lk
zie een massa-proces
achter kippengaas
Sssss-t!
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG 20 MAART 1948
Honderd-en-elf guerillas vechten in concertzaal
voor hun leven
(Van c
speciale verslaggever Alfred van Sprang)
Saloniki, begin Maart 1948.
De concertzaal van Radio Saloniki is zelden zo vol.
Er is geen lege stoel. Het balkon is overbelast. Er staan zelfs mensen langs de
muren. Een massaproces is aan de gang. Een deel van de sombere zaal is met kip
pengaas afgeschoten. In die ruimte zitten de beschuldigden: honderd elf mannen
en vrouwen, die aan de beschieting van Saloniki hebben deelgenomen. De ver-
De rest van de zaal is gevuld met
Geen aureool van
vrijheidshelden
Op het toneel staat een collectie oor
logstuig. Machinegeweren, automatische
pistolen, mortieren, handgranaten en als
piece de milieu een met stukken ijzer-
draad bijeengebonden kanon. In die om
lijsting zetelthet militaire gerechtshof.
Negen ernstige mannen. De president is
een kleine, emotionele kolonel met
strenge ogen.
Er wordt een nieuwe getuige opgeroe-
„Samouilidis Mavridis
De militaire politie leidt een boeren
man binnen. Onwennig staat hij voor de
groene tafel. De president neemt hem de
eed af. De zaal rijst. De man herhaalt
met de hand op de bijbel de woorden van
de president. Dan begint de ondervra
ging.
De getuige legt bezwarende verklarin
gen af jegens een van de beschuldigden.
Hij heeft samen met hem in hetzelfde
huiis gewoond. Op zekere dag heeft hij
ontdekt, dat er een geweer in huis was.
Diezelfde nadht heeft zijn huisgenoot het
dorp verlaten.
De verdediger (in winterjas en kleu
rige shawl) interrumpeert. De getuige
laat zich niet van de wijs brengen. Zijn
antwoorden zijn scherp en soms sarcas
tisch. Het publiek begint nu en dan te
lachen. De president zwaait dan ver
stoord met een koperen tafelbel.
Meewarige mensen.
„Wanneer heeft u de beschuldigde voor
het laatst gezien?" vraagt het hof.
De getuige hoeft niet lang te denken.
„Dat was toen ons dorp door de Andar
tes overvallen is en ze mijn vrouw voor
mijn ogen hebben vermoord en het huis
in brand gestoken hebben. Daar was hij
bij en...."
Onder het spreken van die woorden
dwalen mijn blikken naar de
adhter het kippengaas.
honderd elf mannen
meesten zijn jong. Boerenzoons en boe
rendochters. De mannen zijn kaalgescho
ren. Veel te wijde kleren slobberen om
hun hoekige lichamen. Lompe, zware
kerels van het land zijn het. Velen heb
ben een Mongools uiterlijk. Het aureool
van vrijheidshelden is verre van hen.
Er straalt niet het minste sprankje idea
lisme uit hun doffe ogen. Verscheidenen
maken een, uitgesproken achterlijke in
druk.
De meisjes zien er menselijker uit Een
is blond en heeft blozende wangen. Er
ligt iets zachts in haar ogen. Een vriende
lijke boerendeern. Een ander heeft lan
ge, zwarte vlechten. Zeventien jaar is ze
pas. Naast haar zit een oude, grijze
met diepe groeven ia
gezicht.
Een meewarig stel
moeilijk misdadigers in hen te
kan me niet voorstellen, dat zij hun
medemensen zouden kunnen vermoor
den, huizen zouden kunnen platbranden,
vee en voedsel zouden kunnen stelen en
een heel volk in bittere ellende zouden
kunnen dompelen. En toch doen ze het
Dat kunnen de veertigduizend vluchte
lingen in Saloniki getuigen.
Niet allemaal.
Het is een feit, dat niet al deze
sen echte guerilla's zijn. Bij overvallen
op dorpen worden steeds mannen en
meegevoerd en later gedwon-
doen. Dat verklaren ze trou-
allemaal als ze irn handen van de
regeringstroepen vallen. Er is noojit eer
communist bij. Maar in dit proces is a!
wel gebleken, dat er onder deze onschul-
di» uitziende boeren leidende communis
ten schuilen met een jarenlange oplei
ding in speciale scholen in Joegoslavië.
Ook onder de meisjes.
Hun laatste opdracht was de aanval
op Saloniki. Onder bescherming
nacht zijn ze met enige honderden uit
de bergen gekomen Kleine, onopvallen-
De getuige is klaar. Het publiek in de
zaal levert onder elkaar commentaar.
