Honderd jaar geleden stierfWARE RIJfIEID
MENDELSSOHN
w.. fa»
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
S
ZATERDAG 1 NOVEMBER 194 7)
Indische treinreis met extremistische
verrassingen
RUIM 200 KILOMETER IN. DRIE DAGEN
Indië-redacteur).
D
ANK zjj de extremistische organisatie is x
spoorwegen op Java: „Vlug, Veilig, Goedkoop",
i- het oude devies der Staats-
alleen het laatste
woordje over op het 230 kilometer lange traject BataviaCheribon. De
duur van deze reis varieert tegenwoordig van één tot drie dagen
Uitkijken is de boodschap
Een reispas is van het Hoofd Plaatselijk
Bestuur eenvoudig te krijgen. Het ko
geen cent, en je hoeft er ook geen
Om half negen 's morgens vertrekt de
trein uit Batavia. Het eerste gedeelte
de reis verloopt onder gezellig gekout,
Tjikampek wordt zonder slag of stoot be
reikt. Je wil op het perron een ommetje
maken. Weinig kans, want je wordt als het
ware omsingeld door tientallen ver
kopers van div. etenswaren en vruchten,
die echter op hun beurt weer verdrongen
worden door lieden, die de meest afgrijse-
lije huid- en oogaandoeningen exploiteren
'als voornaamste bron van inkomsten.
Het oponthoud in Tjikampek blijkt
merkelijk langer te duren dan op het
schema ik aangegeven, en wanneer je in
formeert naar de oorzaak hiervan, krijg je
als antwoord, dat het wachten is op de uit
Cheribon terugkerende trein, welke zijn
gehele militaire bewaking als beveiliging
aan ons vbor het verdere gedeelte vai
traject zal afstaan.
In verband met de gestoorde telefoon-
en telegraafverbindingen wordt echter van
deze trein niets vernomen, en daarom be
sluit het spoorwegpersoneel ons op eigen
houtje een stationnetje verder te laten
rijden. Nadat wij daar echter tot kort voor
het invallen van de duisternis gewacht heb
ben en het inmiddels toch te laat. is ge
worden om door te rijden, keren wij weer
naar Tjikampek terug.
De nacht in de trein is allesbehalve aan
genaam: de duizenden muskieten maken
van de volstrekte duisternis dankbaar ge
bruik om ongestoord in hun levensonder
houd te voorzien, terwijl vooral in de na
nacht de beperkte ruimte en de zittende
houding niet bevorderlijk zijn voor des
reizigers goede humeur.
Een aangename verrassing is het onge
twijfeld, wanneer (je 's morgens hoort, dat
de militaire bewaking inmiddels is gearri
veerd, zodat het vertrek om acht uur kan
plaatsvinden.
Het blijkt echter, dat er aan onze trein
eerst nog het een en ander moet worden
toegevoegd: een radio-wagen; een wagon
met allerhande gereedschappen, losse rails
en klein-ijzerwerk; een ander met uitslui
tend dwarsliggers; een ambulance-wagen,
en voorts een wagon met een honderdtal
Indonesische werklieden vöor het ver-
Dag van het oorlogsgraf
op 9 November
Een herdenking in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam zal de grote ernst accentu
eren van de dag van het oorlogsgraf,
„Poppyday", op 9 Novermber. Prins
Bernhard, alsmede vele buitenlandse
binnenlandse regerings-, kerkelijke-
legerautoriteiten zijn uitgenodigd de
plechtigheid bij te wonen, waar rev. C.
Edward Elton vay de Engelse kerk te Am
sterdam, ds W. van Limburgh, Ned. Herv.
pred. te Amsterdam en majoor-hoofdaal
moezenier L. A. M- Goossens het woord
zullen voeren. De bijeenkomst begint om
3 uur.
De grote landelijke collecte wordt,
evenals vorig jaar, op 11 November ge
houden.
In het plaatsje Eenrufh .in Groningen
zal op 11 November een krans worden
gelegd op het graf van Wing-commander
Kenneth Duke Knocker en zijn mannen,
die op 3 Juli 1942 in Groningen werden
neergeschoten. De krans, die geheel uit
klaprozen bestaat ii
vleugel, is door de British European Air
ways naar Ned^-lan<j gevlogen
KLM i
r Groningen overgebracht.
richten van herstellingen langs" de weg.
Over de gehele lengte van de trein wo
den voorts vijftien soldaten met stens g
posteerd, terwijl op het achterbordes van
laatste wagon een mitrailleurschutter staat
opgesteld. Het geheel wordt bovendien
voorafgegaan door een zogenaamde „dek-
ingstrein", bestaande uit een locomotief,
welke een platte ijzeren wagen, beschermd
met zandzakken, voor zich uit duwt.
Alles gaat aanvankelijk naar wens, tot
dat wij iets voor Terisi langs enige, ogen
schijnlijk geheel verlaten dessa's komen.
De soldaten maken elkaar hierop attent en
voorspellen, dat de hel binnen enkele mi
nuten wel zal' losbarsten. De trein rijdt
uiterst langzaam; iedere manschap heeft
zijn wapen in de aanslag en de beide
baaninspecteurs-met-verrekijker controleren
zorgvuldig elke meter van de rails.
Danstop, daar gebeurt het! Uit de
dessa, aan de linkerkant van de spoorweg,
knerpt het mitrailleurvuur op. Giftige, gele
steekvlammen banen zich een weg door de
nevelig? lucht. De extremisten zijn in het
voordeel: zij namen het initiatief tot de
aanval. Maar wie denkt, dat onze militairen
zich daardoor laten overbluffen, heeft het
aan het verkeerde eind.
