3
't Leven in Indië wordt weer wat normaler
Ook Prinses Marijke
gaat naar Friesland
't Verklaarde
Het fantoom Djokja
Min. VosGeen 2 luchtvaartmaatschappijen
NIEUWE LEIDSCBE COURANT
DINSDAG, 29 JULI 19*1
BEVOLKING GAAT VEELAL
AAN DE SLAG
(Legerbericht 16, van heden.)
WEST-JAVA: In Tegal is vijftig pro
cent van het dakencomplex, tezamen met
de electrische centrale en het Escompto-
gebouw, vernield.
MIDDEN-JAVA: In Semarang en om
geving beginnen in belangrijke mate nor
male verhoudingen op economisch gebied
merkbaar te worden. Het herstel van de
verbindingen tussen de stad en omgeving
heeft een aanmerkelijke daling van de
prijzen voor voedingsmiddelen tot gevolg.
De bevolking keert meer en meer naar
de desa's en sawah's terug. Er is echter
nog veel sabotage.
ZUID-SUMATRA: De brand op de olie
terreinen van Pendopo omvat vier bron
nen. Twee daarvan zijn door saboteurs
aangestoken. De twee andere geraakten
in brand tengevolge van alang-alang-
branden. Van de zijde van de Standard
Oil wordt medegedeeld, dat de branden
van minder belang zijn.
SUMATRA'S WESTKUST. In het
Noordelijk deel van de vlakte van Padang
verleent de bevolking overal medewer
king bij het zoeken naar landmijnen.
Reeds kon een aanzienlijk deel van deze
landmijnen onschadelijk worden gemaakt.
De pasars zijn weer heropend. Diverse
Indië-telegrammen naar Nederl.
ondervinden 7 uur vertraging
Naar Londen en New York gaat
het sneller.
De directies van A.N.P. en Aneta delen
mede, dat zij op het ogenblik de bericht
geving uit Ned.-Indië niet op behoorlijke
wijze kunnen verzorgen, noch met buiten
landse agentschappen concurreren, ten
gevolge van de grote vertraging, welke
de telegrammen uit Indië naar Nederland
ondervinden. Deze vertraging bedraagt
per telegram steeds tussen 7 en 9 uur,
terwijl verzending uit Batavia naar Lon
den en New York slechts zeer korte tijd
duurt. De zeer langzame aflevering van
telegrammen op het Rijkstelegraafkantoor
te A'dam kan oorzaak van deze vertra
ging genoemd worden.
POST VOOR MILITAIREN OP WEG
NAAR INDIë
Militairen aan boord van het s.s. „Vo-
lendam" kunnen in Port Said post krij
gen, mits deze op 3 Augustus gepost
wordt. Wil men de post bij aankomst in
Batavia bezorgd hebben, dan moet zij op
17 Aug. a.s. gepost zijn.
ZO WEINIG MOGELIJK NOOD
WONINGEN
In de nota der Regering naar aanlei
ding van het eindverslag der Eerste Ka
mer op de Woonruimtewet 1947 betoogt
zij, dat het niet aan te bevelen is-, met
de bouw van noodwoningen voort te
gaan. Zij vragen in verhouding veel ma
teriaal, terwijl de levensduur beperkt is.
Daarom wordt de voorkeur gegeven aan
definitieve woningen en zullen alleen,
indien daarvoor zeer bijzondere redenen
Eijn, nog noodwoningen worden gebouwd.
PRINS BERNHARD KREEG
'N PORCELEINEN KATJE
In tegenstelling tot het oorspronkelijke
voornemen ligt het thans in de bedoe
ling, dat het pas herstelde Prinsesje
Marijke Donderdag a.s. tezamen met
Prinses Juliana en de andere drie Prin
sesjes op vacantie naar Friesland zal
gaan, om zich daar bij Prins Bemhard
ean boord van de ,.Piet Hein" te be
geven. Zowel in Lemmer als in Sneek
heeft de bevolking de Prins een harte
lijke ontvangst bezorgd. In Sneek heeft
de Prins gisteravond en heden informele
besprekingen gevoerd met verschillende
Autoriteiten, zoals over de zuivelindus
trie, het godsdienstige leven, de strijd
tegen het water en de cultuur. Tijdens
deze bespreking op het Sneker stadhuis
handelaren geven er de voorkeur aan,
hun waren naar Padang te brengen, om
ze daar op de pasars of langs de huizen
te verkopen. De toestanden onder de be
volking van Loeboek Boeaja bleek slecht
te zijn. Er werden zeer vele zieken aan
getroffen. De dienst voor de Volksgezond
heid opende Zaterdag een kliniek te
Bandarboeat.
