Neen Akkertje
NIEUWE LETUSCHE' COURANT
S
MAANDAG 8 MAART 1948
Stadsnieuws
JUBILEUMACTIE IN LEIDEN INGEZET
Bewaart Uw spaarkaarten en luistert naar de radio
Heden zijn de jubileumspaarkaarten
verzonden. De post zal morgen het werk
voortzetten. Elk gezin zal op deze wijze
met de ton-acfie in aanraking worden
gebracht. De kaart ziét er bijzonder sug
gestief uit De voorkant laat de ton, in
wier teken de actie staat, zien: Aan de
binnenzijde van het diepe vat staan de
oproepende woorden: „Helpt mede de ton
vol te maken" Aan de buitenkant on
deraan komen de woorden voor: „50-jarig
regeringsjubileum H. M. de Koningin"
en 300-jarige onafhankelijkheid van Ne
derland."
De grote actie is dus begonnen! Het is
zaak, dat de burgerij van Leiden in haar
geheel beseft, waar het om gaat. Willen
wij allen deelgenoot worden in een ge
paste, waardige feestviering, dan zullen
wij ook gezamenlijk onze schouders onder
dit werk moeten zetten. 1
Wat is nodig?
Nodig is, dat wij de ons toegezonden
spaarkaart zuinig bewaren. Slaan we de
kaart open. dan zien we 20 vakjes. Het is
de bedoeling, dat hierin 20 zegels ko-
Federalie Leidse C.J.M.V.
hield bijeenkomst in
„Rehoboth"
De heer Joh. de Groot sprak over
het N.J.V.
Gisteravond werd in het wijkgebouw
„Rehoboth" een vergadering gehouden
van de Federatie van Leidse C.J.M.V.
Ook de J.V. „Calvijn" was voor deze bij
eenkomst uitgenodigd. Zij had hieraan
gevolg gegeven. De heer Joh. de Groot,
godsdienstonderwijzer, sprak (ds P. W.
Spruyt was wegens een verkoudheid ver
hinderd) over het onderwerp: „Het be-
leidend karakter van het N.J.V."
Spr. begon met de vraag te stellen: „Wat
is belijden?" Zijn antwoord hierop
Belijden is het uitkomen voor dat),
wat men in zijn leven aan Jezus Christus
heeft. Wanneer iemand een tijd naast je
werkt en naderhand blijkt, dat hij lid van
een C.J.M.V. is, ontbrak het belijdende.
De heer d^ Groot legde er voorts de na
druk op, dat het N.J.V. een belijdend ka
rakter kan hebben, als het zijn* werk ver
richt in nauwe verbinding aan de kerk.
Het N.J.V. draagt ook een evangeliserend
karakter. Het is ontstaan in een tijd, dat
allerlei dwalingen het volksleven vergif
tigden. In een tijd. dat de kerk Was inge
slapen. God heeft eenvoudige mensen
gebruikt, om de kennis van Zijn naam en
re, realiteit van Zijn Koninkrijk in het
midden van ons volksleven uit te dragen.
In de loop der jaren zijn de middelen en
werkzaamheden aangepast aan de eisen
van de tijd, maar de doelstelling is dezelf
de gebleven: „Ik schaam mij het Evange
lie van Christus niet". Ieder lid heeft de
taak de levende werkelijkheid vat
woord in handel en wandel te tonen. Het
N.J.V. is interkerkelijk. Toch leeft het
uit hetgeen de Kerk als draagster vai
Evangelie in de prediking des Woords
verkondigd.
BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN.
GEBOREN: Johanna, d. van A. C.
Kleijn en A. van Leeuwen; Ferdinand
M., z van R. E. A. Flamand en C. C. v.
d. Steen; Rutgerus C. J W„ z. van L. J
R. Cornelissen en C. E. Driessen; Adriaan,
z. van J. P. G Kuiper en J. van Omme-
ring; Hendrik, z. van J. van Aken en
J. Kouwen; Rien H. M., z. van M, I.
Jonge en M. P. Braun.
.OVERLEDEN: A. Bulk, wed. van
Verhagen, 69 j.; W. F. v. d. Steen, n
72 j.; M M. Visser, huisvr. van L. Wester
man. 52 j.; J. Hillebrand, z., 14 j.
men, die ons door de bakker, de melk
boer, de winkelier enz. zullen worden
verstrekt. Elk zegel kost een kwartje.
Gedurende 20 achtereenvolgende weken
an er gespaard worden.
Ter opwekking en ter herinnering zul-
n er korte spreekbeurten via de derde
in van het radiodistributienet worden
gehouden. O. a. zullen het woord voeren:
de burgemeester, de heren P. C. Linden-
bergh, mr N. G. Geelkerken, Joh. Jonker,
F. Verstegen. I. J. Sloos, P. Herfkens, A.
v. d. Neut en A. Galjaard. Deze spreek
beurten duren niet langer dan tien mi
nuten. De uitzendingen, die steeds door
middel van de pers zullen worden aan
gekondigd, vinden plaats om kwart over
zeven 's avonds. Van elke toespraak zal
een kort exposé in de plaatselijke dagbla
den worden gepubliceerd, speciaal be
stemd voor hen, die een toestel of hele
maal geen radio bezitten.
„Vooroorlogse" post uit het
buitenland
Uit Spanje, Italië, Frankrijk en Austra
lië is hier te lande een zending „voor
oorlogse" post gearriveerd.
Een gedeelte is door de P.T.T. al be
zorgd. Op de brieven, daterende uit Mei
1940 is een strook geplakt: „door oor
logsomstandigheden met vertraging ont
vangen".
