Engeland laat de rest van zijn lening staan
Wij spraken met de violist Jaroslav Vaneeek
Watervoorziening in Zeeland wordt bedreigd
't Verklaarde
Het "iwirte eood" 1 uitzicht
NIEUWE LHDSCBl COURANT
a
DONDERDAG, U AWHWTB8 M0
EN BEHOEFT VOOR PONDEN
GEEN DOLLARS TE GEVEN
Slechts drie dagen, nadat de bespre
kingen tussen Amerika en Engeland over
de Britse dollarcrisis, te Washington zijn
■begonnen, is tegelijkertijd in Wash
ington en Londen aangekondigd, dat
de V.S. er in hebben toegestemd, het
Britse rijk te ontheffen van de verplich
ting, sterling-saldi om te zetten in dollars.
Daartegenover heeft Engeland goed ge
vonden geen geld meer op te nemen van
de Amerikaanse lening, waarvan nog
slechts 850 millioen dollar is overgeble
ven, zulks in afwachting van verdere
Amerikaanse noodmaatregelen. In aan
sluiting hieraan deelde de Amerikaanse
iminister van Financiën, John Snyder,
méde, dat Engeland niet om een aan
vullende lening heeft verzocht, doch zich
waarschijnlijk zal_ wenden tot particulie
re banken. Men beschouwt deze uitlating
als- een aanwijzing, dat de regering van
de V. S. geen verdere financiële steun
aan John Buil zal verlenen.
De conversie van dollars in ponden was
er oorzaak van, dat de dollartekorten van
vele landen werden gewenteld op de
schouders van Engeland. Het opheffen
hiervan zal echter weer tot gevolg heb
ben, dat de multilaterale handel terug
loopt, zodat de aanvoer uit het buiten
land zal verminderen, hetgeen betekenen
zou: kleinere rantsoenen, minder nieuwe
kleren en verbruiksgoederen in de toch
al niet volle winkels.
Amerika zal in dollars worden betaald,
terwijl ook Canada voor voedselleveran-
ties gedeeltelijk nog ctollars zal krijgen,
Hongaarse geestelijken moeten
bijbetrekkingen zoeken 4
Sowjet-regering haat nog steeds alle
godsdienst
O'p het wereldcongres van* Zondags
scholen te Birmingham heeft dr James
Kelly een rapport uitgebracht over de
stand van de godsdienst in Europa. Het
rapport spreekt van een herleving van
de godsdienst in Frankrijk, Duitsland,
Griekenland, Finland, Nederland,
Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Tsjecho-
slowakije en Zweden.
In Hongarije is de toestand echter min
der gunstig: de geestelijken moeten daar
een bijbetrekking zoeken, aangezien hun
gemeenten hen niet kunnen onderhou
den. Over de Sowjet-Unie zegt het rap
port, dat het aantal kerkgangers welis
waar aanzienlijk is toegenomen en de
kerken zelf de grootste vrijheid genieten,
doch dat de Sowjet-regering nog immer
een vijand is van alle godsdienst.
„GEKOOKTE" AARDAPPELEN
ROOIEN
De Duitse boeren in de omgeving van
Neurenberg halen hun aardappelen ge
kookt en wel uit de grond. Wetenschap
pelijke proeven hebben uitgewezen, dat
de record-hitte en de droogte voor dit
vreemde product hebben gezorgd.
om het eigen tekort te boven te komen.
De andere landen zullen echter ponden
moeten incasseren, daar anders de aan
koop in die landen drastisch zal worden
beperkt.
Een belangrijk punt van bespreking
maakt thans nog uit het Britse voorstel,
om toestemming te verkrijgen, de invoer
uit zijn dominions op te voeren, ten koste
van aankopen in Amerika en ter bespa
ring van dollars.
UITGIFTEPLAN NOORD-OOSTPOLDER
OMVAT 1672 BEDRIJVEN
Het voorlopig uitgifteplan voor de
Noord-Oostpolder, dat is goedgekeurd
door het dep. van Financiën, omvat van
de ruim 39500 hectare voor de akkerbouw
beschikbare cultuurgrond in totaal 1672
bedrijven. Drie duizend hectare zal ge
reserveerd moeten worden voor de
Staats-landbouwbedrijven.' Via deze be
drijven zal de Overheid een juister beeld
krijgen van de bedrijfsresultaten en de
hoogte van de pachtwaarde. Ook wil men
op vijf grote Staatsbedrijven nagaan wel
ke mogelijkheden mechanisatie van het
bedrijf biedt.