SUMATRA'S OOSTKUST: In het pas-
bezette gebied ontwikkelt de toestand
zich gunstig. De bevolking keert in aan
zienlijke getale naar de kust terug om te
werken. Verscheidene diensten function-
neren reeds regelmatig. Hier en daar
heerst echter nog onrust, terwijl republi
keinse gewapende troepen aanvallen doen
op de randgebieden.
GROEI DER K.L.M. GING DE
REDERIJEN TE VLUG
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer bij het wetsontwerp re
gelende de betrekkingen tussen de staat
en de K.L.M., deelt minister Vos mee,
dat eind 1945 bij van regeringswege ge
leide besprekingen tussen belangheb
bende rederijeen en de K.L.M. overeen
stemming was bereikt, waarbij o.m. was
overeengekomen, dat hét kapitaal zou
worden vergroot tot ca f 30.000.000.-,
waarin het Rijk voor 50 pet zou deelne
men, de gezamenlijke rederijen voor
f 10.000.000.- en andere belanghebbenden
voor f 5.000.000.-. Naderhand kwam de
scheepvaart op haar beslissing terug,
vermoedelijk mede door de omstandig-
dienden in Friese klederdracht gestoken
meisjes thee rond. Tevens werden een
Makkuizer gemberpop en een porcelei-
nen katje uit Hindelopen de Prins als
specifiek Friese producten aangeboden.
Gisteren waren honderden zeil- en ple
zierboten op het Sneekermeer aanwezig
ter ere van de hoge gast. Na een bezoek
aan Joure en Altmarijp werd vervolgens
in een eigen motorbootje over de Zoute-
poel gevaren. Vandaag is de Prins in
Sneek gebleven en dus niet, zoals oor
spronkelijk in de bedoeling lag, naar
Den Haag gegaan.
Gisterochtend maakte Prins Bernhard
nog een tocht over het Tjeukemeer en
doopte het Tacozijlgemaal om in „Ir.
Wouda-gemaal", dat een capaciteit bezit
van 7 millioen m3 water per etmaal.
Nergens bieden republikei
nen ernstige tegenstand
Tot nog toe zijn vijftig man gesneuveld.
(Legerbericht 15 van heden)
OOST-JAVA: Ten Westen van Soera-
baja ontwikkelt de TRI enige activiteit
in de sector Tj ermee. De aanval op Ne
derlandse posten aldaar werd afgesla
gen. Van republikeinsche activiteit op
enigszins grotere schaal is nergens
sprake.
MIDDEN-JAVA: Gemeld wordt, dat de
krachtcentrale Toentang nog steeds
stroom levert aan Djokja, Solo en Ma-
gelang. Daarentegen werd de waterlei
ding naar Salatiga door de republikeinen
afgesneden.
Het totale aantal doden is 50, dat der
gewonden 86 en dat der vermisten 9
gedurende de gehele actie in Ned.-Indië.
heid, dat de uitbreiding van de K.L.M.
in een veel korter tijdsbestek plaats
vond dan aanvankelijk was voorzien en
daarom de scheepvaart met meer kapi
taal zou moeten deelnemen aan zij zich
had voorgesteld.
Er is geen plaats, mede in verband met
de internationale concurrentie, voor een
tweede luchtvaartmaatschappij met in
ternationale vaste lijndiensten. Ook al
zou Nederland beschikken over de nodi
ge middelen en geschoold personeel, dan
zouden bij het bestaan van verschillen
de maatschappijen in Nederland, zelfs
bij nauwe samenwerking toch doublu
res in de organisatie en de personeels
bezetting en dubbele reserve-voorraden
aan vliegtuigen en onderdelen, geld
middelen, enz. voorkomen, welke ons
land zich zeker in de huidige phase van
zijn economie niet kan veroorloven.
