Rathenaueerste slachtoffer van 't nazidom Verhaal over Kees de Boon uit Hardinxveld NIEUWE LEIDSCHE COURANT MAANDAG, 28 JI I.I 194T KWARTEEUW GELEDEN DOOR VIER JONGENS VERMOORD (Van een onzer medewerkers). Wie verlost? Ieder, die boze wil tot zichneemt en van wie goede wil uitgaat. Die dwaling ontvangt en waarheid terugschenkt. Die haat duldt en liefde geeft Rathenau Dezer dagen was het vijf en twintig jaar geleden, dat Walther Rathenau, Duitslands minister van Buitenlandse Zaken in Berlijn, werd vermoord door een viertal jeugdige handlangers van het nationaal-socialisme, respectievelijk 25, 21 en 16 jaar oudZij kenden Rathenaus persoon en werk niet en wisten niet wat zij deden. Het was Lloyd George, die aan de dodenbaar een vlijmscherpe conclusie trok: „Door deze daad heeft Duitsland zelfmoord gepleegd!" Drie van de daders sloegen de hand aan zichzelf en Rathenaus moeder schreef aan de moeder van de jonge Techow, die in leven bleef: „Zeg aan Uw zoon, dat ik, in naam en geest van de vermoorde, hem vergeef." Lloyd George's profetisch woord werd echter vervuld. Na deze eerste nationaal-socialis- tische moord volgden er meer. Het hek was van de dam en het uiteindelijk „re sultaat" daarvan behoeft geen betoog: de nog verse, bloedige littekens daarvan staan ons scherp genoeg voor ogen. Verwijlen bij het leven en werk van Walther Rathenau, die op 29 September 1867 in Berlijn als kind van Joodse ouders het licht aanschouwde, voert tot de cen trale vragen onzer samenleving, welke Rathenau reeds in pi^hcipe gekend heeft en die hun kern hebben in de algemene mechanisering van het leven en de maat schappij, waardoor de verantwoordelijk heid van de enkeling en de gemeenschap verdwijnt en de ziel van dat alles, zonder welke geen bezieling mogelijk is, gedood wordt. Het is de, sinds de Middeleeuwen op tredende mechandsator geweest, die het kapitalisme tot bloei bracht en het pro- letariaat-als-klasse deed ontstaan met alle gevolgen van die, waarover Rathenau in de meeste zijner schrifturen, doch vooral in zijn in 1911 uitgegeven „Zur Kritik der Zeit" spreekt, en waarin hij naast de oor zaak en de daaruit geboren nood de hei lage overtuiging stelt, dat tegen de ziel geen macht der aardie kan standhouden en dat de door de mer.s zelf veroorzaakte nood tenslotte die zielekrachten za'l wek ken, welke weer hogere mogelijkheden1 in de mensen en de cultuur tot ontplooiing zulten brengén. De ziel is Voor Ratheriau hfet hoogste begrip geweest en waarschijnlijk was daarom zijn in 1912 verschenen werk: „Vom Reich der Seele", dat hij opdroeg „aan het jonge geslacht," dus de thans actieve generatie, hem bijzonder lief. Het was zijn levensbekentenis en op grond van de daarin uitgewerkte gedachten kan men hem met Bergson en de moderne Amerikaanse levensfilosoof en paedagoog John Mac Murray vergelijken. De kracht, en de grootheid van deze geest worden duidelijk gekenschetst door het feit, dat de ideeën-, welke Rathenau ruim vijf en twintig en meer jaren gele den ontwikkelde, nog steeds actueel en belangrijk zijn. Zelfs de moord op de „Jood Rathenau" heeft zijn betekenis als daad nog niet ver loren en zijn Jood-zijn is, gezien in het kader van zijn leven, een appèl tegen het anti-semitisme. Steun aan democratie. Rathenau, hoewel zelf één der „captains of industry" (hij