Twee jaar geleden legde Nippon het loodje
't Verklaarde
Brand in petroleumhaven te Priok bedwongen
OFFER AAN HET GRAS
Vooruitgang
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
VRUDAO, IS AUGUSTUS 1MI
IMPRESSIES UIT EEN JAPANS
GEVANGENKAMP
Vandaag precies twee jaren geleden,
deelde de Japanse Keizer aan zijn volk
mede, dat hij gecapituleerd had. Een on
zer redacteuren vertelt hierbij hoe hij m
krijgsgevangenschap te Oeyama, aan de
Westkust van Japan, die dag heeft door
leefd:
Het was een dag, die begon als elke an
dere. 's Nachts luchtalarm en onrust,
's Morgens vlooien zoeken en daarna ap-
oèl, genummer in het Japans, gebrul en
geklets van klappen als het verkeerd
ging. Wat gort als ontbijt. Daarna mar
cheert de nachtploeg binnen en duikt in
de nog lauwe dekens der dagploeg. De
werkploegen marcheren naar buiten,
grauwe geraamten in grauwe kleren, die
voor het poortgebouw een stramme pa
rade in ganzenpas moeten houden. De
kleine ploeg officieren werkt op het land,
doch van werken komt niet veel. De ge-
ïele ochtend gieren de sirenes. Drie stadia
van luchtalarm. Geen Jappenbrein dat
zoiets uit elkaar houdt. Dus alles gaat
verkeerd. Er is bijna geen ogenblik waar
op de sirene zwijgt en de krijgsgevange
nen zijn de hele ochtend in draf, van en
naar het werk.
De bevolking is dit alles al lang beu
en baadt en zont aan het strand aan de
baai. Het wordt middag en een vredige
6tilte daalt over de wereld. Snel worden
de krijgsgevangenen naar binnen gedre
ven. „In de barak en stil", want de Kei-
eer zal spreken. Een wilde hoop laait in
alle harten op. Een uur later is het voor
bij en gaat men weer aan het werk. Maar
de wereld is veranderd. Er zijn geen
alarms en alle Jappen zijn verdwenen.
Men steelt wat bonen of komkommers op
het veld en eindelijk liggen allen bij el
kaar in het gras op het rivierdijkje onder
de kersenbomen.
Daar komt een Japanse soldaat. Snel
gaan allen weer aan het werk. De man
eiet niets en mompelt vriendelijk: „Moo
skosjie sensoo owari" (een beetje nog,
oorlog afgelopen). Wat bedoelt hij, is het
een móedgevende verklaring van iemand,
die wil aanpappn voor het een of ander
vuil gewin, of zou het inderdaad waar
zijn, wat niemand durft te hopen. Hij
sloft weer weg. In een vreemde, onwe
zenlijke stilte brandt de zomerzon op het
water van de baai, op de donkere groene
bossen tegen de lage berghellingen op.
Aan de overkant staat een treintje al
uren lang stil, half binnen en half buiten
de tunnel. Men heeft het gevoel, alsof er
iets geweldigs is geschied en alsof de
hele wereld afwacht in ademloos zwij
gen.
Ver weg, aan het eind van de baai, is
de vrije zee, maar een dun scherm van
boompjes belemmert het gezicht, men
tuurt er naar in verlangen, doch kan haar
nog niet zien. Men voelt een hoop, zo
overweldigend, dat men bevreesd is hst
samengeknepen hart daarvoor te openen.
VOORSTEL-MARSHALL DIT JAAR
NOG NIET AAN DE ORDE.
President Truman heeft gisteravond
verklaard, dat het Amerikaanse congres
dit jaar niet meer in speciale zitting
bijeengeroepen zal worden. De behande
ling van het economisch herstel van
Europa (voorstel-Marshall) moet dus tot
1948 wachten.