Ook R'dam krijgt spoedig
een vliegveld
Aanvankelijk echter van beperkte
afmeting.
In de M. v. A. aan de Eerste Kamer
over het wetsontwerp deelneming in het
kapitaal der K.L.M. deelt minister Vos
mede, dat de aanleg van het vliegveld
Rotterdam, welk vliegveld in de aanvang
slechts van beperkte omvang zal zijn,
doch de uitbreidingsmogelijkheid tot
een groterv vliegveld in zich moet heb
ben, zodanig zal moeten zijn, dat in de
toekomst een grote mate van luchtver
keer kan worden opgevangen. De mi
nister wil bevorderen, dat met de aan
leg van dit vliegveld binnen het kader
van de algemeene economische en finan
ciële situatie, zo spoedig mogelijk wordt
overgegaan.
centrale binding nodig zijn. Ook in ver
band met het te voeren sociaal en econo
misch beleid, waarbij o.a. voor Sumatra
de ontwikkeling in de richting van een
Eiland-gouvernement zou kunnen worden
bevorderd.
Indien het ons in waarheid te doen is
om de vrijheid en zelfstandigheid der
Indische broedervolken en dat wil toch
de overweldigende meerderheid van ons
volk dan ware het verraad aan dat
streven om ter wille van partijpolitieke
belangen de fantoom-republiek kunstma
tig in stand te willen houden.
De dezer dagen door een bevoegde
Nederlandse bron in uitzicht gestelde
mogelijkheid, dat uit de vroegere repu
bliek zeven afzoïiderlijke staten zouden
ontstaan, welke als federale partners zou
den optreden in de Ver. Staten van In
donesië is o.i. de weerspiegeling van een
opvatting, waarbij men grond onder de
voeten heeft en niet langer, zoals som
mige mensen in het jongste tragische
verleden, met het hoofd in de wolken
wandelt.
Met het fantoom Djokja is nu te veel
ellende beleefd. Ons volk is van een her
opvoering van het republikeinse schim
menspel der Partij van de Arbeid naar
onze overtuiging niet gediend.
Zoals gisteren reeds werd vermeld, is
Spanje thans een koninkrijk zonder koning
geworden, met de dictator Franco als staats
hoofd. Begin Juli werd de z.g. „volksstem
ming" gehouden en de opvolgingswet is nu
tot de fundamentele wet voor Spanje ver
klaard. Door een politiek strategische zet is
Franco er in geslaagd, het dictatoriale regiem
in zijn huidige vorm te handhaven. Men zal
zich herinneren, hoe die stemming in het
vrije Spanje toeging. De leden der stembu-
reau's kregen eenvoudig het geheim bevel,
dat de dictator minstens een meerderheid
van vijf-en-zeventig procent moest behalen
en ter controle van <Ht „succes fore", ver
nietigde men, na het tellen, de stembiljetten.
Maar, hoe dan ook, Franco is de man, die
zijn wil doordrijft, hoewel de gehele wereld,
Péron, zijn Argentijnse vriend, uitgezon
derd, tegen hem is. Men kan er ziöli over
verwonderen, dat deze nazaat van Mussolini
het zo lang uithoudt, hoe het mogelijk is, dat
deze Spaanse dictatuur eerder weer opbloeit
dan verwelkende is. Maar er zijn verschil
lende politieke en psychologische redenen
voor. Van de politieke, wil ik deze noemen,
dat Franco namelijk profiteert van de ver
hevigde, internationale spanningen, de schier
onoverbrugbare klove tussen Amerika en
Rusland, de scheiding van een Westelijk en
een Oostelijk blok in Europa, met al het na
derend gevaar, dat daar aan verbonden is.
En ook Spanje kan van strategisch belang
worden, hetgeen ten gevolge heeft, dat men
in geen geval de „interventie" in de Spaanse
interne aangelegenheden op de spits wenst
te drijven. Momenteel gaat de aandacht '"it
naar veel grotere dreigingen, omvangrijker
geschillen, zodat men een tweede burgeroor
log in Spanje niet op de koop toe wil nemen.