Majesteit, redt het Rijk der
Nederlanden
Telegram van Nationaal Jongeren
Verbond
Het Nationaal Jongeren Verbond heeft
het volgende telegram gericht tot H.M.
de Koningin:
„Op het ogenblik, dat de verwerkelij
king onder het Huis van Oranje van de
vrijwillige samenwerking der volkeren
van wer Majesteits Rijk dreigt te gronde
te gaan, doet het hoofdbestuur van het
Nationaal Jongeren Verbond namens zijn
leden en vele Nederlandse jongeren een
dringend beroep op het Hoofd van het
Huis van Oranje Nassau.
Honderdduizenden jongeren van het
Koninkrijk smeken Uwer Majesteit het
Rijk der Nederlanden en zijn inwoners
te redden, zoals zovele malen in het ver
leden het Hoofd van het Huis van Oranje
Nassau 'het Vaderland heeft gered".
DIENSTPLICHT EN LIDMAATSCHAP
BEDRIJFSGROEP
Het Tweede Kamerlid Peters heeft mi
nister Huysmans gevraagd of het juist
is, dat personen, die meer dan een jaar
in militaire dienst zijn, van het leden-
register hunner bedrijfsgroep worden
geschrapt. Zo ja, of de minister dan op
afdoende wijze dit wil tegen gaan.
EEN ONDERNEMEND EN
SYMPATHIEK MUSICUS
(Van een onzer verslaggevers)
Een nog jonge, sympathieke musicus,
de violist Jaroslav Vaneeek, die we
gistermiddag op de Tsjechische Legatie
te Den Haag ontmoetten. Zijn uiterlijk
doet enigszins denken aan Menuhin en
zijn optreden getuigt van een grote be
schaafdheid.
Met een zekere bescheidenheid vertelt hij
over zijn muzikale gaven, over zijn liefde
tot de viool en steeds weer treft in zijn
verhaal het streven, zichzelf geheel in
dienst te stellen van de kunst. Met waar
dering sprak hij over het Res.-Orkest,
waarmede hij juist het Vioolconcert van
Paganini had gerepeteerd en dat hij gis
teravond in het Kurhaus speelde.
Zijn opleiding ontving hij in Praag,
waar hij de enige leerling was van Jan
Kubelik. Over het Tsjechische muziek
leven vertelde hij ons dingen, die we
kunnen benijden. Het is b.v. in Praag
mogelijk muzikale moderniteiten te
brengen, zonder dat het publiek weg
loopt. Ook voor zijn eigen componisten
heeft het Tsjechische publiek meer over,
dan het Ned. publiek voor zijn musici.
Smetana, Dvorak, Martinu en Haba zijn
in zekere zin populair en al hun werken
staan op het repertoire van orkesten en
musici, terwijl de Praagse opera zich
beijvert in het brengen van eigenlandse
werken. Over zijn eigen oompositie Spaan
se rhapsodie merkte Vaneeek op, hiermede
ndet zozeer een compositorisch doel te
beogen, doch veel meer te bewijzen, dat
de violistische mogelijkheden niet met
VOOR EEN KWARTJE
2 EMMERS WATER
De watervoorziening in Zeeland wordt
door de langdurige droogte ernstig be
dreigd. De Walcherse boeren kunnen ge
deeltelijk wel water krijgen met Norton-
pompen, doch zitten met het probleem
dit water naar hun weiden te krijgen. De
eigen putten zijn door de inundatie on
bruikbaar geworden. In Koudekerke
haalt een ingezetene met een tankwagen
water uit Vlissingen, dat hij aan zijn
dorpsgenoten verkoopt. Gisteren kwamen
de woningen aan de Vlissingse boulevard
zonder water te zitten. Om in de ergste
nood te voorzien is het waterleidingbe
drijf er reeds toe overgegaan om in de
hoogste delen van Vlissingen met een
tankwagen water langs de huizen te
distribueren. Ook in Goes en in de
dorpskommen van ZuidBeveland is de
druk op het water uterst gering. Op
Noord-Beveland wordt van gemeente
wege overal op het eiland water ge
distribueerd, dat wordt geleverd door
de Waterleiding Mij Zuid-Beveland
en aan het veer te Wolphaertsdijk met
vrachtauto's wordt afgehaald. Het trans-
Zullen particuliere ziekenhuizen
worden gesteund?