Leidsche Spaarbank
Bij de Leidsche Spaarbank is geduren
de Februari ingelegd f407.765,77 en te
rugbetaald f383.902.04. Ingeschreven zijn
396 nieuwe inleggers, terwijl 159 boekjes
geheel werden uitbetaald. Het tegoed der
26.798 inleggers, hieronder begrepen 2.473
deelnemers aan de afhaaldienst, bedroeg
einde Febr. f 14.673.558,79. Door de afhaal
dienst werd in 8.694 stortingen f 30 593,75
ontvangen. Er werden 113 spaarbusjes ter
lediging aangeboden met een gezamen
lijke inhoud van f 2.368,71. Op de scholen
werd gespaard f 161,63.
HAAGSE POLITIERECHTER
Onbevoegd geslacht.
Er was voor de Officier reden om aan
te nemen dat G. H. te Alphen aan den
Rijn een handeltje wilde drijven in het
vlees van een clandestiene slachterij af
komstig, doch de verdachte ontkende
daartoe plannen te hebben gehad. Van
wege het slachten vroeg de Officier zes
weken gevangenisstraf. De politierechter
zag termen voor een lichter straf en ver
oordeelde tot f 30 boete of 15 dagen hech
tenis en voorwaardelijk twee maanden
gevangenisstraf met drie jaar proeftijd
Zelf-beschuldiging.
De betonwerker D. van H uit Leider
dorp stelde zich in staat van zelf-beschul-
diging. „Er was geen redelijk motief voor
die diefstal", zo verklaarde hij. Hij had
een electromotor weggenomen, doch bij
zoveel inzicht van het kwade en bet
blanco strafblad, veroordeelde de rechter
tot drie maanden gevangenisstraf v
waardelijk met drie jaar proeftijd en
plichting om de schade van f 125 te
goeden, zulks nadat de Officier drie
maanden onvoorwaardelijk had gevraagd
Kunst en Letteren
Theodora Versteegh
verlaat het podium
De weg der Kerk is er niet een van
glorie, maar van het kruis
Ds H. J. van Achterberg deed zijn intrede in de Ned. Herv. Gem.
De Ned. Hërv. Gemeente* van Leiden In het vervolg van zijn prediking
beleefde gisteren een betekenisvolle dag;
ds H. J. van Achterberg, op wiens komst
men gedurende niet minder dan acht
maanden had gewacht, werd "s morgens
in de Pieterskerk door zijn zwager, ds
K. Rouboss van Zwolle, bevestigd en deed
's avonds in hetzelfde kerkgebouw zijn
intrede. De bevestigingstekst was 2 Cor.
5 20-
Ds Van Achterberg had tot tekst voor
zijn intree-prediking gekozen: Jesaja 55
11, waar staat: Alzo zal mijn woord,
dat uit mijn mond uitgaat, óók zijn: het
zal niet ledig tot Mij wederkeren, maar
het zal doen hetgeen Mij behaagt en het
zal voorspoedig zijn in hetgeen waartoe
ik het zende."
Een van de eerste dingen,' die de nieu
weling opvallen, als hij in Leiden komt,
is het steeds weerkerende beeld van de
twee sleutels, zo begon de nieuwe herder
en leraar zijn preek Ik ben geroepen om
te komen arbei
den binnen een
gemeenschap,
die onder het
teken van deze
twee sleutels
leeft en werkt.
Via deze voor
stelling bepaal
de spr. zijn ge
hoor bij dê
j sleutelen van 't
hemelrijk. Er is
één sleutel om
de hemel te
openen, er is
er echter ook
r. ACHTERBERG
A.R. en C.H. dienen hun stem in een nationaal
kabinet te kunnen laten horen
Aldus de heer Chr. van den Heuvel op bijeenkomst der
A.-R. Statencentrale
De Statencentrale „Leiden" der A.R.
Partij vergaderde Zaterdagmiddag in „In
den Vergulden Turk". De heren Chr. v.
d. Heuvel en mr dr E. P. Verkerk, sa
menstellers van de schets over de hui
dige politieke vraagstukken, beant
woordden een aantal binnengekomen
vragen. Allereerst voerde de heer Van
den Heuvel het woord. Deze wijdde m
het begin van zijn toesipraak enige"" aan
dacht aan de kabinetten. Met nadruk
betoogde spr dat de A.R. bij de vorming
van het eerste kabinet en bij die van het
tweede hun steun geenszins hebben ge
weigerd. Wij waren steeds bereid mede
werking te verlenen, aldus spr. Maar
men heeft ons geheel builen de samen
stelling van het regeringsprogram geia-
ten. Bovendien bevatte dit program en
kele punten, waartegen wij bezwaar
moesten aantekenen.
Gezien de gigantische moeilijkheden,
waarvoor wij als volk staan, zou het
ze*r gewenst zijn geweest, dat iedere
constructieve partij aan de regering
had deelgenomen. De P.v.d-A. wenste
nu eenmaal niet in relatie te treden
met dc A.R. en de C.H. Een positief
Christelijk kabinet verdient de voor
keur, doch wanneer dit niet te ver
krijgen is, is het toch noodzakelijk,
dat wij onze stem in een nationaal
kabinet kunnen laten horen, aldus
spreker.
Achtereenvolgens behandelde de heer
Van den Heuvel voorts de financiën,
loon- en prijspolitiek' en het vraagstuk
van de geleide economie. Hij deed dit
uiteraard summier, niettemin duidelijk.
De toestand van de publieke financiën is
zeer ongezond Wij hebben een staats
schuld van rond 25 milliard (het vijf
voudige van de voor-oorlogse schuld!)
