Nieuwe Leidsche Courant | 1948 | 17 februari 1948 | pagina 2

Aantasting van de autonomie der gemeente in t

middelpunt der belangstelling

SIN AT RAN

NIEUWE LEIDSCHE COURANT

DINSDAG 17 FEBRUARI 1948

Algemene beschouwingen Gemeentebegroting 1943

Het „communistisch manifest" in de Leidse raad

Aan het einde van een bfjna 30 punten bevattende raadsagenda prijkte gis
teren de gemeentebegroting voor 1948. Precies drie uur had de raad nodig
voor de overige voorstellen het begrotingsontwerp zal vermoedelijk drie
dagen in beslag nemen. Kwam reeds bij het voorstel inzake de vermake
lijkheidsbelasting de autonomie der gemeente ter sprake, vooral bij de
algemene beschouwingen door de fractieleiders werd hiervoor de aandacht
gevraagd. Deze autonomie, die gelijk in ons blad reeds verschillende
malen werd gesignaleerd, ernstig gevaar loopt door een al te geliefde
Haagse concentratie, vindt in vele raadsleden gelukkig nog warme ver
dedigers.

Wikken en wegendemocratische politiek

„Luistert naar mijn 'woorden, maar ziet «m,

niet naar mijn daden". Dit is volgens de
heer Vos CV.V.D.) ook van toepassing op
de raad, die zich te veel begeeft op het
pad der partijpolitiek. Spr. wil de andere
leden hierin niet volgen. De heer Vos
zwaait lof toe aan de wethouder
onderwijs en is trouwens over het gehele
beleid van B. en W. goed te spreken;
toch meent spr:, dat we er met activiteit
alléén niet komen. Vooral met het finan
ciële beleid kan spr's fractie niet steeds
meegaan. Er moet veel ernstiger ge
streefd worden naar een sluitende be
groting, vooral via verlaging der lasten
Weliswaar heeft de gemeente daartoe
niet steeds de macht, maar men zou toch
verwachten, dat B. en W althans de wil
tot bezuiniging toonden. Spr. herinnert
aan de houding van zijn fractie t.
spoorwegplannen, de recréatie
voorstellen inzake de sport.

In de toekomst zal spr's fractie
keurig elke uitgave wikken en wegen op
de noodzakelijkheid. Ze zal blijven op
komen voor het particuliere bedrijf, dat
ook by de wederopbouw zoveel mogelijk
moet worden ingeschakeld De fractie
wil zich op een reële basis stellen en
zich beperken'tot het noodzakelijke. Spr
komt op tegen, wat hy noemt, het „éta-
tisme" (te ver gaande staatsbemoeiing
wijst, op de stichting van zyn party, de
Volksparty voor Vrijheid en Democratie,
gevoelt voor onderlinge samenwerking,
voor zover die mogelijk is, en noemt nog
enkele speciale punten:

1. de schooltandverzorging, van emi
nent belang volgens spreker;

2. het wegwerken van het voorwereld-
lyke schouwburgje, dat voor een stad als
Leiden een blamage is;

3. .opvoeren van het aantal surveil
lerende agenten, dat volgens spr. te klein
is om efficiënt te kunnen optreden tei
handhaving van orde en rust.

De heer Lombert krijgt een hoestbui

De tweede „algemene beschouwer" is
de "heer Van Weizen (Comm.), die
onder het rondgaan van sigaren voor de
heren en bonbons voor de dames inter
nationale en nationale problemen aan
snijdt. Spr. critiseert de stiefmoederlijke
behandeling, die de gemeenten ten deel
valt, daarbij concluderend, zoals reeds

VAN WELZ EN.

i W. in hun
geleldebrief de
den. Spr. toont
zich allerminst
optimistisch, uil
verschillende

kometen en uit
gaven. Helaas
is de gemeente
slechts een ge
ring belasting
gebied in han
den gebleven,
zodat 't slechts
voor een ge
deelte in haar
macht ligt om
evenwicht te scheppen uitvloeisel van
de na de bevryding gevoerde lands-
politiek. De moeilijke positie van tal van
gemeenten is, behalve aan de oorlog,
hieraan te danken, aldus spr. De fout
ligt vooral by de regerende partijen.

Hoe moet nu op deze landspolitiek
worden geantwoord? Moet de hulp
elders komen? Volgens de heer Van
Weizen moeten wy zelf trachten
dering in de toestand te brengen. Wy
moeten geen goed verwachten
monopolistisch-kapitalistische groepering
en dienen de uitgaven voor leger
vloot te doen verdwynen als improduc
tieve uitgaven. Op deze wonde plek („In
Rusland!" interruptie) moet de' vinger
worden gelegd. Er dient gestreefd te
worden naar verhoging van uitgaven
voor de sociale verheffing van ons volk
(„En dat IS?", Interruptie). Spr. behan
delt de Indië-politiek en brengt de tegen
het communisme gevoerde campagne
sprake. Het socialistische productie
systeem brengt de oplossing, beweert
spr., die vérvolgens het communistisch
manifest bespreekt, dat thans vóór 100
jaar uitkwam. De heer Lombert krijgt
een hoestbui van. „Hetcommunistische
„spook"'is een zegen voor millioenen
Europa geworden", aldus besluit de heer
Van Weizen.

Ieder persoonlijk verantwoordelijk.

De heer Wilmer (K.V.P.) komt op
tegen enkele uitlatingen van de heren
Vos en Van Weizen, zonder op de be
schouwing van laatstgenoemde dieper te
willen ingaan. Spr. schetst de taken van
ieder der leden van het college van B. en
W. en ieders verantwoordelykheid. Een
Wethouder (en ook een raadslid) kan
zioh niet verschuilen achter de collec
tieve verantwoordelijkheid van het col
lege van B. en W. (resp. de fractie). Het
persoonlijk verantwoordelijkheidsbesef is
een kostbaar goed. Als B. en W of
fractie met een voorstel komen, moet
men persoonlyk open blijven voor de
mening van andersdenkenden en de
moed hebben eventueel de andere
mening te aanvaarden.