Het Tweede Kamerlid Krol heeft de
ministers Drees en Huysmans gevraagd
of zij niet van mening zijn, dat, nu de
meeste niet-overheidsziekenhuizen wor
stelen'met grote financiële tekorten, door
middel van verhoging der verpleegprijzen
of een subsidiestelsel van Overheidswege
huljx moet worden verleend, daar anders
toch wegens gehele of gedeeltelijke slui
ting van genoemde ziekenhuizen door
uitbreiding der Overheidsziekerthuizen
veel geld zal moeten worden uitgegeven.
VELDBRAND DOET MIJN MET
ERNSTIG GEVOLG EXPLODEREN
Ten Zuiden van de spoorwegovergang
in Gennep is gistermiddag brand uitge
broken in laag struikgewas op de heide.
Op deze plaats zat nog een mijn gebor
gen en deze explodeerde door het vuur.
Twee politiemannen, die by de brand
aanwezig waren, werden zwaar gewond.
Zij zijn naar het St. Canisiusziekenhuis
te Nijmegen overgebracht.
port brengt nog al wat kosten met zich
mee, zodat men voor f0.25 slechts twee
emmers water krijgt.
„Mij Zeeland" nog niet naar
„Den Hoek"
Minister Vos heeft op een desbetref
fende vraag van het Eerste Kamerlid, de
heer Hommes, geantwoord, dat de Stoom
vaartmaatschappij „Zeeland" voor ver
plaatsing van Vlissingen naar Hoek van
Holland, toestemming behoeft van de Re
gering. Deze toestemming is niet aange
vraagd en dus ook niet verleend. De mi
nister verklaarde, dat hij bij een dergelijk
verzoek terdege rekening zal houden
met de belangen van Zeeland.
Paganini zijn uitgestorven. Hij tracht het
vioolspel met steeds nieuwe dingen te
verrijken, vooral technisch. Waft Chop in
bereikte met zijn pianowerken, wil Vane
eek ook voor de viool doen. Het moet
een zichzelf begeleidend instrument wor
den. Met leedwezen moesten we echter
constateren, dat Ned. composities in Tsje-
cho-Slowakije heel weinig bekend zijn.
Een tekort aan onze culturele voorlich
ting.
Deze winter zal Vaneeek met zijn echt
genote enkele concerten voor twee violen
geven, o.a. klassieke componisten, die
zijn speciale voorliefde hebben, en na de
pauze modernen. Bij het afscheid nemen
wisten we met een serieus kunstenaar te
hebben kennis gemaakt. Een prachtig
voorbeeld van het muzikale Slavische ras.
Vooral de Tsjechen hebben een aangebo
ren gevoel voor muziek en een muziek
cultuur, welke teruggrijpt op de 11e eeuw,
later onder invloed stond der Nederlan
ders (Philip de Monte was -leider van
het hof orkest van Rudolf H) en zach ver
der nationaal, maar toch universeel ont
wikkelde.
Gisteren werden op „Te werve" in Rijs
wijk de Nederlandse militaire athletiek-
kampi oen schappen gehouden. Prins Bern-
hard feliciteert hier de winnaar van .de
100 en 200 meter, onze nationale sprint-
kampioen Jan Klein.
De enige weg naar vrijheid
Bij de bespreking van de grenzen der
jurisdictie van de Veiligheidsraad heeft
mr van KI effens de vorige week in een
uitermate sterk betoog duidelijk in het
licht gesteld, dat indien de Raad zou
voortgaan in de richting van bevestiging
ener rechtsmacht, die hij overduidelijk
mist, daardoor een toestand dreigt te ont
staan, welke niet door de verantwoorde
lijkheid der Nederlandse Regering kan
worden gedekt. Een chaos is openbaar ge
worden, welke nog groter afmetingen zal
aannemen, indien de Raad toelaat, dat
„wetteloze elementen opnieuw het heft in
handen krijgen". Hoe men ook moge den
ken over het door mr van Kleffens inge
diende voorstel tot onderzoek door een
door beide partijen als neutraal beschouw
de staat, in ieder geval doet dit een rege
ling aan de hand, waarbij het eigen recht
van Nederland onaangetast blijft. Om dit
laatste gaat het. De actie van sommige
leden van de Veiligheidsraad om ter
wille van redenen, welke met de zaak
niets van doen hebben, dit orgaan der Ver
enigde Naties tot handelen aan te zetten,
kan echter niet alleen worden verklaard
uit de omstandigheid, dat deze leden in
hun verblindheid, voor volkenrecht aan
zien, wat in wezen niet anders is dan wil
lekeur en rechtsverkrachting. Want ook
hier gaat het om de principiële achter
grond der gingen.