volgde zijn vader op als directeur der A.E.G., een der grootste electriciteitsmaatschappijen ter wereld), poogde bij zijn streven naar gemeenschap het proletariaat op te heffen en zag daar bij in de zich langzamerhand ontwikke lende democratie zijn „rijk der ziel" nabij komen, waardoor hij met zijn grote gees telijke stuwkracht het socialisme steun gaf, ofschoon hij tegen deze stroming meermalen een waarschuwende stem ver hief. Hij stelde zich op het standpunt der rustige ontwikkeling, echter zonder het doel uit het oog te verliezen, omdat hij nu eenmaal niet aan een plotselinge ver andering kon geloven. In een discussie met Karl Kautsky drukte hij zijn geloof in een komende een heid onder de mensen uit met de woor den: „Wij moeten stap voor stap omhoog stijgen," hetgeen voldoende op zijn doel stellingen wijst. Ofschoon Rathenau steeds zijn beste krachten in dienst van de gemeenschap heeft gesteld en vóór alles de v-rij-wor ding van de mens wenste, heeft hij het zichzelf ndet gemakkelijk gemaakt, terwijl hij bovendien vaak op grote tegenstand van zijn omgeving stuitte. Toch zette hij alle bittere ervaringen ten spijt door, tot men eindelijk waardering voor zijn streven begon te krijgen, wat tijdens de eerste wereldoorlog tot uiting kwam toen de Duitse regering hem opdroeg de grondstoffen-voorziening te organiseren en later, in 1920 zich uitte ir. het, tot hem gerichte verzoek, deel uit te maken van de deskundigen-commissie voor de confe rentie in Spa, waar het voor Duitsland om twee vragen ging, nJ. hoe het ont wapende land zijn rechten zou kunnen verdedigen en hoe het aan zijn verplich tingen tot schadeloosstelling zou voldoen. Later, als minister, sloot Rathenau, ter wijl Poincaré Duitslands herstel tegen werkte, en er onenigheden onder de ge allieerden waren ontstaan, het verdrag van Rapallo met Rusland, dat een enorme morele overwinning voor Duitsland be tekende, doch de minister van Buiten landse Zaken tot doodsvijand maakte van de „volksnationalen," de organisatie- Consul, die het complot tot de moord smeedde. Hij verwachtte de dood. Tragisch en kenschetsend voor de groep, welke de dood van Rathenau wenste en bewerkstelligde is het, dat deze man, die door zijn beleid wist te bereiken, dat Duitsland weer als volwaardige natie in Europa een eigen plaats kon innemen en de voormalige vijanden van zijn eer lijke bedoelingen wist te overtuigen, door Duitse hand de dood moest vinden. Voor hemzelf is het einde niet onver wacht gekomen: gedurende de conferen tie in Genua, waar de politie speciale maatregelen voor zijn veilgheid had ge troffen, antwoordde Rathenau op veront rustende hrieven uit Duitsland, dat het leven hem goed was geweest en zonder willekeur. „Het zal," zo vervolgde hij, „niet lang meer duren, eer de willekeur er is. Ik ben nu van mensen vrij. Hoe meer ik vrij ben, hoe meer zijn zij mij ondanks alles verwant en geliefd en ik beken met vreugd, dat ik voor hén, niet zij voor mij op de wereld zijn. Wel iswaar is er niet veel meer van me over. De vlam brandt niet meer Eenmaal in Berlijn teruggekeerd, be waakte de politie Rathenau nauwgezet, tot hijzelf dit overbodig vond. Niet lang daarna had de aanslag plaats, die rouw in geheel Duitsland bracht. Honderdduizen den zijn langs de dodenbaar getrokken om de laatste eer te bewijzen