Sprekend over de gemeentelijke auto
nomie. zegt spr., dat die eigenlijk niet
hier, maar in de Staten-Generaal aan de
orde is. De overheid mag in de gemeente-
ïyke autonomie niet ingrUpen. als dat in-
grypen niet gewettigd is op grond van
grondwet of wetgeving. Als B. en W.
zich al te gemakkclyk bij een geste van
de minister neerleggen, moet de raad
daartegen blijven protesteren.

Als voorbeeld noemt spreker cr.m. de
geschiedenis van het herstel (of liever
niet-herstel) van de rechten der bijzon
dere bewaarscholen. De raad kan er
(aldus spr tegen de heer Van Weizen)
gelukkig nog vrij over spreken.

B. en W. hebben alle aandacht voor
verhoging der inkomsten, aldus de heer
Wilmer verder, maar hebben ze die ook
voor verlaging der guitaven? Het is als
in een gewoon hui9hoüden: beide moe
ten behartigd Er worden uitgaven ge
daan, die nu niet bepaald „zo officiënt
mogelijk" kunnen worden genoemd. De
RJC. fractie wil een vooruitstrevend-

in dat kader:
medezeggenschap, centraal overleg en hel
betrekken van deskundigen uit de bur-
gery by het voorbereiden van voorstel
len aan de raad. Met het voorstel
de heren Frohwein en Vos (V.V.D tot
het instellen van een contact-»
voor de middenstand kan spr zich ech
ter niet verenigen Destyds is deze com
missie naast twee andere ingesteld Spr
wenst ze alle' drie gehandhaafd te zien.

Het begrip, dat sociale hervormingen
van onderop groeien, acht spr verouderd.
Ze moeten thans van bovenaf komen.

Allerbedroevendst en allertreurigst
noemt spr. het, dat de woningbouw niet
opschiet. Pas enkele weken geleden is
men begonnen met het bouwen
ningen, toegewezen voor 1947. Spr weet
niet. waar de fout ligt, in Leiden of in
Den Haag, maar in andere gemeenten
kan het wel. In dit jaar moet niet alleen
de achterstand van 194T worden inge
haald. maar ook een kwantum wonin
gen, dat werd toegewezen voor 1948,
worden gebouwd. De voorstellen-Van
Iterson wil spr. daarom gaarne onder
steunen; aan woningen op papier heb
ben we niets.

Van het duister in de schemer.

En via socialisatie tot dictatuur.

De heer Woudstra (Prot Chr.) merkt
op, dat tussen de begroting 1947 en 1948
slechts een gering verschil bestaat, wat
uitvoering, cyfers, en helaas ook
eindresultaat betreft:
ruim 2 millioen. Er
optimisme, zelfs niet

men tegenover
deze begroting]
anders n
staan dan
genover de
rige Tastten
wy bij de
rige volkomen
in het duister,
thans is er eni
ge schemer
Niet door he'
ontwerp-nood-
voorziening-
Oud Belangrij-

geen reden voor
or een gematigd

C. J. WOUDSTRA

wetsontwerp
zelf acht spr
de uitlating der regering, dat deze de
va9te wil heeft de huishoudingen der
gemeenten te saneren Uitgaande van de
voorwaarde, dat het Rijk zichzelf de
zelfde eisen stelt als die het aan de ge
meenten stelt, heeft spr enige hoop op
een toekomstig evenwicht van de ge-
meentefinanciën Dat evenwicht is nood-

Spr. begrijpt niet, welke bezwaren
de heer Van Weizen heeft tegen wat
hjj noemt het monopolistische kapita
lisme. Dat „monopolistische kapita
lisme" is Immers de consequentie van
elk socialistisch streven: de volgen
de stap is de socialisatie en het eind
punt is het communisme met de dic
tatuur van weinigen en de slavernij
van de massa.

Eerste taak: Woningbouw
Er moet bij de uitgaven, aldus gaat de
heer Woüdstra verder, onderscheid wor
den gemaakt tussen noodzakelijk, minder
noodzakeiyk en niet-noodzakelijk De
woningbouw is de meest ingrijpende so
ciale kwestie De opeenhoping van per-
n en gezinnen heeft ruïneuze ge
volgen Dat dit zich in ons land moet
voordoen, is jammer Voor de oorlog wa-
wij hier andere landen voor Nu bij-
drie jaar na de oorlog, is er nog zo
goed als niets bereikt Men komt er niet
door op grote schaal te gaan aan
dringen op samenwoning Tegelijkertijd
moet men bouwen.

We hebben nog een groot, project lig
gen: de spoorwegplannen Nu de raad
er eenmaal toe heeft besloten, moeten
wij er ook onze schouders onder zetten.
Dan bouwt Leiden weer aan een toe
komst Ook spr heeft waardering voor
de activiteit van B en W De lof. die de
heer Vos speciaal de heer Van Schaik
heeft toegezwaaid, wil spr op het gehele
college doen overgaan

Volgens de seotieverslagen is er wei
nig crltiek op het beleid van B. en W.
Maar er is wel enige crltiek En nu is
het opmerkelijk, dat B en W die cri
tiek verwijzen naar Den Haag. Hier
komt de autonomie ter sprake De ge-
ite moet zich tegen bepaalde daagse
fouten teweer stellen.

De gemeentelyke autonomie is voor
sprekers fractie een teer puntje De
fractie acht de autonomie gefundeerd in
Gods Woord, onder welk Woord ook alle
crltiek moet staan.

Er zyn, aldus de heer Woudstra, in de
sectievergaderingen enkele opmerkingen
gemaakt over de „vaste meningen" in de
fracties, waarvan individueel niet wordt
afgeweken, en over een terugkeer tot de
oude partypolitiek Deze opmerkingen
liggen in één lijn. Hoewel er tegen be
paalde voorstellen soms zeer reële en
zakelijke bezwaren worden aangevoerd,
blyft men als groep meestal bij een een
maal ingenomen standpunt. Ook de wet
houders nemen, ondanks die bezwaren,
ner een voorstel terug. Vergeten
wordt dan, dat ieder raadslid en ieder
:an het college van B. en W. per
soonlijk verantwoordelyk blyft.