Sinds de bevrijding is de staatsschuld
toegenomen met een bedrag van 4 mil
liard. Dit moet mislopen Er zijn slechts
twee middelen, waardoor de regering
geld kan komen: 1. belastingen heffen;
2. geld lenen. Ten aanzien van de belas
ting merkte spr op, dat de Minister niei
verder kan gaan, wanneer hij zijn be
staande plannen op dit gebied wil u
voeren. Ook het Lenen van geld is a
zijn eind gekomen, Een ander middel
nog: hel bijmaken van geld, hetgeen
echter tot een belangrijke waardedaling
kan leiden.
Het instandhouden van het ambtena
renapparaat is ten opzichte van de
financiën ruïneus. De maatregefc .,De
helft van het ambtenaren-aantal
weg" had al lang toegepast moeten
worden. De belemmeringen, die er
van de ambtenaren-hopen uitgaan il-
1 vereerde spr als volgt: Op het mi
nisterie van Wederopbouw moet men
23 instanties passeren, als men een
vergunning wil hebben voor een te
bouwen object.
Metbetrekking tot he; plan-Marshall
zei de de referent, dat we voor een
nomische chaos in- West-Europa staan, als
dit plan geen doorgang vindt. Spr kón
daarbij echter niet ten volle aannemer
dal de uitvoering van het plan een zui-
ïr altruïstische daad zou zijn.
De loon- en prijzenstop heeft de rege
ring veel te Haat toegepast. Bovendien
heeft zij eir de hand niet aan gehouden.
gezocht naar de weg van de minste
weerstand
1 is moeilijk te zeggen, of men vóór
of tegen geleide economie is. In bepaaide
situatie: kan men de leiding van de
heid niet geheel missen. Het vraagstuk
omvat evenwel dit: Moet dde leiding van
staatswege gegeven worden of door
krachten uit de maatschappij? De A.R.
verwerpt de leiding vanwege de srtaat.
Alleen in noodgevallen heeft deze een
taak te vervullen.
Mr dr Verkerk stond in één kwar-
er stil bij Indië, de Verenigde Na-
es. het onderwijs en de middenstand.
merkte ds Van Achterberg op, dat God
het Evangelie en aan de ver
kondiging van Zijn Woord gebonden
heeft. Niet aan de Evangelie-dienaar; hoe
God zich kunnen binden aan de uit
spraak van een feilbaar mens. Wij liggen
midden in onze schuld. Maar Gods Woord
doet iets- Alle dingen zijn door hetzelve
gemaakt. Het Woord schept en herschept,
voert krijg en neemt de overhand. Het
zal niet ledig tot Hem wederkeren. Het
zal omwoelen en leven maken; het heeft
de chaos over de kling gejaagd.
Wie met Gods Woord te doen krijgt,
krijgt direct met Jezus Christus, de Heer
van het Woord, te maken. Het Woord is
vlees geworden en heeft onder ons ge
woond. Christus zal de overhand verkrij
gen; Hij zal.heersen. Daarom zijn geen
mensenwoorden te vinden, die enigermate
toereikend zouden zijn om de lof. die
Hem toekomt, uit te spreken. Van nature
moeten wy Jezus niet. Wij willen eigen
Als Christus klopt ana de deur. komt
evenwel de grote beslissing. Het gaat om
het eeuwig behoud of de eeuwige onder
gang. Het gaat regelrecht om de beke
ring. Het is niet een zaak, die we wel
rustig kunnen overwegen. Waar
Gods Woord tot ons komt, lopen wij ge
want het Evangelie is niet naar de
Het is gevaarlijk voor. onze politieke
gezindheid en onze kerkelijke richtingen.
Onze gedachten, woorden en werken
hebben wij altijd weer te toetsen aan dat
levende Woord. We zullen hebben te
luisteren en te gehoorzamen. De weg der
Kerk is er geen van glorie en macht, maar
is de weg van het kruis. In deze ergerlijke
boodschap liggen ook schone beloften:
Wie zijn leven zal verliezen om Mijnent
wil, die zal het behouden- In
staat de vrede. Want het Woord
blijft klinken: Het is volbracht.
Na de prediking zong de Gemeentf
Ge'z. 49 4: Dank. mijn Heiland, voor Uw
lijden. In een korte toespraak richtte de
uwe predikant zich tot zijp zwager
bevestiger, de consulent van wijk II,
ds J. Swijnenburg, zijn collega's, de ouder
lingen en diaken, de gemeente-commissie,
hen, die belast zijn met het jeugdwerk,
de burgemeester en de aanwezige wet
houders, de heren D. van der Kwaak en
J. C. van .Schaik, de afgevaardigden van
verschillende Kerkgenootschappen en
enige leden van zijn vroegere gemeen»e
Holten. Spr. hoopte, dat er in wijk II
spoedig een wijkgebouw en een kerk
gen verrijzen
De dienst werd besloten met het
gen van Ps. 118 10: Dit is. dit is de poort
des Heren. Na de zegenbede zong de ge
meente ds Van Achterberg Ps. 134 3 toe.
In de consistorie vond na afloop nog een
korte samenkomst plaats, waarin ds D
Kuilman, de nestor van de Hervormde
predikanten te Leiden, het woord voerde.
Spr. wees op het grote verschil tussen
dorp en stad en hoopte, dat God da
nieuwe predikant zou verlichten, sterken
en regeren.
Kou gevat?