.Mexico, jongens", roepen desoldaten
elkaar toe, „geef ze er van langs, die
pelopors!"
Ook uit de Nederlandse brens braakt dan
het vuur te voorschijn en binnen een mini
mum van tijd is de voorsprong van de op
standige horden geheel teniet gedaan. Het
zal echter nog ruim'een kwartier duren,
voordat alle vijandelijke vuurmonden tot
l
zwijgen zijn gebracht en in de dan plaats
vindende achtervolging slagen de Neder
landse soldaten er in, een drietal terroristen
gevangen te nemen, van wie er één ver
klaart in opdracht van Djocja te hebben
gehandeld.
De trein sukkelt voort. Even verderop
blijken op een vrij lange brug de verbin-
dingsplaten der spoorstaven te zijn ver
wijderd, welke echter uit de meegenomen
voorraad vervangen kunnen worden. Doch
dit is slechts kinderspel bij datgene,
wij enkele kilometers verder te
krijgen.
Op die plaats had namelijk, in de
gaande nacht, een militaire patrouilletrein
gereden, waarvan het personeel door
overzichtelijkheid van de weg en voorts
door de duisternis, niet tijdig bemerkt had,
dat de baan opengebroken en het ballast-
bed verwijderd was. De trein ontspoorde
en reed in de kuil, gelukkig zonder om te
kantelen.
Met man en macht wordt gewerkt om de
loco met tender en zandwagen weer op de
rails te krijgen, waarna het ballastbed her
steld kan wordëlï. Er wordt besloten de
trein te laten wachten, terwijl onze dek
kingswagen op het naar het Zuiden gele
gen gebied gaat patrouilleren, om te zor
gen, dat de baan intact blijft. Heengaande
is alles in orde, doch op de terugweg blijkt,
dat in de tijd van een half uur de rails
tóch weer. zijn losgeschroefd. Het wordt
eentonig.
Om vier uur in de middag is de baan
eindelijk weer vrij, doch nog vele malen
j zal de trein moeten stoppen cjm de werk-
tien aanval lieden de gelegenheid te geven, de rails t<
herstèllen, terwijl vlak voor Djatibarang
een zware ijzerdraadversperring tussen twee
telefoonpalen moet worden opgeruimd.
Van doorrijden naar Cheribon kan die
nacht geen sprake zijn: zowel de militairen
als het treinpersoneel zijn óp van ver
moeidheid, terwijl voorts het doorrijden In
het donker zonder krachtige schijnwerpers
onder deze omstandigheden te gevaarlijk
wordt geacht.
De volgende morgen om zes uur ver
trekken wij voor de laatste étappe, en in
derdaad bereiken wij om elf uur veilig en
wel de p&ats van bestemming. De trein
reis BataviaCheribon, een afstand van
230 kilometer, heeft precies vijftig uur in
beslag genomen.
WIM TAUSENT.
REIS NAAR CANADA (2)
NEW-FOUNDLAND, de drempel van
een nieuwe wereld
Het imposante, rui^e land van New-
Foundland, dat zijn kale, massieve
rotsen van geheel Noord-Amerika
het verst naar het oude werelddeel
uitstrekt, vormt de drempel van een
nieuwe wereld, het grensstation tus
sen Europa en Amerika, met slechts
nog een vleugje van het eerste en een
■sterke inslag van het laatste.
Tegen het einde van de 15e eeuw zeilden
Giovanni Caboto en zijn zooh Sebastiano,
twee mannen in Engelse dienst, uit Co
lumbus' geboortestad Genua, een Euro
pese haven uit voor een reis naar het
Westen. Hun „badkuipen" overwonnen
wind, zee, regen en mist. Eindelijk aan
de horizon rotsige heuvels. Nieuwsgierig-
verder-varende scheepjes, dicht langs de
uitgestorven woestenij van klippen, door
nauwe inhammen, 'dan briiikbare grond,
een nieuw-gevonden land.
Giovanni en Sebastiano .Caboto, roman-
tisch-klinkende namen uit een voorbije
tijd. Ze zijn zo goed als, vergeten,
'onden gebied
vestigden zich op
het eiland en werden de voorouders van
de tegenwoordige 300.000 bewoners. Eery
tiende deel hiervan leeft op de meest-
Oostelijk gelegen plaats van het eiland,
de hoofdstad St. Johns. Beschut achter
de rotsen, ligt een natuurlijke haven, die
door schepen van allerlei nationaliteit
wordt aangedaan; op hun weg naar het
hart van Noord-Amerika, de vijf grote
Vijf, zes straten lopen evenwijdig langs
Voedsel verspilling in Amerika is
nog
enorm
„IS HULP AAN EUROPA WEL NODIG?"
Onze reiscorrespondente Tiny Mulder
schrijft ons uit de Ver. Staten:
ONLANGS heeft Truman een ernstig
beroep gedaan op alle Amerikanen,
om persoonlijk een bijdrage te
leveren voor de verzending van graan
naar de Europese landen, -waar, nu dje
winter voor de deur staat, ook de hon
ger aanklopt.
Trupian verzocht de Amerikanen, geen
vlees te eten op Dinsdagen en geen kip
pen en eieren op Donderdagen. Boven
dien vroeg hij de'brouwers, hun bedrij
ven voor enkele weken stil te leggen,
om graan te besparen.
De eerste Dinsdag en Donderdag sinds
Truman's rede zijn gepasseerd, nu iik
dit schrijf en de brouwers hebben hun
medewerking toegezegd.
