer de karakterlozen, de kameleons. Maar dit hebben ze gemeen, dat :e
desnoods over lijken gaan om hun doel te bereiken. Zulk een figuur, en
dan van het gewetenloze type, was Joseph Fouché, de gevreesde politie
chef van Napoleon.
hem bedreigen om het even of het mede
standers of vijanden zijn.
Maar zo wordt zijn leven één stuk tra
giek. Hij blijft de eenzame, die niem -d
vertrouwt, maar ook door niemand ver
trouwd wordt.
Hij complotteert en verraadt het Direc
toire. Hij haalt Napoleon naar voren en
wordt zijn minister, maar even gemakke
lijk intrigeert hij tegen de keizer en laat
hem los als zijn roem gaat tanen. Als Na
poleon van Elba weerkeert is Fouché
onder zijn aanhangers, maar ter
zelfder tijd zweert hy al weer samen met
de koningsgezinden en is de onmisbare
als de Bourbons de Franse troon weer
bestijgen. Zijn vorstelijke meesters haten
hem allen, maar zij durven hem niet aan
de kant te zetten, omdat hij zich steeds on
misbaar weet te maken.
jemanszoon is deze geslepen,
gladde figuur van de achtergrond opge
klommen tot hertog van Otranto. Van
armzalig kloosterling werd hij mul-
timilHonnair. Van een onbetekenend
leraar een man voor wie de duizenden
beefden.
Dat alles heeft hij bereikt door zijD
vrienden te verraden, door zo nodig voor
zijn vijanden te pleiten, door zijn geloof,
zijn kerk, zijn keizer of zijn koning te
verloochenen.
Geen geluk.
Zyn eerzucht heeft hij ten volle kun-
an bevredigen, maar geluk heeft ;uj
niet gekend. Hoe hoog hy ook op de
maatschappelijke ladder klom, hij is
steeds gebleven de kloosterling in zijn
smerige soutane, die niet werd geteld, die
óch uitgestoten voelde. Als zovelen, die
ten koste van vele medemensen omhoog
klommen. is hij steeds gedrukt geweest
door een minderwaardigheidscomplex.
Zijn leven eindigt hij in ballingschap
De royalisten dulden tenslotte de mi
trailleur van Lyon, de moordenaar vnn
honderden aristocraten, niet in hun mid-
Het leven van Fouché
In zijn „Roman van een gewetenloze"*)
somt Stefan Zweig de benamingen op
waarmee tijdgenoot en nageslacht Fouché
hebben willen typeren. Het is een aan
eenschakeling van uitdrukkingen als „ge
boren verrader, armzalige intrigant,
slaafse politieziel, gladde reptielennatuur,
erbarmelijke immoralist, enz".
Wie Zweig's boek leest moet tot de slot
som komen, dat hier niets te veel is
gezegd, dat al deze namen Fouché inder
daad typeren.
Het leven van zulk een mens is een
leven vol avontuur, vol spanning, vol
gevaar. En tpch, en dat typeert hem
misschien nog het meest, Fouché blijft
daarbij uiterlijk de onbewogene. Hij in
trigeert, hij verandert van party als een
kameleon van kleur, hij oefent een bijna
dictatoriaal gezag uit, hij is gevreesd en
gehaat, maar bij alles blijft hy de man
op de achtergrond, de ongrijpbare. Nim
mer heeft men vat op hem, al vermoedt
men zijn hand in velerlei kwaad en el-
We zouden het beeld dat Zweig van
hem tekent wellicht als grenzeloos over
dreven verwerpen, als we in de achter
ons liggende jaren onder de Duitsers
niet dergelijke figuren hadden gekend.
Mensen, waarvan iedereen weet, da
velen in een hel hebben doen leven, de
dood hebben ingejaagd, maar tegen wie
het wettig en overtuigend bewijs bijna
niet te leveren valt.
Mitrailleur van Lyon.
Zo is het leven van Fouohé wonder
lijk en vol avontuur. Geboren uit
zeeiiedengeslacht in Marseille moet hij
met zijn zwakke gezondheid maar gaan
studeren. Hij komt in een klooster
van zijn twintigste tot zijn dertigste jaar
wiskundeleraar Als de Franse revolutie
uitbreekt werpt hij de soutane a
wordt de leider van de revolutionn:
in Nantes. Eerst gematigd, omdat dit het
meeste voordeel biedt, wordt hij onder
Robespierre een van de feilen, zonder
zicht echter op de voorgrond te dringen.