Er zjjn veel vrouwen. Op het balcon zit
een klein meisje met een grote, rode
luifellhoed. De mensen genieten als van
een spannende sensatiefilm. Toch heerst
geen sfeer van haat. De beschuldig
den worden met opvallend veel zacht-
Daar zitten
verweerde
Joannes Fotiades, een staf-officie^
van de guerrilla's op de binnenplaats
van de gevangenis in Saloniki.
heid behandeld. Er is geen gesnauw en
geen geduw. De bewakers met Tommy-
guns tonen zich uiterst lankmoedig. De
verharen zijn beheerst en eerlijk.
De stille strijd.
„Volgende getuige
Het is een jonge man met verward
haar. Van een papiertje leest hij de na-
van zijn vijanden voor. Een voor
staan de mannen van hun stoelen
op. De journalisten aan enkele wankele
tafeltjes schrijven ingespannen. Een ver
dediger bladert in zijn stukken. Een van
de rechters geeuwt.
„Wat weet u van deze man?" vraagt
de president.
Een streep zorflicht valt door een zij-
nam op de hoofden van een rij be
schuldigden. Het Ls een stralende dag.
De hemel is strak blauw en het is al
Straatrumoer dringt flauw van
bulten door.
in deze kille, donkere zaal met z'n
beklemmende atmosfeer vechten hon
derd-elf mensen voor hun leven. Stil
en zonder enige reactie luisteren ze naar
de verklaringen. De oude boer, die zo
veel natuurlijker met een pijp in de
mond voor de deur van zijn boerderij
het weer zou kunnen praten. Het
blonde meisje, dat met een borstel
water de blinkende melkbussen zou moe
ten schrobben. De achterlijke mannen
iet hun afwezige blikken.
Ineens begint er een baby te huilen.
Het publiek gldmladht. De president belt
om stilte. Een bewaker verschuift zijn,
geweer. Het kanon steekt als een stille
getuige de zaal in. Een stroom
woorden knaagt aan het leven van
En in de straten van Saloniki venten
kooplui met papieren mutsen, toeters
serpentines omdat 'het weer carnaval
Crezonde huid
vrij van allerlei onzuiverheden.
Purol doet wonderen. Doos 30 ct.
Purolin (verfijnd product voor
moeder en kind). Doos 4Q cent.
Dit ls één d«r ernstigste bedreigingen
van het kerkewerk, dat men niet meer
kan luisteren. Er zijn natuurlijk nog an-
ik
orspel
n de evolutieleer, t
geleerden langzamerhan
hebben afgeschaft omdat
maar last van hadden, ku
ook van het gehoororgaan
tie" of hun t<
nalen heeft n
voeld.
Dit alles ma
is geworden.
>.eft slechts de
hülig of die be-
t dat de kerkgang zinloos
Ik
mtdoe
daar toch altijd hetzelfde, en zijn
even ver als voor een halve eeuw"
dat in twijfel kunnen trekken
lag ha>
liet
wdt ze daar
jebruiken. Be- wel vertellen. Daarop krijg ik slechts
dat het gehoor uitgeschakeld isf~\ ten antwoord het formele: „Nou. dat zeg
iem in de eerste plaats de geeuw- ik toch. altijd hetzelfde". Als ik dieper
naar de film. naar het zichtbare. peil, bemerk ik dat deze vrouw zichzelj
niet dat het juist de glorie van de niet horen kan, want ze moppert ter
dat ze ook met geluid derden male.' ,£>at-zelf-de". Ik
zrkt. Deze geluiden zijn er im- N kan daarmee gaan. al stamel ik
In de n°f iets 11371 het Pa'
iebezigde taal en soms
inkt dat men even goed VOlkswijK
Russische als een Hollandse XVI
t zijn
klan
begeleidende geluiden dan een wezen
lijk gesprek. Gesprek dan genomen in
die zin van een betoog, waarbij men at
sprekende vordert, elkander leert kennen,
elkaar deelgenoot van iets maakt. Welis
waar wordt er ook in de films gepraat,
maar die dialogen zou men beter kun
nen vergelijken met de lok- en waar-
schuwingsroep der dieren, die immers
ook niet spreken, maar slechts signalen
wisselen. Neen, bij de film luistert men
niet, men ziet daar alleen wat voor ogen is.
leert men luisteren bij de ra-
dag c
Ik
heb zo in de loop der jaren huisbezoek
gedaan onder een kookpraatje, een naai
cursus, een bijbellezing, een boekbespre
king, een voetbalreportage, een kinder-
Ik i
t de l
het onderhoud of dat ding
mond mag houden. Maar zo vaak ik die
vraag stel, kijkt men me verbaasd aan:
heb je daar nu last van? De eigenaar
hoort het geblaat en gekerm, gejank en
gedaver al lang niet meer. Hij heeft er
ook geen moeite mee als zijn vier buren
dndere programma's door het zijne heen
jengelen. Want hij luistert immers niet.