Theodora Versteegh, een naam, neen
veel meer dan een naam, eer. begrip in
ons Ned mwizekleven Van 1924 af nam
zij jaarlijks deel aan de talrijke uitvoe
ringen van Bach's Passionsrnuziek, zowel
in Nederland als in België, terwijl zij
met Jo Vincent. Evert Miedema en Wil
lem Ravelld ook veel bekendheid ver
kreeg door het zgn. „Jo Vincent-kwartet"
van de gramofoonopnamen nog
steeds met ongekend succes voor de radio
worden gedraaid.
Deze altzangeres gaat thans afscheid
Theodora Versteegh.
Johannes-Passion in Grote
Kerk te Naarden
Nieuw streven van Ned. BachvereDiging
Naast de jaarlijkse uitvoeringen door
de Ned. Bachvereniging van de Matth.
Passion. welke uitvoeringen een interna
tionale faam hebben, wil deze vereniging
thans ook Bach's Johannes Passion jaar
lijks in Naarden gaan brengen. Dit werk
werd door de Bachver. het eerst gebraont
op Goede Vrijdag van 1928, toen o.l.v.
Evert Cornells, en is daarna nog slecnts
tweemaal in Naarden uitgevoerd, in 1944
1946. Het verlangen om ook deze
Passion ieder jaar te brengen, kan zeker
worden toegejuicht Want al gaf net
Mattheus-evangelie meer gelegenheid
Bach om zijn muzikaal-religieuze
gevoelens in klanken te realise
het beknoptere relaas van Johannes, toch
heeft Bach in deze tekst-beperking
grotere dramatische kracht aan de dag
weten te leggen. Niet alleen in de sug-
volkskoren, maar ook in de meer
bewogen behandeling der recitatieven.
De uitvoering van dit werk vereist dan
ook wel de grootste inspanning va
medewerkenden en ik geloof, dat
blijven er nog wensen, in dit opzicht goed
werk werd geleverd Zaterdagmiddag in
de stampvolle Naarder kerk. De dirigent
Anthon v. d. Horst is een onzer grote
Bachkemners en zijn opvattingen zijn
ker verantwoord. Vooral Zaterdag, toen
duidelijk bleek, dat er mèer soepelheid
in zijn leiding is gekomen. - Voorheen
dreigde er bij Van der Horst wel
te grote strakheid, waardoor het levende
element in Bach's kunst in de reproduc
tie zou kunnen worden doodgeslagen
Toch blijft mijn bezwaar tegen de mas
sale uitvoeringen der Passionsmuzieken,
want er gaat al te veel van de construc
tieschoonheid verloren, zowel i.
kelst- als in de koorpartijen De Ned.
Bachver. beheerste het werk overigens
voortreffelijk, doch het koor
in deze verhouding nodig
mannenstemmen moeten worden uit
gebreid. Een tjekort aan r
nen mag bij ons nationale Bachkoor
voorkomen. Van de solisten noem ik al
lereerst de sopraan Dora van Doorn-
Lindeman, die mij vooral in de aria .,1c
folge dir gleichfalls" een van de schoonste
ogenblikken van deze middag schonk.
Op deze zangeres kan ons land trots zijn-
Ook de alt Annie Hermes en t
Jan Schipper (Evangelist) gaven prachtig
werk, maar de Chris'.uspartij hoor ik lie
ver van de Nederlander Willem Ravelli
dan van de Fransman Charles Panzéra,
die me in dit werk niet kon overtuigen.
De moeilijke tenoraria's werden technisch
voortreffelijk gezongen door Lex Karse-
meijer, doch met ean kleine opera-inslag.
De beide bassen Guus Hoekman (aria's)
en Bram van Luyn gaven zeker
goeds, maar mag ik eerlijk zijn er
gen er niet enthousiast over te zijn De
instrumentale solisten wisten zich zeld
zaam goed bij hét geheel aan te sluiten,
speciaal Carel v. Leeuwen Boomkamp
met zijn prachtige, gevoelvolle viola da
gamba-solo in de alt-aria „Es ïst voll-
bracht". Het Residentie Orkest tenslotte
moest zich in het begin nog wat instel
len, maar bracht in het tweede deel spel
van formaat. Corn. Basoski.
dat jaar zingt zij voor het laatst
de alt-partij in de Matthaus Passion.
Vanzelfsprekend .valt dit afscheid haar
.zwaar, zoals het voor elke uitvoerende
kunstenaar moeilijk is het concertpodium,
waarop hij zijn carrière heeft gemaakt,
vaarwel te zeggen.
Het is voor de muziekcriticus steeds
moeilijk geweest Theodora Versteegh te
benaderen, omdat zij zich nimmer met
deze lieden wilde ophouden, teneinde het
critisch oordeel zo objectief mogelijk te
houden
In dit verband deed zij een aardige er
varing op in Berlijn, waar zij indertijd
liederenavonden gaf Bij haar aankomst
in* de Duitse hoofdstad werd haar door
muziekvrienden gezegd, eerst de critici
op te zoeken en enig geld bij hen achter
te laten, daar zij anders als buitenlandse
zangeres geen goede critieken kreeg.
Vasthoudend aan haar opvatting inzake
het contact met de recensenten, weiger
de Theodora Versteegh aan deze om
koperij mee te doen en het was dan ook
wel een bijzondere verrassing, dat van de
13 Berlijnse. critieken er 12 vol lof wa
ren.
Het vertrek van Theodora Versteegh
van het podium is eigenlijk een verras
sing. want toen zij op 2 Maart in Den
Haag bij de Toonkunst-afdeling de Matih.