aan de man die eens heeft gezegd: „Wij leven niet terwille van bezit, noch om de macht, ook niet om der wille van geluk, doch wij bestaan om van de menselijke geest uit tot de helderheid van het goddelijke te komen." IN 55 MINUTEN VAN AMSTERDAM NAAR PARIJS Het Sebenavliegtuig, dat dezer dagen van Schiphol naar Parijs vloog, heeft deze afstand afgelegd in 55 minuten, dat is 1 minuut korter dan de tijd, die door de Dieseltreinen nodig is voor het traject A'damDen Haag. De Sabena heeft hiervoor gebruik gemaakt van het nieuw ste product der Douglas-fabriek, de D. C. 6, dat 52 passagiers kan herbergen en een gemiddelde snelheid heeft van 520 km per uur. PETER NOORD GEÏNSTALLEERD. De heer P. W. Hordijk (Peter Noord), één der voormannen van het verzet uit Den Haag en omstreken, die zoals ge meld tot burgemeester van Ooltgens- plaats werd benoemd, is Zaterdag als zodanig geïnstalleerd. Onder de aanwe zigen bevonden zich een vertegenwoor diger van de Commissaris der Koningin en burgemeester C. Slobbe van Zwijn- drecht de vroegere burgemeester van Ooltgensplaat. De oud N.S.B.-burgemeester van Ber gen, Egmond en Hilversum, G. J. H. Fijn, is heden door het A'damse B.G. veroordeeld tot 10 jaar gev.straf. OUD-BURGEMEESTER VAN ZAAN DAM KRIJGT 2 JAAR EN 9 MND. Het A'damse B.G. heeft Zaterdag de 44- j. vroegere officier der koopvaardij, H. Vetters, die als lid der N.S.B. in 1942 de beruchte burgemeester Ravenswaay in Zaandam opvolgde, veroordeeld tot een gev. straf van 2 jaar en 9 maanden. GRAMOFOONPLATEN UIT TSJECHO-SLOWAKIJE. Bij de besprekingen over het Tsjecho- Slowaakse handelsverkeer met Nederland is overeengekomen dat Tsjecho-Slowakije zal leveren ijzer- en staalproducten, hout textiel, glas, muziekinstrumenten, gramo- foonplaten, wijn en spoorwegwagons. HOOFDZAKELIJK IMPORT VAN KLEINERE AUTO'S. Voor 1947 is bepaald, dat geen auto's mo gen worden ingevoerd, waarvoor een ho gere prijs dan 1350 doar of 340 pond ster- lling moet worden betaald.. LEIDING NED. DELEGATIE NAAR DE .V. In de Ned. delegatie naar de algemene vergadering van de V.N., welke 16 Sept. a.s. wordt gehouden, zijn als hoofd en plv. hoofd aangewezen resp. minister mr C. G. W. H. baron van Boetzelaer van Oosterhout en dr J. H. v. Royen, Ned. ambassadeur te Ottawa. Met de leiding van het secretariaat is belast mej. dr A. S. W. Lunsingh Meyer, hoofdcommies dep. van Buit. Zaken. Op hun verzoek Is eervol ontslag ver leend aan G. Elzer, C. Goderie en E. Mid delkoop als notaris resp. te 't Zandt, Zeven bergen en Capelle. VIS SERI JBERICHTEN. UMUIDEN, 28 Juli. 6 stooamtreil'ers f 48-220; motorloggers KW 28 f 3660, 52 f 1560, 64 f 1890 59 f 1570, 166 f 1850, 5 f 4600, 227 f 3480, 69 f 4330, 24 f 3550, 155 f 2790, 169 f 1550, 107 91 f 15.20, 108 f 1630, 16 f 4670, 72 f 1450, 53 f 1560, 77 f 1190, IJM 229 f 1700, 230 f 1270, 81 f 2250, 80 f 135, 221 f 1635, 201 f 1090, 248 f 500, UK 272 f 8, 1 f 760. Aanvoer 350 tarbot en tong, 700 schol, 2700 schelvis, 450 kabel jouw, 350 makreel, 350 wijting, 800 haring, 60 heek, 100 diverse. Prijzen: schelvis I f 19, II f 15- 10, dichte gr. rad. schelvis f 22-21, dichte kl. md. idem f 18-16, schelvis I (dicht) f 14-10, id II f 4-"2, wijting (gestr.) f 14-10, kabel jouw n f 15, id. m f 12-11, gr. schol f 34-28, gr. md. schol f 32-27, kl. md. schol f 33-20, schol