vmmmn
ChefarineA
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
2
WOENSDAG 11 FEBRUARI 1948
Stadsnieuws
Nieuwe Kerkorde heeft geen enkele
kans van slagen
Tenzij er een wonder van God gebeurt
Rede van ds W. A. Zeydner voor|'.iislr»d,dl!?ösin8en de «staurati
J Aanvankelijk bracht de »np ^r/v»norii
Leidse theologen
Gistermiddag sprak de eerste praeses
van de Generale Synode der Ned. Herv.
Kerk, ds W. A. Zeydner van Rotterdam,
in het klein-auditorium van de Rijks
universiteit voor een aandachtig gehoor
van theologen over het onderwerp: „De
achtergrond van de nieuwe Kerkorde".
De samenkomst stond onder voorzitter
schap van de heer B. Kristensen. ex-
voorzitter van de Christen-Studenten-
Raad. HU wees er in zijn openingswoord
op, dat de liefde voor de theologie niet
mag verstikken door een klimop van
formalisme en conventie.
Ds Zeydner begon zijn belangwekkend
betoog met nadrukkelijk te zeggen, dat
de nieuwe Kerkorde geen enkele kans
van slagen heeft, tenzij er in de Her
vormde Kerk een wonder van God ge
beurt. De komst van deze orde betekent
onder meer, dat
er in het leven
van de Kerk
als wij in dit
verslag het
woord „Kerk"
bezigen, wordt
daarmede de
Hervormde
Kerk bedoeld
diepingrij
pende dingen
deren. Een
nieuwe Kerk
orde is geens-
Ds W. A. ZEYDNER
Kerk te maken.
Zij volgt de
Kerk en wij
dus ds Zeydner, dat zij 'het nieuwe leven
van de Kerk stimuleert. De tijd
voorbereiding zal aan ons allen hoge
eisen stellen.
In het vervolg van zijn rede merkte
spr. op, dat de Kerkorde, waarvan hel
concept enige tijd geleden werd gepu
bliceerd. in wezen overeenkomsten ver
toont .met vroegere orden. Zij draagt eer
presbyteriaal, synodaal karakter. Dit ii
inderdaad een hoge greep, welke alleen
uit en door het geloof kan worden aan-*
Belijden èn uitdragen.
Spr. belichtte voorts een belangrijk
stuk historie en liet het
inwendige Zending en het ..Reveil" de
revue passeren. Na 1316 beleefde de Kerk.
een periode van afbraak. Maar zij
ondanks de verschrikkelijke schokken,
staande gebleven. Wie de geschiedenis
leest, ziet naast de oplaaiing van de par-
Metingen van uiterst lage
temperaturen
Succes van Leidse geleerden.
In een der colleges, die te Leiden wer
den gegeven, ter gelegenheid van de
Dies der Universiteit, heeft prof. dr C. J.
Gorter medegedeeld, dat het in het Ka-
merlingh Onnes Laboratorium gelukt is
methoden uit te werken om uiterst lage
temperaturen te meten.
Zoals bekend kunnen temperaturen be
neden één graad absoluut langs magne
tische weg worden verkregen. De waar
den der bereikte temperaturen konden,
voor zover zij beneden één decigraad ab
soluut liggen, tot nog toe slechts door
betrekkelijk ruwe schattingen worden
bepaald.
In hun in 1933 te Leiden begonnen on
derzoekingen bereikten De Haas en
Wiersma in 19$5 schattenderwys een
temperatuur van ruim vier milligraad
-boven het absolute nulpunt.
Door gebruik te maken van omkeer
bare kringprocessen is het thans gelukt
de schattingen door betrouwbare tempe-
ratuursmetingen te vervangen- De laagste
thans gemeten temperatuur ligt even be
neden drie milligraad absoluut. De me
tingen werden verricht door de assisten
ten drs D. de Klerk en drs M. J. Steen-
land.
De gebruikte stof (chroomaluin) was
iets minder gunstig voor het bereiken
van extreem lage temperaturen dan enige
der door De Haas en Wiersma gebruikte
stoffen, zodat moet worden aangenomen,
dat die onderzoekers destyds ongewe
ten nog lager temperaturen hebben
De pblitie te Leiden heeft de 23-j.
C. M. G. uit een Reg^ringsinrichting te
Heiloo, die alhier een fiets te koop aan
bood, aangehouden als verdacht van
dacht van diefstal van een rijwiel te
Boskoop. De knaap is ter beschikking
van de politie te Boskoop gesteld.
Distributievaria
Uitreiking van bonkaarten voedings
middelen 804, textielkaarten 804, schoe
nenbonnen, toeslagkaartjes aan jonge en
a. s. moeders en aanvraagformulieren voor
brandstoffenkaarten voor het stooksei-
zoen 1948/49
De uitreiking van bonkaarten voedings-;
middelen vindt plaats volgens dezelfde
leeftjjds-indeling als bij de vorige uitrei
king, van textielkaarten 804 aan alle leef
tijdsgroepen, van schoenenbonnen aan
hen, wier stamkaartnummer eindigt mei
het cijfer 0 of de cijfers 54. 64, 74' 84 of 94
en die in het bezit zijn van bon 612 var
het inlegvel Uitreiking van toeslagkaart
jes aan jonge en as moeder- geschiedt
tegen overlegging van de contrólekaart
Moeders. Aanvraagformulieren 323—17
voor brandstoffenkaarten voor het
zoen 1948/49 worden afgegeven
(plaatsvervangende) gezinshoofden
daarmee gelijkgestelden Het kantoor aan
de Steenschuur is geopend van 9.3011 45
en van 24 uur
Morgen (Donderdag) wordt uitgereikt
aan de gezirmen, waarvan het HOOFD
een stamkaartnummer heeft van 46801
t/m. 50400.
