JUetnue €e iltsdjr dourant
Mr dr Witteman volgt dr Beel op als minister
van Binnenlandse Zaken
Wist U
MAANDAG 8 SEPTEMBER 1947
ABONNEMENTSPRIJZEN:
f0.26 per week; fl.10 per maand;
f3.25 per kwartaal; bij betaling per
kwitantie verh. met adm.kosten)
ADVERTENTIËN: f0.15 per millimeter
Bij contract belangrijke korting.
TELEFOONNUMMERS:
Directie en Redactie 20408
Administratie 22710
Christelijkeationaal Dagblad
voor Leiden en Omstreken
„^lanluostirb is pbeMevrt
myn bfrl in teybcnspoet*
Acht en twintigste jaargang No. 7302
BUR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
HOGEWOERD 103
Postrekening 58936
Indië-beleid
(Van onze Parlementsredacteur)
Tot opvolger van dr. Beel als minister van Binnenlandse Zaken is aangezocht nu
dr P. j. Witteman uit Overveen. Zaterdagavond schijnt over deze aanwijzing over
stemming te zijn bereikt, zodat de benoeming binnen enkele dagen is te verwach
ten, nadat de ministerraad er over zal hebben beslist.
Pr Beel blijft uiteraard minister-pre
sident en neemt tijdelijk de portefeuille
van Overzeese Gebiedsdelen waar. Mi
nister Jonkman, die ziek is, bemoeit zich
momenteel blijkbaar alleen met zaken,
die de reconstructie van het gehele Ko
ninkrijk betreffen. Een officiële split
sing van het departement van Overzeese
Gebiedsdelen wordt nog steeds over
wogen.
Na de ambtsaanvaarding door dr Wit
teman telt het kabinet zes leden vah elk
der regeringspartijen, zodat het even
wicht, verstoord door de benoeming des
tijds van min. Neher is hersteld. Over
dit evenwichtsherstel schijnt overeen
stemming te bestaan tussen dr Beel en
beide regeringspartijen.
Overigens valt het op, dat dr Beel,
een katholiek, in deze spannende tijd in
feite de sleutelpositie van Overzese Ge
biedsdelen overneemt van min. Jonk
man. lid van de Partij van de Arbeid.
Mogelijk is hieruit de conclusie te trek
ken temeer daar er overeenstemming
schijnt te bestaan dat de P.v.d.A. het
niet onwelkom heeft gevonden, dat deze
zeer verantwoordelijke póst geheel of
gedeeltelijk overgaat op een lid der
andere regeringspartij.. Dit zou immers
theoretisch bekeken betekenen, dat de
directe verantwoordelijkheid voor hef
Indische beleid minder zwaar op de
P. v. d. Arbeid zou drukken.
Mr dr Witteman is lid van het dage
lijks bestuur van de Katholieke Volks
partij en heeft een advocatenkantoor te
Amsterdam. Voorts is hij lid van Gede
buteerde Staten van Noordholland.
Gisteren ontving op Schiphol Min.
Pres. dr L J. M. Beel de President
van Oost-Indonesië dr Tjokorde Gde
Rake Soekawati, die uit New-York
kwam ter beraadslaging met de Ned.
Twee kinderen te Naarden
in vlammen omgekomen
Speelden in een schuurtje met lucifers.
Te Naarden brak Zondagmiddag, door
dat twee kinderen, van 3 en 4 jaar oud,
vermoedelijk met lucifers- hebben ge
speeld, brand uit in een schuurtje van
ham grootvader, vlak naast een hooimijt
aan de Zwarte weg. Het schuurtje stond
in korte tijd in lichter laaie. Ook de
hooimijt en een nabij gelegen tweede
schuur gingen in vlammen op. De brand
weer kon de aangrenzende woonhuizen,
die echter veel waterschade kregen, be
houden.
De twee enige zoontje van de fam.
J. v. d. Eijden uit Naarden kwamen jam
merlijk om het leven.
Minister Huysmans ter observatie
naar ziekenhuis
(Van onze Parlementsredacteur.)
Naar wij vernemen is dr Huysmans,
minister van Economische Zaken, ter
observatie opgenomen in het R.-K. Zie
kenhuis Joannes de Deo, aan het West
einde, te 's-Gravenhage. De bewindsman
schijnt zich overwerkt te hebben. Ver
wacht werd evenwel, dat hij reeds van
daag het ziekenhuis zou kunnen verlaten
en, na een kortere of langere rustpoos
thuis, zijn werkzaamheden zal kunnen
hervatten.
Wilde de groep „Stern"
Londen doen bombarderen?
Parflse politie vond 6 bommen en deed
17 arrestaties.