Het Jeugdparlement. aldus spr., is vol
gens een schriftelijK antwoord van B en
W. geen debatingclub. Spr. zou graag
willen weten, wat het wèl is. Twee wet
houders hebben de kom9t er van ge
stimuleerd. maar het is niet duidelyk, of
dat privé of als wethouder is gebeurd

De contactcommissie voor de midden
stand ziet spr, als een zaak, die van
onderen op moet^komen.

Samenwoning een kanker!
Ook de heer D. J. vanDijk (P.v.d.A.)
waardeert het gehele beleid van B. en
W. De financiële positie van de gemeen-
verontrustend. Daarom moet de ge
meentepolitiek verantwoord zyn. Het
streven naar uiterste zuinigheid mag
echter nooit leiden tot achterstand op
sociaal terrein speeciaal wat de woning
bouw betreft.

De fractie wil de bloei van het be-
dryfsleven bevorderen, ook met indus
trieterreinen en verbindingswegen. B. en

W. dienen coöperatie onder de midden
stand te stimuleren, evenals het am-
bachts- en handelsonderwijs. In de uit
breidingsplannen moeten de openbare
gebouwen al zoveel mogelyk worden uit
gezet, ook de gebouwen voor grote ver
gaderingen." De woningbouw stuit op
grote moeilijkheden. Samenwerking van
de woningbouwverenigingen is onont
beerlijk. Het euvel der samenwoning .is
één der ernstige kankers van onze hui
dige maatschappij. Spr. dringt aan op
goede onderbrenging van ouden van da
gen, met medische en huishoudelyke
verzorging. De organisatie van de G.G.D.
baart zorgen, evenals de e>mstige be
hoefte aan ziekenhuisruimte en de ge
zinsverzorging.

Spr. fulmineert tegen het schijn-socia-
lisme, dat tot dwang leidt. Primair is de
geestelyke gezindheid. De mentaliteit
van „op je eentje kun je toch niets aan
de wereld veranderen" is funest. Reeds
de jeugd moet saamhorigheidsbesef wor
den bijgebracht. Het hoger gezag moet
hierin echter zoveel mogelijk overlaten
aan wat het gezag lager kan bereiken.

Vooral het onderwijs en het culturele
leven hebben sprekers belangstelling.
Spr. schetst de slechte toestand van ver
schillende schoolgebouwen. Er Ls op het

De kwestie-,,1

Zoals bekend, heeft „Endegeest" een
cwestie met de firma, die de deuwe
verwarmingsketels zou aanbrengenmaar
iie wanprestatie leverde, zodat vele pa
tenten in de kou zaten. Gelukkig is de

i chtei

•ng gei

tollege

W. de toestand onhoudbe
l werd dan ook. tot arbitrage
an, zodat een spoedige oplos.

onderwysgebied nog veel te doen ook
al is er al veel gedaan. De ouders moe
ten hierbij veel meer worden ingescha
keld Er is ook een groot tekort op het
gebied van het nyverheidsonderwijs B
en W dienen serieus te overwegen, of
er te Leiden geen plaats is voor een
M.T.S., een lyceum, eventueel een avond
lyceum. Wat denkt de wethouder te doen
ten aanzien van het Leids studiefonds?

Spr. besluit dan met dat grote terrein:
de jeugdbeweging. Reeds, hebben B en
W. getoond, hun plicht in deze te be
seffen. De naam „jeugdparlement" acht
spr niet gelukkig, maar het belangrijk
ste is, dat de jongeren van verschillende
groeperingen al vroeg met elkaar in
aanraking komen. Ook het vrije-tijds-
probleem hebbe de aandacht, evenals het
tekort aan sportterreinen.

De mindere goden.

Na de fractievoorzitters voert aller-

(P.v.d.A het woord. Ze vindt de raads-
agenda's vaak beslist te lang, zodat som
mige onderwerpen niet de behandeling
krygen die ze verdienen. Niet juist acht
spr het, dat sprekers, die niet in eerste
nties bij een bepaald punt het
.woord voeren, het wel in tweede instan-
doen. Spr. pleit verder voor een ge
meentelyke wasinrichting en critiseert
het vaak te werk stellen van hen, die
een geheel pensioen genieten Te waar
deren is, dat B en W by het bouwen
ook aan de ouden van dagen denken
Spr vraagt om een woninginspectrice,
het wegnemen van het euvel van het
koulyden door „Endegeesf'-patiënten,
meer inschakeling van de commissie van
sociale zaken en meer aandacht voor de
melkverstrekking en de tandverzorging
op de scholen.

De heer Riedel (P.v.d.A.) voelt niets

3or de stok achter de deur (Ryk-ge-
meente) bijv. inzake -de vermakelyk-
heidsbelasting Het zal grote zorg kosten,
voorzieningen te treffen op sociaal en
hygiënisch terreirt Moge 1948 de ouver
ture geven van het herstel der gemeen
telyke autonomie.-De aantasting er van
acht spr. reeds begonnen in de dertiger

Nadat spr. heeft verklaard, zyn voor
stel inzake het reserveren van 2 voor
het vernieuwingsfonds der Lichtfabrie
ken in te trekken, spreekt hy nog over
de volkshuisvesting, daarby B. en W
alsnog in overweging gevend, grote ge
bouwen bewoonbaar te maken (o m mi
litair hospitaal, gebouw DBVO aan het
Rapenburg). Spr pleit voor een sociaal
werkster, bespreekt de verwarmings
moeilijkheden in „Endegeest", noemt de
vrye economie uit de tijd en de geleide
noodzakelijk en besluit zijn betoog, door
er op te wyzen, dat we zonder geleide
economie tot groepsegoïsme vervallen

Het is dan inmiddels „ter elfde ure"
geworden en dat acht de voorz. geluk
kig de hoogste tyd, de vergadering tot
hedenmiddag 2 uur te schorsen. De ver
gadering wordt dan geopend met een
speech van de heer Van Iterson over
de woningbouw en wat dies meer zU.
waarna volgens het lystje van de voor
zitter ongeveer dertien sprekers dan nog
het woord zullen voeren, voordat de
wethouders gaan antwoorden.