De Mors
Voor de Mors vindt de uitreiking mor
gen (Donderdag) van 9.301 en 23 uur
plaats aan alle letters.
Restitutie verhoging kolenprijs
De terugbetaling van de'verhoging ko
lenprijs vindt door de PTT-kantoren
plaats tegen inlevering van de bonnen
78 BV en 81 BV van de brandstoffen
kaarten TA 707, waarop resp. f 2.40 en
f 160 zal worden uitgekeerd en tegen
inlevering van de bonnen 78BV van de
brandstoffenkaarten TB 707 waarop
f 2 40 zal worden uitgekeerd De bon
nen moeten afgeknipt worden aangebo
den.
groepering
het confessionele élement sterk naar vo
ren, terwijl de andere partij meer de
nadruk legde op de apostolische en
oecumenische roeping Later ontstond er
een geheel, waarin deze elementen te
zamen tot uitdrukking kwamen.
In de oorlogstijd werd aangetoond, dat
de leiding Gods heel wonderlijk kan zijn.
Belangrijk is. dat er nieuw geloof ge
boren werd. Toen kwam naar voren, dat
de Kerk Christus-belijdende volkskerk
moest zijn, hetgeen niet wil zeggen, dat
zij de meerderheid van ons volk zou om
vatten, maar wat betekent, dat de Kerk
voor het gehele volk een boodschap Gods
heeft. Wij hebben de opdracht het Evan
gelie van Christus te b e 1 ij d e n en
te dragen.
De cardinale vraag is. of in de Her
vormde Kerk dót geloof gevonden wordt,
dat de geest en het besef van eenheid
en verbondenheid óók in de Gemeenten
dóórdringt, zoals reeds in de Generale
Synode is geschied. Het gaat on
waarachtige werkelijkheid, of wij ii
gemeenschap staan van het belijdende
Ds Zeydner betoogde tijdens de be
handeling van het laatste punt van
toespraak, dat in de nieuwe Kerkorde
het apostolische en belijdende element
als een eenheid wordt beschouwd. Onze
belijdenis mag niet zijn: een conserveren
van de belijdenis. Er is geen dynamischer
werk dan belijden en er is geen apos
tolische taak mogelijk, indien zij niet
voortkomt uit dat belijden. God is mach
tig om de mensen uit hun ru9t weg te
halen, om aan de verstarrir>g in het be
lijden een einde te maken. God geve, dat
de Kerk zó moge zijn, dat er een een
heid gevonden wordt. Wanneer de ge
sprekken ontaarden in een partijstrijd,
dan gaat het beslist niet. Het is een zaak
van geloof alleen, zo besloot ds Zeydner.
Na dit referaat volgde een korte'be
spreking.
Leidse bakkers en prijs-
beheersing leveren strijd
Wie zal winnen?
De Leidse bakkers en de prijsbeheer-
sing leven in open strijd. De bakkér zegt:
„Ik verkoop blanke vloerbroodjes van 200
gram en ik noem dat klein brood, waar-
)or ik de kleinbroodprijs vraag."
„Neen", zegt de prijsbeheersing, „gij
verkoopt broden van 800 gram. waarvoor
ge slechts de vastgestelde grootbroodprijs
moogt nerfen. Dat deze broden zo zijn
gevormd, dat ze in vieren kunnen wor
den gebroken, doet niets ter zake."
De prijsbeheersing verbaliseerde.
De tuchtrechter strafte.
De bakkers gingen in hoger beroep.
De behandeling in hoger beroep had
ig niet plaats.
„Intussen", zegt de bakker, „ga ik door
et wat in mijn oog recht is, maar ik
kijk uit voor de Leidse eontróleambte-
„Intussen", zegt de prijsbeheersing, „ga
ik door met verbaliseren en stuur amb-
van elders, die bij de Leidse
bakkers niet bekend zijn."
Zo werden op één dag tien Leidse bak
kers geverbaliseerd.
Wie zal winnen?
Nieuw, krachtig
pijnstillend middel
Naast Chefarlne - het betrouwbare Nederlandse
merk voor de tabletten tegen hoofdpijn, griep
enz die over de gehele wereld door millloenen
gebruikt worden - is thans ook verkrijgbaar
CHEF4RINE „4" met vter werkzame bestand
delen. Door de viervoudige werking helpi
Chetarine „4" ook In hardnekkige gevallen.
b.v. bij een zware hoofdpijn, die met een ander
middel niet te verdrijven is De krachtige wer
king wordt bereikt, zonder dat de maag van
streek raakt, want één der bestanddelen is
Chefarox, het Ideale middel ter bescherming
van de maag.
Prijs f 0.75 per 20 tabletten.
Prachtig, Leidse werknemers!
Door de financiële commissie van de
Stichting 19401945, afd. Leiden, is eind
December 1947 een actie georganiseerd,
waarbij aan de Leidse werknemers werd
verzocht een kleine bijdrage af te staan
voor de verzorging van de slachtoffers
van het verzet in de jaren 19401945.
Dezer dagen nam men de laatste bij
dragen in ontvangst. Een bruto ontvangst
van f 1-605,42 kan thans worden geboekt.
Zeer zeker een mooi resultaat.'