Het is maar niet toevallig, dat hier een
tyranniek systeem van bepaalde mogend
heden om de hoek komt kijken, waarbij
het eigen recht en gezag van zelfstandige
staten wordt ontkend. Neen, het is inte
gendeel een doelbewust handelen, geba
seerd op een ontkenning der door God
gewilde zelfstandigheid der afzonderlijke
staten, dat tegelijk een streven tot open
baring brengt, dat leidt tot opeenhoping
van macht, waarbij het van de willekeur
van een oppermachtig wereldcollege zou
afhangen, hoeveel en welk recht aan de
afzonderlijke staten zou toekomen. Dit
streven is in de grond der zaak jn hoge
mate revolutionnair en eist principiële
bestrijding. En zonder nu op de vele
vraagstukken, welke met het wezen van
de staat en het gemeenschappelijk recht
der staten samenhagen ook maar punts
gewijs te willen ingaan, zoveel staat onder
ons wel vast, dat het volkenrecht eerst
tot goede ontwikkeling kan komen, in
dien de souvereiniteit in de eigen kring
der afzonderlijke staten zich vrij kan ont
plooien. Dit impliceert echter tevens, dat
ook de rechtsverhouding tussen de volken
onderling, afbakening der grenzen en be
voegdheden noodzakelijk maakt, waarbij
naar twee zijden voor eenzijdigheid moet
worden gewaakt.
Maar en dit punt is thans concreet
aan de orde wat nu, indien een college
als de Veiligheidsraad de souvereiniteit
der afzonderlijke staten met voeten treedt
en zich een competentie aanmatigt, welke
hij niet bezit? Een antwoord op deze
vraag kan eerst worden gegeven als eerst
is vastgesteld, dat de souvereiniteit der
staten verankerd ligt in de souvereiniteit
Gods en dat alles, wat daartegen ingaat.
De taak van Europa lijkt momenteel veel
op die van een „commissionnair," handen-
lende in conferenties, vergaderingen, bij
eenkomsten, zittingen. De ene zit#ng van
„commissie zus of zo is nog niet afgelopen
of de andere volgt en men ontkomt niet
aan de indruk, dat de hele Europese affaire
politiek-economisch reeds zó vast zit, dat
men aan het .motorische" in psychische en
materiële zin, niet eens toekomt. Want méér
handeling, actie en méér motoren moeten er
komen! Minder verstarde beweeglijkheid der
economie, die door de internationale poli
tiek op noodlottige wijze wordt geremd. Om
maar enkele commissies en conferenties te
noemen, die thans in actie zijn: de commis
sie te Parijs, die een gietvorm moet maken
voor de Amerikaanse steun, zoals die, in
principe volgens het .plan Marshall" werd
toegezegd en welke steun in de toekomst,
maar zeker niet direct, noch dit jaar, zal
kunnen worden gerealiseerd. Dan is er de
conferentie van Britten en Amerikanen, die
volgens Reuter, althans geleid heeft tot de
oprichting van eenBr its-Amerikaanse
commissie" betreffende de kolenproductie
in het Roergebied. In aansluiting hierop,
zou nu weer een conferentie van Britten,
Amerikanen en Fransen moeten volgen, inge
volge de bezwaren, die de Fransen te kennen
hebben gegeven, dat er teveel zonder hen
bedisseld zou worden, terwijl het droeve oog
van Marianne met angst op het Roerbekken
gericht is. Steeds pader komt de belangrijke
conferentie der „Big four" te Londen, be
langrijk, omdat ook Rusland daar ter com
paritie aanwezig zal zijn. En al confererende,
al „zittende," óók al vliegt men van de ene
wereldstad naar de andere, blijft Europa ge
teisterd door economische misère, het we
reldvoedselprobleem, waarvan het jongste
rapport ongunstige perspectieven bood, de
deviezennood het steenkoolvraagstuk. De
steenkoolvoorziening voor technische doel
einden, om de grote bedrijven in stand te
houden, liet de vorige winter veel te wen
sen over en de débacle in Engeland ligt nog
te vers in het geheugen, als dat wij er thans
meer van zullen zeggen. Naast de steenkool
voorziening voor de bedrijfemdustrie, vraagt
menigeen zich nu reeds af, hoe het met die
voor .huiebrand" gesteld zal zijn. Er was
eens..., een tijd, dat de petroleum haar
joyeuse entrée deed in de Europese wereld
huishouding, electricdteit nog in een embryo
naal stadium verkeerde, en haar Licht ei»
kracht nog niet verspreidde, een tijd, da|
het huidige kernvraagstuk der „atoom*
splitsing" de mensheid toen minstens in ee*
stadium van hondsdolheid zou hebben ge*
bracht.
