Amerika en Egypte vragen om Ned. aardewerk
Schepen uit verre landen, in „Volkenkunde"
\j9uy otto's.
NIEtJWE LE1DSCHE COURANT
DONDERDAG, 10 JULI 194?
'T OUDE AMBACHT KWIJNT,
MAAR IS NIET DOOD
(Van een onzer medewerkers)
Een zeer oud, misschien zelfs wel het
eerste ambacht is 't vak van pottenbak
ker, dat momenteel, nu aardewerk
uiterst schaars is, volop bloeit. Er zijn
dan ook heel wat goed florerende grote
en kleine ceramische industrieën in ons
land, die behalve voor het binnenland,
ook voor export produceren, waarbij
vooral Amerika, Iran en Egypte in aan
merking komen. Aan één kant is dit een
verheugend verschijnsel, want de Neder
landse deviezenpositie is daarmee ge
diend, doch anderzijds schuilt in de grote
buitenlandse belangstelling het gevaar,
dat het oude handwerk dreigt te ontaar
den in smakeloze massa-productie en
stellig was het al zover gekomen, als
niet de vormgeving bij de te maken
voorwerpen op handenarbeid was aan
gewezen, waardoor het oorspronkelijke
Geslaagd, doch, nu met de kennis
het leven in
Diploma-uitreiking van het Genootschap
„Kennis is Macht"
In een bijeenkomst van bestuur, docen
ten en leerlingen van de Middelbare Han
delsavondschool „Kennis is Macht", welke
werd gehouden in het gymnastieklokaal van
de Ol. School aan de Langebrug, vond op
enigszins plechtige wijze de uitreiking
plaats van de einddiploma's en werden de
bevorderingen bekend gemaakt.
De directeur, de heer Mackelenberg, gaf
een overzicht van het onderwijs in het afge
lopen jaar en zeide verheugd te zijn, dat het
onderwijs door de leerlingen met belang
stelling en ijver was gevolgd, terwijl hij
tevens opmerkte, dat „Kennis is Macht" er
naar streeft de leerlingen datgene te bie
den, waarmede zij straks een waardevolle
positie kunnen veroveren. Met ingang van
de nieuwe cursus, zo deelde spr. mede, zal
een cursus in de Spaanse en Russische taal
worden ingelast.
Vervolgens reikte de directeur aan 42
candidaten het diploma uit, waarbij hij zich
speciaal richtte tot de heer E. A. Th. Vonk,
die het praedicaat „met lof' had verwor
ven, waarvoor hem een boekwerk werd
aangeboden. De voorzitter van het bestuur,
mr J. H. Valentgoed, sprak hartelijke woor
den van gelukwens tot de geslaagden en hij
zeide, dat het bestuur met veel interesse
de vorderingen op het gebied van het han
delsonderwijs had gevolgd en alle mogelijk
heden zou aangrijpen om het onderwijs,
gegeven door een uitnemend docentencorps,
zo nauw mogelijk te doen aansluiten bij de
eisen van wetenschap en practijk.
Tenslotte bedankte de voorzitter directeur
en docenten, voor hun toegewijde arbeid,
waarna hij deze geanimeerde bijeenkomst
sloot.
DIPLOMA-UITREIKING E.HJLO.
Onder grote belangstelling vond gister
avond in de „Harmonie" de officiële
diploma-uitreiking plaats van de Ned.
Ver. E.H.B.O. afd. Leiden.
De voorz., de heer J. Questroo, opende
deze bijeenkomst en heette in het bij
zonder welkom de docent dr J. van Dam,
de E.H.B.O.-brigade en de E.H.B.O.-
dienst en het Dubbelmannenkwartet
„Sempre Avanti". Spr. memoreerde ver-
colgens de goede samenwerking van alle
E.H.B.O.-ver. en de transportcolonne van
het Rode Kruis in de EJï.B.O.-raad.
Dr J. van Dam reikte met een woord
van felicitatie de diploma's en verband
dozen uit aan de dames C. Bink, J. A.
M. Eikhuizen, A. M. Hoogeboom, A. F. G.
Hoppen, E. Kruikemeyer, J. G. M. Laan,
E. C. Maas, C. Munster, P. van Noort,
L. Prévo, H. J. Render, M. Sanderse, H.
Smit-Stouten, C. Snel en W. C. J. van
Urk en de heren N. W. den Dopper, A.