Vannacht om één minuut over twaalf
ging voor de gebieden Voor-Indië en
Pakistan de dominionstatus in. De Mo
hammedaanse leider Djinnah, die hier
voor het eerst de constituerende ver
gadering toespreekt, werd gouverneur-
generaal van Pakistan en zal voortaan
de titel dragen van „Qaid-Azam" of
tewel „grote leider"
DE STAD AAN EEN ERNSTIG
GEVAAR ONTSNAPT
Tandjong Priok is voor een reus
achtige ramp behoed. Zoals we gisteren
reeds in een deel onzer editie meldden,
was er een grote brand uitgebroken, in
een opslagplaats van 300.000 drums ben
zine. Zo snel breidde het vuur zich uit,
dat men de bl/usapparaten niet meer kon
grijpen en reusachtige rookwolken be
dekten de haven. Een verraderlijk
draaiende wind joeg de vlammen in de
richting van een tank vliegtuigbenzine,
Na een winter van veel sneeuw, nog
ïneer ijs en grimmige kou, is op de van
dooi-drassige weilanden rond het Over-
ijsselsche Genemuiden, het gras platge
drukt en vuil-bruin te voorschijn geko
men. Schijndood. Voorzichtig en sprie-
terig verscheen er nieuw leven in. De
troosteloze dooi-goorheid verdween voor
een steeds groen er-wordende, onafzien
bare grasmassa, nog later overstemd door
geel van paarden- en boterbloemen. Ho
ger zijn de stengels geworden en ook
minder groen. Zon en zomer heerste
over het land van Genemuiden. Het gras
schroeide tot het heldere groen aan de
toppen verbleekte. Een andere kleur gee,l
dan die van de lente nam bezit van de
weiden. Het werd het geel van de oogst.
Door zeisen en maaimachine veranderde
de wuivende polder in een stoppelveld
met hooi-oppers, roodverbrande knechten
en meiden, stampeide paarden. Een kaal
gevreten lanL In de straten van Genemui
den staat het hooi nu in grote hoeveel
heden opgetast. Het gras.is geen gras
meer. Het is een licht-ontvlambare stof
geworden, die in staat is van Genemuiden
een rokende hoop verbrand hout en ge
roosterde stenen te maken. Daarom mag
in verschillende straten geen gebruik ge
maakt worden van dat andere „Geurig
kruid": tabak Roken is er verboden en
wie het wel doet, stelt zijn gemeente bloot
aan het gevaar van vuur en as. Het hooi
beheerst dus het leven van de Genemui-
denaar en de lust tot gebruik van het
„hooi-met-een-sausje" moet daarom op
straat worden teruggedrongen. Als een
offer aan het gras..,.
rondom welke een groot aantal vaten
opgestapeld was. Het was toen, dat moe
dige Indonesische brandweerlieden red
ding brachten. Lange rijen vormend ga
ven zij elkander de vaten olie door en
eindelijk was het terrein om de tank ge
zuiverd. Na een strijd "van drie uren,
die gedirigeerd werd uit een vliegtuig,
was de brand bedwongen. Kolonel Drost,
de commandant van Batavia, zeide: „We
hebben geluk gehad, want de hele op
slagplaats had kunnen afbranden. Ze
ventien Augustus is de verjaardag der
republiek. In afwachting daarvan heeft
men zeker met een vuurwerkje willen
beginnen". Bij de brand zijn 5000 vaten
verloren gegaan en men wijst er op, dat
dit het tweedie geval is van sabotage,
binnen enkele maanden. De eerste maal
verbrandde een grote voorraad rubber,
die afkomstig was van de „Martin
Behrmann".
Toch maar kanonnenvlees
Het valt in Berlijn niet mee, een
onderdak te vinden voor weesjon
gens, waarschijnlijk omdat men vreest,
dat de kereltjes toch worden opge
voed voor „kanonnenvlees" .Met de
meisjes is het anders, die gaan er in
als „verse broodjes", zoals een amb
tenaar van het adoptiebnreau ver
klaarde. Circa 80 pet van de aanvra
gen betreft meisjes.
Reeds 25 jaar rechtstreeks telefo
neren met Engeland
Thans weer 800 gesprekken per dag.