Hij is enkel gehecht aan de duurzaamheid
idat hij
stilte
Ook c
ich zelf
steekt. Het blijkt m
Want men heeft geen
betoog ontdekt w
moeten?
rrgadering
oropgesteld dat die
ik heb wel begrepen dat zo'n verandering
dan nooit het gevolg kan wezen van „Het
Woord". Het zal iets ontzettends moeten
zijn: een ramp, een vernietigende bedrei
ging, een ingrijpend gebeuren. Iets dat
ze zien kan. Maar door de poort van het
oor komt het Eeuwige binnen door het
oog daarentegen slechts het tijdelijke en
voorbijgaande.
Maar nu iets anders: kunnen wij als kerk
nog wel luisteren? Ik geloof dat we
daarmee alleen al een weldaad aan de
mensen zouden bewijzen! Want omdat
niemand meer luistert, blijft de tegen
woordige mens zo bitter alleen met zijn
ellende en nood. Hij kan zijn verdriet
en „binnengedachten" aan niemand meer
kwijt. Op elk woord volgt immers stee
vast terstond het wederwoord, dat de
ander niet laat uitspreken. Het gevolg t*
het schreeuwerige debat waarbij hoofden
warm en harten koud worden. Maar het
met antwoorden weloverwogen of niet
klaar staat en luistert. In de vreemde
stilte, die dan op de „kreet" volgt, ont
moet de prater zich zelf. Zijn woord
neemt verbijsterende afmetingen aan: het
klinkt hol in de stilte. Hij gaat zich be
denken, hij herroept zijn mening; hij
raakt vastgepraat en uitgepraat. En soms
ach maar, héél soms wordt dan de
zachte stilte vernomen waarin God spre
ken gaat. Héél. héél
saln
ichter
WIJKPREDIKANT
DE NIEUWSTE VLIEGENDE HOTELS
VAN DE K.L.M.
Eerste van de zeven DC 6-toestellen, afgeleverd
Een luchtvloot veroudert snel, en ieder nieuw vliegtuigtype, dat de mon
tagehallen van een fabriek verlaat, maakt meteen alle op dat moment in
gebruik zijnde typen een klasse ouder. Twee jaar geleden, toen de eerste
Douglas DC-4-machine in ons land aankwam, was zij het modernste vlieg
tuig, dat de K.L.M. op dat ogenblik bezat; thans is op de grote lijnen van
onze nationale luchtvaartmaatschappij de Lockheed Constellation heer en
meester.
Christus als filmheld op het witte doek
Ergerlijke profanatie in een Haagse bioscoop
(Van onze kunstredacteur
In deze Passieweek kunnen we op verschillende wijzen bepaald worden
bij het Lijdensevangelie, zoals Matthaus en Johannes ons hebben overver
teld. Speciaal de kunst wil ons terugroepen naar Gethsemane en Golgotha.
OOSTENRIJKSE KINDEREN KWAMEN
IN ONS LAND
In Venlo arriveerden gisteren 500 Oos
tenrijkse kinderen uit Wenen, die by Bra
bantse families drie maanden zullen wor-
den ondergebracht. Zij gingen per bus
naar de kampen America en Horst-be-
venum om er de eerste nacht
brengen en vandaag medisch onderzocht
21 worden.
Vondel schreef zyn treffend „Ecce
Homo", Rembrandt maakte zijn „Op
richting van het Kruis", dat in de Oude
Pinakotheek te München hangt en
waarop de schilder zo symbolisch zich
zelf ook als een der kruisoprichters heeft
afgebeeld, Jan Toorop bracht zijn stil-
eenvoudige en daarom zo ontroerende
„Kruiswegstaties" en Schütz en Bach
schreven hun „Matthaus Passion" uit de
overtuiging van hun kinderlijk en op
recht geloof. Zo heeft de kunst zich mede
in dienst gesteld en ik laat hier in 't
midden of dit werkelijk gelukt is van
de verkondiging van Christus' dood door
woord, beeld of klank en heeft zij op
onderscheiden wijze de mensen bepaald
bij de roepstem v.h. Kruis. In 1633 kwam
daar nog bij het Passiespel in Oberam-
mergau. de realistische dramatisering van
het lijden en sterven van Davids Zoon.
En het zou wel al te verwonderlijk zijn
als de film, dat fantastische, geraffi
neerde spel op het witte doek, dit Bijbel
gedeelte onaangeroerd had galaten. Alles
wat ook maar enigszins in de menselijke
belangstelling staat, onverschillig of dit
ethische waarden of demoraliserende ten-
denzen heeft, grijpt de film immers aan,
omdat zij meer dan de andere kunsten
rekening weet te houden met de men
selijke idealen en hartstochten.