Passdon zong, was er eigenlijk geen enkele
aanwijzing voor de achteruitgang van
haar stemkwaliteiten. Integendeel, haar
,Busz und Reu" werd met een zeld
zame bezieling en een grote technische
beheersing gegeven. „Voor mij aoht :k
echter de tijd gekomen om heen te gaan,
teneinde niet mijn eigen roem te over
leven en tevens de kans aan jongeren te
geven", was haar antwoord op myn vraag
de reden van haar heengaan. Dit
besluit kostte grote zelfoverwinning,
welke echter minder zwaar is. daar deze
zangeres kan terugzien op een welbe
steed leven en er dankbaarheid in haar
hart is voor alles, waartoe zij door haar
Schepper in staat is gesteld
Reeds vroeg toonde Theodora Ver
steegh een muzikale aanleg en na piano
studies kreeg zij de eerste zanglessen
Sem Dresden in.Tiel. waarna zij zich
onder M A Brandts Buys, Cornells «/an
Zanten en Tilly Koenen verder oe-
kwaamde Van de dag af. dat zij in 1924
Utrecht onder Joh. Wagenaar de Matth.
Passion, was zij de geregelde medewerk-
de grote kooruitvoeringen, ter
wijl daarnaast haar Hederenavonden
vooral de „zwarte" huisconcerten lijdens
de bezetting, ten bate van de Joodse kin
deren van een bijzondere bekoring wa-
i jaren, dat ik in één maand
„Ons Grunnegerlaand"
Zaterdagavond hield de prov. ver. „Ons
Grunnegerlaand" in de foyer van de
Stadsgehoorzaal een toneeluitvoering. De
Drzitter, de heer H. A. Vriend, opende
bijeenkomst en heette in het bijzonder
de Delftse Groningers welkom, die deze
avond zouden opluisteren door toneel,
spel en zang. Na het zingen van het Gro
ninger volkslied bracht het Delftse zang
koor, op voortreffelijke wijze begeleid
door de heer Jules de Cor te, o.a. bekend
door zijn optreden voor de radio, enige
liederen ten gehore.
Vervolgens werd het toneelstuk, in
drie bedrijven, ,,'t Was in Maai" van J.
Bus opgevoerd. Bijzonder vielen op
„Jaantje", „vrouw van Dieken" en
„Rieks", die een zeer dankbare rol had.
Dit toneelstuk, een spel van jonge liefde,
bracht vele verwikkelingen, maar aan
het slot kreeg Jaantje haar Klaas en
werd iedereen tevredengesteld.
De voorzittèr van „Ons Grunneger
laand" bedankte de spelers, de heer De
Corte en ook het zangkoor hartelijk voor
hun optreden en de dames werd een
bloemetje aangeboden. Na afloop bleef
men nog geruime tijd in gezellig samen
zijn bijeen.
LEZING VAN PROF. BIJVANCK
TE BRUSSEL.
Professor H. W. Byvanck van de Uni
versiteit te Leiden zal 8. 9 en 11 Maart
voor de Vrije Brusselse Universiteit een
serie van drie lezingen houden over „De
geschiedenis van het Griekse keramiek".
26 keer in een Passion moest zingen,
maar steeds weer was het een genot voor
me, omdat ik altijd nieuwe schoonheden
en mogelijkheden ontdekte. Op de Matth.
Pasion raak je nooit uitgekeken."
Vandaar haar voorliefde voor dit groot
se werk. Haar kunst is geboren uit
eerlijke muzikale en een volkomen o^
gave aan het kunstwerk als uiting van
scheppende persoonlijkheid.
Er ligt ongetwijfeld een zekere tragiek
over dit afscheid van Theodora Ver
steegh. doe op 13 Dec. a. s 60 jaar hoopt
te worden. Het is de tragiek van elk af
scheid Maar toch is er bij dit heengaan,
waartoe zij geheel op eigen initiatief
sloot, iets verblijdends. Allereerst de
prachtige herinnering aan de diep-door-
voelde zangkunst van een onzer eerste
zangeressen en in de tweede plaats
feit, dat Theodora Versteegh zich thans
geheel zal gaan wijden aan de lesprak
tijk en als waardig leerlinge van de
verge lelijke Cornelie van Zanten, de
roem van onze zangpaedagogie zal hoog
houden. Dit betekent de stemmen va
toekomst te vormen Moge het haar ge
geven zijn deze taak even consciëntieus
en even talentvol te doen als haar eigen
optreden
Corn. Basoski
„DE HOUTEN BURCHr TE RIJNSBURG
Een kampdat een tehuis wil zijn
Meermalen verscheen er in de „Nieuwe Leidsche Courant" in de plaatselijke rubriek
:en berichtje over het jongenskamp „De Houten Burcht" te Rijnsburg. Vrijwel alle
ïijnsburgers en ook velen in Leiden en omgeving kennen het kamp zo niet door
eigen aanschouwing dan toch wel van naam. Weinigen weten echter, wat er in dat
kamp werkelijk omgaat. Het lijkt daarom de moeite waard, er hier wat van mede
te delen. Het woord „kamp" heeft in de tijd vóór en na de bevrijding een alles
behalve sympathiek* klank gekregen. Hoezeer verschilt dit kamp echter van de
beruchte concentratie- en interneringskampen!
e met de tram zeewaarts gaat, pas
seert even vóór de splitsing te Rijnsburg
groot bord met de naam van het
kamp. Het kamp zelf ligt verscholen
achter de gebouwen van „Flora", maar
feestdagen het rood-wlt-blauw wappert.