Hendrik sen, A. J. Hendriksen, H. J. H.
Montfrooi, Jac. Prévo, J. H. Prévo, D. W.
de Romeyn en J. Smit. Alle geëxamineer-
den waren geslaagd.
De heer Jac. Prévo bood namens de
geslaagden dr van Dam 2 boekwerken
aan.
Er was voorts een geslaagde verloting
en er werd genoten van „Sempre Avanti"
en daar ook „Sempre Avanti" genoot van
de bijval, volgden enkele toegiftjes.
MULO-EXAMENS.
Y°or het A diploma zijn geslaagd H W
Blöte, J J Florisson, B v Leeuwen en E
d Wekker, allen te Leiden; A Verloop en
C Plug te Noordwijk aan Zee; J Vonk en
J Stapper te Alphen ad Rijn; J Kooreman,
Leiden; F Kuysten> Voorschoten; M Bree-
baart, Oegstgeest; A Colijn, Leiden; A C
v d Berg, P Patijn en J de Vogel te Ha-
zerswoude; M S E Bakker, E M Groene-
veld en N A C Oornelissen te Wassenaar;
P J Braggaar, en F Velthuyzen te Leiden.
Afgewezen 2 candidaten.
Voor het B diploma zijn geslaagd: A
Jansen en J D v Duyn, Katwijk a/Z; J
Daalbergen, Noordwijk; C W J Sutherland,
Alphen ad Rijn; A J v d Dool, M Gerse,
E Rietbergen en G J Simond, allen Kat
wijk a Zee; W P Vergunst, Koudekerk ad
Rijn; H Turkenburg en W Mieog Voor
schoten; G v Leeuwen, Zoeterwoude. Af
gewezen 1 candidaat.
Distributievaria
Morgen zijn aan de beurt voor het
afhalen van levensmiddelenkaarten die ge
zinnen, waarvan het hoofd een stamkaart
nummer heeft van 52.501—55.500. Het
kantoor is geopend van 8.3011.45 en van
14—16 uur.
karakter van het pottenbakkersvak be
waard wordt.
Ofschoon het modern systeem van fa
briekmatige productie meer en meer
veld wint, zijn er in Nederland nog altijd
enkele bedrijven, waar men potten bakt
zoals dit reeds eeuwen her geschiedde
en het is dan ook niet verwonderlijk, dat
scholen en reisverenigingen excursies
naar een potterie organiseren om daar de
deelnemers in een soort toverwereld te
plaatsen, waar in luttele ogenblikken uit
een bonk vormloze, grauwe klei, welge
vormde gebruiks- of siervoorwerpen
ontstaan.
Een dergelijk bedrijf vindt men in de
door touristen vaak bezochte streek tus
sen Driebergen en Doorn, waar in een
oude molen, zoals het Stichtse landschap
er vele telt, het werk nog geheel in het
teken van vroeger tijden staat. Naar
oude trant wordt er de oven met enkele
losse stenen dichtgemetseld als de te
bakken voorwerpen er in zijn geplaatst,,
en rond die oven staan op ruwe tafels
verschillende producten voor verzending
gereed. Helaas zal de zo aantrekkelijke
artistieke wanorde, die in wezen geen
chaos is, echter niet lang meer duren,
want ook dit bedrijf slaat de vleugels
steeds verder uit en de ouderwetse oven
zal dan ook, als het werk naar een „fa
briek" in Doorn is verplaatst vervangen
worden door een moderne fabrieks-
inrichting die op grote productie
massa-productie zal zijn ingesteld.
Toch zal ook dan het karakter van het
handwerk blijven voortbestaan, want de
draaischijf, waarop alles wordt gevormd,
zal er zijn diensten doen. Het is fascine
rend er naar te kijken hoe achter deze
schijf een vakman zit, die met zijn
handen uit een brok klei allerlei servies
goed maakt. Een enkele, door de leek
nauwelijks op te merken vingerbewe
ging, geeft een sierlijke lijn aan het pro
duct en juist het simpele daarvan, als
mede de werkwijze, in principe dezelfde
als in de veertiende eeuw reeds werd
gevolgd, schept voor de maker der pro
ducten een arbeidsvreugde als geen
enkele fabriek vermag te geven. Hier
treedt duidelijk op de voorgrond, dat de
échte arbeidslieden in zekere zin kun
stenaars zijn, die eerder iets „scheppen"
dan maken.