De Parijse politie heeft naar aanlei
ding van de vondst van zes eigen ge
maakte vliegtuigbommen een 17-tal
arrestaties verricht. Verondersteld wordt,
dat de Joodse groep „Stern", die zoals
weet vertakkingen in Frankrijk
heeft, deze bommen wilde gebruiken
een bombardement van Londen, uit
wraak voor de deportatie der Joodse
vluchtelingen. In Engeland heeft
speciale voorzorgsmaatregelen genomen.
Officieel is bekend gemaakt, dat rab
bijn Baruch Korff, de voorzitter van het!
Amerikaanse comité van politieke actie
voor Palestina gisteren op een Frans
vliegveld werd gearresteerd met twee
van zijn medewerkers. Hij had ee:
fer met pamfletten bij zich, met de
schuwing: „Wij zullen de oorlog in het
hart van het Imperium voeren."
De Franse politie heeft de vermoede
lijke maker der bommen gearresteerd.
DIRECTEUR NED. BANK TERUG IN
ONS LAND.
Zaterdag arriveerde met de KIM. uit
Johannesburg de directeur der Ned.
Bank, dr J. Keunig op Schiphol. Hij heeft
drie maanden in Zuid-Afrika vertoeft
contact op te nemen met de agenten van
de Ned. Bank aldaar.
Consuls-generaal vergader
den te Batavia
Raux en Eaton keren uit
Djokja terug
De consuls-generaal te Batavia, die
van de Veiligheidsraad opdracht hebben
ontvangen, rapport uit te brengen, zijn
volgens Aneta Zondag bijeen geweest
nadat de Franse consul-generaal en de
Australiër Eaton uit Djokja waren terug
gekeerd. De Amerikaanse consul-gene
raal, de heer Foote, zeide, dat grote vor
deringen waren gemaakt „met de plan
nen om de zaak te behandelen". Het
wachten is nu echter op instructies van
de regeringen en de omvang van de
assistentie, welke zal worden gegeven
om de zaak ten uitvoer te brengen.
Eaton is reeds „volkomen op de hoogte"
De heer Raux verklaarde: „Wij hebben
veel gezien en ons bezoek was zeer inte
ressant en naar ik hoop zeer vruchtbaar".
De Australiër Eaton zeide: „Alles is
rustig en kalm in Djokja. Wij hebben in
een hospitaal te Djokja twee Nederland-
krijgsgevangenen bezocht, die een
goede behandeling genoten". Eaton had
geen document bij zich, met een verzoek
der republiek aan Australië om haar tn
ommissie van drie te vertegenwoor
digen.
(Wie zelf krijgsgevangene is geweest,
kent de waardeloosheid van Eatons
haal. Kent de man Nederlands en heeft
hij de z. g. gevangenen alleen gespro
ken? Red.).
De consuls-generaal hebben opdracht,
op 30 September verslag aan de Veilig
heidsraad uit te brengen, aldus
neemt Ass. Press. Elk der 6 betrokken
landen wil 8 officieren zenden om' de
consuls-generaal bij te staan.
Haarden van onrust worden
gezuiverd
Thans 119 doden, 340 gewonden
en 6 vermisten.
Het Nederlandse legerbericht van Zon
dag meldt, dat Zaterdag een Nederlander
gesneuveld en 10 zijn gewond. In Oost-
Java werden twee belangrijke haarden
onrust gezuiverd, nl. Nongkodjahar
Asem Agoes. Op Midden-Java kwam
het bezuiden Tegal tot een gevecht met
nan republikeinse marine, die zware
verliezen leden. Op Madoera werden 130
Chinezen bevrijd. Gevechten, beschie
tingen en vernielingen waren aan de orde
de dag. Het legerbericht van heden
meldt, dat Zondag aan onze zijde 7 man
sneuvelden en 12 werden gewond, zodat
de totale verliezen sinds 4 Augustus
thans bedragen 119 doden, 340 gewonden
en 6 vermisten. Op vele plaatsen voert de
communistische party «en arrti-Neder-
landse actie, desniettemin worden de ge
vaarlijke elementen door de bevolking
aangewezen en uitgeleverd. Zes Brits-
Indische, deserteurs zijn bij Cheribon ge
arresteerd.
Donker Moskou omgetoverd in een zee
van twinkelende lichtjes
HET 800-JARIG BESTAAN WORDT OP GROOTSE
WIJZE GEVIERD
Millioenen electrische lampjes schitteren In het nu 800 Jaar oude Moskou en
duizenden huizen zijn er in zachte kleuren opgeschilderd. Op de markten, waar de
boeren hun producten verkopen en in de levensmiddelenzaken ls van alles te koop:
ananassen, bananen, wijn, room, steur, kaviaar, zalm, vlees, druiven, daar heen
gevoerd uit alle delen van het grote Russische rjjk. De prezen zijn sinds enige
dagen sterk gedaald.