Ook inwendig biedt het kamp weinig
indrukwekkends: "wat groe'psverblijven.
slaapzalen, leiderskamers en dienstver
trekken. Daarnaast 'staat nog een in steen
Het smaakt, dat eten in „De Houten Burcht", dat zie jé zó! pp de achtergrond
links de heer mr H. J. Vulsma, commandant van dit Rijkskamp voor Sociale
Jeugdzorg te Rijnsburg.
ziet ruim uit over de vlakte naar Oegsi-
geest en Valkenburg. Wie, gezien de
naam, een groots gebouw zou verwach
ten, wordt wel teleurgesteld. Het zijn
wat aaneengeschakelde houten barak
ken rond een kleine binnenplaats, met
op een hoek een vlaggemast,
De Verdoemden
34
Die geeft geen antwoord. Hij hoort
immers bekende klanken? Zó spreken
vader en moeder ook. En Pastor Leck-
Hij zelf heeft nooit beter geweten
Maarhy gelooft niet meer. En tóch.
dat 'stemt hem niet rustig.
„Daar behoef je geen ziekentrooster
lor te wezen. Als jij niet in de hel wil
komen, maat, vroeg of laat, zul je een
ander toontje moeten gaan zingen, wat
ik je smoes", merkt Cornelisz. nuchter-
weg op. „Jij denkt nu wel, dat je een
hele Piet bent, die zonder God in de
wereld kunt leven, maar dat is een deer
lijke vergissing, man; En dat zul je een
maal ondervinden, als je je leven niet
betert. Méér heb ik je niet te zeggen".
Het gesprek stokt vrij plotseling, zeer
tot spijt van Jochem, die deze ruwe
klant met zijn goed hart leert waar
deren. Voelt hij instinctmatig, dat hij
met deze Hollander op zijn verdere
levensweg beter overweg kan dan met
Gebhard, die hem geen troost kan bie
den? Hij hoopt ten minste, dat hij Cor
nelisz. niet uit het oog verliest.
Maar dan haalt hy weer onverschillig
de schouders op. Och, als het er op aan
komt, is hij net als Gebhard. Gelóóft hij
nog? Wat heb je aan die praatjes, als je
ziet, wat er zoal gebeurt op de wereld?
Je wordt tegen je zin geronseld en vraag
niet, hoe gemeen die vent daar in Rot
terdam te werk is gegaan. En dan ko-
de zeerovers en je vecht je bijna
dood was hij maar dood! maar dat
helpt niets: je schip wordt veroverd en
je wordt als gevangene weggevoerd en
straks als slaaf verkocht. Misschien gaat
hy ergens onder de tropenzon wel dood,
eerst jaren te zijn afgebeuld. Hoe ter
wereld kun je dan nog praten van liefde
Gods en van bidden! Je kunt alleen God
•ervloeken. Gebhard heeft het toch eigen
lijk bij het rechte eind. En die Hollan-
nu ja, die meent het natuurlijk
goed, de man zal ook wel gelóven, wat
hij zegt, maar overigensJochem zal
zijn eigen weg volgen, dat is verreweg
het beste. Alleendie Vlaardinger
heeft gelijk: je moet niet met je kop
tegen de muur lopen; daar bereik je
Als zij enkele dagen later in de mor
gen wakker worden als je óp bent,
kun je in alle mogelijke houdingen sla
pen weet Cornelisz. hun mee te delen,
dat het fregat in de Middellandse Zee
vaart, zodat zij de Straat van Gibraltaf
gepasseerd zyn.
Tergend langzaam kruipen de uren
voorbij. Als regel wordt er niet gespro-
in de omgeving van Jochem. Elk
heeft genoeg aan eigen gedachten. Zo nu
en dan klinken stemmen op. vaak twis
tende stemmen, van bakboordzijde, waar
een recalcitrant stelletje bijgebracht is
De zwepen van de Moren moeten er vaak
dienst doen....
Als je .nooit een troep wilde beesten
gezien hebt. dan zie je ze nu", merkt
Gebhard bitter op, een blik slaanae, zo
wel op zijn eigen, bijna naakte lichaam
als op dat der andere^. Als apen, alleen
de rechterhand vrij, eien zij het hun toe
geworpen harde, droge brood en drinken
't de kroes het gore, drabbige water.
Vannacht heeft Jochem gedroomd. Uit
:e kwam een gestalte op. Er.was geen
twijfel aan: 't was Lize. Ze zei: „Jochem,
nou niet dwaas, jongen, en erken.
>r een God is, Die ook jouw lot in
Zijn rechtvaardige handen heeft. Bid
Hem om uitkomst. Misschien zu.n we
elkaar dan weer. Ik blijf op je wachten".
Och. 't is niet dan een droom geweest.
Hij werd wakker van ruw gevloek. Van
alle kanten grijnsde de ellende hem aan.
Je bent gevangene van zeerovers en
wordt straks als slaaf verkocht. Als er
geen wonder gebeurt, en wie gelooft er
nu nog in een wonder?, sterf je ergens
onder de tropenzon als een hond. Dan
praten ze nog van bidden. Hij wil Lize
wijzer hebben.
„Vergeet mij maar, lief kind, en trouw,
dat is veel beter. Er zijn flinke jongens
genoeg, die jou willen hebben".
Van bidden praten ze dan.Beware,
hij heeft in geen maanden gebeden, w'eet
nauwelijks meer wat dat is. En waarom
zou hij bidden? Om een hersenschim?
Zoii iemand soms denken, dat je ooit vrjj
komt uit deze hel? Nou ja, Cornelisz. is
het een keer gelukt, maar" dat is ook
meer geluk dan wijsheid. Eigenlijk is het
het beste, over boord te springen, dan
ben je uit je ellende en lijden.
Het scherpe oog van de Vlaardinger
tuurt in de verte.
„Tunis", zegt hij kort.