„Sempre Avanti" organiseerde
een bonte avond
Ap Bronkhorst bleek een groot gitarist
Het Chr mandoline- en toneelgezel
schap „Sempre Avanti" organiseerde gis
teravond in de grote zaal van de Stads
gehoorzaal een bonte ..vergadering". De
heer Kukler, voorzitter, sprak een ope
ningswoord, waarin hij de aanwezigen
welkom heette, in 't bijzonder de afge
vaardigden van de Nied) Atmateur)
T(oneel) U(nie), .,Ars et Labor" en „Kunst
en Genoegen". Spr. deelde mede, dat ei
32 nieuwe donateilrs waren ingeschre
ven. Een mooi resultaat! Hij wekte de
leden op, hei werk van „Sempre Avanti"
le propageren. Nieuwe krachten zijn wei-
De muziek, die hét mpndoline-gezel-
schap ten gehore bracht, kan over het
algemeen de toets van de zachte critiek
doorstaan. Er is critiek; het spel i
ker voor correcties vatbaar. Toch m<
wij rekening houden met twee omstan
digheden. Ten eerste: De snaren, waaruit
alle muziek voortvloeit, zijn tegenwoor
dig van die kwaliteit, dat men geen hoge
eisen kan stellen. Daarbij komt, dat het
gezelschap een rfieuwe dirigent heeft, die
wel-is-waar over de nodige muzikale ca
paciteiten beschikt, doch aan wie de spe
lers nog niet voldoende gewend zijn. Wij
zijn er van overtuigd, dat „Sempre Avanti'
al het mogelijke zal doen zich te ont
wikkelen. Het gezelsohap biedt hiervoor
ruime kansen.
De gitaarklanken van Ap Bronkhorst,
radio-speler, vormden voor ons althans
een welkome afwisseling. Maar het moet
gezegd, dat de belangstelling van het pu
bliek niet evenredig was aan de inspanning
de gitarist, die op bewonderenswaar
dige wijze demonstreerde, wat er aan
zikale schoonheid te bereiken is.
De opvoering van de toneelstukjes
.Gas", een mijnwerkersdrama in één De-
drijf en „Het Wonderkind", een klucht
in één bedrijf, viel in de smaak Al met
al: het publiek heeft zich best geamuseerd
en wij twijfelen er niet aan, of ..Sempre
Avanti" heeft door déze avond weer
stukje waardering er bij gekregen.
De opgravingen in de Ned. Herv. Kerk te Eist
Wethouder Jongeleen liet 't heiblok dreunen
De eerste paal in het
plan-Noord
Het was op 4 Januari 1947, toen het
federatiebestuur van de woningbouw
verenigingen „De Eendracht", „De Goede
Woning" en „Ons Belang" op audiëntie
gingen bij de wethouder van fabricage, de
heer A. J. Jongeleen. Toen werd in prin
cipe besloten tot het bouwen van
woningen, welk plan de doopnaam
„Plan-Noord" kreeg.
Architect Buurman sloeg tezamen met
de bouwcommissie aan 't werk
Juni vonfl de aanbesteding van 't werk
plaats. Inmiddels was er als toegift een
plan voor het bouwen van 103 woningen,
o.Lv. de heer B. Buurman, bijge
komen.
Na dag-en-nacht-aroeid kon in Dec. '47
de gunning plaats vinden. Een groot be
drag was van de bouwsom afgedongen,
ar ondanks dit feit zou het interieur
niet onder lijden, 't Gemeentebestuur
verleende zoveel mogelijk medewerking.
Dit bracht de voorzitter van de bouw
commissie, de heer J. Gerritsen, onder
woorden, voordat de „heibaas", i.e. wet
houder Jongeleen, de eerste paal
grond zou „werken". De wethouder heeft
bij dit karweitje wel gemerkt, dat zijn
„collega's" 't niet zo bijzonder gemakke
lijk hebben. Vooral de laatste ander
halve meter wilde de grond maar niet in!
Na deze „plechtigheid" voerde weth.
Jongeleen in de directiekeet het woord,
Hij herinnerde er aan, dat het plan niet
zonder moeite is tot stand gekomen,
dat men nu aan de verwezenlijking
/as. Spr. wenste zich bij de woorden
de heer Gerritsen aan te sluiten.
Dit is een begin van de oplossing van
de grote woningnood. Spreker hoopte,
dat spoedig andere plechtigheden zullen
volgen, dat de wijk een trots van de
gemeente mocht zijn en dat de goede
samenwerking bestendigd mag blijven.
Vervolgens spraken nog architect
die Is
Buurman, de heer W. Dool namens de
verenigingen en de heer H. Oostveen
namens het bestuur van dé Nationale
Woningraad, afd. Zuid-Holland. Van de
dienst van gemeentewerken waren o.m.
aanwezig ir D. Boogerd, mr ir J. Westra
en verschillende ambtenaren.
Lezing in het Rijksmuseum
van Oudheden
De heer P. Glazema te Den Haag sprak
gisteravond in het Rijksmuseum van oud
heden over de opgravingen ira de Ned.
Herv. Kerk te Eist.
Deze kerk werd in de zomer van 1946
aan een oudheidkundig bodemonderzoek
onderworpen. De aanleiding hiertoe was.
behalve algemene noodzaak om ten be
hoeve van de restauratie de door de oor
log getroffen kerk aan een onderzoek te
onderwerpen, vooral het feit. dat uit één
der oudste oorkonden van het Sticht
Utrecht, daterertde uit de 8e eeuw, bleek,
dat reeds in die tijd te Eist sprake was
van een kerk.