Voor het forum der wereld, moreel gedesa
voueerd, legt men Franco feitelijk verder
niets in de weg, zodat zijn positie eer ver
sterkt dan verzwakt is. De veroordeling door
de „Ver. Naties" heeft geen vat op hem. Het
is een zekere onmacht, die de „Ver. Naties"
kenmerkt, waar men met veel woorden het
regiem brandmerkt, maar toch niets doet, om
een verandering in de onhoudbare toestand
te bewerkstelligen. Wie niet voor Franco is,
is tegen hem en veidrwijnt van het toneel:
de ware methode, om tenslotte slechts aan
hangers te kweken. Met het apparaat van
militairen en politie worden die tegenstan
ders wel onder de duim gehouden. Van een
republikeinse invloed kan men practisch niet
meer spreken, maar wel vormen de linkse
groepen, communisten en andere radicale
elementen, voor zover zij niet in de cel zitten,
een gevaar, als Spanje er economisch niet
beter voor komt te staan. Niet het „plan
Marshall", maar de Argentijnse collega,
Péron, moet er voor zorgen, dat he* Spanje
letterlijk meer naar „den vleeze" gaat. In
dictatoriaal geregeerde landen, dreigen altijd
contra-revoluties plotseling uit te breken, als
de voedseltoestand noodlottig wordt. Iemand
met een volle maag maakt geen amok; die
blijft rustig zitten! Een Nederlands arbeider
zou met de verstrekte brood-, aardappelen
en vleesrantsoenen, waar de Spaanse werk
man het mede moet doen, geen genoegen
nemen. De vurige aanhangers van Franco,
de „partij-bonzen", militairen en politie heb
ben het vanzelfsprekend een stuk beter,
zoals men dit overal kan constateren bij de
slippendragers van het totalitaire gewaad. Bo
vendien is de corruptheid in Spanje bijna
spreekwoordelijk geworden. Indien men in
de sociale omstandigheden verandering zou
willen brengen, zou, in de eerste plaats, de
nijverheid hersteld en de handelsrelaties
moeten worden uitgebreid, hetgeen, gezien
de internationale, politieke reacties, niet veel
uitkomst belooft. Wij schreven vroeger reeds,
dat de kroonpretendent, Don Juan, niet werft
om de hand van de „Spaanse", als hij daarbij
tevens moet dansen naar het pijpen van
Franco! Deze kroonpretendent heeft duide
lijk verklaard, dat hij geen trek heeft in
Franco's monarchie, welke slechts steunt op
een militair apparaat, dat massa's geld kost,
terwijl de economische toestand bar slecht
is; de militairen onder Franco vormen feite
lijk een bevoorrechte kaste. Heeft hij dus
enerzijds het leger tegen zich, anderzijds
heeft Don Juan ook niet de steun van de
machtige kerk, omdat hij zioh indertijd heeft
uitgesproken voor scheiding van kerk en
staat, een liberaal principe dus. Slechts door
een versterkte tegenstand der radicale
elementen, zou in de toekomst een kans be
staan. dit door het merendeel der Spanjaar
den verfoeide regiem ten val te brengen,
wat zeker niet lukt door de houding der
„Ver. Naties", welke tevens een politiek van
„non-interventie" inhoudt. Sancties hebben
geen invloed en na de „joyeuse entrée" van
madame Péron. zal Argentinië wel voor
steun, voedsel etc. zorgen, als de nood nij
pend is. Noch het terugroepen van ambas
sadeurs en gezanten, noch het feit, dat Spanje
buiten de voordelen blijft van het „plan
Marshall", als dit straks in daden wordt om
gezet, kunnen verhinderen, dat Franco's po
sitie sterker geworden is. althans in politiek
opzicht. Noodgedwongen lopen de Spanjaar
den, de radicale elementen dan uitgezonderd,
achter hem aan, omdat er geen andere keuze
is en het ingrijpen der grote mogendhedéh,
om tactische redenen, is uitgebleven.