Officiële publicatie

Onteigening Stationsweg.

Burgemeester en Wethouders brengen
ter kennis van belanghebbenden, dat het
College van Algemene Commissarissen
voor de Wederopbouw voornemen:
over te gaan tot on-eigemng ten i
van de gemeente Leiden van een perceel
en twee perceelsgedeehen aan de Sta
tionsweg De lijst van het te onteigenen
perceel en de perceelsgedeelten, alsmede
de kaart waarop zy zyn aangeduid, zullen
kosteloos voor een ieder ter inzage
gen op de gemeentesecretarie afdeling Al
gemene Zaken (Stadhuis) tot Maandag 23
Februari a s., op welke dag om 14.30
een daartoe aangestelde commissie
stadhuize ziting zal houden en bezwa
ren van belanghebbenden tegen de
aigening aan te horen. Bezwaren kunnen
door belanghebbenden ook schriftelyk
worden ingediend bij het College var
gemene Commissarissen voor de Weder
opbouw, Van Alkemadelaan 350 te 's-Gra-
venhage. tot uiterlijk 28 Februari 1948
Leiden. 17 Februari 1948

Burgemeester en wethouders

voornoemd,

De burgemeetser,

F H. van Kinschot

De secretaris.

J. Bool

Wat de Raad verder
behandelde

De verdere agenda-punten, zoals wy
diie reeds uitvoerig afdrukten, werden al
len zonder of met geringe discussie
vaard. De belanrijkste zyn: installatie
van het nieuwe raadslid F. C. de H os -
son (vac-Perquin, KVP) die ook be-
noeiïid werd tot lid van de commissie van
financiën, eervol ontslag van de heer A
M. Vermaat als onderwyzer aan de
openbare lagere school Havenstraat, idem
M. D. Bergman, opleidingsschool Aal
markt. overplaatsing van de heer P Kruit,
onderw, aan de o.l.s. Zuidsingel A naar de
school aan de Paul Krugerstraat, verho
ging van subsidie voor de openbare lees
zaal „Reuvens" van f 7389 tot f 10.113),
nieuwe verordening houdende voorschrif
ten nopens behoorlijke bewoning, open
bare verpachting Burchtcomplex en ga-
rantie-s.elling van f 25 000 voor de jubi
leumfeesten

B. en W zullen prae-advies uitbrengen
inzake de voorstellen van de heren Froh
wein en Vos (VVD), centraal geadminis
treerd autopark, complex, tentoonstellings-
hallen en kennisgeving aan de commissi
van financiën bij aanschaffing van ma
chines e. d tegen een bedrag hoger dan
f 2500. alsook inzake het voorstel D J.
Dyk (P v. d. A.), (gebouw voor tentoon
stellingen en demonstraties).

Door de burgemeester wordt aangewi
zen de commissie tot onderzoek vanc
geloofsbrieven van het nieuwe raadslid
de heer C. Th. Tieleniburg (vac. J. H. Rie-
mens, P. v. d. A De geloofsbrieven wor
den in orde bevonden In de volgende ver
gadering zal de heer Tielenburg worden
geïnstalleerd om dan in overleg met de
fractie zyn zetel weer beschikbaar te stel
len voor de terugkerende heer Riemens.

De voorzitter feliciten de heer Knol
(Prot Chr.) met zyn verjaardag, waar
voor de heer Knol zeer verwonderd dankt;
hy pleeg; dergelyke feiten namelyk
steeds geheim te houden

By het punt „marktgeldverhoging"
dient de heer Van Weizen (Comm.)

voorstel in, om enkele heffingen te
verminderen. Volgens spr kunnen vele
kleine standhouders deze belasting met
opbrengen; ze worden de dupe van
Wethouder Van der Kwaak repli
ceer; echter, dat er toch maar veel be
langstelling bestaat vooi de Zaterdagse
markt. Het voorstel wordt verworpen -net
31 tegen 5 stemmen, dat van B en W
word; zonder hoofdelyke-stemming aan
vaard. Evenze de voorstellen inzake „na-
vengeld", „liggeld" en „bruggeld"

Verbouwing der Stadstimmerwerf
By het voorstel inzake verbouwing
:s;au ratie van de Stadstimmerwerf
maant de neer Schüller (P v. d. A.)
diverse technische bezwaren, vooral om
dat de gemee-ne naar sprekers menu.g
hier afwykt van haar eigen voorschriften.
Zolang de gemeente niet by machte is
voor een behoorlyke woning voor de
hulpbewaarder te zorgen, kan zy beter
naar een andere regeling omzien, bijv.
door ruil. Spr is tegen dit voorstel en wil
alleen restaura.ie der gevels en verbou
wing der benedenwoning.

Wethouder Jo n geleen (P. v d. A
verdedigt hei voorstel als volkomen ver
antwoord. De woning zal een aantrekke
lijke worden. De heer Schüller i<
nier echter allerminst eens met zyn frac-
tie-genoo, en noemt de te bouwen
mng beslist ongeschikt. Deze mening
wordt onderstreept dor de heer F ro h -
wein (VVD). Niet aldus de.heer Lom
bert (KVP), die het met nodig vindt, de
wethouder te verdedigen, maar de voor
stelling, die de heer Schüller geeft, dra
matisch en overdreven acht. Ideaal zal
de woning niet worden, maar de bewo-
zullen zeker met zenuwziek worden.
Als deskundige geeft de heer Van 11 e r-
(Prot-Chr.) wat technische gege-
De indeling acht spr. zeer goed Al-
een woning er bij! By welk betoog
de heer Van Weerlee zich weer niet kan
neerleggen; hy sluit zich volkomen aan
bij de mening van de heer Schüller.

een tweede verdediging door wet
houder Jongeleen, en zelfs een derde, en
na een vraag van de heer Hendrins
(Prot.-Chr.) over de werkelyke bouw
kosten, wordt het voorstel van B en W
aangenomen met de stem van de heer
Schüller tegen. Het voorstel Schüller
werd met 2111 stemmen verworpen.