De opgraving heeft aan het licht ge
bracht. dat het 15e eeuwse bakstenen ge
bouw met forse Westtoren gebouwd werd
ter plaatse van een grote, vermoedelijk
11e eeuwse kerk, waaronder zich aan de
Oostzijde een grote krypt bevond. Deze
krypt, waarvan de vorm zeer merkwaar
dig is onder de twaalf nog in Nederland
voorkomende krochten, had een houten
zoldering en als zodanig is het een bij
zonder gevaL
Aan deze kerk ging vooraf een tuf
stenen gebouw, dat vermoedelijk geda
teerd moet worden in de 8ste eeuw, de
tijd, waarover bovengenoemde oorkonde
hanidelt. Hel is niet onmogelijk, dat dit ge
bouw de kerk is, welke ten tijde van de
te Eist gepredikt hebbende zendeling We
ren fried gesticht werd. Onder de funda
menten van deze oudste kerk werden rie
hechte fundamenten aangetroffen van een
tweetal Romeinse tempels. De oudste
hiervan is een enkelvoudig gebouw van
ongeveer 8x11 m. Het muurwerk is met
veel zorg gemaakt en een groot deel van
de morteLvloer werd in situ aangetrof
fen. Vermoedelijk ging deze eerste tem
pel ten gronde ten gevolge van de opstand
der Batavieren in het jaar 69 na Chr. Bij
het terugwinnen van de macht in deze
streken hebben de Romeinen een g
tempelgebouw opgetrokken. Van dit grote
gebouw kwamen belangrijke muurr
aan het licht, muren, die op stevige eiken
palen waren aangelegd. Een grote hoe
veelheid frescofragmenten leverde het
bewijs, dat deze tempel beschilderd
De vondsten hebben aangetoond,
HAAGSE POLITIERECHTER
Niet naar de belasting
De kantoorjuffrouw E. A. S. te Leiden
had van haar patroon opdracht gekre
gen f200 te gaan storten vaniwege be
lastingschuld. maar de juffrouw vond
dat zaj het geld beter kon gebruiken,
hield een deel daarvan. Natuurlijk kw
dat uit, want er volgde spoedig
waarschuwing van de belastinginspectie,
en de juffrouw had zich nu wegens
duistering te verantwoorden. De Officier
vorderde zes weken gevangenisstraf. De
rechter legde f 20 boete of 10 dagen hech
tenis, 'benevens zes weken gevangenis
straf voorwaardelijk op, met bepaling
dat het geld terug betaald moet worden.
Bonnendiefstal.
De Officier meende dat met de kan
toorbediende J. P. van L. uit Oegstgeest
niet veel anders te beginnen was, dan
vier maanden gevangenisstraf op te leg
gen, want hij vond het een brutaal stukje
dat uitgehaald was. Verdachte had n.l.
op zijn kantoor een flink ffan'tal bonnen
gestolen, om die weer te verkopen. De
rechter veroordeelde conform de eis.
- Het geschenk.
De fabrieksarbeider C. B te Leiden-
wist zelf niet waarom ze van een ken
nis een aantal stukjes zeep cadeau had
gekregen, maar dat ze gestolen waren,
dat had ze wel kunnen begrijpen. En
daarom vorderde de Officier wegens he
ling een week gevangenisstraf, waartoe
de rechter haar veroordeelde.
Diefstal in de fabriek.
De monteur G. H. te Leiden had ge
prutst aan een sleuteltje, net zolang tot
dit paste op een kast waarin zich vaten
chemicaliën bevonden en had toen
ïssen gevuld en meegenomen. Daar-
had verdachte een heel verhaal,
het kiwam er toch op neer dat de
Officier voor de fabrieksdiefstal twee
•tnaanden gevangenisstraf eiste. De poli
tierechter veroordeelde tot ♦ier weken
gevangenisstraf.
De loper was nlt de kerk gestolen.
He.t was de vraag of de bedrijfsleider
J. A. C. K. te Leiden had kunnen be
grijpen dat de loper die hij kocht, van
diefstal afkomstig was. Dat ontkende hij
beslist, en er waren twee getuigen die
verklaarden dat de verkopers, die dan
de dieven zouden zijn, erg nette en be
trouwbare mensen leken; en daarom niet
diefstal was gedacht. De loper was
gestolen uit het koor der R.K. kerk te
Sassenheim, en de Officier meende, dat
:n zou zijn geweest, dat de zaak
niet deugde. De raadsman betwistte
zulks. Om alsnog de dieven te horen,
besloot de rechter de zaak aan te houden.
Utility entaille-artikelen
worden goedkoper
Mede dank zij een vrijwillige verla
ging van de prijzen van plaatijzer door
de Kon. Ned. Hoogovens en Staalfabrie
ken zyn de fabrieken erin geslaagd de
productie van utility emaille- en ver
zinkte huishoudelijke artikelen belang
rijk te vergroten en de prijzen van eerst
genoemde artikelen, die reeds met 15
zijn verlaagd, nogmaals met 7>,4 te
verlagen. Thans kunnen ook fluitketels
afwasbakken. emmers, steelpannen e.d.
genoemde kwaliteit worden ver
vaardigd.
belangrijk Romeins
geweest en volgende onderzoekingen zul
len waarschijnlijk aan het licht brengen,
dat het kerkelijk centrum van dit dorp ge
heel in beslag genomen is gewfeest door
de tempelhof. Het is niet onwaarschijn
lijk, dat er verder te Eist sporen aan net
licht komen van een Romeinse leger
plaats: enkele paalvohdsten buiten net
.empelcompiex hebben reeds de aandacht
in die richting bepaald. Ingeval de ko
mende onderzoekingen deze hypothese
waar maken, dan wijst de term castrum
in de bovengenoemde oorkonde éan Ka-
rel Martel op een Romeinse militaire ne
derzetting Hierop zouden tevens kunnen
duiden de vondsten van de schedels van
een zwijn, een ram en een stier, welke bij
de grote tempel gezamenlijk in een put
voorkwamen. Deze vondster, wijzen im
mers op het zg. suovetaurilia, een offer,
dat doorgaans in verband staat met de
krijgsgod Mars-
Het G.N.V. wordt wachtens-
moe inz. de prijzenstop
Aldus de heer J. H. Wensen
te Alphen aan den Ryn.
In het Nutsgebouw te Alphen aan der
Rijn is gisteravond de 2e jaarvergadering
gehouden van de afdeling van de Chr.