Het is heden 25 jaren geleden, dat de
telefoonkabel DomburgAldeburgh
gebruik werd gesteld. Daarmede was de
rechtstreekse telefoonverbinding tussen
Nederland en Engeland een feit gewor
den. Voordien bestond er slechts telefo
nisch verkeer via Frankrijk. Deze eerste
kabel verwerkte 150 gesprekken per dag.
In 1938 was het aantal gesprekken over
de vijf kabels opgelopen tot 1000 per dag
Tijdens de bezetting van ons land heeft
da ttelefoonverkeer uiteraard stilgestaan,
doch thans bedraagt het aantal gesprek
ken al weer 800 per dag.
In de loop van de volgende maand zal
een nieuwe kabel gelegd worden. Het zal
mogelijk zijn over deze kabel 84 gesprek
ken tegelijk te doen houden, zulks door
een geheel nieuw constructiesysteem.
V. S. WILLEN IN PARAGUAY
BEMIDDELEN.
Officieel is bekend gemaakt, dat Ame
rika bereid is indien gewenst
bemiddelaar op te treden tussen rege
ringspartij en opstandelingen in Para
guay.
WIJ vestigen de aandacht op de meer
dere vacantie, welke in ons land na
IWereldoorlog II het deel werd van zo
goed als alle werkenden. Het kan nuttig
zijn eens een vergelijking te maken met
de toestand van vóór een dertig of
veertig jaar. Er wordt zo gemakkelijk
geklaagd: och, de samenleving vertoont
toch maar en statisch beeld, men be
speurt zo weinig van een welvaarts-
epreiding.
Niets is minder waar, wanneer men
op de historie let. Natuurlijk wil dit
niet zeggen, dat geluksvermeerdering
steeds hand aan hand gaat met wel
vaartsspreiding. Hier naderen wij psy
chologisch gebied, en ons doel is niet dat
nu te gaan betreden.
Doch om thans aan te tonen, dat èn
organisatie èn groeiend altruïstisch be
sef sociale verbeteringen tot stand deden
komen, treden wij even in de geschiede
nis terug.
In October 1910 voerde Dr. Kuyper
in de Standaard een pleidooi voor het
recht, hetwelk toch iedereen moest heb
ben op een aantal vrije dagen. Hij deed
zulks vooral met het oog op Verenigings
vergaderingen, welke bezoekers uit het
gehele land hadden te trekken. Leden
zonder een vast beroep konden zelf wel
vrije dagen kiezen. En verder zouden ge
goeden zich ook wel redden. Doch be
ambten en arbeiders waren dag aan dag
gebonden, en kwamen dus in moeite.
Het vergaderen op Zondag werd op deze
wijze in de hand gewerkt. Dr. Kuyper
wenste nu, dat van Regeringswege over
de gehele linie twee vrije dagen wer
den voorgeschreven. De kosten van dit
vrij-af geven zouden voor fabrikant en
winkelier een offer betekenen, doch dit
verlies ware te dragen.
HET Christelijk Nationaal Vakverbond
wendde zich in 1911 tot de Regering
met een verzoek enkele wijzigingen aan
te brengen in de Arbeidswet, waarbij
ook gevraagd werd om twee vrije da
gen per jaar.
Na de zomer van 1910 richtten de me
taalbewerkersbonden zich tot de werk
gevers met het verzoek tot doorbetaling
der Christelijke feestdagen en ook om
twee vacantiedagen.
Op dit verzoek werd in afwijzende zin
beschikt. In het antwoord werd opge
merkt, dat de werknemers aan twee vrij"
dagen eigenlijk niets hadden, en dat cfl
toestand der bedrijven het geven van
vrije dagen niet toeliet.
Niemand zal ontkennen, dat sedert het
vraagstuk van vrije dagen, ten behoeve
van de werker en zijn gezin, doch ook
evengoed betreffende de werkgever on
der geheel ander licht is komen te val
len. De mens moet de arbeid beheersen,
doch geen slaaf van de arbeid zijn. De
twee gevraagde dagen dijden uit tot een
aantal, waarmede wat te doen is.