De verhoging der Vermakelijksheidsbelasting

Met het voorstel zelf gaat de Raad aceoord

Maar de wijze waarop!

Het voorstel van B. en \V., om de v
makeiykheidsbelasting te verhogen, o
moeite op zichzelf niet veel bezwaren.
Wel echter kwamen vele leden op tegen
de dwang, die de minister er achter heeft
gezet, en aldus tegen de aantasting van
de gemeentelyke autonomie.

De heer D. J. van D Ij k (PvdA) wil
gaarne aannemen, dat deze belasting
zwaarder moet worden, vindt echter de
manier waaróp onprettig, vooral waar de

heel heeft voor
zien van dreige
menten. Hy legt
er de nadruk
op. dat goed on
derscheid moet
worden gemaakt
tussen kunst en
Kunst. Het gaat
toch niet aan
een goede film
te belasten met
40 pet en
slecht toneel
stuk met 20 pet.
Idem cabaret,
variété e.d. Spr
D. J. VAN DIJK kan *ich
accoord verkla
ren met het voorstel van B. en W., vraagt
alleen enkele rectificaties en verdedigt
daarna zijn gisteren vermelde motit
zake een commissie om te onderzoeken,
welke bioscoopvoorstellingen op grond
van hun cultureel, godsdienstig of we
tenschappelijk karakter io aanmerking
komen voor een heffing van 20 pet: i.p.v.
40 pet.

Spr gelooft, dat een dergelyke commis
sie nodig is om tot het juiste verschil in
belastingheffing by de film te komen.
Anders zullen de bioscoop-exploitanten
alleen die films laten draalen, die het
meeste publiek trekken en' dat zyn
meestal niet dc culturele, godsdienstige
of wetenschappelyke.

De heer Van Weizen (Comm.) noemt
de circulaires van de minister in deze
weinig elegant en komt met klem op
tegen de gang van zaken, waar deze be-

De heer A. v. d. Baan gaat
twee jubilea tegemoet

Als schoolhoofd en als onderwyzer

De heer A. van der Baan, hoofd van
de Chr school aan het Plantsoen, zal op
1 Maart as. herdenken, dat hy 25 jaar
geleden het beroep van hoofdonderwy-
zer begon uit te oefenen Op 1 Mei a.s
herdenkt de aanstaande .zilveren" ju
bilaris echter het feit, dat hy 40 jaar
geleden onderwyzer werd.

Naar wij vernemen, wil de heer Van
der Baan deze gedenkwaardige feiten
zoveel mogeiyk doen samenvallen. Be
sloten is nu, de feestviering omstreeks
1 Mei te doen' plaats vinden Er is reeds
een comité gevormd van oud-leerlingen,
dat de feestdag zal voorbereiden Zy. die
op enigerlei wyze hun medewerl^hg
wensen te verlenen, kunnen zich ver
voegen bij de heer Hollebeek. Garen-
markt 46, of de heer Reyerse. Koning
straat 6, Leiderdorp

Wy hopen op een en ander tegen 1 Mei
uitvoeriger terug te komen

Uitslag Dies-verloting

De uitslag v*n de Dies-verloting ten
bate van het Ned studentensanatorium
luidt als volgt: le prys (radio) nr 727:
2e pr (fles port), nr. 1655; 3e prijs (fles
cognac) nry 118 Zy. die lot nr 618. 1942
1829 hébben, ontvangen resp de 4e.
en 6e prys Voor deze prijswinnaars
zyn boeken beschikbaar gesteld De pry-
zen kunnen worden gehaald by mej A
Joustra Noordeinde 15

FUNCTIES BIJ DE NZH

In de vacature van onderdirecteur van
de NZH is voorzien door de benoeming
van de heer ir N A Bogtstra als zoda
nig. die de functie van chef van de tech
nische dien9t tevens blyft uitoefenen.
Door een buitengewone aig vergader1 ng
van aandeelhouders is de heer J J Jur-
rissen tot tweede lid van de directie van
de NZH benoemd

ZILVEREN JUBILEUM

Gisteren herdacht de heer J H. Seyn
de dag. waarop hij voor 25 jaar Ln dienst
trad by de N V Kon Ned Grofsmede
rij te Leiden als kettingsmid Hij werd
door directeur en staf op het kantoor
vangen en op hartelyke wijze toegespro
ken door de dirAteur ir M C de»Jong
De jubilaris ontving de gebruikelyke i'i-
veloppe met inhoud, alsmede het getuig
schrift voor 25-jarige trouwe dienst van
de Ned Mij v Handel en Nyverheid

maakte de reddingboot van de NZHR
Mij een proeftocht Er was veel belang
stelling. vooral van de zyde der jeugd

Leidse tlegrammen

De gymnastiekver „Nieuw Brun-
hilde" zal op de demonstratie-avond var
..Donar" op 25 Febr a.s met enige dames-
en meisjes-nummers haar medewerking
verlenen.

Geslaagd voor het assistent-examen
Ned handelscorrespondentie: H F M
Mentink en F M Klein, beiden te Leiden.

lasting* op de grens wordt gebracht
de gemeentelijke autonomie- Er is, aldus
spr., dan ook een golf v<
diging over het land gegaan om deze
rigoureuze maatregel. De belasting be
tekent vooral een ernstige verzwaring
)or kleine neringdoenden.

De heer W o u d s t r a (Prot.-Chr.) sluit
zich gaarne aan by de woorden
heren D. J. v. Dyk en Van Weizen, voor
wat betreft de minder elegante wyze.
waarop dit voorstel de raad wordt op
gedrongen. Terdege wordt hier de auto
nomie der gemeente aangetast.