Als hij ter verantwoording geroepen voor
zijn bestiaal optreden in Lyon, dat hem
de bijnaam mitrailleur van Lyon" be
zorgde, bemerkt dat Robespierre, zijn
vroegere vriend, de dan oppermachtige,
zich tegen hem keert, dan rust hij niet
voor Robespierre's hoofd onder de guillot-
tine gevallen is. Op dezelfde geslepen en
duistere wijze, zelf buiten schot blijvend,
ontdoet hij zich steeds van degenen, die
Duur en gevaarlijk
De Prijscontróleddenst waarschuwt te
gen het gebruik vam een onlangs door
een Amsterdamse firma in de handel
gebrachte zonnebril, dde tegen de prijs
vam f 1,95 of f 1,97 aan het publiek wordt
aangeboden.
De bril is een massa-artikel en voor
de genoemde prijzen veel te duur Om
diie reden werden reeds enige duizenden
exemplaren in beslag genomen, Echter
geldt de waarschuwing tevens de grote
brandbaarheid van dit, als „vederlicht"
aangeprezen, artikel, welke brandbaar
heid tot ongelukken voor de drager
kunnen leiden.
Op 14 Juli viert „tante" Hieke Vis-
serdokter in Holluin (Ameland) haar 100e
verjaardag.
Bossche allegorische optocht brengt
sappige humor
DE VORSTIN TER ERE
(Van een onzer verslaggevers)
Kostelijk is die sappige Brabantse hu
mor, zo in de stijl van De Jong. Jammer,
dat wij die niet kennen. Een Brabander
en een meer Noordelijk wonende Neder
lander vormen nogal een sterk contrast in
geaardheid. Daarom moet het zyn nut
hebben om er eens nader kennis m«
maken, al was het slechts om beide bevol
kingsgroepen wat meer tot elkaar te
brengen. Deze gelegenheid doet zich voor
bij de viering van het regeringsjubileum,
op 4 September. Dan zal een allegoriscne
optocht uit Den Bosch door de Maasstad
trekken, een optocht met 750 deelnemers,
700 personen en 50 paarden. Iets wat de
steden in Holland eigenlijk nog nooit
zien hebben. Het zal ons vreemd r
ook prettig aandoen, omdat het alles echt
Brabants zal toegaan met narren en beeld-'
Fritsje was jarig en wilde graag olie
bollen gaan eten. Hij wist een poffertjes
kraam en overijld te werk gaande als
kinderen dat vaak doen wilde hij met
een maar met vader en moeder daarheen
gaan. Gelukkig is zijn vader bedachtza
mer. „Fritsje" vroeg ik, „heeft die onder
nemer, die poffertjes verkoopt, zijn be
drijf reeds langer dan gedurende een aan
eengesloten periode van één maand ir
deze gemeente uitgeoefend?" Het kind
keek me verbaasd aan. „Maar jongen dan
toch", riep ik ontsteld uit, „je wilt toch
geen poffertjes gaan eten zonder je daar-
tevoren vergewist te hebben? Heb je
dan vergeten, dat krachtens artikel 12 var
de „Prijzenbeschikking Poffertjes, Pa
tates Frites en soortgelijke eetwaren vooi
gebruik ter plaats van verkoop 1947" de
duur van uitoefening van het bedrijf be
langrijke invloed op de prijzen uitoefent?
Wou je dan soms een oliebol kopen, zon
der nauwkeurig te hebben vastgesteld wat
het ding kosten mag? Herinner je je dan
niet, dat het kinderrechtelijk aequivalent
n gevangenisstraf van vier jaren
geldboete van tienduizend gulden
krachtens artikel 12 van de Prysopdry-
vings- en Hamsterwet je jonge leven be
dreigt, wanneer je door handelen of nala
ten opzettelijk bewerkt of medebewerkt,
prijsvoorschrift niet wordt nage
komen? Een cent teveel betaald voor eer
oliebol en je bent in de greep van hei
misdrijf; een donkere schaduw hangt ovei
de rest van je bestaan; je bent een gete
kende; je opsporing, aanhouding en voor
geleiding kunnen worden verzocht
doodstraf), evenals de autohandelaar RosI misschien komt zelfs je signalement
uit Laren (conform de eis) wegens ver- het politieblad". Met tranen in de ogen
raad. I en bleek van aandoening betuigde de
Zo gingen we dan op weg voor
gevaarlijke expeditie. Eerst wandelden
we naar het Handelsregister, om de in
schrijving van de ondernemer te contro
leren. Fritsje liep voorop met de gebrui
kelijke uitrusting van de feestganger, eer
duimstok voor de oliebollen en een weeg
schaal voor eventuele poffertjes. Mijn
vrouw had nog de Staatscourant va
Juni 1947, no. 109 willen meenemen
aan de hand van het subtiele proza van
minister Mansholt de prijzen ter plaatse
te controleren, maar ik voorkwam deze
blamage. Mijn fiere terechtwijzing „Neen,
liefste, een Nederlander kent de wet!"