Bond van Overheidspersoneel. In 4eze
vergadering werd o.m. gesproken door de
penningmeester van het C-N.V., de heer
J. H. Wernsen, te Alphen. Deze
op, dat de verhoudingen in de wereld
zich toespitsen op twee punten,
ene kant de hamer en de sikkel
communisme, aan de andere zijde het
kruis van Jezus Christus. De ontwikke
ling van de vakbeweging werd geschetst,
alsmede de rol, die door de Christen
arbeiders hierin werd vervuld. Hierna
kwam spr tot de huidige economische
toestanden in eigen land. Er is schijn
welvaart. De werkelijke toestand is zor
gelijk, met name voor de arbeidende
klasse. Medezeggenschap en bezitsprei-
ding werden op Schriftuurlijke gronden
als ook voor, de Christen aantfhardbaar
getekend.
In de spanningen tussen lonen en pry-
zen zijn het met name de ambtenaren,
die lh een ongunstige positie verkeren.
Het C.N.V. heeft daar open oog
Spr. kan wel zeggen, dat men wel merkt
dat er een loonstop is, maar van d<
door prof. Brouwers aangekondigde prij
zenstop bemerkt men niets, dan dat ei
commissies benoemd worden. In het
C.N V. wordt men wachtensmoe. Men
wenst loyaal te staan, ook tegenover
deze regering. De oude S.D.A.P. heeft
wel eens anders gehandeld tegen'
Chr. regering en is onfatsoenlijk opge
treden, Maar men wil nu wel eens daden
gaan zien. Komen die niet, dan zal het
C.N-V. die maatregelen gaan nemen, die
men nodig acht. Aan het fatsoen komt
geen einde, aan het geduld wel.
De avond stond onder leiding van de
heer A. Groeneveld. Uit het jaarverslag
van de secretaris melden we, dat de
afdeling thans 114 leden telt. De pen
ningmeester. de heer Bogerman, verant
woordde een baüg saldo van f444 36
Namens de Chr. Besturenbond feliciteer
de de heer H- Brokaar. Na het officiële
gedeelte bezorgde het toneelstukje
lecta" de aanwezigen nog enkele prettige
uren, met de opvoering van het stuk
„Wat de mensen er van zeggen". De ver
tolking was, het amateurisme in aanmer
king genomen, goed.
De
Sfeer in 't gezin?
„Nieuwe Leidschee
Jubileum H. Stuifzand
Gisteren herdacht de heer H. Stuif
zand. dat hij 40 jaar geleden in dienst
trad bij de Boek- en Handelsdrukkerij
E. IJdo aan de Hoogl. Kerkgracht. De di
recteur, de heer J. W. IJdo Ezn., over
handigde de jubilerende machineze:ter
geschenk onder couvert. De heer P
an Hest sprak namens de commis-
;sen. Ook het personeel bracht de ju
bilaris hulde. De technisch chef. de heer
J. W. Blöte, wenste hem geluk en bood
enkele geschenken aan. De nodige bloe-
ontbraken niet.
BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN
GEBOREN: Alibertus zn v. A. Vuijk en
H. Geukes; Johanna E. M. dr v. J. P.
Olijerhoek en 'C. Schelvis; Johannes zn
H. van der Star en J. van der
Mark; Jeltje E. T. dT v. E. G. Turk en
E. T. van Harberden: Maria N. E. dr v
J. H. P. Mulder en E C. Jonk: Hendrik
v. W. F. Stouten en G. Pelt; Isaac
C. zn v. G. Wielders en E. M. Beij; Pie-
T. zn v. T. Luik em A. Koopmans;
Wytse B. M. zn v. S. T. de Vries en G
Rodenburg.
OVERLEDEN: J. Keereweer, huisvr.
in J. Bonnet, 79 jr;. J. van Rijn, wed.
n H. van Egmond, 76 jr; E. M. J. van
Bezu. dr. 3 dagen.
GEHUWD: G G van Tol en C. P.
in Ek.
De Verdoemden
door
H. Kingmans
12.
Natuurlijk: als je je niet aan de regelen
houdt, die aan boord nu eenmaal gelden,
en je leidt verder een liederlijk leven, ja.
dan stel je het leven aan boord zo slecht
mogelijk voor. „Maar zo is het niet, maat,
ik weet er van mee te praten."
Nu, de sinjeur kan kletsen, waf hij wil.
Gebhard ook de anderen hebben zitten
luisteren en stemmen met hem in moet
van het leven op zee niets hebben Niets
is mooier dan hun eigen gulden vrijheid.
De Sinjeur lacht gul: de Duitser be
hoeft zich volstrekt niet op te winden,
hoor. Het laat hem steenkoud, of iemand
veel of weinig of mets voor de zee voelt.
Landrotten moeten er ook zijn, dat zei
hij immers zo even al? Al was het alleen
maar om schepen te maken, nietwaar?
Zijn lach werkt aanstekelijk. Gebhard
heeft even gemeend, dat de vreemdeling
een bepaalde richting uit wilde, hy heeft
wel eens iets gehoord van ronselaars of
zielverkopers, maar de laatste woorden
stellen hem iets gerust. Intussen besluit
hij op zijn qui vive te blijven. Hem zal hij
niet dronken maken, om in staat van
dronkenschap van alLes met hem te kun
nen uithalen! Liever laat hij de sterke
drank staan en zal dan op de andere drie
letten.
't Is of de Sinjeur iets van zijn overleg
gingen gevoelt. Zo nu en dan ziet hij Geb
hard scherp aan, zonder evenwel de opge.
wekte blik te verliezen.
Hij spreekt niet meer over het zeemans
leven. Hy is ook niet van plan. bemerkt
Gebhard, om hen dronken te maken. Want
de waard wordt niet meer opgedragen,
de glazen opnieuw te vullen. Zij spelen
rustig hun kaart en de vreemdeling is de
eerste, die opstaat.