Dat biykt uit het historisch gegroeide.
De gemeenten waren er vóór de staten
en wanneer de staat de autonomie der
gemeente constateert, Is er alleen sprake
van CONSTATEREN, omdat die auto
nomie er IS- De gemeente heeft Immers
hafr eigen bevoegdheden. Inbreuk op de
gemeentelyke autonomie moet uitzonde
ring blyven.

De heer Woudstra acht het voorstel
zelf zeker aanvaardbaar. Het ligt immers
voor de hand. aldus spr., dat de latere
levensbehoeften zwaarder worden belast
dan de eerste. Wat het voorstel-Van Dijk
betreft, wil spr het antwoord van de wet
houder afwachten.

De heer Wilmer (K.V.P.) heeft de
gemeentelyke autonomie de laatste tyd
wel eens erger in het gedrang zien komen,
en wil er daarom niét verder op ingaan.
Het is immers ook zó, dat het Ryk be
paalde financiën van de gemeente tot
zich kan trekken. Het instellen van
commissie, als voorgesteld door de heer
Van Dyk, zal misschien wat verwarrend
gaan werken- We moeten ons houden
aan de centrale keuring, die
wel moreel werkt, maar die dat toch ook
cultureel kan gaan doen.

De heer Knol (Prot. Chr.)
veel meer te zeggen over de
wil echter wel ernstig protestren tegen
de woorden van de heer Wiltner, dat het
Ryk financiële inkomsten van de ge
meente tot zich kan trekken. Het voor
stel zelf Juicht spr toe. omdat het
logisch is.

De heer A. van Dyk (K.VF.) wil
graag weten, waarom er onderscheid
wordt gemaakt tussen bokswedstryden
en andere sportwedstrijden. Als B. en W
die fiokswedstryden liever niet zien. kun
nen ze zq beter verbieden.

Wethouder Van der Kwaak (Prot.
Chr.) stelt zich voor, op de kwestie der
autonomie by de begroting terug te
komen. De hele opzet der heffing is, dat
B. en W. zich eerst op de hoogte heb
ben gesteld van wat er in Leiden te doen
is. Het bioscoopbezoek is zeer toegenomen
en de entree-prijzen zyn veel hoger ge
worden. Marionettentheaters vallen onder
de 20 pet heffing (dit naar aanleiding
van een vraag van de heer D J. v Dyk).
Bokswedstryden moeten veel hoger be
last worden, omdat de entréeprijzen veel
hoger liggen dan by andere sportwedstry-
den. Op het gebied van voetbalwedstry-
den fs Leiden niet verwend B. en W
hebben vele gevallen afzonderlijk be
keken. De motie-D. J. v. Dijk bestrydt
spr. op enkele punten Spr gelooft niet,
dat de commissie nodig is- Mocht de
ontwikkeling echter zó zyn, dat een com
missie noodzakeiyk blykt. dan is spr be
reid, de komst van een dergelyk instituut
bevorderen

De heer D J. van Dyk acht het
beter zyn voorstel in te trekken, orn
nader af te wachten en er dan zo nodig
op terug te komen.

De heren Van Weizen eq Riedel
(PvdA) spreken nog even over de cir
cussen, die volgens de laatste op een ge
heel ander plan staan dan andere voor
stellingen. Het gaat veelal ten koste van
de dieren. Het argument van B. en W.
deze kwestie is, aldus wethouder Van
r Kwaak, dat niet de minst-draag-
krachtigen naar het circus gaan, maar
wel veel mensen van buiten. Deze bren
gen te weinig belasting op.

Het is de heer Stolp (Prot-Chr.)
niet duidelyk, waarom ballet-, variété-,
e.d. voorstellingen op één lyn worden
gesteld met culturele films.

Wethouder Van der Kwaak: Het
loon-intensieve gedeelte moet niet ver
der worden belast, vandaar deze gelyk-
stelling.

Hierna wordt de verhoging zonder
hoofdelyke stemming conform aanvaard

B«Tord«r de groei en het weeratandtver
mogen van Uw kinderen tn he» soa

appèisap. Ipia*^?<ó ?0Odgram °t!
Uacont 500 gram I. 1.10 bt| Apothekers
en Drogisten.

Fabr N.V. Handelsvereenlgli
A.J. ten DOKSSCHATX ZW<

De kantonrechter wees vonnis

Een hardleerse markiezenmaker

L. H„ markiezenmaker te Leidei
moest voor de kantonrechter verschyne
omdat hy, zonder in het bezit te zyn va
een vergunning, het glazenwassersberoe
had uitgeoefend Reeds tweemaal w;
verd. voor dezerovertreding veroordeel!
..Het wordt tyd, dat er een eind aan
zaakje komt", zo was de president
mening. Het O. M eiste f 100 boete of
dagen hechtenis De uitspraak
kantonrechter luidde: f 50 boete of 20 d:
gen hechtenis met de medeling, dat H. zq
bedrijf onmiddellijk moest staken
Ondeugdelyke spijsolie

M. O., bloemenverkoper alhier, had
liter „spysolie", die hy voor 'f 40 had g
kocht, voor f 65 verkocht Het O M.
over de verkoop van deze olie. die i
niet eens voor de consumptie gqscnü
was. slecht te spreken- Eis f 75 boete i
25 dagen hechtenis Verd. schrok hevi
toen hy de eis hoorde uitspreken. „Di
kan ik immers niet betalen" Uitspraal
f 30 boete of 10 dagen hechtenis. Wat t

de rechter weer soepel

„Schandalig" verkeersmisdryi

J D U te Leiden, had hei gepresteer
's avonds op de drukke Morsweg r
auto en aanhangwagen, welke laatste zoi
der licht was. te keren. ..Dat is schandi
üg", riep de rechter uit, nadat hy de te»
lasteleggmg had voorgelezen

Omdat dit misdrijf op een voorrangsw»
had plaats gevonden, eiste net O. M. f
boete of 20 dagen* hechtenis- Uitspraal
f 3Q boete of 10 dagen hechtenis

LEIDERDORP.