Hier valt een ontwikkeling op te mer
ken, welke tot grote dankbaarheid moet
stemmen. Niet het minst in deze tijd met
zijn nog vele zorgen van onderschei
dene aard.
(Vervolg van d« vierde kolom)
naar een oplossing een midden-positie in te
nemen tussen Amerika en Sowj et-Rusland;,
maar is daar niet in geslaagd. Het beeld van
Smiuts was juist: „de „Ver. Naties" zijn te
vergelijken met een schip, dat bij kalme zee
is uitgevaren, do oh eens op een rots zal
lopen." Maar evenzo is juist, dat West
Europa dreigt verzeild te raken in een draa
kolk, staande voor een keuze, tussen Scylla
en Oharubdiel
Balkan-gerommel! uitzicht
Deze week leverden wij commentaar op
het jaarverslag van Trygve Lie, betreffende
de „Ver. Naties." apprecieerden het, dat hij
onomwonden verklaarde, dat „de wereld
situatie niet verbeterd1 is," maar dienden ons
te kanten tegen een optimisme, dat een we
reldoorlog minder dreigend zou zijn. Eerlijk
heid bij staatslieden. ik bedoel een niet-
verpolitiekte," persoonlijke mening, is
zeldzaam, omdat een staatsman niet slechts
spreekt voor het forum der wereld, maar
rekening heeft te houden met de binnen
landse, politieke structuur, de constellatie
in het eigen land. Ook maarschalk Smiuts,
de man van Zuid-Afrika, is ,an honourable
man," hij windt er geen doekjes om, zijn
woord heeft gezag. Smuts nu heeft ver
klaard, dat de organisatie der „Ver. Naties"
te vergelijken is met een schip, dat bij kalme
zee is uitgevaren, doch eens op een rots zal
lopen en die rots ls het door de Russen ge
hanteerde „recht van veto." Met angst oon-
stateert óók hij. dat Europa verdeeld wordt
in een Oostelijk en Westelijk blok, en dat
men slechts kan gissen, naar hetgeen zich
op nood'^ 'e wijze achter het „ijzeren gor
dijn" afbelt. Het is onherroepelijk juist,
dat de Westerse beschaving, volgens Smuts,
nog slechts gered kan worden, door de Ame
rikaanse hulpverlening. Maar zulks impli
ceert nu weer, waar de Russen deze afwij
zen, dat de „blokken van het noodlot", die
tegenovergestelde belahgen hebben, omdat zij
in dienst staan van twee verschillende, elkaar
bestrijdende ideologiën, juist hechter gefor
meerd worden. Wij herhalen het daarom
nog eens, het is de psychologie, die hier
tekort schiet in haar taak, de wederzijdse
achterdocht, het wantrouwen, de aggressie
weg te nemen. Het is niet alleen schande,
maar ook tot schade der mensheid), dat het
plan tot contrdle der atoomenergie, niet tot
uitvoering kan komen. Als voorbeeld van
het onvermogen van de Veiligheidsraad,
een suborgaan van de „Ver. Naties," noem
den wij de Palestijnse kwestie en het Bal
kan-conflict. Betreffende 't onverkwikkelijke
Balkan-geschil, dat de kiemen voor 'n wereld
oorlog in zich bergt, hebben wij indertijd,
het door de onderzoekingscommissie uitge-
braohte rapport, uitvoerig becritiseerd. De
schuld lag aan beide kanten, maar de
hoofdschuldige is toch SowjetnRuslandi,
welke staat de Balkan-satellieten in hun
actie togen de Griekse regering steunt en
ophitst. „Daar komt (niet Pauius Jonas!)
Herschel Johnson aan," de vertegenwoordi
ger van de Ver. Staten in de Veiligheidsraad,
die inzake de toekomstige actie der Ver.
Naties op de Balkan een „compromis" moest
trachten te vinden. Deze Amerikaan is eert.