En de film heeft het Passie-onderwerp
ook aangegrepen, want thans draait in de
Haagse Centrum-bioscoop de film „Gol
gotha", aangekondigd met een zeer sug
gestieve plaat van de met doornen ge
kroonde Christus. Hoewel het niet onze
gewoonte is de wekelijks wisselende
films te bespreken, willen we toch
enkele rolprenten en ook voor de film
.Golgotha" een uitzondering maken,
mede omdat van verschillende zijden
aandacht voor dit Franse werk
gevraagd.
Deze film speelt van Palmzondag tot de
Opstanding uit het graf en de
schijning aan de Emmaüsgangers,
wordt letterlijk niets overgeslagen i
veelheid van suggestieve beelden
verschijnt het gehele proces van
lijden, het sterven en de opstanding
in de beklaagdenbank tijdens het grote proces in
van Saloniki hebben ze zich verzameld.
Daar is het kanon ook in stelling ge
bracht. Een van de eerste projectielen
viel vlaik voor het Mediterranean Pa
lace Hotel waar de leden van de Bal
kan-Commissie der U.N.O. rustig lagen
te slapen. Er volgden er nog meer dan
honderd voordat de verraste regerings
troepen de situatie meester waren
Honderd-acht-en-twintig guerilla's ga
ven zich over. Er staan er nu honderd-
eli terecht. De anderen liggen nog in
het ziekenhuis.
Hangerig en rillerig? Deza tymptoi
van Crlap of Inllu.nza di.—
bestrijden mot onxa bekende
SCALDIS
GRIEPPOEDERS
Priji per poeder 5 cent.
Christus voor ons oog. De Christusfiguur
blijft niet achterwege, integendeel, zij
staat in het middelpunt van het film
werk. Wij zien de jubelende intocht
Christus, Zijn verjagen van de koop
lieden uit de tempel, het Laatste Avond
maal, het verraad van Judas,de ver
latenheid in Gethsemané, het verhoor
door Pilatus en Herodus, met de gese
ling, dan de kruisdraging en de kruisi
ging, Christus' dood. Zijn opstanding en
Zijn weder-verschijning. En dit alles in
een dramatische bewogenheid en span,
ning, welke noodzakelijk geacht worden
-ük filmwerk. Het publiek krijgt
jden met die mishandelde Christus,
met die Christus van het witte
doek, de filmheld, en-de opmerking, die
naast ons hoorden: „Wat erg. hè"
volkomen begrijpelijk in deze sfeer.
Wat we ons echter afgevraagd hebben
hoe de filmkeurings-commiss'
gekomen deze rolprent in oi
land toe te laten. Hier wordt op de meest
geraffineerde wijze gespeeld met de.
menselijke zucht naar sensatie en op de
meest dwaze manier gesold met de
heilige ernst van Christus' dood, ook al
zijn er dan aan het slot enkele theologi
serende passages. Waarom is dit geraf
fineerd en waarom is dit dwaas? Omdat
de huiveringwekkende werkelijkheid
Golgotha zelfs door de beste acteurs niet
kan worden gespeeld, omdat Christus'
verlatenheid in Gethsemané veel dieper
en veel zwaarder is geweest, dan wij
zelf kunnen ondergaan, omdat tenslotte
het geloof zich niet laat vangfen in een
realistisch, fantastisch en beweeglijk spel
van mensen. Dit is profanatie in de ergste
vorm, sterker nog dan de Passiespelen.
Achter dit schijnbaar vrome spel schuilt
de adder van de leugen. De leugen
het geloof door aanschouwen alleen. De
werkelijke betekenis van het Lijdens
evangelie kan alleen worden
door het geloof, dat Christus
is gestorven en dat geloof, d.
waarachtige weten,' heeft geen zichtbare,
gedramatiseerde afbeeldingen nodig,
Christus als filmheld, is het niet huive
ringwekkend?
Maar deze machine zal binnenkort de
ereplaats broederlijk moeten delen met
de opvolger van de DC-4, de Douglas D
C6. Zeven van deze nieuwe luchtkastelen
zullen in de loop van 1948 in ons land
en als Vliegende Hollanders 't
wereldluchtnet gaan bevliegen, tot meer
dere eer en glorie van de Nederlandse
burgerluchtvaart De eerste DC-8 wordt
nog deze maand op Sohiphol verwacht.
Uiterlijk vertoont deze nieuwe Douglas-
vogel weinig verschil met zijn bekende
voorganger; hij is iets slanker, de romp
verlengd, de ramen zijn vierkant in
plaats van ovaal en op het met doek be
klede richtingsroer na is de machine uit
v soort licht metaal opgebouwd,
waardoor een belangrijke gewichtsbespa
ring is verkregen. Verder heeft de DC-6
zwaardere motoren dan de DC-4.