Hoe reageerden de Amerikanen deze
eerste week?
De medewerking was ver van 100
De, meeste restaurants en cafétaria's
en vele Amerikanen eten dikwijls bui
tenshuis vermelddèn de eerste Dins
dag vlees en Donderdag kip en eieren
op hun menu's. Sommige restaurants le
verden aanvankelijk Donderdagochtend
geen eieren, maar veranderden hun
menu's onmiddellijk, toen de klanten
eenvoudig haar een andere eetgelegen
heid gingen, waar ze wel eieren konden
krijgen.
Vlees- en eierloze dagen betekenen
voor een Amerikaan immers veel meer
dan voor ons. Vlees is de hoofdschotel
voor lunch en diner. Men bestelt vlees
en krijgt er een aardappeltje
lepeltje groente bij;
worpen, zouden tien gezinnen ruim-
schoots gevoed kunnen "worden.
Gelukkig zijn er ook talrijke huis
vrouwen, die het plan hebben, consciën-
mee te werken aan Truman's
voedselprogram, omdat ze zich de moei-
hebben gegeven zich even in te den
ken, hoe groot hej verschil Is tussen de
voedselpositie in Amerika en Europa,
hoewel ze moeten toegeven, dat ze zich
geen" voorstelling kunnen vormen
de situatie in Europa.
Is hulp noi
De meningen omtrent de noodzaak
in voedselverscheping naar Europa zijn
:er verdeeld. Sommigen menen,
anneer toch iemand in Europa
Sinterklaas moet spelen, de U.S. Rus
land beter vóór kunnen zijn. Anderen
zeggen, dat de voedselverzendingen
Europa toch zullen dienen als een poli
tieke voetbal en dat de ^blken, die vol
de Amerikanen het voedsel het
meest verdienen, het toch niet krijgen.
De Amerikanen krijgen een hoe lan
ger hoe verwarder beeld van de voed
selpositie in Europa door de tegenstrij
dige rapporten van de vele Amerikaanse
■volksvertegenwoordigers en journalisten,
die dé laatste maanden Europa door
kruist hebben.
De spontane toezegging van de brou
wers. om hun bedrijven -stop te zetten,
ontmoette onmiddellijk een hevige te
genstand van de zijde der arbeiders
organisaties: wie geeft de arbeiders in
de brouwerijen een inkomen, wanneer
de brouwerijen worden stilgelegd?
Een behoorlijke categorie Amerikanen
zegt: „Wij werken hard en daardoor heb
ben we ons deze welvaart veroverd. La
ten de Europeanen harder werken en
zich met volle ernst werpen op het bou
wen van een nieuwe welvaart, inplaats
yan steeds weer bij ons aan te kloppen.
Dit geldt dan in het bijzonder voor
Duitsland en Frankrijk".
Neen, het is zeker niet gemakkelijk orr
bij de gratie van anderen te leven en hoe
eerder we ons zelf ook maar enigszins
kunnen redden, hoe liever.
Harder werken, meer exporteren er
dus meer verdienen om weer zelfstan
dig te kunnen zijn. Klinkt het niet bijna
als een sprookje? Maar het sprookje
moet werkelijkheid worden.
licht-glooiende heuvel. Hoog op deze
heuuel troont een Amerikaans-uitziend
hotel; er zijn enkele in deze chaos van
kleine gebouwen dominerende kerken,
door de straten rijden veel auto's model
947, er zijn veel krotwoningen en er is
éél armoede. Tegen de heuvels, aan de
rand der stad, nestelen zich armzalige
houten huisjes, voor Nederlandse begrip
pen onbewoonbaar, vele jaren geleden
rood of groen geschilderd,één kamer,
twee kleine ramen, morsige kinde-
slecht-uitziende vrouwen, ruwe plan
ken als vloer, ruwe planken als wand.
die ook geen verf meer gevoeld hebben
het bouwen. Dit zijn de arbeiders
woningen van S?t. Johns. Kris en kras,
achter en naast elkaar en om de drie
huizen een rond, roodgeschilderd reclame
bord: „Drink Coca-Cola", of „Drink
Pepsi-Cola". Gebogen manneb aan de
haven, veel-hoestend, de eigenaars of
misschien nog slechts de huurders
deze getimmerten.
„Two cents for gum", vraagt
schichtig-kijkend joch van vijf, vuil
verwaarloosd. Hij krijgt z'n twee centen
mt naaf een winkeltje, nauwelijks
groter dan de huizen
St Johns heeft evenwel ook nog
ander gezicht. Dit toont moderne win
kels met veel textiel, met veel sigaretten,
met veel luxe, met veel snoepgoed en
prijzen. Drug-stores, waar een „juke
box" voor een paar centen in de gleuf,
per gramofoonplaat „the latest songhit"
laat beluisteren, waar zorgvuldig made-
up meisjes naast hun „boy-friend" zwij
melen van „Frank Sinatra's mellow
van de „milk-shakes", een soort
sorbet in diverse smaken, en van de
;en of andere abstracte kunstuiting
herinnerende das van de man naast haar
is een station, dat eenmaal per dag
trein van zijn perron ziet vertrekken
het in Westnewfoundland gelegen
Cornerbrook. Er zijn bioscopen, die er
uitzien als elke andere.
Er hangt voor de helft van het jaar
;n dichte mist.