Gistermiddag had ten gemeentehui!
de uitreiking plaats van de zilveren
daille. verbonden.aan de Orde van O ran,
Nassau, aan de heer F D van Wyck, o
ganist der Geref Kerk. De heer Va
Wyck was gedurende 40 jaren onderwi
zer aan de Chr. Nat- school te Leiderdor
gedurende 30 jaren verbonden aan
kinderhuis „Voordorp", ten behoeve
het zangonderwijs, en sedert 1 April 184
orgami6t der Geref. kerk. Een goede org!
nist is onmisbaar voor het welslagen
de eredienst, aldus de burgemeester
heer Van Wyck is een stille, bescheidt
figuur Niettemin is hy een zeer geziei
persoonlijkheid in het dorp. Nadat de bu
gemeester de medaille had opgespeld con
pli men teerde ds H van Rijn de gedeo
reerde namens de kerkeraad en g
verzekering dat ook de kerk hem
heeft vergeten De heer Van Wyck hoop
de onderscheiding met ere en erkenteLij)
heid jegiens Hare Majesteit te dragen
dankte Haar voor deze onderseheidin
Voorn bracht hy dank aam de burgemeei
ter. die hem voor deze onderscheid»
had voorgedragen

OEGSTGEEST.

Ds M. J. Arntzen, Geref- pred.
Oegstgeest-Mors-Rijndyk, die een berot
ontving van de Geref. Kerk te Anna Ji
cobapolder, heeft dit beroep aangeno
men. Ds Arntzen werd in 1912 gebore
en werd in 1944 predikant te Oegstgeei

Uireiking van bonkaarten 804 e
Morgen (Woensdag) zyn aan de beurt
letters A en B Het kantoor aan
Geverstraat is geopend van 912 en 1

Kunst en Letterei

Sempre Crescendoconcerteer

Het studenten-muziekgezelschap „Sem
pre Crescendo" zal Vrydag 20 Febr
's avonds om 8 uur, in de grote zaal
de Stadsgehoorzaal een concert gevi
ten bate van de armen van de stad Le
den. Als dirigent treedt op Jaap Stouji
Solisten zijn: Evert van Trigbt, hob
en A. T. Schweitzer, piano Het pr(
gramma vermeldt werken van Gemiman
Bach (pianoconcert), Haydn (kloksyn
phonié), Jacob (hoboconcert) en Rave
Voor verdere byzonderheden verwy^e

de advertentie in dit blad.

H. Kikkert sprak over Wisseling van vormei

Voor de C.H.U. Leiderdorp-
Zoeterwoude*

Voor de Chr.-Hist. kiesverenigingen
van Leiderdo/p en Zoeterwoude sprak
Vrijdagavond in „Het Witte Huis" het
2e Kamerlid, de heer H. Kikkert, over:
„Wisseling van vormen". De heer Kikkert

^ad genoemd onderwerp gekozen, omdat
3 de loop van de historie wisseling
ïen optreedt op alle terrein des le
en er een worsteling is te zien om
gerechtigheid.

Na de Franse revolutie was er een stre-
m naar vrijheid. Vryheid proclameren
echter in werkelijkheid vryheid ver
moorden, omdat de mens niet vry is. Hy
:n nature geneigd God en zijn naaste
te haten Dat heeft men in de eerste helft
der 19e eeuw ook goed begrepen, toen er
inzinking kwam in het bedryfsleven
Door samenwerking in organisaties kwam
to't het dienen van het algemeen be
lang. Hierby zat voor de eigen vryheid
te beperken en het beste te zoeken.

De Verdoemden

door

H. Kingmans

17

Ze praten honderd uit en komen altyd
op hetzelfde terug Je praat in een cirkel
En hun lot komen ze pas te weten, als
e van buiten komen, om het hun mee
delen Wie weet, hoe lang het duurt!
„Misschien moeten we hier een paai
dagen zitten. Om ons nog meer murw te
maken", oppert Gebhard. ..'t Is tuig. Ze

moesten die kerels

,St. st". zegt Jochém opeens. „Ik hoor

Goffe, die nu de weg weet, snelt naar
de deur en gaat weer bonzen

,Houd op. kerel. Het helpt niets en dan
horen we helemaal niets", zegt Lémand
Het is nu weer stil Duidelyk horen ze
voetstappen. Ook stemmen. De deur
wordt behoedzaam geopend en een flau-
e lichtstraal glipt naar binnen: er staat
•n man, die een lantaarn omhoog houdt.
Jochem ontdekt hij is het dichtst by
de' deur dat vier gewapende mannén
de toegang bezet ho.uden. Er is geen
dóórkomen aan. Dan klinkt opeens de
stem van Sinjeur Willemsz.! Zij behoe

ven zich geen enkele illusie te maken,
als zij dat soms nog gedaan mochten heb
ben De vriendelijkheid is uit die stem
radicaal verdwenen. Kort en bijtend Iaat
hy zich horen

„Jullie hebben gisteravond vóór zes
jaar getekend. Als soldaat of matroos van
de Oost-Indische Compagnie. Als het niet
goedschiks wil, dan maar kwaadschiks
Verzet helpt niet, vluchten ls onmogelijk
Mocht dat soms nog gelukken, jullie wor
den onmiddellyk gepakt en doodgescho
ten. Want dat is desertie Jullie namen
verbinden jullie. Weest nu verstahdig
Gedraagt je lot als mannen Dat lot is
heel goed. ik beloof het jullie Behoor
lijke gage In Indië kun je vooruit ko
men. Dat ligt aan jullie. Hier is eten in
overvloed. Verhongeren zullen jullie
niet Een voorschot op jullie gage wordt
verstrekt. Kleren en andere dingen ont
vangen jullie ook Zes jaar zyn gauw
genoeg om."