Luxueuse Inrichting
De deur bevindt zich bij deze machine
niet achteraan, maar ongeveer op de helft
de romp. Bij het binnentreden komt
in een soort portaal, waarin zich
recht tegenover de ingang een garderobe
bevindt. Direct links van de deur
toegang tot de kombuis, waarin me
electrische oven vindt; hierin kan de
kok onderweg een smakelijke wan
maaltijd bereiden.
Naast de kombuis is de toegang tot 1
voorste compartiment, waarin zich
comfortabele stoelen en een viertal z
plaatsen voor de bemanning bevinden,
totaal dus acht rijen van vier stoelen; bij
elke rij stoelen bevindt zich een groot
vierkant venster, waardoor de passagi
uitstekend zicht heeft naar alle kan-
i. Da'arbij heeft elke passagier de be
schikking over een klein wandlampje, dat
hy kan aansteken, zonder daarmee zijn
medepassagiers te hinderen. Electrische
verwarming en tochtvrije ventilatie
een constante aangename
peratuuf in de cabine. Voor deze cabine
bevindt zich een ruime kleedkamer
nannelijke passagiers, met wastafels
contactdozen voor een electrisch
scheer apparaat, en een toilet. Voor in de
is de stuurhut, waar twee vliegers,
telegrafist en een boordwerktuigkun
dige voldoende ruimte hebben om te wer
ken, terwijl er bovendien nog een vracht-
is voor ongeveer 3 m3 vraohtgoede-
Verder kan er nog vracht geladen
worden in twee ruimen onder de cabine,
die alleen van buitenaf toegankelijk zijn.
In totaal kan 13.5 m3 vracht worden mee
genomen.
Aan de andere kant van het portaal
bevindt zich de tweede cabine, waarin 16
passagiers een plaats kunnen vinden. In
deze cabine kunnen 8 stoelen veranderd
worden in vier tweepersoons-bedden, ter
wijl er nog vier éénpersoons-bedden uit
de wand geklapt kunnen worden;
dus voor 12 passagiers nachtaccomodatie
aanwezig. Achter deze cabine ligt
luxueuse dameskleedkamer, compleet met
kaptafels, spiegels, e.d. en een toilet. Het
gehele buitengewoon luxueuse
is in de bekende K.L.M.-kleuren,
donkerblauw en grijs, uitgevoerd.
Enige technische gegevens
De Douglas DC-6 is uitgerust met 4 18-
cylinder Pratt'and Whitney R-2800 Double
Wasp motoren, die in de start elk 2100 pk
kunnen leveren; met toepassing van z.g
aterinjectie kan dit vermogen echter
worden opgevoerd tot 2400 pk. Deze mo
toren drijven elk een driebladig verstel
bare Hamilton Standard schroef aan. met
brede, rechthoekig afgesneden tippen;
hierdoor kan het grote vermogen van de
moderne vliegtuigmotor beter worden
opgenomen. Deze schroeven kunnen ook
op negatieve spoed gezet worden,
door ze als remschroef werken
landingsuitloop belangrijk kunnen be
korten.
De D-6 is uitgerust met een zgn. druk-
cabine: door een speciale installatie Vordt
de druk van de lucht in de cabine op een
bepaald niveau gehouden, waardoor het
vliegtuig op zeer grote hoogte kan vlie
gen,als de machine bijv. op 60Ö0 m vliegt,
heerst in de cabine een luohtdruk gelijk
aan de druk op 2400 m, zonder dat de
passagiers last hebben van de lagere
luchtdruk op die hoogten. In de voor
lijsten van vleugels en staartvlakken is
zgn. thermische ijsbestrijdingaangebracht,
met gebruikmaking van de warmte van de
uitlaatgassen worden deze plaatsen ver
warmd. waardoor het hierop afzetten van
ijs onmogelijk wordt.
Het neuswiel-onderstel; waarvan de
hoofdwielen dubbel zijn uitgevoerd, wordt
geheel in de romp en in de binnenste
torgondels ingetrokken.
In totaal zijn door Amerikaanse
buitenlandse maatschappijen 149 van deze
toestellen besteld, waarvan er reeds 100
zijn afgeleverd. Door deze toestellen is
reeds 29.232.000 km op geregelde dienst-
vluchten afgelegd, hetgeen overeenkomt
met 728 vluchten om de wereld.
Tot slot volgen hier ter vergelijking,
enige cijfers resp. van de Douglas DC6
en DC-^4:
Spanwijdte 35.81 m. (35.81 m.); lengte
30.94 m„ (28.64 m.); hoogte 8 66 m.,
<8.50 m vleugeloppervlak 135.90 m2,
(135.81 m2); leeggewicht 26.732 kg..
(19.400 kg.); maximum startgewicht
42310 kg., (33.100 kg.); benzinevoorraad
15.900 1., (13.600 1.); Gem. kruissnelheid
430 km/u» (330 km/u).