I f 22-19, IIII f 10-6, schar I f 20-15, U f 8-7. Gistermiddag liep binnen KW 13 met 234 kantjes haring, KW 110 337, 167 370, 45 397, 37 357. Vanmorgen KW 43 380 k. SCHEVENINGEN, 26 Juli. De vangstbe- richten van hedenmorgen uit zee luiden: Sch 73 25 k., Sch 66 5 k., Sch 50 10 k., Sch 89 9 k., Sch 160 5 k., Sch 275 2 k., Sch 95 25 k., Sch 140 5 k., Sch 190 2 k., Sch 3 20 k., Sch 110 geen vangst (thuis stomende); Sch 6 8 k., Sch 47 30 k. (thuis stomende), Sch 125 2 k., Sch 118 2 k., Sch 325 6 k. (thuis stomende met 27 last aan boord), Sch 333 geen vangst, Sch 118 2 k., Sch 186 8 k., Sch 87 2 k., Sch 141 8 k., Sch 341 5 k., Sch 254 8 k., Sch 246 20 k., (thuisstomend^)Sch 402 geen vangst, thuis- stomende; Sch 159 3 k., Sch 332 13 k„ Sch 23 thuisstomende, Sch 104 15 k., Sch 53 11 k., Sch 274 34 k. nog 15 netten halen, Sch 189 6 k., Sch 40 18 k. thuisstomende, Sch 32 3 k., Sch 133 4 k., Sch 262 1 k., Sch 8 2 k., Sch 247 thuisstomende, Sch 78 2 k., Sch 339 2 k., Sch 14 6 k.t Sch 47 37 1. aan boord, Sch 23 totaal 29 last, waarvan 12 last steurharing van gis teren; Sch 53 540 k. aan boord, Sch 332 totale vangst 20 last, Sch 48 totaal 17 1., Sch 225 3 k., Sch 223 2 k. DE NIEUWE VOORZ. VAN HET C.N.V. VERTELDE HET „Wilt u niet iets vertellen over het illegale werk van het C. N. V.?", aldus vroegen we verder (zie ook ons nummer van 23 Juli) aan de heer Marinus Rup- pert, de nieuwe voorzitter van het Chr. Nat. Vakverbond. „Als het daarom gaat, zet dan maar wat in de krant over het werk van de held Kees de Boon uit Hardinxveld. We zaten op een avond in December bij Kees thuis bij elkaar om met een boot naar de overkant te varen. Ik moest met een opdracht van het C.N.V. naar het Zui den. Maar het ging niet door, omdat er een transport Engelse vliegers was, dat natuurlijk voorrang had. Dan maar de volgende avond. Maar toen gebeurde er iets, waardoor de overtocht voor lange tijd onmogelijk zou worden. Een groep koeriers, die per boot door de linie was gekomen, had een Duitse motorboot be schoten. De volgende dag werd er naar hoge Duitse officieren gezocht. Hun lij ken werden in de motorboot gevonden. De Duitsers zetten toen de Biesbos af, versperringen werden aangebracht en „het gat" naar de overkant zat muur- dicht. Ik ben toen een poosje ondergedo ken in Sleeuwijk bij leden van de Land- arbeidersbond. (Waar anders, denken we) Toen op een dag in Februari 1945, komt Kees de Boon naar me toe en zegt, dat ik weer terug moet naar Hardinx veld. De hele Merwede ten Westen van de Biesbos zullen we afvaren, midden tussen de Duitse lindes, terwijl als we de punt van de Jacomien voorbij zijn, de geallieerde linies voor ons liggen. Een tocht vol gevaren. Maar de vrouw van Kees, toch ook een moeder van zeven kinderen, zegt: „Je moet het doen Kees". Zo zitten we dan op een dag bij elkaar. Nu zal het gebeuren. Maar weer komt, er iets tussen. De S. D. is op komst, het huis wordt omsingeld, maar allen zijn reeds gevlucht. In de hooiberg, in een sloot. Eerst de pet af.... Na een paar uur komt Kees in de donkere avond naar me toe. Hij fluistert, dat alles klaar is. Het hele gezelschap van tien personen, want er zijn ook een paar vrouwen, een regeringsambtenaar en een paar B.S.