Is de schijf, wat het gebruik betreft,
al eeuwen oud, de oven een on
misbaar hulpmiddel voor de pottenbak
ker dateert niet uit zo'n grijs ver
leden en is sinds zijn ontstaan al veel
veranderd. Waarom men hem is gaan
gebruiken, zal wel altijd een raadsel
blijven, want wie vertellen kan of de
kip dan wel het ei er eerder is geweest,
zal misschien ook in staat zijn te ver
klaren of men de oven is gaan gebrui
ken om de roodaarden potten, die sinds
vierduizend jaar voor onze jaartelling
boven een open vuur werden gehard, te
kunnen glazuren, ofwel omdat een
betere bakgelegenheid, als bij toeval ge
vonden, het rode aardewerk deed ont
staan. Hoe het ook zij, het glazuren was
een belangrijke stap voorwaarts en ook
thans is dit onderdeel van het vak nog
altijd een factor van groot belang, want
niet alleen wordt door glazuren de duur
zaamheid van het product aanmerkelijk
vergroot, ook de gebruikswaarde en het
aanzien der voorwerpen steeg erdoor.
Het is dan ook een aanmerkelijk verschil
of men „biscuit" ongeglazuurd aarde
werk dan wel het glanzend glazuur-
product bezigt en een kleine pottenbak
kerij, die nog „ouderwets" werkt, geeft
een duidelijk beeld van dit verschil, om
dat daar „rijp en groen" dicht bijeen
staat.
In „De oude Molen" bij Doorn wordt
het glazuren, evenals op nog enkele
plaatsen van ons land het geval is, ge
daan op de oorspronkelijke manier, d.
w.z. elk voorwerp wordt met de hand
ondergedompeld in de vloeistoffen, die
de klei ondoordringbaar maken voor
vocht en er bovendien de vaak zo
schone kleuren aan geven. Voor dit
laatste doel dienen oxydes,. waarvan
mangaan-oxyde een veelgebruikte soort
is, doch ook krijt en kwarts worden be
nut om bepaalde effecten te bereiken.
Eer men aan het bakken toe is, moet
er heel wat gebeuren. De klei, die vroe
ger werd gebruikt zoals men deze langs
de rivieren aantrof, wordt thans in
droge poedervorm door de pottenbakker
betrokken en door hem, eer tot verdere
bewerking kan worden overgegaan, „in
de root" gezet, wat er op neerkomt, dat
de grondstof met water wordt ver
mengd, waarin ze gedurende acht en
veertig uren blijft staan weken om
daarna tussen gipsplaten van het over
tollig vocht te worden ontdaan, Op die
manier komt de klei goed kneedbaar
op de draaischijf, waar de vakman er
wel weg mee weet.
In lange rijen zet de pottenbakker de
verse producten naast zich neer, want
de schijf, die snel rondsuist, zet er vaart
achter, en alvorens de voorwerpen te
hanteren zijn, moeten ze „aan de lucht"
wat worden gedroogd, hetgeen ongeveer
een etmaal geduld vraagt. Dan pas
komt de oven aan bod weliswaar nog
niet voor het eigenlijke bakken, doch
voor het werkelijke drogen, waartoe
een temperatuur van 1040 graden bereikt
moet worden. De klei mag bij de grote
verhitting niet barsten of scheuren en
daarom is ook het juiste behandelen der
grondstof al een kunst op zichzelf. Na
het glazuren volgt dan het bakken bij
een temperatuur van „slechts" duizend
graden waarmee tevens het einde
van het procédé is bereikt.
Als men rondwandelt in een potten
bakkerij en er de enorme hoeveelheid
kopjes en ander vaatwerk ziet, rijst van
zelf de vraag waarom deze gebruiks
voorwerpen nog altijd in distributie zijn
als ze in zo korte tijd zijn te produceren.
Het antwoord is hier als bij zoveel be
gerenswaardige zaken: export, al heeft
het heel wat voeten in de aarde eer
een fabrikant van ceramische producten
vergunning tot uitvoer krijgt. Het is een
verheugend teken, dat dit Nederlandse
product, evenals tal van andere am
bachtskunstvoorwerpen, een grote good
will in het buitenland geniet, want wat
op dit punt bereikt kan worden leren
ons o.a. Zweden, België en Zwitserland.