„Het spijt me, dat ik dit prettig gezel
schap verlaten moet. Maar het wordt mijn
tijd. Ik ga meestal vroeg naar bed, om
vroeg op te kunnen staan. Misschien ont
moet ik jullie nog wen eens. Of zal ik
j^tllie Rot.erdam eens leren kennen?
wel de moeite waard. Zullen
voor aanstaande Zondag eens nemen? Ak>
er een schip ligt van een mij bevriende
kapitein maken we ook een tochtje op de
Maas of iets verder- Hoe denken jullie
daarover?"
Drie zijn er onmiddellijk enthousiast
voor. Gebhard aarzelt. Wat bedoelt die
vent met zyn aanbod? Wat heeft hij met
hen te maken?
„Ik weet nog nie of ik meega" zegt
hij botweg.
Sinjeur WiUemsz. merkt op. dat hij
volkomen zijn eigen baas is. Als hij niet
wil, gaan de anderen met hem mee en
blijft "hij thuis. Toch raadt hij hem sterk
aan, mee te gaan. 't Is een mooie gele
genheid, Rotterdam te leren kennen. En
hy is de gastheer! Het is bepaald een
zwak van hem, zoiets met vreemdelingen
te doen. Dit waarlijk niet de eerste maal.
Zij spreken af, dat zij Zondagmorgen
om negen uur vóór deze herberg zullen
staan om van daar de tocht te gaan be
ginnen.
„Drie of vier man." lacht Sinjeur Wil-,
lemsz.
„Ik hoop van vier, niet voor mijzelf,
maar voor de vierde. Je zult er spijt van
hebben, als je niet meegaat," dit tot Geb
hard, die de schouders ophaalt.
Als Sinjeur WiUemsz. aUe verteringen
aan die herbergier heeft beiaald, verlaat'
hij met een vrolijke groet de gelagkamer,
nauwelijks buiten, mompelend: „Die vent
moet ik in de gaten houden, als die er bij
Overigens is hij welgemoed. Nog die
zelfde avond schrijft hij een briefje, dat
met spoed ergens moet worden bezorgd.
AUes moet in orde gemaakt: Het is niet
onmogelijk, dat hij Zondag drie of vier
gasten heeft. Van zijn kant maakt dat, met
de vorige, negen of tien. De heren kun
nen tevreden zijn en niet minder de ka-
pi :ein van „De Arend", die popelt om
buitengaats te gaan.
Het is een vreemd schryven, dat alleen
Ingewijden snappen. Als de waard van
„De Maze" het las, zou hij er ook aUes
van weten. Niettemin staaf hij, als Gotfe
hem geroepen heeft op verzoek van Geb
hard. die de Sinjeur nu eenmaal wan-
tro4Rv,, vurig diens lof te bezingen: een
aardige vent, die Sinjeur Willemsz., een
beetje anders dan een gewoon mens, ze
ker, want wie gaat nu zo'n stelletje ont
halen op een dagje uit? Reken maar, dat
zij het Zondag goed zullen hebben! Hy
kykt niet op een gulden!
Goffe vertaalt de woorden van de
waard.
„Ik denk, dat hy een zielverkoper is,"
zegt Gebhard vlakweg
Als de herbergier deze mening ver
neemt, schaterlacht hij, „Ha ha D4* moet
ik Sinjeur Willenjsz. bij gelegenheid eens
vertellen! Een zielverkoper! Ha, ha! De
kerel is in Indië schatrijk geworden,
vent, wat zal hij dan nu de ronselaar
spelen!"
V.
In de prilvroege Zondagmorgen laat
een kleine bark midden op de Maas vóór
Rottendam het vóór- en achteranker val
len en enkele uren later staat een sche
peling te turen naar de wal, in opdracht
van de gezagvoerder. De bemanning van
de bark bestaat uit slechts enkele koppen,
die volledig op de hoogte zijn van de
actie, die moe: worden gevoerd. Zij doen
dit werk niet voor de eerste maal!
„Het vlees is op komst", bericht de
sohepeling even later.
(Wordt vervolgd.)
Officiële publicatie
Stierenkeuring 1948 te Voorschoten-
De Burgemeester der gemeente Voor
schoten brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat de op 1 April a.s. in deze
gemeente te houden verplichte- en pre
miekeuringen zullen worden gehouden:
1. om 9.30 uur aan de Molenlaan, op de
gemeentelijke opslagplaats;
2. om 10.15 uur aan de Rijndijk, tegen
over de boerderij yan de heer H. J
Breukink, Rijndijk no. 52.
„Werk liever", zei de tucht
rechter
En hU trok de textielvergunning in
Op 6 Nov. van het vorig jaar was de
Leidse koopman J. S. met „zwarte" vloer
kleden per auto naar-Amsterdam getogen
om daar zijn slag te slaan. Ten huize van
mevr. De B liep hij tegen de lamp, omdat
men de politie had gewaarschuwd, toen de
prijzen wat al te zwart leken. S. bood
namelijk een kleed, dat volgens een
kundige maar f 105 mocht kosten,
f 300 aan.
De tuchtrechter was over deze handel,
waarop nog - een auto kon overschieten,
slecht te spreken. Mr. van Vuufe trok de
textielvergunning van S dam ook in en
verbood hem de verkoop van vloerkleden
en textiel. Hij verklaarde bovendien de
inbeslaggenomen vloerkleden verbeurd
en legde nog een boete vam f 25 op.
„Waar moet ik nu van leven?" aldus S.,
die al tweemaal veroordeeld was.