In tegenstelling tot het bericht
gisteren wordt thans gemeld, dat de
eerste DC-6 machine voor de KLM pas
morgen van New York naar Amsterdam
start en Maandag omstreeks 14 uur, on
der commando van de KLM-gezagvoer-
der Ronald F. George op Schiphol wordt
verwacht.
De Paascake, welke de DC-6 zal mee
voeren, is een geschenk aan H. M. de
Koningin van de in Californië wonende
Nederlandse banketbakker Van de Kamp.
De bekroonde sinaasappelen en alligator-
peren vormen een geschenk van Douglas
aan de directie der KLM.
Het toestel brengt tevens een schrif
telijke groet over vaai de burgemeester
van Los Angeles aan burgemeester
d'Ailly van Amsterdam.
De zeven DC-6 machines zullen
den gebruikt op de lijnen naar Zuid-
Afrika en Zuid-Amerika.
Wie was de dichter van het WILHELMUS?
Een merkwaardige beschouwing van Egbert Smedes
Fruittelers dankbaar en toch niet
optimistisch
Invoer uit België en Amerika
De fruitoogst 1947 heeft naar raming
opgebracht 50.000 ton zaoht fruit
350.000 ton appelen en peren. Geen
der, dat het overgrote deel der teders
dankbaar voor deze overvloed is, zoals
de voorzitter van de Ned. Fruittelers Or
ganisatie, welke gisteren te Utrecht ver
gaderde, de heer C. Boudewijn uit Was
senaar, in zijln openingswoord zeide. In
het komende voorjaar zullen 50.000 ton
sinaasappelen worden ingevoerd, alsmede
Belgisch fruit en de eerste twee jaar
25.000 ton Amerikaans fruit per jaar, in
het kader van het Marshall-plan. Over
de exportmogelijkheden van ons fruit was
spr. niet optimistisch gestemd. De orga
nisatie telt thans 10 'kringen, (58 afdelin
gen), terwijl het ledental in 1947 steeg
van 8.500 tot 11.000.
De Europese kerken zijn vorig Jaar
door de Amerikaanse kerken in totaal
13 millioen dollar gesteund en door de
kerken met 750.000 pond sterling.
1 1568
DIT IS EEN VRAAG, die ons sedert jaren bezighoudt. Tal van letter
kundige handboeken geven schoorvoetend de naam van Marnix van
St. Aldegonde op, hoewel de bewijzen voor zijn auteurschap uiterst
zwak zijn, maar iemand moet het gedicht toch gemaakt hebben en dus
gaat men op een mededeling af, die in 1602 de Nijmeegse Rector Verheiden
doet, hierin bestaande „dat men algemeen Marnix voor de dichter houdt."
Maar daar is veel tegen. Men is het er schiedenis verschenen, dat met een
aan zekerheid grenzende waarschijn
lijkheid de dichter van het Wilhel
mus ons voor ogen voert. Door een
langdurig en nauwgezet onderzoek
van bronnen uit de tijd van het ont
staan is de sohrijver met verbluffende
scherpzinnigheid gekomen tot de
naam van Balthasar Houwaert, een
broeder van de bovengenoemde Jean
Baptiste.
Hij heeft een aantal voorwaarden ge
steld, waaraan de dichter zijns inziens
moet voldoen. En 't treffende is, dat Ba-1
thasar Houwaert inderdaad aan deze vol
doet.
Voorwaarden waaraan de dichter
voldoen
Die voorwaarden zijn:
1. De dichter moet, op grond v
taal, waarin het Wilhelmus is geschreven,
ook wat rijmklanken betreft,
banter, waarschijnlijk een Brusselaar,
geweest zijn.
2. Hij moet iemand zijn geweest, die
in innige betrekking tot Prins Willem
van Oranje stond.
algemeen over eens, dat het gedicht op
het eind van 1568 of in het begin van
1569 moet ontstaan zijn. Marnix is in 1598
gestorven. Het is niet aan te nemen dat
hij in de ongeveer 30 jaar die hij na het
ontstaan van het vers nog geleefd heeft,
nooit aan iemand over zijn auteurschap
iets zou gezegd hebben. En toch vinden
we nergens een mededeling daarover dan
die ene, 4 jaar na zijn dood gedaan en
dan nog in de vorm van een gerucht.
Tal van schrijvers, o.a. prof, J. W. Mul
ler, prof. Van Eyck, dr Kossmann, Koch,
Buitendijk, Drewes hebben over het ont
staan van het volkslied hun licht laten
schijnen. Maar geen van hen heeft zeker
heid verschaft. Men heeft behalve aar
Marnix aan verschillende andere schrij
vers gedacht: Dirk Volkertsz Coornhert.