Vooral in het eerstgenoemde land staat
de ambachtskunst in hoog aanzien en
niet alleen de ambachtslieden zelf, doch
ook de Zweedse bevolking varen wel bij
die waardering. Want naast verhoging
van het culturele peil en de goede
smaak wordt export met financiële re
sultaten gediend, terwijl de liefde voor
het vak, aan velen een belangrijke le
vensvulling schenkt.
De grote ambachtstentoonstelling,
welke men voornemens was deze zomer
in de jaarbeursgebouwen te Utrecht te
organiseren, doch die helaas weer voor
onbekende tijd is uitgesteld, had in deze
veel goed kunnen doen, maar men hoopt
dat uitstel hier geen afstel zal beteke
nen en de Vereniging tot Veredeling
van het Ambacht, die intussen niet stil
zit, zal wellicht het nodige doen om tot
vruchtbare actie te komen die het Ne
derlandse ambacht en daarmee het volks
belang in hoge mte dienstig kan zijn.
EEN IMPOSANTE TENTOON
STELLING
In het Rijksmuseum voor Volkenkunde
wordt van 15 Juli1 October een exposi
tie gehouden, getiteld: „Schepen uit verre
landen".
Verschillende motieven hebben tot het
organiseren dezer tentoonstelling geleid.
Allereerst de strijd van de mens tegen
de natuur: de strijd tegen water en wind,
welke wij Nederlanders zoo goed kennen
en die onze belangstelling wekt voor de
wijze waarop buiten Europa deze strijd
werd aangepakt.
Daarnaast rechtvaardigt de schoonheid
van het schip ten volle een expositie over
deze materie, waarbij tevens het avon
tuurlijke element een rol van betekenis
speelt. Men denke slechts aan de tochten,
die Chinese zeevaarders in de oudheid
maakten en waarbij zij zelfs de Perzische
Golf binnenvoeren.
Wat de tentoonstelling zelf betreft: deze
bestaat uit ruim 200 schepen en scheeps
modellen, waarvan er enkele afkomstig
zijn uit andere musea, zo uit het Mari
tiem museum „Prins Hendrik" te R'dam.
Van de verschillende bezienswaardighe
den worden genoemd: boomstamkano's,
een scheepje van boomschors uit Noord-
Celebes, het zeilvlot uit Brazilië, een
originele kajak en primitieve scheeps
modellen uit Oost-Siberië, een aantal
garage
WERKHOVEN
PlllKAANSTR.Iiitl.12688
fchquiieurs ir
Chinese jonken, het model van het jacht
van de Sultan van Riouw, de oude ga
leien met twee rijen riemen, een boom
stamkano van 20 meter lang. Vermeldens
waardig is tenslotte ook nog een ritueel
schip uit Zuid-West-Nieuw-Guinea.
Zilveren jubileum bij „De
Blauwe Arend"
De heer T. Stuivenberg gehuldigd.
Vandaag herdenkt de heer T. Stuiven
berg, bedrijfsleider bij de koek- en
banketfabriek „De Blauwe Arend", het
feit, dat hij voor 25 jaar bij de firma in
dienst trad. In tegenwoordigheid van zijn
familie werd de jubilaris hedenmorgen te
midden van het personeel op hartelijke
wijze gehuldigd.
De heer J. B. Heydeman, firmant, wees
er in zijn toespraak op, dat de jubilaris
het bedrijf heeft groot gemaakt en dat
hij zich na de oorlog met grote kracht
heeft geworpen op het herstel van de
geleden schade. Spr. bood een radiotoestel
en eenschilderij aan.
De heer J. W. v. Ulden, eveneens fir
mant, zeide, dat de heer Stuivenberg in
de loop der jaren een vriend is geworden
van het personeel. Veel lief en leed werd
gedeeld, doch het optimisme van de
jubilaris stond er borg voor, dat een gun
stige oplossing van de problemen telkens
weer gevonden kon worden.
Voorts voerden nog het woord de heren
G. de Hoed en de beide zoons van de
chef, die hun woorden van waardevolle
geschenken vergezeld lieten gaan.
Vanavond zal in het „Gulden Vlies"
voor de familie en de firmanten een
intiem diner plaats vinden, terwijl Zater
dagavond het personeel een feestavond
zal worden aangeboden.
^en keur
van kleuren
en dessins.
DE KLERKeZN
ROTTERDAM,
I WALENRURCIRWIG «41
•EUERLANOSCHSLAAM 70
TERMIJN KRAAMGELD-UITKERING
WORDT VERLENGD.