Burgemeesters uit de gehele wereld
zijn naar de oude Russische hoofdstad
gekomen om 't 800-jarig bestaan der stad
te vieren. Zoals bekend vertoeft ook
burgemeester d'Ailly van Amsterdam in
deze stad. De meeste bezoekers arriveer
den per vliegtuig en werden na hun
aankomst, met spiksplinternieuwe limou
sines, die voor deze gelegenheid feeste
lijk versierd waren, naar hom hotels ge
bracht. Er staat een zwaar programma
op hen te wachten, dooh gisteren hebben
de heren' kunnen uitrusten van de ver
moeiende reis. Niet minder dan 104
openluchtspelen zullen worden opgevoerd.
Moskou werd wegens de door zijn be
volking tijdens de tweede wereldoorlog
betoonde dapperheid en het nadien ver
richte opbouwerk begiftigd met de orde
van het presidium der Opperste Sow jet,
terwijl ook een reeks instituten (cultu
rele instellingen, parken en fabrieken)
onderscheidingen kregen.
Stalin heeft ter gelegenheid van de
viering een rede gehouden, waarin hy
verklaarde, dat de „vredelievende vol
ken hoopvol opzien naar de hoofdstad
van een grote vredelievende mogend
heid en haar zien als een machtige
steunpilaar voor de vrede". In tegenstel
ling tot andere hoofdsteden van Europese,
Aziatische en Amerikaanse staten zou
den in Moskou alle sloppen volledig zijn
verdwenen en de arbeiders allen in be-
Pol. delinquenten in de
mijnen staakten
Dezer dagen hebben ong. 950 pol. delin
quenten uit het kamp te Valkenburg hun
werk in de mijnen voor 24 uur neergelegd.
Zij meenden eisen te kunnen stellen, o
dat zij een 'belangrijk aandeel leverden
de kolenvoorziening van ons land. Naar
aanleiding hiervan is het kamp in de nacht
van Vrijdag op Zaterdag j.l. ontruimd
zijn de gedetineerden over andere kampen
buiten de mijnstreek verspreid.
hoorlijke huizen zijn ondergebracht, al
dus Stalim.
Bevin vond het blijkbaar niet leuk,
dat zijn land niet te Moskou is verte
genwoordigd. Hy heeft dan ook haast
gemaakt met het zenden van een geluk-
i, waarin hij o.m. zegt, dat Moskou
eeuwenlang een aandeel heeft gehad in
de verdediging van Europa tegen aggres-
>n tyrannle.
Meisje te Eindhoven bij speer
werpen gedood
Gistermorgen is het 14-j. dochtertje van
de fam. Koops, te Eindhoven, toen zij
een terrein van het Philips Sportpark,
waar enkele speerwerpers an het oefe
nen waren, kwam oplopen, door een
speer in haar hals getroffen. Deze door
boorde een slagader, waardoor het meisje
vrijwel op slag werd gedood.
Aardappelen komen niet op
de bon
Er doen thans reeds allerlei geruchten
de ronde, dat in hte najaar de aardappe
len weer op de bon zullen komen.
By navraag ten departemente deelde
mens ons mede, dat een dergelijke ge-
d-aahte daar zelfs nog niet is gerezen
Onze huidige aardappel-productie is van
dien aard, dat zelfs bij een minder goede
oogst, de aardappelen nog niet schaars
zullen zijn. Wet zal ervoor gewaakt die
nen te worden, dat niet te veel voor v<
voeder wordt bestemd.
Automobilisten: Weest op
uw hoedel
Van de zijde van de A.N.W.B. wordt
op gewezen dat vooral nu na de lange
droogte straten en wegen stoffiger gewor
den zyn, een korte regenbui het wegdek
plotseling zeer glad kan maken, zodat
slipgevaar wordt gewaarschuwd.
P.v.dLA. minder verantwoordelijk voor
Indische en West-Indische padvin
ders boden hun Vorstin Zaterdag
enige uit kruidnagelen gemaakte
prauwen ten geschenke aan. Links
vooraan onze Koningin; achter links
Prins Bernhard.
Heeft het trotse Albion afgedaan als
lid der „Grote Drie"
Spoedige hulp aan Europa vindt begrip in Amerika
„Engeland is niet meer opgewassen tegen zijn taak als lid van de „Big Three",
aldus schrijft de „Washington Post", die deze verklaring zegt te ontlenen' aan een
„uiterst geheim rapport van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken".
Dit rapport zou volgens het blad zyn opgesteld door de Amerikaanse commissie,
die met de politieke plannen ls belast en onder leiding staat van George Kennan,
die sinds kort uit Europa Is teruggekeerd In Amerika om verslag uit te brengen
aan Marshall.