Als de kantoren, winkels en andere
plaatsen van arbeid gesloten zijn, wor
den de dancings geopend. Het is er na
enkele minuten vol van meisjes en jon
gens. De gezichten, die zeer dicht bij
elkaar zijn, blijven als een masker van
ontbijt zonder
iets ondenkbaars en dm
vroeg Truman inderdaad een grote op
offering. Bovendien vroeg Truman de
Amerikanen minder -voedsel
spillen.
Enorme voedselverspilling
De heb me geërgerd aan de staaltjes
van voedselverspilling, welke ik
hotels meemaakte; om maar ee
voorbeeld te noemen: Een dame bestelt
een „T-bone steak". Ze krijgt een enorm
stuk vlees opgediend op een vleesscho
tel een normaal bord zou te klein
zijn. Ze eet een klein stukje en laat de
rest wegnemen. Het slot va
haal is dat een stuk vlees, minstens ge
lijkwaardig aan het rantsoen vo<
tien dagen voor twee personen
derland in de vuilnisbak verdwijnt.
Zoiets gebeurt in ieder restaurant en- De rechtbank van Stalino
kele malen per dag.... deëlde Duitse oorlogsmisdadigers wegens
Sommige gezinnen zouden alleen van het bedrijven van misdaden in 't Donetz-
hun afval" een ander gezin kunnen bekken tot straffen van 15 tot 25 jaar.
onderhouden. Van al het voedsel dat j (De doodstraf is sinds Mei
in een cafétaria dagelijks wordt wegge-1 geschaft).
Financieel Weekoverzicht
De markt' had deze week opnieuw t
lijden van liquidaties en de koersen liepen
hier en daar aanzienlijk terug. Klaarblij
kelijk bestaat er enige aarzeling onder
het publiek inzake de naaste toekomst er
men is geneigd om onder deze omstan
digheden de kóerswinsten binnen te ha
len. De stroom van nieuwe emissies be
gint de markt onder druk te plaatsen.
De verhandelde claimrechten kwamen
aanmerkelijk onder de theoretische
waarde.
Was het voor kort zo. dat aandelen
Koninklijke Petroleum de hoogte
gen op het bericht over een komende
emissie van aandelen, thans is men daar
over in mineur gestemd, omdat
eest. Het kan ver
de beurs! De koers der aandelen Ko
ninklijke stelde zich in de afgelopen week
aanmerkelijk lager en er is vrijwel niets
overgebleven van de koerswinst der laat
ste weken.
De introductie van aandelen Zwanen-
berg-Organon te Oss trpft het thans
niet. Deze emissie had- enkele weken
eerder moeten komen, dan was een dave
rend suqces verzekerd geweest. Er worden
thans f3.5 millioen gewone aandelen het
publiek aangeboden, terwijl daarenboven
f 1.5,millioen onderhands is geplaatst. De
nieuwe, gelden zijn bestemd voor aflossing
van de schuld aan de bankiers, welke tot
meer dan f3 millioen is opgelopen
voor financiering van uitbreiding. Het
aantrekkelijk en goed verzorgd prospec
tus toont op overtuigende wijze het ge
varieerd karakter dezer zaak aan. Niet
alleen de bekende slachterijen te Oss zijn
in de vennootschap ondergebracht, daar
naast is 78% pet. van de N.V. Organon
in het bezit van Zwar.enberg-Órganon.
De Organon houdt zich bezig met de fa
bricage van pharmaceutische artikelen,
o.a. insuline, terwijl ook dè bekende
D.D.T.-producten door haar vervaardigd
worden. De opstelling der winsten
de laatste jaren toont aan, dat het
vermogen der zaak bevredigend is. Naar
het ons voorkomt, betekent deze nieuwe
introductie een mooie aanwinst
effectenbeurs en wij veronderstellen, dat
er wel belangstelling voor deze
zal bestaan, als de marktstemming niel
al te zeer tegenwerkt.
Het was te verwachten, dat de nieuwe
richtlijnen, welke de minister van Finan-
ciën in overleg met het Beleggersfront
enige tijd geleden heeft opgesteld, leiden
zouden tot nieuwe leifeigsprojecten van
de zijde der gemeenteg. Amsterdam is
thans aan de markt gekomen met een
grote conversielening van f60 millioen,
waarvan de jaarlijkse rente tot 1 Dec.
1957 3 pet. zal bedragen en daarna 3%
pet. In het raam der tegenwoordige
houdingen op de beleggingsmark t i
nieuwe lening niet onaantrekkelijk te
noemen. Men vraagt zich echter af, of
het lokaas ener hogere rente na verloop
van 10 jaren geen wassen neus is. De ge
staffelde leningen 1938 welke het volgend
jaar 3% pet. rente zouden gagn geven,
worden nu afgelost, zodat de obligatie-
houder geen profijt van de staffelrclausule
zal trekken. Met de belangen van de cre
diteur wordt klaarblijkelijk geen reke
ning gehouden en de obligatiehouder zit
weer eens in het hoekje waar de slagen
vallen.
Diverse 3% pet. leningen worden thans
ook afgelost en er zal vele bezitters dezer
stukken geen andere keus overblijven
dan aan de conversie mede te werken.
op
\P 4 NOVEMBER a.s. zal het honderd jaar geleden zijn, dat de com
ponist Felix Mendelssohn-Bartholdy overleed. Tijdens zijn leven werd
Mendelssohn vereerd als slechts weinigen, thans is men geneigd in hem een
conservatief componist te zien, die v
Toen de Duitsers deze componist van
Joodse bloede in de ban deden, begon
de belangstelling voor Mendelssohn te
herleven en dreigde een overschatting
king willen wij daarom trachten ons van
de betekenis van Mendelssohn nauwkeu
rig rekenschap te geven.