Min. Drees is bereid, blijkens een nota
aan de Tweede Kamer in zake wijziging
der Ziektewet, de termijn van een maand,
binnen welke de weduwe van een ver
zekerde, die na diens overlijden nog een
kind kreeg, recht had op f 55 kraamgeld
uitkering, tot 300 dagen te verlengen. Het
vraagstuk max. uitkering ziekengeld
laat de minister bestuderen.
IN BELGIË 3000 LANDVERRADERS
VOORTVLUCHTIG
Op het ogenblik zitten in België 16.920
veroordeelde politieke delinquenten hun
straf uit De krijgsraden hebben 1862
doodvonnissen bekrachtigd en 3174 dood
vonnissen bij verstek uitgesproken, ter
wijl aan 137 personen tot nu toe het
doodvonnis voltrokken is. De krijgsra
den zullen binnenkort hun werkzaam
heden beëindigen.
Vit de Omstreken
ALPHEN A. D. RIJN.
Na de heer Honout heeft ook de R.K.
afgevaardigde, de heer A. F. Ruyssenaars,
vragen gesteld aan B. en W. Deze vraagt
of aan de raad mededeling kan worden
gedaan of inderdaad de salariëring van
alle gemeente-ambtenaren en -werklieden
geschiedt volgens de klasse waartoe
Alphen behoort en of B. en W. anders be
reid zijn zulks te bevorderen.
De plaatselijke slagers, die het vorige
jaren nooit zo goed eens konden worden
over een vacantieregeling, besloten dit
jaar een gehele week achtereen te sluiten.
Zoals te verwachten was, werd dit plan
door de P.T.C. te Leiden niet goedge
keurd, daar men hiermede in botsing
kwam met de belangen van de consument.
In de jeugddienst, die Zondagavond
in de Ned. Herv. kerk Julianastraat wordt
gehouden, zal voorgaan ds J. Haanstra,
Indisch predikant met verlof. Medewer
king verleent het kerkkoor onder leiding
van de heer A. Tollenaar.
De directie van de scheepswerf fa
De Vries Lentsch bood haar personeel een
boottocht aan naar Hoek van Holland. De
dame? profiteerden mede van deze geste.
Zelfs de honden moeten meehelpen
om de noodlijdendheid van onze gemeente
zoveel mogelijk op te heffen. Gemeenten,
die voor rijkssteun in aanmerking komen,
moeten in opdracht van de min. van Fi
nanciën vastgestelde maxima heffen als
hondenbelasting. Dientengevolge zal deze
belasting voor onze gemeente hoger ge
steld moeten worden en voor luxe honden
gebracht worden van f 7.50 op f 10. voor
waakhonden van f 4 op f 6 en voor be-
drijfshonden van f 2 op f 4. De meerdere
opbrengst wordt geraamd op f 1225.
HAZERSWOUDE
Voor het Mulo-diploma A is te Zwolle
geslaagd onze plaatsgenote, mej. Annie C.
Oussoren.
Voor de afd. van de Geref. Bond
hoopt hedenavond half 8 in het Gymnas
tieklokaal te spreken ds B. N. B. Bout
hoorn van Bennekom.
OEGSTGEEST
Uitreiking levensmiddelenkaarten voor
bewoners van „De Rijsjes" en van „De
Mors" morgen (Vrijdag) in de bekende
uitreiklokalen; geopend van 9.3012 en van
1315 uur. Overgelegd moeten worden: de
stamkaarten en de nog niet aangewezen
periodestroken van de bonkaarten 707,
waarvan de inwisselingsbon wordt inge
nomen.
WARMOND.
De gehouden 12e volkstelling geeft
voor deze gemeente het volgende resultaat
te zien: het aantal inwoners bedraagt 3613,
het aantal bewoonde huizen 615, het aan
tal personen per bewoonde woning 5, het
aantal vertrekken 3293, dus het aantal
vertrekken per persoon 1.035.
De heer J. van Deume alhier is be
noemd tot commies der directe belastin
gen te Rotterdam.
De bekende buitenplaats Lee vliet"
is in exploitatie genomen door de huur
der van restaurant-boerderij „Meerrust"
alhier. Het ligt in de bedoeling hierin een
pensdon te vestigen voor personen van
de meer gegoede stand.