Het blad schrijft voorts nog over de
Britse crisis het volgende:
„De grootste moeilijkheid voor Enge
land, het verminderen van buitenlandse
toewijzingen is, deze verminderingen or
delijk te doen geschieden op een zo
danige wijze, dat de macht van de Sow-
j et-Unie niet groter wordt. In Frankrijk
bijv. wacht een machtige pro-Russische
communistische partij haar gelegenheid
:i om zich weer te doen gelden. Zij re
kent op het mislukken van het plan tot
het herstel van Europa, waardoor het
Amerikaanse prestige in Frankrijk
loren gaat
Uit Washington komt ook nog een
dere stem en wel die van Paul Nitze, de
fungerend directeur van het bureau
voor internationale handelspolitiek van
„Er is geen tijd te verliezen", zei
dr Van Mook
GEEN DICTAAT IN PLAATS VAN LINGGADJATI
Er is geen tijd te verliezen, zeide dr
Van Mook, toen hij Zaterdag 7 uu
n.m. van Schiphol naar de Verenigde
Staten vertrok, waar hij besprekingen
wil voeren met de Nederlandse ambas
sadeur, mr Van KI effens, met de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken.
Marshall, en diens Australische ambtge
noot, Evatt. Hij hoopt in contact te ko
men met het Amerikaanse publiek via
de pers en de radio om dit op de hoogte
te brengen van de toestand in Indië. Hij
meende niet, dat hij in direct contact
met de V. N. zou komen. Op Zaterdag
a.s. heeft hij zijn retourpassage geboekt,
daarna' wil hij nog drie dagen in Neder
land blijven en zich vervolgens naai
Batavia begeven. Over de besprekingen
met de Regering wilde dr Van Mook
niets zeggen, maar hij verklaarde, dat
er een zeer grote mate van overeenstem
ming was tot stand gebracht, en voor
het overige moest men eerst de vergade
ring der Tweede Kamer in de volgende
week afwachten. Dr Van Mook ontkende
ten stelligste, dat er plannen zouden be
staan voor een nieuwe overeenkomst tei
vervanging van Linggadjati, die dan
onder de ogen van een door de Veilig
heidsraad te benoemen commissie zou
worden getekend. Linggadjati zal in grote
lijnen de basis blijven, waarop de Rege
ring haar politieke gedragslijn bouwt.
Israël. Wegens de te kleine capaciteit van het kamp Poppendorff,
de Exodus-joden worden ondergebracht, richtte men een
tenten-afdeling in.
Op verzoek van de ministerraad wordt
deze reis aanvaardt, maar dr Van Mook
„vond het wel leuk" om daarheen te
gaan, zeide hy lachend. Wat het onder
zoek der consulaire vertegenwoordigers
betreft, wenste hij, dat dit zo vlug
gelijk zou geschieden. Ditmaal ware
geen ministers of leden van de Commis
sie-Generaal om dr Van Mook uitge
leide te doen. Slechts zijn vrouw en .zijn
dochter hadden hem naar Schiphol
gezeld. Later werd gemeld, dat dr Van
Mook veilig op Laguardia is aa
komen.
het Amerikaanse departement van Bui
tenlandse Zaken. Deze verklaarde vooi
de radio, dat het rooster van behande
ling van het plan-Marshall drastisch
versneld zal moeten worden om nog
vóór het einde van dit jaar Europa ter
hulp te kunnen komen. Volgens Reuter
betekent dit een ondersteuning van het
pleidooi voor bespoediging van het plan-
Marshall, dat Lovett, de Amerikaanse
onderminister van Buitenlandse Zaken,
in de afgelopen week deed horen.
Truman was op het randje van
de afgrond
Truman is Zaterdag ternauwernood
aan de dood ontsnapt, toen de auto,
waarin hij zich bevond, in 't Braziliaanse
bergland slipte, en op een halve meter
van een steile afgrond tot staan kwam.
Gandhi gebruikt sinaasappelsap
en groentesoep...
Nadat Gandhi, de grote Voor-Indische
leider, zijn vasten zoals gemeld heeft
beëindigd, is het in Calcutta rustig ge
bleven. Het dieet van Gandhi is nog be
perkt tot sinaasappelsap en groentesoep.
Ontploffingsrampen in Spanje
Tengevolge van het exploderen van
twee kruitmagazijnen te Cuesta Zulema
in Spanje werden vervolgens de eerste
berichten 17 mensen gedood en 38 ge
wond. Ongeveer 20 man van het bewa
kingspersoneel worden nog vermist. Ook
in Portugal vloog een kruitmagazijn in
de lucht, waardoor twee arbeiders
den gedood en zes ernstig gewond.