deed haar blozen van schaamte.
Gelukkig bleek uit het Handelsregister,
dat de ondernemer al meer dan
maand in deze gemeente zijn bedrijf uit
oefende. Dat maakte de grote oliebollen
twee en de kleine één cent goedkoper. Zo
togen we naar de zaak en ik vroeg aller
eerst aan de juffrouw achter de toonbank,
of de betrokkene ook aanwezig was. Ze
vroeg: „Welke betrokkene?" Toen ik haar
antwoordde: „De betrokkene in de zin
van artikel 6 der Prijzenbeschikking Pof
fertjes, Patates Frites en soortgelijke eet
waren voor gebruik ter plaatse van ver
koop 1947" ging haar een licht op. „O,
die!" riep ze en liep naar achteren, waar
de betrokkene juist met het fornuis be
zig was. Zijn handen afwrijvend aan zijn
voorschoot kwam hij bij me en vroeg,
waarmee hy my van dienst kon zijn. „Ik
wilde alleen maar even weten of u een
bijzonder geval bent", informeerde ik be
leefd. Ik zag een olijke tinteling in zijn
ogen. toen hij hoofdschuddend antwoord
de: „Nee. ik heb het wel geprobeerd,
maar het is niet gelukt. De Directeur-
Generaal wilde er niet van weten." Ik
wendde mij tot mijn wederhelft: „Nu
vrouwtje, we kunnen gerust zijn, hier
geldt gewoon artikel 1 sub. C."
Mijn vrouw en ik gingen aan een tafel
tje zitten. Fritsje verboden we dat. Hij is
immers nog jong en sterk. Als we hem
lieten staan en hij zijn bordje in zijn
handen hield, viel hij onder de „overige
gevallen" van artikel 1, sub. C, afdeling
a, nummer 2 en kostten zijn grote olie
bollen dus een cent per stuk minder. Zo
dra de dampende oliebollen ons waren
geserveerd, togen we natuurlijk aan het
meten om de gemiddelde middellijn te be
palen. Fritsjes oliebol had een middellijn
van 4.8 cm, mijn vrouw bracht het niet
verder dan 4.7. De ondernemer keek in
spanning toe en ofschoon ik de middellijn
van de mijne op 5.3 bepaalde, was het
mij duidelijk, dat dit de zaak toch niet
meer kon redden. Het gemiddelde was
beneden de 5 cm en daarmede waren de
oliebollen van de categorie sub C, afdeling
a gedeclasseerd in de categorie sub C, af
deling b, wat een verschil van niet min-
der dan vijf cent per stuk uitmaakt. Ik| gever
Voor mij v
s het e
strop en nog niet
eens ae laatste strop op die dag, want in
middels was het half vijf geworden
plotseling klonk van achter een scherm
muziek in het zaaltje. Mijn hoop, dat het
een electrische piano was, verdween, toen
ik achter het scherm keek. De klanken
door een bekoorlijke pianiste aan haar in
strument ontlokt, moesten worden aan
gemerkt als „andere dan mechanische
muziek" in de zin van artikel 4 e
verhoogden de wettelijke toegestane
maximum-prijs van de oliebollen, inclu
sief eventuele verpakking, met één cent
hield de man dit voor, maar eerst toen
ontdekte ik, met een niet middelmatig
vernuft te doen te hebben. „U kunt niet
volstaan met uw eigen oliebollen te
meten", zei hij scherpzinnig. „De minister
heeft de gemiddelde middellijn van de
totaliteit van oliebollen in dit bedrijf be
doeld. „Kom mee. we gaan aan het werk!"