Richard Wagner heeft Mendelssohn
;ns genoemd „het meest specifieke
muziekgenie, dat de wereld na Mozart
gezien heeft". Wij kunnen het in zoverre
met Wagner eens zijn, dat Mendelssohn
phenomenale begaafdheid voor het
muzikale handwerk meebracht. Behalve
veelzijdig componist was Mendels
sohn een heel groot dirigent, een schit-
tererid pianist, een uitstekend organist
een goed violist.
Wanneer de grootste componist
degene is, *die het compositorisch métier
het beste verstaat, kunnen wij Mendels
sohn gerust onder de grootste scheppen-
rangschikken. Want op hét
gebied der compositie kon deze meester
alles en tot in de perfectie. Hij compo
neerde even gemakkelijk een strijkquar-
tet als een orgelfuga, hij wist voortref
felijk v
ernst, werkelijk een betere zaak waardig.
In de achterzak van de pantalon van de
danser swingt achteloos de inhoud van
een Cola-flesje op de maat mee
Kranten van zestien pagina's per dag
vertellen hun lezers op de voorpagina,
dat mr. James Elgin, de bekende eigenaar
van de drogisterij in 234 Waterstreet,
teruggekeerd van een veertiendaagse re
langs de kust met vrouw en kinderen;
dat de klanten van kapper Smith het
jammer zullen vinden te vernemen
een plotselinge aanval van influenza hem
gedurende enkele weken in bed zal hou
den. Te veel papier in St Johns.
Maar de mensen zijn er vriendelijk, de
natuur is er fascinerend, de vele auto's
verminderen vaart, als je de straat wilt
oversteken; de sinaasappelen kosten
voor 25 Canadese dollarcent, of vijf
een-halve Hollandse cent per stuk. Alles
is zonder bon, op straat staan geen zwarte
handelaars, die je het woord „sigaretten"
toesissen, want de étalages' liggen vol
„Lucky's" en „Camels" en andere be
kende en door de roker erkende soc
Er zijn nog meer goede dingen te koop
in St. Johns, noem maar op wat: alles.
Buiten de stad zelf zijn straten, die ge
schikt zijn om een scène voor een Wild
west-film op te. némen. Een prachtig
land met een milk-shake-cultuur.
J. van Hofwegen.
c piano te schrijven en kon ook
MENDELSSOHN
koor en een orkest prachtig laten
klinken. Bij analyse van zijn werken
blijkt wel eens een gebrek aan artistieke
inventiq, maar nooit een manko aai
heersing van het compositorisch
tier. In formeel opzicht is het oe
Mendelssohn perfect en tot in
tails afgewerkt.
Deze natuurlijke begaafdheid vooi
muzikale handwerk werd reeds in de
vroege jeugd in goede banen geleid. Al
les werkte samen om de taleriten va
knaap vroegtijdig tot 'ontwikkeling te
brengen. De vader, de beroemde bankier
Abraham Mendelssohn, beschikte niet
alleen over de geldmiddelen, nodig
zoon de best denkbare opleiding te
laten geven, maar kon hem bovendien in
allerlei kringen introduceren. Reeds
zijn vroege jeugd kreeg Felix piano
vioolles en zijn theoretische en composi
torische vorming werd aan nieiriand
der toevertrouwd dari aan Zeiter, de
zikale raadsman en vriend van Goethe.
Bovendien werd de grootste zorg be
steed aan de algemene ontwikkeling
de jonge kunstenaar. Vader Mendel;
had zelfs een huisorkest opgericht, dat
alle nieuwe werken van de jonge
ponist speelde. Hiermede werd de zeld
zame gelegenheid geboden de voorstel
ling van de orkestklank met de werke
lijke klank te confronteren en op deze
wijze een ideale instrumentatieschool te
doorlopen. Toen Mendelssohn ter vol
tooiing van zijn opvoeding nog enkele
jaren naar Engeland en Italië ging.
eigenlijk alles gedaan wat zijn muzikale
en algemene ontwikkeling kon bevor
deren.
Mendelssohn, de ..artisan" heeft var
deze gunstige Omstandigheden ten volle
geprofiteerd. Mendelssohn de „artiste"
echter niet. Want voor de innerlijke ont
wikkeling van een kunstenaar is niets
nadeliger dan een effen levensweg
der strijd en zonder grote moeilijkheden.
tüd weinig betekenis heeft.
Wanneer een kunstenaar geen ernstige
criséS gekend heeft, wanneer hij inner
lijk nooit is omgewoeld, zal zijn kunst
nooit diep kunnen ontroeren.
Mendelssohn kent niet de verbeten strijd
Beethoven, niet de wanhoop
gloeiende extase van Wolf, niet de wijze
glimlach van Mozart, die boven zoveel
klein menselijks is uitgegroeid.
Zijn composities zijn geen vulkanische
itbarstingen, niet de neerslag
lange, innerlijke strijd, maar de gevoels
uitingen van een zeer beschaafd, ontwik
keld en evenwichtig mens, die evenals
ieder ander vreugde en verdriet gekend
heeft, maar nooit heen en
slingerd is tussen uitersten van het ge
voelsleven.
Daarom is er in de ontwikkelingsgang
an Mendelssohn ook geen langzame stij
ging naar een'hoogtepunt te constateren
zoals b.v. bij Cesar Franck. Op 16-jarige
leeftijd schreef Mendelssohn de Ouver
ture „Sommernachtstraum"; 16 jaren la
ter componeerde hij de overige
der Sommernachtstraum-muziek, doch
deze staan niet op een hoger plan dan
de ouverture.