Debarkatie van de „Exodus"-Joden
vond hedenmorgen plaats
DE VERBAASDE DUITSERS HOORDEN SLECHTS
EEN KREET: „PALESTINA!"
g (Van 'een onzer verslaggevers)
Tweehonderd journalisten van de wereldpers hebben gisteren gewacht op de
debarkatie van de eerste 1400 Joodse „Exodus"-vIuchtelingen, die zich aan boord
bevinden van de „Ocean Vigour", die zoals gemeld Zaterdagmorgen reeds de
Elbe bij Hamburg is opgevaren. De ontscheping zou tengevolge van de dikke mist,
die boven het water hing, eerst vanmorgen om 7 uur kunnen plaats hebben.
het debar- Meis Zidok uit Lemberg gezien hebben
met het Blauwe Auschwitz Nummer in
de arm gebrand en de tientallen wezen,
gerukt van de crematoria, waarin hun
ouders een gruwelijke dood vonden om
de tragedie van dit gebeuren te begrij
pen. Weer drong zich het-beeld aan mij
op, dat ik destijds in Amsterdam zag,
toen de Joden weggevoerd werden. Al
leen waren zij toen lijdzamer. Nu zag ik
dé meest wilde tonelen op het schip, de
loopbrug, de loodsen en op het perron,
waar de getraliede treinen wachtten. Het
begin was zo rustig. Een Engelse offi
cier waarschuwde de opvarenden van de
„Ocean Vigour" dat het reisdoel bereikt
en ontscheping zaak was. Een ziek kind.
dat mazelen had, werd naar het zieken-
Het uitstel te elfder ui
keren der Joden heeft een stroom van
geruchten doen gaan door een brede
kring van waarnemers. De beperking
van de aan de pers toegezegdefacilitei
ten en het nitstel der debarkatie hebben
aanleiding gegeven tot het vermoeden,
er aanzienlijke moeilijkheden ge-
zijn aan boord van de schepen. Er
wordt gesproken van arrestatie van de
leiders aan boord, doch bevestiging hier
in werd niet ontvangen.
Een deel van de haven is met prikkel
draad afgezet en de pers had geen ge
legenheid de afzetting te passeren. Bin
nen de afrastering stond een trein met
getraliede vensters, zonder zitplaatsen
Hiermede zullen de Joden naar het in
terneringskamp worden gevoerd.
En zo is deze Maandagmorgen 8 Sep
tember de Exodus 1947, die voorbestemd
was in het heilige land uit te lopen,
geëindigd in dat moderne Egypteland,
waarvan de Pharao wel is ondergegaan,
maar waarin zijn volk nog immer leeft.
Het is een verschrikkelijk ding geweest
voor deze Joden, mannen, vrouwen en
kinderen, om teruggebracht te worden
naar dat land, waar zij het liefste, dat
zij hadden, aan de grofste barbaarsheid
ten offer zagen vallen. Men moet Frau
DAT op de Zaterdag te Leeuwarden
voortgezette alg. vergadering van de Nat.
Woningraad de voorzitter, de heer L. v.
d. Wal, afscheid nam en besloten werd
in 1948 te Apeldoorn samen te komen.
DAT ruim 300 militairen te Venlo heb
ben deelgenomen aan een bidtocht ter
herdenking der gevallen militairen in
DAT volgens een mededeling op de
tweedaagse vergadering van de Nat. Wo
ningraad. die Zaterdag te Leeuwarden
werd geopend, de bouw van een een
dige arbeiderswoning thans 8 11 mille
kost tegen f2000 vroeger.
DAT Zaterdag tegenover de stallen van
het Utrechtse sportpark Mereveld de
boerderij, hooibergen, schuur en stalling
van A. v. Wijk tot de grond toe is afge
brand.
DAT op 8 en 9 October a.s. in hotel
„De Poort van Kleef' te Apeldoorn het
94ste Nederlandse landhuishoudkundig
congres zal worden gehouden, waar o.m.
ir. C. Staf, dir.-gen. van de Landbouw,
het woord zal voeren.
DAT te Ter Apel (Gr.) een vergadering
heeft plaats gevonden van de Kath. boe
ren van de AJ3.T.B., kring Gron.
Drente, waar gesproken werd ove
moeilijkheden, waarmede de boeren thans
allerwegen hebben te kampen.
DAT op Donderdagmiddag 11 Septem
ber as. in het Marine-opleidingskamp te
Hilversum 25 beroeps-onderofficieren, die
tot officier zyn bevorderd, worden be
ëdigd.
DAT Zaterdagmorgen, toen de trein
van 8.07 uit Zandvoort op het Haarlemse
station bij het binnenkomen uit de wis
sel liep, een kleine paniek onder de rei
zigers ontstond, doch de schade zich ge
lukkig tot materiële beperkte.
DAT het Concertgebouworkest o.l.v. Ed.
van Beinum Zaterdagavond het jubileum
seizoen in A'dam heeft geopend met een
volksconcert, waarop Russische muziek
werd uitgevoerd.
DAT Zaterdag bij de A'damse scheeps-
•bouw-industrie voor de eerste maal na de
bevrijding een zeeschip is te water gelaten
en wel het Noorse ms. „Bougainville".