Jean Baptiste Houwaert en Saravia, de
hofprediker van de Prins. Voor geen
enkele van deze schrijvers heeft
echter voldoende bewijzen van hun
teurschap gevonden.
3. Hij moet in ballingschap
Duitse landen zijn gegaan.
4. Hij moet aan de veldtocht
hebben meegedaan.
5. Hij moet spoedig zijn overleden, na
dat het lied populair is geworden.
Door samenvoeging en vergelijking van
verschillende gegevens komt Smedes tot
het bewijs dat Houwaert inderdaad aan
al de gestelde voorwaarden voldoet.
Hij was oorspronkelijk Dominicaner
monnik geweest, maar tot de Lutherse
leer overgegaan en zelfs predikant ge
worden. Daar de Prins hem o.a. gewaar
schuwd had dat zijn leven gevaar liep,
eer aan hem gehecht- Het staat
vast dat Houwaert aan de tocht langs de
Maas heeft deelgenomen, terwijl even
eens vaststaat, dat dit met Marnix niet
het geval is geiweest. Na de mislukking
genoemde tocht is hij Luthers predi
kant in Aken geworden en daar waar
schijnlijk spoedig overleden, aangezien
de tijd, die hij er doorbracht, een
ontzettende pest heeft geheerst,
hij waarschijnlijk het slachtoffer
worden. Hij zal dan stellig in het grote
massagraf zijn gegaan, waarin bij derge
lijke epidemieën rijk en arm verdwenen.
Geen wonder dus dat men niets meer
ran hem heeft gehoord.
Konen archieven te Aken bevestiging
brengen?
De heer Smedes zegt niet strikt bewe-
:e». te hebben dat Balthasar Houwaert de
dichter van ons volkslied is,
kan na aandachtige lezing van zijn arti
kel niet anders zeggen dan dat zijn be
toog de waarschijnlijkheid van dit au
teurschap zeer groot heeft gemaakt. Mo
gelijk vindt de een of ander na deze ge
gevens het werkelijke bewijs in de ar
chieven der stad Aken, voor zoverre die
nog bestaan na de geweldige bombarde
menten der laatste jaren*.
Het opstel is zeer de moeite waard ge
lezen te worden, vooral ook omdat de
schrijver de logische samenhang der
schillende strofen buitengewoon helder
verklaart uit de levensomstandigheden
de dichter. Inzonderheid de zesde
strofe (Mijn schilt ende betrouwen) komt
hierdoor in een duidelijk licht te staan.
En eveneens het gedeelte: „Soo het den
wil des Heeren. op dien tijdt had ge
weest". (Strofe 12).
Ik heb de aandacht op dit artikel ge
vestigd, omdat het m.i. van groot belang
bjj de wieg van ons enig volkslied te
staan. Want „Het Wien Neerlandsch
bloed" van Tollens, dat als antwoord op
prijsvraag van admiraal Van Kins-
bergen in 1817 ontstond, draagt van deze
geboorte te duidelijk de sporen om n
als werkelijk volkslied in aanmerking
kunnen komen. Het kan alleen
in een tijd van slapte en wansmaak. En
't ergste is dat de bekendste mannen van
die tijd het prezen als „het volkomen
uitdruksel van den geest en der gevoe-
de r
Sedert de regering van koningin Em
ma is het gelukkig op de achtergrond ge
komen en heeft het Wilhelmus de plaats
veroverd, die het volkomen verdient De
ontdekkingen van de heer Smedes zullen
het thans nog dieper betekenis voor allen
geven, die menen dat een vers alleen dan
goed ls, wanneer het uit de diepste grond
van het hart des dichters komt- Een ge
dicht op bestelling gemaakt, zoals ..Het
Wien Neerlandsch bloed" kan daaraan
niet voldoen.
HET GROTE GEHEIM
Het ls nog geen anderhalve maand
geleden dat in India Mahatma Gandht
werd doodgeschoten. We zijn het alweer
zowat vergeten, we leven nu eenmaal
snel in deze tijd, er is sindsdien al weer
zoveel gebeurd. Toch had deze aanslag*
op Gandhi een bijzonder tragisch karak
ter. Zijn leven lang heeft Gandhi gestre
den voor de vrijheid van zijn volk, van
zijn India. Eindelijk was het doel bereikt
en de vrijheid verkregen. Maar toen be
gonnen de moeilijkheden pas goed. Op
nieuw lazen we, dat Gandhi vastte voor
de vrede tussen Hindoes en Mohamme
danen. Nu maakten vier schoten een eind
aan zijn leven. Afgeschoten door een
jonge Hindoe nog weL Als om te procla
meren, dat het allemaal voor niets waj
geweest. Vergeefs idealisme, goed be
doeld, maar onwerkelijk. De Griekse
filosoof heeft het immers reeds gezegd:
de oorlog is de vader van alle dingen!