Mendelssohn schreef in verschillende
perioden van zijn leven werken, die nog
tijd van betekenis zijn, naast
werken, die reeds lang zijn verbleekt.
Wanneer zijn fijngevoeligheid ont
aardt in overgevoeligheid kunnen
20ste eeuwers hem onmogelijk mee:
preciëren. Aan de andere kant kunnen
niet voorstellen, dat e
kaal mens ongevoelig kan zijn
verrukkelijk stuk als het Scherzo uit de
Sommernachtstraum of het prachtige
Vioolconcert.
Het heeft weinig zin hier verschillen
de werken van Mendelssohn onderling te
vergelijken. Dat een deel van h
de componist terecht nog veel ge
speeld wordt, is reden genoeg hem thans
te herdenken. Hennie Schouten.
Hoorspel „He Wartburg"
Op veler verzoek zal de N.CH.V.
Wooensdag 5 November des avonds om
kwart over elf een herhaling geven van
het hoorspel „De Wartburg".
RAAD VAN BEROEP PERSZUIVERING
De Raad van Beroep voor de Perszui
vering zal als volgt zijn samengesteld:
voorzitter: ihr mr G. W. van Vierssen
Trip, oud-vice-president van de rechtbank
te, Rotterdam; onder-voorzitters: mr L.
Lookeren Campagne, raadsheer in
het gerechtshof te Amsterdam: mr A. W.
Vrijberghe de Coningh, raadsheer
In het gerechtshof te 's-Gravenhage; leden:
prof. mr J. M. v. Bemmelen te Leiden; mr
H P. Berghuis, burgemeester van Smilde;
F. J. W. Drion, oud-lid der Tweede Ka-
H. Th. H. P. van der Loos, raads
heer in het gerechtshof te 's-Hertogen-
bosch; S. W. Melchior, uitgever: mr dr
A- L. SohoLtens, oud-secretaris-generaal
het dept. van Sociale Zaken; A. Sta
pelkamp, lid der Tweede Kamer. Het
aat zal worden gevestigd in de
Surinamestraat 3 te 's-Gravenhage.
Lezers schrijven een verhaal
De wensdroom van Marike
Korte inhoud van het
voorafgaande
We bevinden ons nog steeds in de
woning te Den Haag waar de moeder
van Marike een toevlucht heeft gezocht
in een orgie van zenuwoverspanning.
Marike. en haar vader worden niet on
middellijk bij de patiënte gelaten, om
dat de dokter absolute rust had voor
geschreven, Marike vindt dit maar. een
raar geval en ergert zich aan de stoïcijnse
kalmte van haar vader. Maar zij
in eigen huis. dus kan zij ook niet alles
zeggen. Vader leest rustig zijn avond
blad.
i leest?"
ZOU hij wel weten, wat hli
peinst Marike.
Vader lijkt haar zo vreemd, zo hard
en onbewogen. Ze zou nu niet durven
praten over haar eigen moeilijkheden.
Plotseling overvalt haar een gevoel
\an eenzaamheid en leegte. Ze heeft
niemand, die haar zou kunnen troosten
en helpen. Moeder heeft blijkbaar ook
alles niet meer aangekund, is haar huis
en man ontvlucht en haar geest is nu zo
geteisterd, dat ze niet gewoon meer den
ken of handelen kan.
Nee. die kan haar niet tot steun z
En Vader?
Weer overvalt het haar, hoe rustig
beheerst hij is. Ja. er gaat zelfs iets 1
hem uit, dat de sfeer rondom hem koel
en vijandig maakt. Ze herkent in hem
haar eigen vader niet terug. Haar trouwe
kameraad, waar je op rekenen kon, als
er eens iets misging.
Moeder was nooit zo gelijkmatig
humeur en je moest altijd even opletten
bij haar, met wat je zei of deed. Soms
Kon ze heerlijk meedoen,
plagerijtje ingaan Dan weer kon je het
niet goed bij haar maken.
Vooral de laatste tijd was Moeder erg
de S.U. af-1 down en nerveus geweest, bedenkt Ma-
|rike opeens. Ze zucht even en een groot
medelijden met haar Moeder welt
haar op. O, alsPeteróok eens
werd als Vader nu! Stel je voor, dat
hij thuis ook zo rustig zat te lezen, of de
radio aanzette of iets dergelijks. O. nee,
dacht ze verward en verdrietig, ik zou
het zelfs niet kunnen verdragen.
Maar even gauw verhardde ze zich «en
duwde elke herinnering aan haar man
van zich af, bang dat ze zich ellendig
zou gaan voélen, bevreemd ook.
zachte kloppen van haar geweten te
duidelijk te horen.
Dan kon ze beter a3n Charlotte den
ken. Maar nu ontwaakte in haar
groot verlangen naar haar kind. Had
haar" lieveling maar hier. Was er toch
maar iemand, die iets zei of deed, wat
haar kon opbeuren of troosten. Haar
verslagenheid werd zo groot, cjat ze het
niet langer kon uithouden. Ze liep naar
Vader toe en legde haar hand op
schouder.
Maar Vader bleef doorlezen! O,
verlangde Marike er naar, nog een klein
meisje te zijn! Dan was alles niet zo ge
compliceerd. Je kroop op Vader's schoot,
trok hem aan z'n oor. en vertelde zo al
of niet snikkend je verdrietelijkheden.
O. het mocht zo niet blijven, alles, alles
moest weer goed worden tussen Vader
en Moeder, en dan, o ja. dan ook
Peter en haar.