DAT te opbrengst van appelen dit jaar
woTdt geschat op 180.000 ton, terwijl voor
peren en pruimen de schattingen resp.
100.000 en 20.000 ton bedragen, tegen resp.
100.000, 62.000 en 19.000 ton in 1946.
DAT tot nu een hoeveelheid van ca. 8000
ton peren naar Engeland is geëxporteerd.
DAT de zomer-opbrengst van honing dit
jaar in ons land ongeveer 800.000 kg op
leverde.
DAT Appingedam's brandweer Zaterdag
een nieuwe autospiiit kreeg en deze tijdens
de demonstratie moest uitrukken om
brandende hooiberg bij Loppersum
blussen.
DAT Zaterdag in het Maas- en Waal
kanaal by Nijmegen de schippersvrouw
Kloosterman over boord geslagen en
dronken is.
DAT thans het programma is vastgesteld
van de bondsdagen, welke de Ned. Bond
van Gemeenteambtenaren van 1618
Sept. a.s. in Drenthe houdt.
DAT het 60-j. bestaan van het Esperanto
Zaterdag feestelijk is gevierd te Groningen
en A'dam, waarbij de Regering werd
zocht deze taal op de scholen in te vo
DAT de A'damse arts, dr J. Samuels,
Zaterdag in het Concertgebouw aldaar
lezing hield over zyn genezingsmethode
van kanker.
DAT dezer dagen mej. M. v. d. Krab
ben te Tilburg door gasverstikking om hei
leven is gekomen.
DAT gisteren op'57-j. leeftijd de notaris
H. A. Banning te Sneek, vroeger te Alphen
aan den Rijn, is overleden.
DAT Groningse oud-illegalen Zaterdag
te Paterswolde een landdag hielden.
DAT dezer dagen twee boerderijen resp.
te Tilburg en Oisterwijk zijn afgebrand,
evenals het ketelhuis van de klompenfa-
briek der fa. H. v. d.Welden te Best (N.-B.).
waar de schade ong. f 25.000 bedroeg.
DAT het Kon. Ned. Zangersverbond
thans 125 koren met 9000 zangers telt.
DAT gistermiddag bij Schoondijke (Zee
land) de 20-j. A. T. uit IJzendijke ii
verdronken is.
DAT alle woningen van Nymeger
voor de winter normaal van glas ku
worden
DAT Zaterdag voor de tweede maal ln
10 dagen brand uitbrak in het kamp te
Vught, waarbij een der grote barakken
voor de helft uitbrandde.
DAT niet alleen de dir. van Bensdorp
te Bussum Zaterdag zijn 25-j. jubileum
vierde, doch tevens op die dag 33 jubila
rissen 50, 40 of 25 jaar aan de fabriek ver
bonden waren.
DAT tengevolge van de weeldebelas
ting de maximum-prijzen voor foelie,
muskaat, peper, kaneel en vanillesuiker
verhoogd zijn.
DAT de Centrale van Verenigingen van
Personeel in 's Rijks dienst aan min. Beel
heeft verzocht de kindertoeslag aar
beidscontractanten voor de eerste twee
kinderen zo spoedig mogelijk uit te be
talen.
DAT zijn benoemd tot ridder in de
Orde van Oranje-Nassau ds H- Visser,
pred.-directeur van het internaat „Ruim
zicht" te Doetinchem en P. J. Grondel,
oud-deurwaarder bij de Haagse recht
bank.
DAT Vrydag a.s. in het „Prinsehof" te
Delft voor de directeuren der Ned. Musea
door dr H. E. v. Gelder uit Den Haag eer
beschouwing wordt gegeven van de rei
zende tentoonstelling der Zweedse musea
DAT het A'damse B.G. hedenmorgen de
46-j. vrouw B Zeilstra aldaar tot 15 j.
gev.straf veroordeelde wegens verraad
van talryke Joden.
DAT gisteren op de plaats, waar tijdens
de bezetting de doodvonnissen in het con
centratiekamp Vught werden uitgevoerd,
een herdenking van gevallen Belgische
verzetslieden plaats vond.
DAT de pluimvee-commissie van de
Stichting van de Landbouw, in verband
met klachten over verkoop van besmette
en zieke dieren, de landbouwers drin
gend aanraadt geen hennen te kopen van
onbekende handelaren en adressen.
huis gebracht. Een 20-tal ambulante pa
tiënten begaf zich naar de hospitaal
trein. Mannen, vrouwen en kinderen,
zwaar bepakt, liepen de loopbrug af. De
muziek speelde jazz. Dat moet deze stak
kers aan de verschrikkingen van Ausch
witz herinnerd hebben, waar hun familie
onder dezelfde tonen ter gaskamer gipg.