Voor hem zegt dat woordje alles. Voor
de anderen alleen een bang voorgevoel
een toekomstig, ellendig lot. Cor
nelisz. weet er van mee te praten. Die
heeft er een boekje over opengedaan.
„God zij ons genadig", merkt hij op.
.Misschien zie ik vrouw en kinderen
nooit weer".
„Heb je kinderen?" vraagt Jochem.
„Tien", is het antwoopd. „Drie jongens
iren op zee en een is er in de Indiën".
Dan staart Cornelisz. als wezenloos
)or zich heen.
„Opstaan!"
De Moren klappen met-hun zwepen én
dwingen de Hollanders - uit hun luie
houding omhoog te komen.
Plompe, eentonige, witte gebouwen
rijzen als het ware uit zee op. Uit een
slank torentje klinkt een soort klokje of
belletje. De gelovigen worden ten gebede
opgeroepen. Maar de Moren aan boord
hebben daar thans geen tijd voor. Ze
hebben genoeg te doen met hun levende
prooi, waaraan een aardige duit te ver
dienen is.
Aangegaapt door velen, worden de
tientallen gevangenen weggevoerd var
de schepen.
(Wordt vervolgd).
opgetrokken keuken, en het overschot
van een Duitse bunker, dat als kolen
bergplaats dienst doet.
Toch is de naam van het kamp
zinledig. Het ligt daar recht en vierkant,
aan twee zijden open en van binnen be
schut. Van buiten lijkt het een vooruit
geschoven bolwerk. Maar belangrijker
de sterkte naar binnen: het kamp be
tekent voor zijn bewoners geborgenheid
en bescherming; zij vinden er behalve
een onderkomen ook steun en leiding.
Het kamp wordit bevolkt door e
dertig veertig jongens tussen vijftien
en achttien jaar met aan het hoofd f~
„commandant", geassisteerd door i
viertal leiders en wat huishoudelijk
administratief personeel. De jongens zijn
in het kamp opgenomen in venband met
hun familie-omstandigheden of karakter
eigenschappen. De tijd, dat de „politiek"
hier wat mee te maken had en dat e:
dus .N.S.B.-jongens" in het kamp zaten
is allang véorbij „De Houten Burcht" i:
een Rijkskamp voor Sociale Jeugdzorg
en ressorteert onder de afdeling Vor
ming Buiten Schoolverband van het .Mi'
nisterie van Onderwijs. Kunsten en We
tenschappen. Ook de „Justitie" heeft hier
dus rechtstreeks niets mee te maken
Werken en leren.
„Vorming" slaat bij alles voorop. De
jongens zijn in het kamp om ingeleid te
worden in het normale maatschappelijke
leven en worden daartoe opgeleid voor
verschillende beroepen. Dit laatste ge
schiedt geheel buiten het kamp. Veelal
wordt hierbij gebrudk gemaakt van de
Rijkswerkplaats voor Vakontwikkeling
te Leiden, speciaal voor de opleiding tot
machine-bankwerker. Op het ogenblik
zijn de meeste jongens werkzaam in ge
wone, meest technische bedrijven, en wel
als leerling of aankomend vakman. De
meubelmakers, electriciens en bankwer
kers zijn hierbij het talrijkst.
In het kamp worden twee avonden per
week besteed aan vakstudie onder des
kundige leiding. Ook zijn er jongens die
avondscholen bezoeken. De lichamelijke
vorming (gymnastiek, zwemmen) en
godsdienstige verzorging (volgens de
Padvindersfilm
Ridders zonder harnas99
Première voor Leiden e.o.
Zaterdagmiddag werd in de Stadsge
hoorzaal voor ruim 2000 panvinders en
padvindsters de vorig jaar gereed ge
komen film „Ridders zonder harnas" in
twee voorstellingen vertoond. Aan deze
film, die zich hoofdzakelijk afspeelt in
Ommen, werkten haast uitsluitend pad
vinders van groep 37 uit Amsterdam
mede. Omdat het geheel als een expe
riment en uniek voor Nederland moet
worden beschouwd, mogen vervaardig-
ster (Multifilm, Haarlem) en het Natio
naal Hoofdkwartier, in welks opdractvt
deze film werd opgenomen, zeer tevre
den zijn. Het verhaal zélf was boeiend
gaf heel juist de geest en het streven
an de Padvindersbeweging weer.
Allereerst werden wij verplaatst in het
troephuis te Amsterdam, waar wij de
middag vóór de aanvang van het Paas-
kamp meemaakten. Tijdens de opzet van
dit kamp hadden wij alle gelegenheid,
de handigheid en de kampvaardigheid
de jeugdige „filmsterren" te bewon
deren. Vervolgens waren wij getuige van
een opwindend spel, het bouwen van een
levensgevaarlijke brug over een breed
„ravijn", en woonden wij het slot van
sn kampdag, hét kampvuur, bij.
De leider vertelt nu een verhaal over
;n zekere Graaf Egbert, die lang ge
leden leefde en die, samen met zijn
schildknaap, als proefkonijn diende voor
monnik, die in het maken van slaap
drankjes zijn levensvulling trachtte te
vinden. Helaas bleven beiden slapen,
wekenlang, en omdat de laatste bladzij-
van het boek, waaruit verteld wordt,
ontbreken, is de afloop onbekend. Als
bijzonderheid deelt de leider alleen nog
mee, dat het klooster, waar deze zonder
linge geschiedenis zich afspeelde, in de
buurt van hun eigen terrein moest
hebben.
n van de jongens kan er niet van
slapen, gaat in het hartje van de naoht
door het bos lopen dwalen en ontdekt
dan, via een geheim doorgang, het kloos
ter. vindt het dan ook heel gewoon, daar
de nog steeds slapende en onder stof
bedolven Graaf Egbert met zijn schild
knaap aan te treffen. Gewekt door het
licht van een electrische zaklantaarn,
sluiten deze vriendschap met hun mo
derne collega-ridder, de padvinder, en
gedrieën gaan ze naar het kampterrein
terug. Na enkele komische voorvallen
vervaagt 't beeld van ridder Erbert in
eens (onze filmster wordt n.l. wakker),
echter niet, nadat de ridider nog net
heeft kunnen constateren, dat „er nog
een geest vol idealen leeft, die ontwor
teld is uit het roemrijke ridderdom".