„Vader", zei ze schor, maar zweeg
weer dadelijk. De blik, waarmee Vader
haar aankeek, was zo smartelijk, dat
Marike ervan ontroerde.
Ze boog zich nog meer over hem heen
en zei enkel maar: „Vadertje,
allemaal zo erg?" „Kind", zei hij zacht,
en alle ongenaakbaarheid was van hem
afgevallen, .,je weet niet. wat ik heb
meegemaakt, de laatste tüd."
Je kunt hem aanzien, hoe goed het
hem doet. eens met iemand te kunnen
praten. Marike gaat naast hem op de
bank zitten en streelt de handen
Vader, die koud aanvoelen.
Dan schrikken beiden op. omdat plot
seling de deur opengaat en Oom Karei
binnenkojnt.
„Want rij rijt t
pen. Broeders".
13A.
Wy gedenken de Kerkhervorming.
God sprak eenmaal tot Israël: „Gij zult
gedenken". Wij mogen Gods weldaden
niet vergeten. Aan het volgende ge
slacht moeten wij vertellen de daden
des Herep en wij mogen ons niet los
maken van wat historisch is gegroeid.
De hervorming is een zaak van heel
het Protestantisme. De hervorming deed
is weer vinden de schat der Kerk, het
are Evangelie en de sacramenten
Wij zijn ontworsteld aan menselijke
overleveringen en bijgeloof. Uitgeleid
uit het huis der dienstbaarheid, zijn wij
binnengeleid in het huis der vrijheid.
De knecht, die zijn heer dient om loon.
is niet vrij. maar gebonden. Het kind ia
hyis. Tot deze vrijheid zijn wij
geroepen. God roept zijn volk tot d®
vrijheid van het kindschap. En dat doet
God in" Christus. „Wanneer de Zoon U
zal vrijgemaakt hebben, zo zult gij waar
lijk vrij zijn".
Zolang Luther in de knechtsgestalt®
as. vond hij geen rust. Goede werken,
boete, een reis naar Rome, dit alles waa
staat hem de vrede des harten
te brengen. Toen deed God hem het
woord vinden: „De rechtvaardige zal uit
het geloof leven". Geen wonder; dat
Luther eens zeide:
„Alles kan de mens ontberen, behalve
het Woord van God: zonder dat Woord
;ns niets, maar bij dat Woord
vindt hij alle vreugde en licht".
ir bestaat nu de ware vrijheid
in? In ongebondenheid? In losbandig
heid? Helaps. menig Proestant veroor
looft -zich allerlei vrijheden, ook tegen-
Gods woord en Zijn "Kerk. Dat ia
niet d e vrijheid, waartoe wij geroepen
worden, maar een gebondenheid aan de
macht, die ons van de ware vrijheid wil
beroven.
re vrijheid is zelfstandig leven
uit de enige bron van alle leven, dat ia
God.
Wat een dwaling te geloven, dat vrij
heid zou bestaan in jezelf uitleven. D®
mens. tot ware vrijheid gekomen, vindt
zijn grootste vreugde in het dienen van
God.
Wij zullen verantwoording moeten af
leggen van wat wy met onze Christelijk®
vrijheid hebben gedaan.
Die vrijheid is vrucht van veel tranen,
gebed en strijd.
„Staat dan in de vrijheid, met welk®
Christus U vrijgemaakt heeft en wordt
niet wederom met het juk der dienst
baarheid bevangèn". Ds A.' J. Poeiert
Snelle reizen van de „Oranje"
Van 22 November tot 3 Januari a.s. zal
de „Oranje", het vlaggeschip van do
Maatschappij Nederland, te Amsterdam
opgelegd worden, om een grondige revi
sie te ondergaan. Daarna zal het schip
moeten tonen, waartoe het in staat is. Het
ligt nl. in de bedoeling om de „Oranje"
vijf snelle* retoumtten AmsterdamBa
tavia te laten maken, te beginnen op 3
Januari. De eerste 4 reizen zijn uitslui
tend voor passagiersvervoer; op de laatst®
reis zal ook lading meegenomen kunnen
worden.
De „Oranje" van de maatschappij Ne
derland is Donderdag te Priok aangeko
men met ongeveer 100 passagiers van wi®
een aantal werkers en een aantal fami
lieleden, die voor gezinshereniging naar
Indië reisden. De „Oranje" gaat Maan
dag naar Nederland terug.
INGEWIKKELDE HOEDENMODE
T
(WEEMAAL per jaar wenst iedere
iw een nieuwe vrouw te worden,
ander, die zij altijd zo zeer be
nijdt. Dan wil zij een ander gezicht, een
ander kapseleen nieuwe hoed. Maar
niet zomaar een nieuwe hoed, die een
voudig is: een andere hoed. Neen. een
nieuwe hoed, waarmee zij inderdaad
een nieuw gezicht krijgt en waarmee zy
zich een nieuwe vrouw voelt. Gewoon-
„Hoe is het nu met Moeder", ovc
hem. „Mag ik nu eindelijk eer
haar?"
„Als je heel rustig bent, mag je gaan
zegt Oom.. ,.Maar denk erom, nergens
over praten, en niets vragen, heeft de
dokter gezegd."
Marike heeft het laatste niet
meer helemaal aangehoord, maar rent
de deur uit, naar boven.
De beide mannen zijn nu alleen m de
kamer. Vader kijkt zijn broer aan. Weer
verharden zich zijn trekken. Ook Karei
kijkt hem strak en onbewogen aan.