In de Nederlandse pers van die dage%
werd de geboorte der petroleum aldus be
zongen: „Petroleum, petroleum, zo klaar als
Schiedams nat; het is nooh goud, noch
opium, maar wel is het goedkopium" (dit
laatste „goedkopium" bedoeld als een be-
leefdheidje jegens het rijm!) Een eeuw later,
is de steenkool niet goedkoop, want schaars,
maar het ..zwarte goud" is zij in de ware be
tekenis des woords. Wil Europa hersteld wor
den, dan dient de productie te worden op
gevoerd. Om de productie op te voeren,
moet er méér steenkool zijn. Derhalve:
„mijnwerkers aller landen verenigt u, om
deze productieverhoging te verkrijgen"
maar daar is men noch in de genationali
seerde Engelse bedrijven, noch in het Roer
gebied in geslaagd. Hoe kan de industrie van
West-Europa weer op volle toeren .draaien,
als er geen steenkool-reserves zijn en'Enge
land niet over een surplus beschikt om te
exporteren? De internationale aandacht ia
daarom, in de eerste plaats, gericht op het
„zwarte goud", van het Róerbekken, maar
de belangen der betrokken mogendheden
divergeren. In ons blad werd reeds vermeld',
dat afgevaardigden van 600.000 georgani
seerde Duitse mijnwerkers een resolutie aan
namen, gericht tegen „elke poging de Duitse
mijnbouw ondergeschikt te maken aan ka
pitalistische belangen." De Duitse mijnwer
kers willen derhalve weten, hoe de economi
sche situatie voor hen in de toekomst zal
zijn, willen zij gevolg' geven aan het ver
zoek om harder te werken, want daarvoor
zijn meer calorieën noddg, dus verhoogde
voedselrantsoenen.
De internationale controverse maakt het
mogelijk, dat Duitsland weer eisen stelt
dezelfde gang van zaken als na de eerste
wereldoorlog en één dier eisen is: eerst
kolen voor het Duitse volk zelf. Zoals reeds
even aangestipt, komt er nu een „Brits-
Amerikaanse kolenoommissie," voor toezicht
op de productie in het Roergebied en deze
nieurwe commissie zal voor de ene helft uit
Britten, voor de andere helft uit Amerikanen
bestaan. Op het program staat een betere
outillage voor de mijnbouw, beter transport
en de door de Duitse kolendelvers geëiste
verhoogde voedselrantsoenen, terwijl de
Duitsers zelf een groter aandeel krijgen in
de exploitatie. De Britten moeten dus luis
teren naar .Jiis masters voice" (der Ameri
kanen), bij de exploitatie der mijnen in het
Roerbekken en de „nationalisatie" wordt
uitgesteld.
in de grond der zaak niets anders is dan
revolutie. Eerst dan kan de conclusie
komen, dat in dit concrete geval het
recht van standvastige weigering de plicht
tot krachtige weerstand voorschrijft. Het
gaat in de Indische kwestie niet in de
eerste plaats om een paar ton rubber of
copra meer. Het gaat om de handhaving
van het recht op de grondslag der ons
toebetrouwde souvereiniteit. Daarom er
kennen we met Idenburg, dat het uit
gangspunt voor de zelfstandigwording van
de Indische volken de kerstening van
Indië is. Wie dat een mager program
noemt, heeft er geen oog voor, dat het
evangelie ook alle beloften voor dit leven
inhoudt. Daarom is thans gehoorzaamheid
aan haar roeping voor onze overheid de
eerste eis. Als zij die zou wederstaan, zou
zij over zichzelven het oordeel halen. De
Indische volken schreeuwen om vervul
ling van die roeping. En alleen langs die
weg zal de vrijheid der Indische volken,
die wij hun moeten brengen, een feit kun
nen worden.