„Je bent een ploert!" barst Gebhard
los. „Ze moesten jou ophangen! Wat heb
ben we jou gedaan vent. zeg op!"
Sinjeur Willemsz. lacht vals
„Niet zo hoog van de toren blazen, va
der. Dat helpt niet. Je maakt het er niet
beter mee. We moeten nu eenmaal zeelui
soldaten hebben. En jullie hadden er
geen trek in. Dan doen we het zó, snap
je? Jullie zullen eens zien, hoe goed het
is. Beter dan dat zwerven hier en ginds".

Onder het spreken houdt hy het vier
tal stevig in de gaten, terwijl zijn gelei-

Dezen zien wel in. dat tegenstand nut
teloos is. Ze hebben te berusten in hun
lot. tenzy die Sinjeur, die zich nu in zyn
ware gedaante kennen laat, te vermur
wen zou zijn De Fransman waagt een
poging. Hy valt mét zuidelijke leven
digheid op de knieën en smeekt om ge
nade. Ook Goffe doet het. Alleen Geb
hard ziet met een ongelovig lachje op dit
toneel neer Jochem weet niet, hoe hy
zich houden moet.

„Geen gemar", beslist Willemsz.. kort
aangebonden „Jullie hebbén de handte
kening gezet. Die is geldig. Voor zes jaar
verbonden. Dat is helemaal niet erg.
Schikt je in je lot. mannen. Dat valt best

„Heb je nog een hart ln Je lichaam of
niet" vraagt Jochem. „Ik moet naar huis
binnenkort. Er wordt daar op mij ge
acht. Laat ons nu gaan. Wy hebben
jou toch niets gedaan? Waarom houd je
s hier vast?"

.Over zes jaar kun je naar huis", lacht
de Sinjeur „En jullie blyven hier niet,
hoor. Vandaag of morgen vertrekt er een
schip uit Vlissingen.Jullie schip. „De
Arend" heet het fregat. Kapitein is Heur-
Er behoeft voor jullie niets verbor
gen te blyven. 't Is alles zo eeriyk moge
lyk, hoor".

„Eeriyk? Eeriyk?!" schreeuwt Geb
hard. „Noem je dit eeriyk, om ons mee

te nemen op een vaartochtje en

„Man klets niet. Ik heb jullie behoor-
ïyk getracteerd Doe ik voor myn ge
noegen Kan ik het helpen, dat Jullie je
naam hebt gezet? Dat behoef je toch
zeker niet te doen! Jullie hebben je vrij
willig verbonden voor de dienst op „De
Arend" en later in Indië. Niets bizon-
ders, hoor. Ik aanvaard jouw gemene be
schuldiging niet"

Sinjeur Willemsz. speelt meesteriyk de
verongeiy'kte.

Verzet baat niet. Ook hun smaken
Goffe waagt nogmaals een poging
heeft niet het minste succes, wat Geb
hard ook niet heeft verwacht Ze zyn op
genade of ongenade aan deze vent over
geleverd en het beste is te berusten Er
zit niet anders op.

De vriendeiyke Rotterdammer, die nu
de barsheid zelve ls, beveelt de mannen
het eten binnen te brengen. Dit ge
schiedt zeer behoedzaam. De wapens
worden gereed gehouden in geval van
verzet In een hoek van de kille ruimte
wordt een lantaarn geplaatst, zodat er
enig licht wordt verspreidt. Een inder
daad overvloedig maal wordt dan bin
nengedragen, waarna de deur dichtvalt
„Je zou de vent de nek omdraaien!"
barst Goffe uit.

volgt geen bescheid. Och, wat baat
dat geklets? Ze hèngen, afgelopen De
zeedienst en daarna een verbiyf in de
Indiën is hun voorland

(Wordt vervolgd).

Opmerkelyk is, dat de eerste soc;
wetten niet tot stand kwamen door
socialisten, maar door een liberaal. D
protesten tegen sociale misstanden kw«
men niet van socialistische zydé, doi
van protestants-christelyke zijde.

Door de totstandkoming van verschl
lende organisaties is er een meer geo:
dende samenleving ontstaan. Er
wisseling van vormen te constate
de crisisjaren is de normale ontwikk
lingsgang in het organisatieleven doo:
broken door noodzakelijke - regering
maatregelen. Toen kwam de oorlog. Wi
ren we vóór 1940 ryk, thans zyn
straatarm. Het werklozenvraagstuk wi
een internationaal vraagstuk en kon nil
nationaal worden opgelost. De Nedel
landse welvaart was afhankelijk
conjunctuurschommelingen in de
reld. Thans zyn we niet in staat de
moede te peilen. De rente van de staat
schuld is even groot als de gehele
oorlogse staatsbegroting Dit alles moe
maatregelen tengevolge hebben De di
viezen moeten zuiver worden bestea
De regering heeft echter de handel daa:
by uitgeschakeld en liet dit op socialist
sche wijze ambtelijk doen. De regerin
heeft een profetenmantel omgehangen
er op gespeculeerd, dat de pryzen zoi
den dalen. Ze zyn echter gestegen. B
het maken van economische plannen
een zekere speling nodig in verband ff
internationale omstandigheden. Stee
weer treedt er op een wisseling vi
men. Daarom moet de regering zich than
bemoeien met lonen en pryzen De lant
arbeiders moeten gelijk tyorden beloon
als de industriearbeiders Met kracl
moet van de hand worden gewezen, si
zouden de A. R. en de C. H. geen social
gevoel hebben en dus niet meer m<
nen doen. Zo besloot spr. zyn met aa*
dacht aangehoorde rede.

Distrihutievaria

Morgen (Woensdag) wordt uitgerei'
aan de gezinnen, waarvan het HOOF
een stamkaartnummer heeft van
tm 64800

Restitutie verhoging kolen prijs

Morgen (Woensdag) van 9 tot 3 i
zyn aan dé beurt de letters Sm t:m: S

Deze week weer waspoeder

Naar de Nieuwe Leidsche C
verneemt, zal deze week weer een bo
worden aangewèzen voor 250 gr waspo
der. Kinderen beneden de 5 jaar (D. en
groep) krygen een dubbel rantsoen.