De eerste debarkatie was behoorlijk
vrijwillig gegaan.'Op het schip,
telde mij de kleine 14-jarige Ilja Iscar,
hadden Engelse soldaten haar reeds met
een forse ruk uit bed gehaald en gezegd
dat zij aan land moest gaan. Ilja zag ei
uit als een kleine terroriste. Zij schreeuw
de tegen de Engelse soldaten en maakte
een verschrikkelijk misbaar, toen zij haar
zusje gewaar werd, de enige, die zij
overhield, die in een andere wagon dan
zij moest. Het was overdreven van
en haar zusje, daar zij 10 weken
boord van het schip bij elkaar geweest
waren en de treinreis duurde
uur. In Poppendorff konden zy desnoods
samen in één bed' slapen. Maar Ilja bleef
schreeuwen en haar zusje huilen,
omstanders werden opstandig en va
ogenblik af nam de debarkatie eei
gunstige wending. Mannen wilden niet
in de treinen. Anderen weigerden van
boord te' gaan. De gehelmde M.P. kwam
in actie met sterke knuisten en krach
tige benen. Een Joodse man werd
handen en voeten van het sohip gesleept.
Zijn vrouw- volgde hem krijsend. Zij viel
en de achter haar lopenden weigerden
plotseling verder te gaan. Zij kregen een
stomp in de rug, vielen tegen de
aan en dan is er plotseling een kluwen
van' mensen en gehelmde M.P.'s.
vrouw blijft liggen. Zij wordt weggedra
gen. De mannen worden consequent bij
de lurven gegrepen en op de kade ge
zet Dan volgt er weer een rustige groep
kinderen.
De Berry's, de Segal's en de Gamarzoris
van het gemartelde Polen, zwaar onder
de bagage. Weer anderen volgen,
vrouw, die schreeuwt dat haar n
kindereen op Cyprus zitten en dat zij bij
hen wil zijn. De Engelsen staan hier
vastberaden, rustig en zelfverzekerd bij.
Zij beginnen de brandslangen uit te
leggen. Zij cullen de ruimen onder een
waterfront nemen. Het is een slechte dag
voor hen. -Zij oogsten de vruchten
een angstpolitiek. De Joden kermen, dat
het eten aan boord zo slecht was. Droge
beschuit, alle dagen sinds gisteren, toen
een hongerstaking van 24 uur eindigde,
niets dan een bordje waterige pap.
Eergisteren werd een kind geboren,
het stierf en werd ln zee begraven
Er bleef een moeder op het kraambed.
Rachel's kinderen hebben weer diep ver
driet.
Als de eerste trein slechts met 3 mi
nuten vertraging wegrijdt beuken grim
mige Joodse handen de tralies en de
verheugd-verbaasd toeziende Duitsers
horen slechts één kreet: Palestina.
Bijzonder Hoger Onderwijs
TrïANS heeft dan de Regering bij de
Tweede Kamer «en wetsvoorstel
aanhangig gemaakt, dat een wettelijke
regeling wil treïfen voor een redelijke
tegemoetkoming uit 's Rijks kas in de
kosten der bijzondere universiteiten en
economische, hogescholen. Daartoe zal
de Hoger-Onderwijswet moeten worden
gewijzigd en aangevuld.
Wij willen voor het ogenblik niet tre
den in een technische beoordeling van
het ingediende wetsvoorstel. Aangeno-
mag worden, dat het in opzet en
uitwerking is gebaseerd op de eisen der
practyk, en voor het overige bestaat er,
vóór de behandeling van het wetsont
werp in het parlement, gelegenheid voor
de betrokkenen, zich met de onderwijs-
specialisten in d« volksvertegenwoordi
ging te verstaan.
Wat wij wèl willen doen is uiting ge-
ïn aan onze voldoening, dat zij het
ook laat nu toch een wetsontwerp als
het onderhavige is ingediend.
Het vraagstuk der subsidiëring van
het byzonder hoger onderwijs is niet
jong meer. Weliswaar staat sedert 1904
wettelijk vast, dat doctorale examens aan
door de Kroon aan te wijzen bijzondere
inrichtingen voor hoger onderwijs de
zelfde rechten geven als aan de rijks
universiteiten het geval is onder het
Kabinet-Kuyper werd de Eerste Kamer
ontbonden toch liet een erken
ning door het Rijk van het eigen recht
het bijzonder hoger onderwijs, oók
uitkomend in een tegemoetkoming in de
kosten, op zich wachten.
INTUSSEN waren er wel blijken van
een groeiend begrip bij de Overheid
deze zaak. In beginsel is de finan
ciële steun in de wet vastgelegd, sinds
de Hoger-Onderwijswet een tegemoetko
ming kent in de kosten van onderwijs-
lokalen der bijzondere universiteiten.