.aardig ventje," omdat hij zo eerlijk zijn
mending zegt. In zijn rapport betreffende de
Balkan, verklaart hfl, dat er geen oplos
sing te bereiken valt. De. onder
communistische invloed staande. Noordelijke
buurstaten van Griekenland, zetten hun
aggressie voort en vandaar, dat de Ver. Sta
ten met elkander lid der Ver. Naties bereid
zijn, maatregelen te treffen, om Griekenland
de onafhankelijkheid te verzekeren. Hier
weer hetzelfde verschijnsel: het Russische
veto paralyseert de Veiligheidsraad en dus
moet dit plobleem wel naar de .algemene
vergadering" verhuizen. Het Russische veto
werdt misbruikt, om de aggressie van Joego
slavië, Albanië en Bulgarije mogelijk te
maken. Conclusie: de Veiligheidsraad is hier
machteloos, waar het een grote stast, Rus
land betreft, en dus springt de gedachte naar
voren van een Amerikaans ingrijpen (mili
tair?) buiten de Veiligheidsraad om. Tac
tisch verzachtend, voegt deze Amerikaan,
Herschel Johnson, er aan toe, dat de even
tuele actie binnen het kader der „Ver. Na
ties" zal blijven. Maar hoe kan zulks, waar
een „internationale politiemacht" ontbreekt
of wil men er toe overgaan, de economische
relaties met Sowjet-Rusland te boycotten, een
actie op touw te zetten als jegens Franco?
Wil men, dat het geringste kiertje in het
„ijzeren gordijn" verdwijnt? Een Ameri
kaanse individuele, privé-actie of een col
lectieve, betekent in ieder geval, dat het,
van Amerika afhankelijke, West-Europa
daarin betrokken zou worden en de conse
quenties daarvan zou moeten dragen. Wij wor
den vermoeid van de eindeloze resoluties,
waarin te kennen wordt gegeven, dat Joego
slavië, Albanië en Bulgarije schuldig zijn
aan steunverlening aan de Griekse guerillar-
strijders en zij htm aggressie moeten staken.
Waakzamer oog dan een „commissie van
onderzoek" "en een achtergebleven sub-com
missie op de Balkan is niet denkbaar, maar
dit „waakzame oog" kan geen dienst doen,
als de Albanezen aan de grens er een drup
peltje politiek zoutzuur ingooien of met het
pistool dreigen. De Russen kauwen Joego
slavië de beschuldiging voor, dat de Ame
rikanen op grond van hun Truman-leer,
zich mengen in Balkan-zaken, waar zij niets
mee te maken hebben. Zo blijft het een
permanente ping-pong" van wederzijdse
beschuldigingen, waar Herschel Johnson, het
aardige Amerikaanse ventje, meer dan ge
noeg van heeft. Er moet nu iets gebeuren:
een daad! Amerika wil geen Griekenland^
dat onder communistische invloed komt te
staan en bloot staat aan de militaire druk
van Sowj et-Rusland. Zulks moet tengevolge
hebben, dat Amerika, op krachtige wijze,
Griekenland militair zal steunen en de kans
is groot, dat Rusland, Joego-SLavië, Albanië
en Bulgarije tot verbreking der betrekkin
gen met Griekenland zullen overgaan. Men
zal van Russische zijde niet schromen, om
tegenover de huidige, wettige, een oonnrnu-
nistisohe regering te formeren met al de
gevolgen van dien. De grote vraag is na
tuurlijk, of, als de bliksemafleider der „Ver.
Naties" faalt, men het Balkan-gerommel met
het gedonder van kanonnen zal doen ver
stommen? Is heel Amerika deze visie toe
gedaan en bereid de conseuenties van een
directe actie te aanvaarden? De Russische
expansie moet een ./donderend halt" wor
den toegeroepen, maar hoe? Het, van Ame
rika afhankelijke, West-Europa kan slechts
met grote bezorgdheid de ontwikkeling van
noodlottige tegenstellingen op de Balkan
gadeslaan, omdat het onherroepelijk m een
uitbrekend conflict betrokken zou worden.
De taak van Engeland op de Balkan werd,
noodgedwongen, door Amerika overgeno
men. Engeland, de Labour-regering, streefde