„In elk geval niet van de zwarte handel",
repliceerde de tuchtrechter. „Voor jonge
mensen als U is er werk genoeg te vin-
Als verdacht van rijwieldiefstal* is
door de politie aangehouden en opgeslo
ten de 39-j. Poolse onderdaan L. L.
M UNbl-JuS
ïlSVLÊESJUi Qêljj/^
N.V.E.P.G. district Leiden
belegde contactavond
De contact-avond, dié hét bestuur van
het district Leiden van de Ned. Ver. van
ex-politieke gevangenen uit de bezet
tingstijd (NVEPG) gisteravond
foyer van de Stadsgehoorzaal belegde,
was nog een verlengstuk je van 1
langs in de Sleutelstad gehouden lande
lijke congres. Dit bracht de plaatsver.
vangend voorzitter, de heer M. I. Smit,
die de heer H. v. Welzcn verving,
begroetingswoord naar voren. Deze avond
gold als tegenprestatie voor het gepres
teerde van de gastheren en -vrou
die dagen. Speciaal de genodigden
wezig waren o m. mr B. W. Stomps, voorz.
van het hoofdbestuur, alsmede het hoofd,
bestuurslid <je heer Moerman, de hoofd,
redacteur van het orgaan, de heer
Mourer en vertegenwoordigers van w
en zijd kregen een hartelijk welkom.
De heer Smit wekte op om de vrienden
club te helpen uitbreiden. Voor allen, die
politiek zuiver zijn, is daarin plaats.
Mr Stomps bracht de congresdagen
nog even in herinnering. Dank zij d»
afd. Leiden en de Leidse bevolking zijn
deze uitmuntend geslaagij en hij bracht
de dank van het hoofdbestuur.daarvoor
over. De vereniging is geen instantie van
raddraaiers, maar wil bij het volk levend
houden waarvoor in 1940—1945 is gevoch.
ten, dat de achtergeblevenen van 1
die bij het verzet het leven verloren
zij, die hun gezondheid kwijt raakten,
niet vergeten mogen worden.
Het verdere van de avond w;
voor en door oud-gevangenen. Heel veel
succes had Nicholls, de international
clown en lighting cartooner, die paj
uit Indië terug is. Henk Franken bracht
uitstekende piano-muziek ten gehore Na
afloop kregen de dames-artisten bloe
men. nadat de heer Smit de prestatiei
had geroemd.
Kunst en Letteren
Franz Schubert schreef niet minder
dan 692 liederen
Over de ontwikkeling van het kunstlied
Terwijl de klassieke componisten
Haydn, - Mozart en Beethoven liederen
schreven, die niet het belangrijkste deel
van hun oeuvre vormen, hebben vele
romantische componisten juist in
liederen een hoogtepunt 1>ereikt.
eerste werkelijk grote liederencomponist
Schubert, die op 17-jarige leeftijd
zyn „Gretchen am Spinnrade" het
mantische kunstlied schiep
niet minder dan 692 liederen compo
neerde.
De praedispositie voor net lied var
vele romantische componisten is ener
zijds te verklaren uit de typisch roman
tische voorkeur voor kleine, intieme
nen. anderzijds utt het romantische
ven naar een innige verbinding tus-
muziek en poëzie. Vele romantische
componisten waren literair zeer ontwik
keld; Weber, Berlioz, Schumann. Liszt,
Wagner en Wolf hebben zeer belangrijke
boeken en opstellen over muziek ge
schreven. Het streven naar een weder
zijdse doordringing van muziek er
poëzie heeft in de liederen van Wolf tot
gevolg, dat de muziek geheel onder
geschikt wordt gemaakt aan het gedicht
Schubert gaat nog niet zo ver als
Wolf. Weliswaar zijn in vele liederen
melodie en begeleiding geheel aangepast
de tekst, doch niet altijd sluit de
muziek aan bij elk detail van het gedicht
Schubert componeerde met een onge
looflijk gemak; dikwijls was de melodie
lied al klaar voor de componist
tijd had gevonden zich ernstig in de tekst
verdiepen. Niet zelden is de muziek
geïnspireerd door het eerste couplet
gedicht en past niet geheel bij de
volgende coupletten. Vaak geeft Schu
bert zich niet genoeg rekenschap va
der declamatie. Maar al mag
tegen verschillende van zyn liederen
literaire bedenkingen hebben. Schubert
schrijft bij een gedicht altyd geniale
ziek. En hij heeft de verschillende
geschapen, waarin thans nog de
hederencomponisten zich uiten.
- De eenvoudigste vorm van het kunst-
•t coupletlied, waarin alle cou
pletten van een gedicht op dezelfde me
lodie worden gezongen. Het gebruik van
deze vorm is alleen dan volkomen ver
antwoord. wanneer alle coupletten var
gedicht een soortgelijke inhoud heb-
en wanneer de woordaccenten In de
verschillende coupletten op dezelfde
plaats komen. Past de muziek alleen in
grote lijnen bij de coupletten, dan kun-
verband met declamatie en tekst
uitbeelding grotere of kleinere varian-
de melodie worden aangebracht
Zo ontstaat het gevarieerde coupletlied
Worden in een gedicht enkele regels
meerdere malen herhaald, zoals
„Gretchen am Spinnrade". dan is
logisch de melodie bij deze woorden
herhalen en het lied dus in rondovorm
te componeren. Is de inhoud der <yu
pletten geheel verschillend, dan moet el)
couplet een eigen melodie krijgen er
wordt het lied „doorgecomponeerd"
Terwyl Schubert, naast prachtige ge
dichten. o.a. van Goethe, ook tweede-
rangspoëzie van Mayrhofer en Hölty
componeerde, liet Schumann zich bij
voorkeur inspireren door grote dichters
als Heine, Rückert en Vdn Eichendorff
In muzikaal opzicht de mindere van
Schubert, was Schumann literair meer
begaafd en ontwikkeld dan zijn grote
voorganger.