-ers, die naar het reeds bevrijde Zuiden moeten, maakt zich reisvaardig. We pikken een bootje, leg gen er een enveloppe met f 200 in voor de grotere boot, die we daarna charteren de eigenaar krijgt 'm na de oorlog wel terug en de tocht gaat beginnen denken we. Maar het is niet waar! De pet van Kees gaat af. En voor we gaan varen, terwijl het geklikklak van de Duitse soldaten laarzen klinkt op de dijk boven ons, onder de donkere hemel, bij het geluid van de kabbelende golven en het ruisen van het riet, bidt KeesOm een be houden overtocht. En nog nooit heb ik de betekenis van het woord „Amen" zo begrepen. Toen wist ik, dat we er ko men zouden!" De heer Ruppert wacht even met ver der vertellen, want deze geschiedenis grijpt hem altijd weer aan, als hij er aan terugdenkt. Samen begonnen, samen eindigen „Zo kwamen we na een tocht vol ge varen, die vier lange uren duurde, bij het piertje van Lage Zwaluwe aan. Om daarna ergens in een hutje, dat we von den, afscheid te nemen. „Maar dat gaat zó niet", zei Kees, „we zijn samen be gonnen, we zullen ook samen eindigen". En daar in dat hutje op de veilige Bra bantse grond dankten Roomse en Pro testantse Christenen God voor hun be houden overkomst". We hebben ontroerd geluisterd naar het verhaal van de moed van een held, de geloofsheld, Kees de Boon. „Ja", zegt de heer Ruppert, „dat is een van onze helden. Ik kan en zal hem nooit verge ten. Ik schrijf hem nog dikwijls". We begrijpen, dat ook het C.N.V. aan Kees de Boon zal blijven denken. SASSENHEIM. Vrijdagmiddag onlastte zich een zware onweersbui boven onze gemeente. De bliksem sloeg in in de schoorsteen van Huize „Hestia", bewoond door de heer H. v. Zonneveld. De schoorsteen werd van het dak geslingerd, alsmede een deel der pannen. Persoonlijke ongelukken kwamen ndet voor. De collecte ten bate van „Draagt Elkanders Lasten" heeft f 206.2V2 opge bracht. De heren C. Gijze en G. v. Egmond zijn geslaagd voor het middenstands examen. Het is zeker van groot belang voor de gebruikers van het gemeentelijk zwem bad, dat het water periodiek wordt onder zocht door het laboratorium voor schei kundig en bacteriologisch onderzoek, di recteur dr J. H. v. d. Grient te Haarlem. Een gunstig rapport is uitgebracht. De Burgemeester van Sassemheim deelt mede, dat door hem van het hoofd van de Plantenziekten-kundige dienst be richt is ontvangen dat gevaar bestaat voor vestiging van de coloradokever. In dit verband is een verplichte derde be spuiting voorgeschreven op dezelfde wijze als dit de vorige keren is geschied. De verplichte bespuiting moet plaats vinden in de periode van 24 Juli t/m 2 Aug. 1947. VOORHOUT. De onderwijzer A. Mutsaers is per 1 Sept. benoemd tot hoofdonderwijzer van de R.K. lagere school te Edam. De ambtenaar J. A. Paalman van de Ned. Spoorwegen, die, zoals gemeld, op onverklaarbare wijze op het traject Lei- den-Haarlem op het grondgebied van Vooiihout werd doodgereden, was onge huwd en 24 jaar oud. Ten overstaan van notaris mr C. J. Roes te Lisse had onder enorme belang stelling de inzet plaats van diverse per celen bloembollengrond, ongeveer 16 ha., toebehorende aan de N.V. Bloembollenbe- drijf tot voortzetting der fa. M. Veldhui zen van Zanten en Zonen te Lisse. Inzet percelen: I. 1.66.90 ha. f9.800, D. Hogewoning. Oegstgeest; II. 1.79.20 ha. en 20 ca f 11.200, N. Paridon, Katwijk aan Zee; Hl. 1.05.90 ha en 1.40 a, f6.200, idem; IV. 1.10.50 