Vol wettelijke ijver ging ik met hem
mee naar zyn voorraadstapel. Ik kon niet
ontkomen aan de indruk, dat hij enkele
oliebollen wat met de hand van boven
samenkneep, eer hij ze aan mij ter meting
gaf, om zo de diameter te vergroten,
maar in ieder geval was het resultaat
overtuigend. Het gemiddelde was 5.2 cm
en de eer van de ondernemer en zijn
portemonnaie waren gered. De oliebollen
mochten acht centen kosten voor mijn
Mijn vrouw, die nooit uitblinkt in wets-
kennis maakte zich nog zorgen
feit, dat ze meende iets van t
als aan de oliebol toegevoegd ingrediënt
te proeven. „Kom, kom", zei ik bemoedi
gend, „hoe kun je daar nu over tobben?
Denk je soms, dat de Nederlandse wet-
pietlut is, die op allerlei klei
nigheden acht slaat? Neen, wij nemen hier
altijd de grote l|jn in acht en toevoegin
gen van zout, zuurwaren, suiker of der
gelijke (want deze opsomming is niet
limitatief), leiden krachtens artikel 3 niet
tot verhoging van de in de voorgaande
artikelen genoemde prijzen." Het was
wel Jammer, dat de bollen tijdens het op
meten koud geworden waren en da
door al onze werkzaamheden de tijd
ten. er meer te eten, maar toen we
huis gingen, hadden we toch het voldane
gevoel, nu eens echt oliebollen te hebben
gegeten als Nederlandse burgers, die te
veel eerbied voor de wet koesteren,
er maar in vermetel vertrouwen op de
toepassing van artikel 167, lid 2 Straf
vordering op los te leven.
schone meisjes, die met elkaar deze twee
kilometer-lange optocht als het ware zul
len spelen.
In deze stoet zal in de eerste plaats
de aanhankelijkheids-gedachte aan de
jubilerende vorstin uitgedragen worden.
Haar bijzondere karaktereigenschappen
zullen door meer dan één praalwagen-
groep worden uitgebeeld, haar kunst- ei
liefdadigheidszin. haar wijsheid en ver
antwoordelijkheidsbesef worden gesym
boliseerd door dank en hulde biedende
groepen, die in hun midden het Oranje
zonnetje dragen als een manifestatie var
de vele goede jaren, die ons volk heeft
gekend met en voor het Huis van Oranje
Nassau.
Het geheel zal omlijst worden door fijn
snarenspel en tokkelmuziek. schalmeien
en hobo's zullen de vredelievendheid van
de Koningin vertolken, gesteund door
vocalisten. Het spreekt vanzelf, dat de
Oranje-kleur in de stoet cal domineren,
hoewel het is immers een Bossche op
tocht het zwart en geel van Brabant
een ruime plaats is toebedeeld. Overigens
is getracht een zo rijk mogelijke kleuren-
schakering aan te brengen.
Verscheidenheid is trouwens voor wat
de gehele stoet betreft het parool. Herau
ten met de wapens van het vorstelijk huis
en met die van Nederland, Brabant
Den Bosch gaan voorop, gevolgd door i
praalwagen, die Hare Majesteit's rege-
ringsdeugden symboliseert, haar onwan
kelbaar geloof, beleid en rechtvaardig
heidszin, minstrelen en tamboers schep
pen rond deze praalwagen een geheel
aparte sfeer. Onze welvaart wordt uitge
beeld door een groep boeren en boerin
nen, die een rijke oogst binnenhalen.
Speellieden en marktventers omgeven
het al.
Elven later wordt de uitbundige vreug
de getemperd door een afdeling hulp
behoevenden, die strompelend voortgaan,
gesteund echter door de talryke charita
tieve instellingen, wie de vorstin steeds
een zo warm hart heeft toegedragen.
Jonge vrouwen met in hun midden
Mercurius, vertolken dan de arbeids
vreugde. Talrijke handwerkslieden ver
volmaken dit tafereel. Dan verschijnt de
Bossche stadmaagd, gezeten onder een
baldakijn, op een heuvel, waaruit het
water der drie rivieren, de A. de Dommel
en de Dieze stroomt.
Meyer SchtcenckeStreng
c.8.voor de perszuivering
Naar wij vernemen zullen op 18 Augus
tus enkele beruchte nat.-soc. schrijvers,
onder wie Meyer Schwencke, Streng en
de pers-fotograaf Kierdorf voor de pers
zuivering terecht staan.