Gandhi, gij hebt u vergist, toep gii ge
weldloosheid en liefde als grote drijf
veren van dit leven naar voren bracht.
Deze dagen brachten ons het beriebt
van het levenseinde van Jan Masarijk
Het is niet eens geheel duidelijk uit de
berichten op te maken wat er precies i»
voorgevallen. Maar wel is duidelijk, dat
het hier opnieuw om bijzonder tragischs
dingen gaat. Ik gebruik het woord tra
gisch in de oorspronkelijke zin van het
woord. Een tragedie was immers bij d«
Grieken een schouwspel waarin de kleins
i, ondanks zijn edel pogen, onder
ging tegen de geweldige machten vaa
het noodlot, die sterker bleken dan hij,
Masarijk is het symbool van de Tsjechi
sche tragedie. Edel pogen om vrijheid ea
gerechtigheid te doen wonen in Bohemen
Moravië, dat is verbonden aan da
m Masarijk, de naam van de be
vrijder. Maar het is opnieuw mislukt. Da
machten waren te sterk. Tweemaal bin-
en tien jaar werden de Tsjechen over-
eldigd. Edel pogen is machteloos ia
deze wereld.
waarlijk geen wonder dat da
ernstige Grieken het leven beschouwden
groot raadsel en iedere keer op-
sr op wezen dat de mens toch
machteloos is in de strijd tegen da
machten, die sterker zijn dan hij. Het ia
begrijpelijk. Deze wereld één grota
tragedie. En de mens een eenzaam strij
der, die tenslotte toch moet ondergaan.
Gandhi n Masarijk schijnen deze wereld
beschouwing volkomen gelijk te geven.
Het schynt zo. En toch ligt hier niel
het grote geheim van dit leven. Het grota
geheim van dit leven wordt ons noch ia
de Griekse tragedie, noch bij Gandhi
noch bij Masarijk openbaar. Zij steken
torenhoog uit boven de duizenden en da
illioenen gewone mensen, die wij zijn.
Maar zij behoren toch helemaal bij ona
en doorbreken onze wereld niet. Het
moet tenslotte toch niet onmogelijk zijn
om hetzelfde te doen, op hoe bescheiden
schaal misschien dan ook, wat zij hebben
gedaan.
De Bijbel boort daarom dieper. Het
grote geheiru van dit leven is, dat da
band met God is doorgesneden. God ia
de bron en oorsprong van alle leven.
Wanneer de band met God is doorgesne
den betekent dit dus, dat de levensband
is doorgesneden. Dat wij ontwortelden
zijn, bloemen in een vaas. die misschien
nog een poosje bloeien en geuren -kun
nen, maar ten dode zijn gedoemd.
Daarom stelt de Bijbel een ander ater-
ven in het middelpunt. Het sterven van
Jezus Christus, die stierf aan het kruis.
Jezus Christus is niet gestorven voor het
een of andere ideaal. Jezus Christus ia
alleen maar gestorven om die band met
God weer aan te knopen. Bijbels gezegd:
om de schuld te verzoenen, de zonde te
dragen, de ongerechtigheid te bedekken.
En dat is gelukt. De Paasmorgen predikt
het: de levensband is hersteld, de dood
is overwonnen, de 2k>ne Gods is immera
opgestaan.
Wie in deze dagen het grote wereld
gebeuren volgt, wordt met verbijstering
geslagen. De krant en de radio brengen
ons de berichten. De oplossing geven zij
ons niet De oplossing van het grote ge
heim van dit leven geeft ons alleen maar
de Bijbel. Deze oplossing: de sleutel tot
het raadsel van deze wereld is het kruia
van Christus. En de sleutel tot het kruia
van Christus is de opstanding van Jezus
Christus. De opstanding onthult ons da
zin van het kruis. En het kruis onthult
ons de zin van ons God-vergeten leven.
Wat betekent dit? Een vraag en een
antwoord. Deze vraag: willen wij de zin
van ons leven en het heil en de verloe-
sing bij ons zelf zoeken, of willen w(J
ons laten gezeggen en genoeg hebben aan
Jezus Christus en Zijn offerdood aan het
En dit antwoord: De Grieken hebben
zich toch vergist. Zij zouden gelijk gehad
hebben, wanneer Jezus Christus niet ge
komen was. Maar, dank zij Jezus Chris
tus en Zyn opstanding is deze wereld
hoe diep Verborgen misschien ook, toch
geen tragedie, geen treurspel, maar een
Divina Comedia, een Goddelijk Blijspel.
Dat is het grote geheim van de Heilig»
Schrift Zalig, die gelooft
'•-Gr. A. J B.
Den Haag.
Dr F. C. Dominions
Benthuizen
De raad vergadert aa. Dinsdagavond