„Je kunt boven komen", zegt hij zacht,
„maar je zult ha?r als patiënte moeten
behandelen, en niet als
„En niet alsherhaalt Vader, ter
wijl zijn blikken zijn broer niet loslaten.
„Niet als een schuldige", zegt Karei
dan iets zachter, en kykt zyn broer na,
die langzaam en met gebogen hoofd de
kamer verlaat.
(Wordt vervolgd)
Prijsivinnaars
Toen wij deze rubriek begonnen
hebben wy beloofd dat zij die een
zodanige bijdrage leverden voor het
vervolgverhaal dat deze geschikt
was om te worden geplaatst in ons
blad, als prijs een boek zouden ont
vangen.
Welnu, belofte maakt schuld en
aangezien we niet gaarne schulden
maken vermelden wij thans bij het
einde van de maand October en het
begin van de nieuwe maand, de na
men van de lezers die in de afgelopen
drie weken het verhaal hebben ver
volgd. De prijswinnaars zijn:
M. Boonstoppel, Mej. J. Dreyer en
C. Stiel-Plugge.
Wij willen nog vriendelijk advise
ren toch vooral de nieuwe spelling te
hanteren in de copie en duidelijk te
laten uitkomen of de bijdrage van
een lezer dan wel van een lezeres is.
Dit laatste om te voorkomen dat wij.
aan een event prijswinnares een
boek sturen over „de betekenis van
de sokophouders"
lijk is dan het resultaat van die revo-
lutionnaire keuze, van die radicale po
ging tot vernieuwing, een schampere
opmerking van haar betere (of zich al
thans beter denkende) helft, die, na
tuurlijk, vindt dat de oude hoed haar
veel beter stond. Nu hebben die
mannen heus niet altijd ongelijk, alleen,
zelfs als ze gelijk hebben .begrijpen
er toch niets van, hebben ze hoege
naamd geen' gevoel voor de innerlijke
noodzaak om er nu eens heel anders,
helemaal nieuw, uit te zien.
Nu, nieuw zullen wij er met veel
de nieuwe modellen voor deze winter
wel uitzien. De nieuwe hoeden mode is
noch gemakkelijk, noch flatteus. Alleen
de beeldschonen, de Helena's, die er in
wat zij ook opzetten en aantrekken, char
mant en aantrekkelijk uitzien, alleen
dezulken komen voordelig uit onder
hoofddeksels die hetzij op één oor, hetzij
op een puntje van het achterhoofd schij-
Eigenlijk worden alle hoeden helemaal
uit het gezicht gedragen, maar w'
dat? Wie is er zo mooi. zo jong. zo chic.
dat zij met een van die op het achter
hoofd afgezakte hoofddeksels zelfverze
kerd kan rondwandelen? En hoeveel
dagen zijn er in ons winderig klimaat
dat zo'n hoed ongestraft daar wil blij
ven zitten?
Het is moeilijk: we willen een nieuwe I
hoed. We willen een mooie nieuwe hoed
en we willen bovendien een hoed die
ons goed s:aat. Gelukkig voor ons zijn j
er dan ook nog hoedenontwerpers, die. j
behalve bizarre en exotische tulband-
gevallen en vorstelijke Venetiaanse reu-
zenhoeden met voiles, ook nog hoeden
ontwerpen die gewone stervelingen kun-
dragen en daarbij de illusie koes-
i dat zij, toch naar de mode gehoed
en er toch charmant mee uitzien.
H^=;ET is moeilijk, zeg ik U. maar hei
is te vinden. Kijkt U er beide hier
getoonde modellen maar eens op
aan. Die zijn toch werkelijk allebei ehar-
nietwaar? Het ene model is een
breton met ver omgebogen rand, ge
maakt van beige vilt Het gros-grain lint
van dezelfde kleur en wordt, door
insnijding onderaan de bol. link®
naar buiten getrokken en daar tot een
koket strikje vastgezet Een uitmuntend
model voor heel en half gekleed, een
voudig genoeg voor gewone gelegenhe
den, chic genoeg voor d® extra-bijzon
dere uitgangetjes.
Een tikje jeugdiger, een tikje spoctie-
sr, is het donkerbruine vilten hoedj®
met de fazantenveer, dat U hier naast
ziet Het is een soortement jagershoedje,
dan in het echt-vrouwelijke en
lang niet van chic ontbloot
Het eerste model vraagt het strakke,
stijlvolle kapsel omhoog, desnoods met
de zo moderne (losse) chignon in de
hals. Het tweede modelletje kunnen he<
jonge meisje en de jonge vrouw dragen
op loshangend of even omgekruld haar.
Wilt U per se een hoed-uit-het-gezioht
hebben, kies er dan een waar de voü®
zo op is bevestigd, dat daardoor de voor-
hoofdsüjn wat verzacht wordt Sommig®
van de Venetiaanse hoeden, de echte,
hadden de voile over de bol lopen en
onder de kin vastgeknoopt. Dat stond
heel lief en dat is wel flatteus.
Tocques en tulbanden zijn dit jaar
ïeel ingewikkeld, heel hoog, van kost
baar brocaat of fluweel gemaakt in het
kort, hoeden alsof er nooit oorlog is ge
weest En de tulbanden zijn erg Oosters,
liefst met fonkelende edelstenen, en een
afhangend eind, of kwast of franje moet
U niet verschrikken. Dat hoort er dit
-seizoen bij net als de loshangende lok
haar aan één kant. Of het mooi is, is
een andere vraag, en ook hoe lang dez®
mode blijft En intussen houden wij ons
dan maar aan de wat simpeler hoofd
deksels.