Op 27 Juli worden de zaken behan
deld tegen enkele NSB-bladen. Op 22 Juli
komen 22 redacteuren en medewerkers
van het „Nat Dagblad" voor en op 17 Juli
zal Haighton. van de „Lotisico", zich te
verantwoorden hebben.
De dood van de beroemde doch ge
vreesde hertog van Otranto wekt in de
wereld zelf geen beroering meer. Hij
heeft afgedaan. Hij is een vergetene ge
worden. Maar nog eenmaal is zijn naam
op veler lippen, nog eenmaal sidderen
honderden als het gerucht gaat, dat de
mémoires van Fouché zullen worden uit
gegeven Talloze carrières zullen gebro
ken zijn als de intrigant nog eenmaal
spreken zal, als de geheimen, die hy be
waarde aan de openbaarheid zullen wor
den prijsgegeven. Maar de vrees ver
dwijnt als de mémoires even onbetrouw
baar blyken te zijn als Fouché zelf. Zyn
geheimen heeft hy meegenomen in het
graf.
Fouché is gebleven een geheimzinnige
figuur, wiens geschiedqpiS'WÉ fn«t gro'.e
belangstelling maar Qok met grote ont
zetting lezen.
Zijn leven laat np huiveringwekkende
wijze zien. waartoe de mens die God uit
zyn leven gebannen heeft en z:jn gewe
ien heef» "oegeschroeid vervallen kan.
Joseph Fouché 17591820
Wie zal onze schaakkampioen
mogen uitdagen?
EngelandNederland In September
Daar de wedstrijd om het kampioenschap
an Nederland tussen de kampioen dr M.
'uwe en de winnaar van een vorig candl-
aten-tournool van Scheltlnga nog steeds
let Is gespeeld. Is men enlgszlhs achterop
eraakt. Van 15—27 November zal te NIJ-
ïegen een kamp plaats vinden waaraan
ïeedoen. Cortlever, Kramer, Henneberke,
Mlndeno, Prins, Mührlng. Vlagsma, en
og twee nader aan te wijzen spelers. Da
kampioen van dit tournool zal mogen spe
len tegen de kampioen van Nederland, dia
le wedstrijd Euwe—Van Scheltlnga.
tke ook nog dit Jaar wordt gespeeld
>rschljn komt.
rts zal op 11 en 12 September te Lon-
e wedstrijd Engeland—Nederland wor-
respeeld. Deelnemers zijn van onze
Euwe. v. d. Bosch, Cortlever. Fontljn.
•berke. Kramer. Mührlng. Prins. Van
Scheltlnga en Vlagsma.
De cellist van het Paganini-strijk-
kwartet, de Belg Robert Maas. is tydenj
een concert ln Californië, aan hartver
lamming overleden.
MARKT- EN VI8SERIJBERICHTEN.
KATWIJK a. d. RIJN. 9 Juli. Grocntenvel-
ltng Aardappelen (bonken) 620—7.40. Idem
(grote) 8—12 40; ld. (drielingen) 6 40—10.—;
ld. (kriel) 3—720: waspeen I 14—18; ld. TI
1314; sla I 2-504.80; doperwten (blauw
schokkers). 6979; doperwtan 48—76; kroten
6—16: rabarber 6 50-6 70: tuinbonen 17—32.
•onenkrult 6 60—7.70: Princessebonen 1.50—
.60; rode bessen 45-50. witte bassen 45—48.
Hes per 100 kg; bosuien 720—10.40; boskro-
en 3205.40; peterselie 0.903 70: selderie
80—3. alles per 100 bos; bloemkool IA 50—
59; I 28—44; II 14—28. alles per 100 stuks.
LEIDEN, 9 Juli. Groentenveiling. Andyvt
(100 bos) 2.80—6.1(
par i
8—10. bloemkool IA 18—59. I 12—44. II 5
m 4—13, komkommer IA 14—22. I 9—2
kg
ibarber 5—6.10. i
sla I 2.40—5. II 2 gld., spinazie 2137. aard-
100 kg) 108-176. perziken 2 90-45.
per 100 kg 2833, mtjboncn 142-164. lUm-
waspeen 15—18. aardappelen
874. bonken 42—54. kriel
10—18. doperwten 37—62. uien (100 kg) 6—16.
100 boe 7.60-11 10. tuinbonen U—21.
isnijbonen 113—131. netmeloenen >189.
iaa 64—118. rode kool 7—14. rode bessr
42-56, zwarte bessen 92—116.