In Oost-Groningen wordt tot diep
in de nacht geoogst
Nog weinig uitzicht op einde der
landarbeidersstaking.
Er schijnt nog niet veel kans, dat de
landarbeidersstaking in het Oldambt en
Westerwolde, welke ca. 2000 personen
omvat, spoedig tot het verleden behoort.
Er is zoveel voor de arbeiders opgehaald,
dat aan hen over de afgelopen week
88 pet van hét weekloon zou worden uit
gekeerd.
Het binnenhalen van de oogst wordt
zeer bevorderd door het mooie weer. De
vrouw en de familieleden der landbou
wers helpen dapper mee. Tot laat in de
nacht is men bezig met het oogsten en
ook Zondag is er zowat de gehele dag
gewerkt.
Moeilijker zal het nog worden, als over
ongeveer 14 dagen de tarwe en de haver
rijp zijn. Indien de staking aanhoudt, zal
verbouw van koolzaad vastlopen.
Uiit het overzicht der militaire situatie
na een week actie blijkt, dat de operaties
in Indië inderdaad volgens plan verlopen.
Zij tonen aan, dat het karakter der poli
tiële opzet is bewaard gebleven en dat
üe verantwoordelijke militaire autoritei
ten, door zich vele beperkingen op te
leggen, overeenkomstig de bedoeling der
Regering het aan de wereld duidelijk ma
ken, dat er geen sprake van is, dat in
Indië een koloniale oorlog woedt. Het
gaat er om, de voorwaarden en mogelijk
heden te scheppen, die de Indische broe
dervolken in staat zullen stellen in rust
en veiligheid him verlangens met betrek
king tot de staatkundige hervormingen
kenbaar te maken.
Iets anders is het echter, of het vrucht
baar zou zijn, om, nu het einde van de
Uitvoering der huidige plannen blijkbaar
in zicht komt, weer besprekingen aan te
knopen met de vertegenwoordigers der
republiek, die onmachtig en onwillig zijn
gebleken, Linggadjati uit te voeren.
Het bloed van Nederlands zonen is niet
gevloeid om opnieuw de weg der on-
eekerheid en twijfelmoedigheid te gaan
bewandelen.
In dit verband hebben wij bijzondere
belangstelling voor het bericht, dat de
nieuwe Nederlandse gezant te New Delhi
een plan bij zich zou hebben, dat voor
bespreking met Sjahrir in aanmerking
zou komen.
Het verloop der zaken heeft duidelijk
gemaakt, dat het overgrote deel der be
volking op Java en Sumatra zich over
zijn bevrijding verheugt en allerminst ge
brand is op een herhaling der terreur
methoden der zgn. republiek. Kan het
onder deze omstandigheden de bedoeling
zijn, om aan de Indische volkeren op
nieuw het juk der dictatuur op te leggen?
Naar onze mening is het noodzakelijk,
dat de Regering daarover op duidelijke
wijze haar standpunt zal bepalen. Er zal
nu klare wijn geschonken moeten wor
den. De Regering behoeft overigens niet
ver te zoeken om de enig mogelijke op
lossing te vinden. De bij de ordonnantie
in Den Passar aanvaarde regeling bevat
daartoe o i. een goede richtlijn, waarbij
aan de onderscheiden volksgemeenschap
pen gelegenheid wordt geboden „langs
democratische weg en op voet van een
door of vanwege de Kroon der Nederlan
den in overleg te bepalen regeling" een
eigen volksbestaan te leiden, waaronder
begrepen het voeren van een eigen huis
houding. Uiteraard zal daarbij een sterke
Uit Canada arriveerde in de Noord-Oost polder het allernieuwste op het gebied
van werktuigen voor de graanoogst Het is de „Combine", een gecombineerde
maai- en dorsmachine, die met gemak in één uur tijds een hectare grond afmaait
en de gemiddelde opbrengst van 45 mud keurig in zakken aflevert! Twee man
kunnen de „Combine" bedienen en hebben niets anders te doen, dan zo nu en
dan de werking er van te controleren...!
Het succes van Franco.