ha f 6.400, H. J. Oostdam. Voor hout; V. 2.32.70 ha en 16.54 a f14.800, D. Hogewoning, "Oegstgeest; VI. 2.42.80 ha f13.000, VH. 2.47.30 ha f 14.2C0, VIIL 2.86.10 ha f17.000, A. v. Rijn, Katwijk. Totaal f92.600. Donderdagavond, 31 Juli, om 7.30 heeft de afslag plaats, eveneens in café „De Bonte Koe". Overleden: H G. Lanigeveld, 64 j., echtgenoot van S. Zandbergen; P. v. d. Lans, 65 j., echtgenoot van P. Th. de Rid der; J. A. Paalman, 24 j.; J. J. van Dorp, 21 zoon van F. J. v. Dorp en D. Sdhrama. Geboren: Petrus H., z. v. H. J. Nulkes en C. Witteman; Cornelia E. M., d. v. J. R. v. d. Nouland en A. E. v. d. Vlugt. Getrouwd: C- van Vliet, 26 j. en W. J. M. v. d. Burg, 24 j. Woensdagavond 8 uur zal voor de Geref. Bond spreken de heer E. L. de Witt van Noordwijk aan Zee. WOUBRUGGE. Geboren: Teunis C., v. v. J. Verzaal en B. Boer. Ingekomen: van Ter Aai: C. van der Voorn; van Haarlem: A. van der Nagel, C. van der Nagel-Le Clercq, A. van der Nagel. Vertrokken naar Leiden: J. S. den Dubbelden. Het radioprogramma voor vanavond Hilversum I (301)). NCRV: 7.00 Nieuiws; 7.15 Leeslamp; 7.30 Actueel geluid; 7.45 Voor ex-politie-ke gevangenen; 8.00 Nieuws; 8.15 Gevr. platen; 8.40 Sprookje voor volwasse nen; 9.00 Orgel; 9.30 Rond het kampvuur; 10.00 Wereldjeugdconferentie; 10.15 Amuse mentsorkest; 10.30 Nieuws; 10.45 Avondover denking; 11.00 Georges Boulanger; 11J5 Zoneschaaktournooi; 11.25 Slotaccoord; 12.00 Sluiting. Hilversum II (415). VARA: 7.00 Alt en piano; 7.25 Noodvoorziening ouden van da gen; 7.40 Joh. Jong; 8.00 Nieuws; 8.15 Resi dentie-orkest; 9.45 Peter Rasmussen; 10.15 In de Balzaal; 10.45 Sport; 11.00 Nieuws; 11.15 Avondklanken; 12.00 Sluiting. Wat de Radio morgen brengt Hilversum I (301). KRO: 7.00 Nieuws; 7.15 Gymn.; 7.30 Morgengebed; 7.45 Schubert; 8.00 Nieuws; 8.15 Pluk de dag; 9.00 Licht baken; 9.30 Viool en piano; 10.00 Kleuters; 10.15 Gram.; 10.40 Poëzie; 10.50 Schumann; 11.30 Als de ziele luistert; 11.45 Koor; 12.03 Orgel; 12.30 Orkest zonder naam; 1.00 Nieuws; I.20 Orkest zonder naam; 1.50 Operette; 2.30 Vrouw; 3.00 Kamermuziek; 3.30 Piano: 4.00 Zonnebloem; 4.45 Elck wat wils; 5.45 Rijk Overzee; 6.00 Volkslied erenk war te t; 6.20 Sport; 6.30 Strijdkr.; 7.00 Nieuws; 7.20 Piano duo; 7.45 Causerie; 8.00 Nieuws; 8.06 Actua liteiten; 8.15 BBC-promenade-concert; 8.55 Man met de twee baarden (hoorspel); 9.35 Gram.; 10.00 Viool; 10.10 Avondgebed; 10.25 Vaders dagboek; 10.30 Nieuws; 10.45 Dans muziek; 11.20 Cabaret; 12.00 Sluiting. Hilversum II (415). AVRO; 7.00 Nieuws; 7.15 Gymn.; 7.30 Aubade; 8.00 Nieuws; 8.15 Gram.; 8.45 HSndel; 9.15 Morgenwijding; 9.35 Arbeidsvitaminen; 10.30 Vrouw; 10.35 Wag ner; 10.50 Kleuters; 11.00 Schubert; 11.30 Bartho Decker; 12.00 Alt en piano; 12.30 Platteland; 12.40 Pierre Palla (piano); 1.00 Nieuws; 1.15 Gars de Paris; 2.00 Met naald en schaar; 2.20 Orgel; 3.00 Radio-matinée; 4.40 Schoolbel; 5.00 Jo Stafford en Frank Sinatra; 5.30 Skymasters; 6.00 Nieuws; 6.15 Tom Erich; 6.30 Pierre Palla en Guus van Opstal; 7.30 Pianotrio; 8.00 Nieuws; 8.05 Stille gang langs Dodencel in Oranjehotel; 8.15 Concert; 9.15 Voordracht; 9.45 Contact; 10.15 Buitenl. overz.; 10.30 Viool en piano; II.00 Nieuws; 11.15 Schaaktournooi; 11.25 Mozart; 12.00 Sluiting.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1947 | | pagina 7