Inderdaad, deze bijzonder aardige film,
met zijn symbolisch gedeelte, leert ons
wèl dat deze geest vol idealen en rid
derlijkheid in de N.P.V nog voortleeft.
In het voorprogramma werd nog de
film vertoond over de jamboree van vo
rig jaar in Moisson (Fr.). Deze was zo
danig, dat allen, dde er niet geweest wa-
i, nogmaals hun spijt daarover voel
den opkomen.
Een aardig tekenfilmpje completeer
de het geheel. Al met al een programma,
dat de naam van de Padvinderij eer
aandoet en dat wel liet zien. dat er in
die kringen hard, doelmatig en enthou-
wordt gewerkt.
eigen richting) krijgen hiernaast de no
dige aandacht. Eens per week wordt er
in het kamp een gemeenschappelijke
avond gehouden, meestal- met een cultu
rele strekking. Het zijtn deze avonden
waarvoor, naar de aard van het pro
gramma, ook buitenstaanders worden uit
genodigd. Hun aanwezigheid maakt de
avonden waardevoller en opent de mo
gelijkheid tot Samenstelling van belang
wekkende programma's met medewerking
van bekende instellingen of personen
De jongens kdhien naar Rijnsburg na
reeds een kampperiode te hebben door
gebracht in één van de kampen van
V.B.S., gelegen in het oosten des lands,
waar men zich vooral toelegt op bui
tenwerk, cursussen in taal en rekenen,
sport en dergelijke. Hierdoor zijn de
jongens voldoende voorbereid op wat
in Rijnsburg hen te wachten staat en
van hen wordt verwaoht.
De duur van het verblijf in „De Hou
ten Burcht" wordt niet van te voren be
paald, maar is toöh minstens te stellen
op een half jaar. Het komt ook voor, dat
jongens een jaar of anderhalf jaar in het
kamp blijven. Hierna keren zij als regel
terug naar hun familie. Is dat niet mo
gelijk, dan wordt getracht hen in een
pleeggezin te plaatsen. Het kamp biedt
de jongens wel een redelijke verzorging
maar kan het echte „thuis" tfcch niet
vervangen. Het kamp is hier ook niet
voldoende op ingericht. Het is daarom
te begrijpen, dat de meeste jongens er
naar verlangen het kamp te kunnen ver
laten. Dit komt ook, doordat de> „vrij
heid", diehet kamp de jongens laat,
nogal beperkt moet zijn en dat tal van
„kampregels", hoe goed op zich zelf ook,
op den duur te drukkend worden.
Toch zijn er maar weinigen, die later
niet met voldoening terugzien op hun
verblijf in „De Houten Burcht" en niet
dankbaar zijn voor wat zij van daaruit
hebben kunnen bereiken. Dit wordt wel
bewezen door de brieven en bezoeken
van oud-deelnemefs en belangstelling
voor de jaarlijkse reünie. Het kamp heeft
dus een wisselende bevolking en een
kleine 150 jongens hebben er al een
kortere of langere tijd doorgebracht
Een historische kwestie.
Het kamp bestaat in zijn huidige vorm
ruim twee jaar. Tijdens de bezetting
richtten de Duitsers op dezelfde plaats
enige barakken op. Deze werden na de
bevrijding afgebroken, doch opnieuw op
gebouwd en uitgebreid met het oog op
die tegenwoordige bestemming. Er bestaat
nog een kwestie met betrekking tot het
gebruik van de grond., die in hoofdzaak
toebehoort aan de veilingvereniging
„Flora". Dit gebruik werd nimmer ge
regeld en hierop werd terecht ernstig®
critiek uitgeoefend. De Rijksgebouwen
dienst heeft echter toegezegd, voor een
spoedige regeling te zullen zorgdragen.
Het ontbreken van kadastrale gegevens
veroorzaakt hierbij nog enige moeilijk
heid Het spreekt echter van zelf, dat
men nóch de kampleiding nóch de kamp
deelnemers van het onwettig in beslag
nemen van de grond een verwijt kan
maken
Het kamp stelt prijs op een goede ver
standhouding met buren, leveranciers,
werkgevers, enz. De jongens kunnen ech
ter nog wel eens last veroorzaken. Daar
over weten onder anderen de bedrijfs
leider van Flora het personeel van de
N.Z.H en de directeur van de Rijks-
werkplaats mee te praten!
Mogen echter bovenstaande regels bij
dragen tot een beter begrip van het doel
en dê werkwijze van het kamp, zodat
gerekend kan worden op de sympathie
en medewerking van allen, die er mee
in aanraking komen.
Een uitnodiging.
Woensdag 17 Maart a.s. des avonds om
half acht wordt er in het kamp vanweg®
de Ned. Spoorwegen een filmavond ge
geven, die ook voor publiek toegankelijk
is. Misschien is dit voor sommigen een
aanleiding, om het kamp te bezoeken
en zo nader te leren kennen.