De declamatie is bij Schumann meest-
zeer verzorgd en de componist schept
m muzikale atmosfeer, waarin hij het
gedicht opneemt. Hij gaat zo diep op zijn
teksten in, dat alleen in de melodie elk
detail van de tekst niet kan worden uit
gebeeld. Een groot deel van de situatie
schildering wordt aan de piano toever—
Jaag die Rheuraatiek
uit Uw lichaam
Ontdoe Uzelf van die slopende kwaal.
Neem regelmatig Kruschen Salts - iedere
morgen in Uw eerste kopje thee - en ge
voelt U al gauw een heel ander mens. Dat
doet de wetenschappelijke samenstelling
van Kruschen zes minerale.zouten. Die
wekken de bloedzuiverende organen weer
op tot jeugdig krachtige werking. Ook
Uw organen hebben die opwekking nodig.
Waarom zoudt ge ze die dan niet geven
met Kruschen Salts onder Uw bereik en
met het vdoruitzicht weer helemaal de
oude te worden, fief en fit en tot het
verzetten van bergen in staat?
Kruschen Salts wordt over de hele
wereld verkocht. Vraagt Kruschen Salts
bij Uw Apotheker of Drogist (I M.)
trouwd. De pianopartij krijgt dus e
grotere betekenis; ook in dit opzicht
Schumann de schakel, die Schubert
Wolf verbindt.
Brahms was in literair opzicht niet
fijngevoelig als Schumann, wat reeds uit
de keuze van zyn teksten blijkt,
declamatie is niet altijd verzorgd,
wanneer een gedicht een verwante
in Brahms deed trillen, kon de compo
nist er prachtige muziek bij schrijven.
Een meesterlied is b.v „Feldeinsam-
keit".
Hugo Wolf schreef zijn liederen niet
voor een zangstem met pianobegeleiding,
maar „für eine Singstimme und Kla
vier" Duidelijk wilde de componist hier
mede te kennen geven, dat in zijn liëtie-
xen de pianopartij niet minder belang
rijk is dan de gezongen melodie. In zijn
liederen werken de zangstem
pianopartij samen om elk detail
gedicht uit te beelden. Nooit is i
dicht voor Wolf en voorwendsel
mooie melodie te schryven. Integendeel
de componist verdiepte zich soms jaren
lang in een gedicht \cor hij aan d
positie begon.
Er zijn vele punten van overeenkomst
aan te wijzen tussen de liederen
Wolf en die van verschillende Frans»
componisten. Hierover in het volgend
tikel. Hennie Schouten.
Jac. van Elsacker in Leiden
Op de tweede voordrachtavond, die K
en O. organiseert, treedt a.s. Vrijdagavond
in het Leidse Volkshuis op de bekende
Rotterdamse kunstenaar Jac.
Elsacker.
Van Elsacker is een voortreffelijk kun-
stenaar, aan wie geen geheim der voor
drachtkunst verborgen is gebleven en
de gave bezit alleen al door de macht
zijn stem zijn toehoorders tot admeloos
luisteren te dwingen. Of hij zyn gehoor
in de ban houdt van een dramatisch
haal, dan 'wel de bevrijding schenkt
humoristisch voorval, altijd i:
zyn onderwerp volkomen meester.
Op 13 Februari draagt hij vóór de
pauze voor „De Kellner", naar de ont
roerende en boeiende roman van de Rus
sische schrijver Iwan Schmeljof, terwijl
a de pauze zijn kunnen toont in
luchtig, geestig programma met werk
van Ina van der Beugel e.a. Voor bijzon
derheden zie men elders In dit nt
Mevrouw Tony de Ridder voor
Leidse Huisvrouwen
Over „Hoe groen was myn dal'
Dat mevr. Tony de Ridder een goed»
naam heeft, niet alleen als schrijfster
maar ook als spreekster, bleek gister
middag in „Het Gulden Vlies", w
afd. Leiden in combinatie met de afi
Lisse van de Ned. Vereniging voor Huis-
wen een bijeenkomst had belegd,
in zij sprak over het bekende eerste-
lingswerk van Llewellyn: „Hoe groea
as mijn dal".
Mevrouw de Ridder begon met
algemene beschouwing over dit veel
lezen werk; zij legde de nadruk op dl
oprechte argeloosheid, waarmee d;
tijds weemoedige, soms humoristisch»
boek is geschreven en noemde het
zijn eenvoudige vroomheid en rust e«
troost voor onze getourmenteerde tijd.
Vervolgens droeg zy gedeelten uit
Llewellyns werk voor, die zy tot een
geheel samenvoegde op de haar eigen en
boeiende wijze.
Haar stem heeft tengevolge vi
longwond, opgedaan tijdens de gevechten
bij Oosterbeek in 1944, zeer g
Toch wist zy haar gehoor zoz
boeien, dat men na afloop stil bleef zit-
zonder zelfs aan applaus te denken
De vele aanwezigen vergoedden haar dit
echter ruimschoots, toen het dankwoord
mevr. Groen-Nieuwenhuyzen Segaat
de ban had gebroken.
CHARLOTTE KÜHLER.
In het kader der kunstavonden, geor
ganiseerd door de Oranje-Vereniging
Oegstgeest, zal op Maandag 8 Maart i
voordrachtkunstenares Charlott»
Kohier optreden in de recreatiezaal v«
Endegeest.
RECTIFICATIE „GEZA ANDA".
In d« recensie van gisteravond over
pianorecital van Géza Anda te Katwijl
Zee is een storende fout geslopea
ïan één zin een geheel andere be
tekenis gaf. Er stond nl.: „aan dit
end klankengetuimel. Dit moet zijS
dit iriserend klankengetuimel