In de practyk echter moest het jaarlijks
hiervoor ontvangen bedrag wel schril
afsteken bij de totale kosten, die het bij
zonder hoger onderwijs vergt
Maar toch, in beginsel was de beslis
sing gevallen. Trouwens, andere beslui
ten van regeringscolleges wijzen in de
zelfde richting. Zo ontvangt de R.-K.
Universiteit te Nijmegen gedurende ds
eerste 75 jaren van haar bestaan een sub
sidie van de gemeente Nijmegen: ds
R.-K. Economische Hogeschool te Til
burg ontvangt subsidies van de provin
cies Noord-Brabant en Limburg en van
verschillende gemeenten in dieprovin
cies. Geen hogerfe instantie heeft deze be
sluiten vernietigd.
Het lag dan ook ln de lijn der geschie
denis, dat de Tweede Kamer, overwegen
de dat de neutrale Economische Hoge
school te Rotterdam van rijkswege
wordt gesubsidiëerd, in 1938 in een mo-
tie-Moller uitsprak, dat een dergelijks
subsidie althans in principe dan ook toe
kwam aan debijzondere R.-K. Econo
mische Hogeschool te Tilburg.
Langzamerhand ia ook ouder die
genen, die zelf in het algemeen geen
voorstanders zijn van bijzonder hoger
onderwijs, de overtuiging gegroeid, dat
hier in het geding is een kwestie van
billijkheid en van recht.
Terwijl mr P. J. Oud, die thans pleit
voor de oprichting ener vooruitstrëven-
de party, in 1937 nog niet progressief
genoeg was om in dit opzicht het recht
der bijzondere universiteiten te erken
nen, was toen reeds de onderwijsman en
latere minister Bolkestein een ander
standpunt toegedaan.
Mr Oud had betoogd, dat naar zijn
overtuiging aan het bijzonder hoger on
derwijs geen subsidie toekwam, aangezien
in het hoger onderwijl anders dan in het
lager en middelbaar onderwijs, het ele
ment van.de opvoeding zou ontbreken
en alleen van onderwijs sprake zou zyn.
Maar de heer Bolkestein zag het an
ders, en volgens onze overtuiging ook
juister; hij schreef: „De voorstander*
van het bijzonder confessioneel, ook ho
ger, onderwijs hebben één grote paeda-
gogische bedoeling met dit onderwijs: te
voorkomen, dat de godsdienstige en de
wetenschappelijke vorming der studenten
gescheiden worden".
Daarom is het bijzonder hoger onder
wijs ook een natuurlijke voortzetting
van het bijzonder voorbereidend hoger,
ja van het bijzonder lager onderwijs, di*
immers beiden ook van overheidswege
tegenmoetkoming verkrijgen.
TOT een tegemoetkoming in de kos
ten van het bijzonder (ïoger onder
wijs zal het moeten komen en daarbij zal
het moeten blijven. De vrijheid van on
derwijs, juist voor het bijzonder onder
wijs van zo eminente waarde, zou wel
licht risico's gaan lopen bij verlening
van wat de memorie van toelichting op
het wetsontwerp noemt „een tegemoet
koming tot 100 pet". Dat wil het wets
ontwerp dan ook in genen dele.
Aan de offervaardigheid zal dan ook
een zeer ruime plaats blijven. Trouwen»,
vergissen wij ons, wanneer wij opmer
ken, dat er onder de voorstanders vaa
bijzonder hoger onderwijs evenredig
heid ls tussen hun liefde voor dat on
derwijs en de offers, die zij ervoor bren
gen? Hierin kome geen verandering.
Men vinde in het ingediende wetsont
werp geen aanleiding, zijn geldelijk*
steun aan het bijzonder hoger onderwijs
te verminderen. Immers, ondanks de
thans reeds zo ruimschoots betoonde of
fervaardigheid voorziet het wetsvoorstel
in een brandende behoefte.
Subsidiëring is nu eenmaal geen blijk
van weelde, en in het zeer kostbare ho
ger onderwijs is het dat helemaal niet.
Wij vertrouwen dan ook, dat niemand
wanneer dit voorstel tot wet wordt
de verkeerde conclusie zal trekken, dat
een vermindering van offervaardigheid
op haar plaats is. Integendeel, men zie
daarin veeleer een stimulering.
Nederlandse propaganda is slecht
In een onderhoud met Ass. Press te
New York heeft sultan Hamid H kort
voor zyn vertrek naar Nederland ver
klaard: „Ik wilde, dat de Nederlandse
propaganda niet zo slecht was."
Wisselende bewolking
Tot morgenavond verwacht De Bilt
Wisselende bewolking met plaatselijk
enkele buien. Matige, tijdelijke vrij krach
tige wind uit Westelijke richtingen. Iet*
koeler.
ZON EN MAAN
Dinsdag 9 September. Zon op 6.03 «e
onder 19.11. Maan op 23.34 en oDder 16.32.
