Zijn de bakkers gedwongen „zwart"' te kopen?
Zij plukten de vruchten van hun arbeid
Hoe ik een dure tas in Port Said kocht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG. 5 JULI 1MI
Stadsnieuws
DE MEELPRIJS VERHOGEN ZOU CATASTROPHAAL ZIJN
Het heeft ons en wij zijn er van overtuigd, velen van onze lezers zeer verwon
derd, dat de Leidse bakkers, die toch over het algemeen als nogal bezadigd be
kend staan, thans zo direct in vuur en vlam blijken te staan, t.a. van de bij de
minister voorgenomen meelprijsverhoging. Dit moet toch zijn oorzaken hebben en
hoewel wij reeds in ons blad van Donderdag j.l. enige hiervan publiceerden, waren
wij nog niet geheel bevredigd, zodat, toen ons ,een bakker uitnodigde om eens te
komen praten, wij hieraan direct gevolg hebben gegeven.
Het is bekend, dat er voor het bak-
kerspersoneel zeer veel is gedaan; zon
der dat de broodprijs ook maar met één
cent is verhoogd, hebben zij sinds de be
vrijding een loonsverhoging gekregen
van 7075 pet. De patroon moet ook nog
een groot deel van hun sociale lasten
betalen. Er schijnt evenwel geen reke
ning mee gehouden te zijn, dat dit alle
maal eerst uit het bedrijf moet komen.
Een arbeidsinspectie is heel goed en de
bakker zal de laatste zijn, die zijn per
soneel langer dan acht uur zal laten
werken. Met de indeling van die uren
moet men echter vooral in de abnormale
toestand, waarin wij thans verkeren, de
nodige soepelheid betrachten.
Zo mag het personeel van drie uur vm.
tot vijf uur vm. slechts voorbereidende
werkzaamheden verrichten, zoals oven
aanmaken, deeg kneden, enz., werkjes,
die in een half uur zijn gebeurd. Gaat
er om half vijf een broodje in de oven,
dan is de bakker reeds in-overtreding. Wil
hij nu tien uur 's morgens niet zonder
vers brood zitten, dan moet hij voor vijf
uur gaan bakken, anders is hij genood
zaakt óf zijn omzet te verkleinen, óf een
gedeelte van zijn klanten oud brood af
te leveren.
En wat de vooruitzichten voor de toe
komst betreft, deze zijn allerminst roos
kleurig. Er zijn nl. in ons land een aan
tal grote broodfabrieken, die met alle
hun ten dienste staande middelen zullen
trachten de broodprijzen te gaan druk
ken. Zij kunnen hierin slagen, doordat
zij grotere ovens hebben, waar bij wijze
van spreken het deeg aan de ene kant er
in gaat, terwijl aan de andere zijde het
Deze Leidse middenstander heeft ons
eens een boekje open gedaan over de
moeilijkheden en zorgen, waarmede
thans de meeste bakkers hebben te kam
pen. Onze zegsman deelde ons mede, dat
het zeer juist was, wat wij hebben ge
schreven over de winstmarge van de
bakkers.
Zij kunnen op het gewone brood reeds
geruime tijd geen winst meer maken,
slechts de verkoop van zgn. luxe-brood
jes moet het eventuele verlies compen
seren.
Deze toestand heeft zich langzamer
hand ontwikkeld, want was er na de be
vrijding onder de bakkers een optimis
tische opvatting voor wat de broodvoor
ziening betreft er gingen geruchten,
dat het brood snel vrij zou komen, voor
al ook omdat er weldra brood over was
thans schijnt het, dat er zich donkere
wolken boven de bakkersmiddenstand
gaan samenpakken.
Wanneer dus een bakker nu enige
redelijke winst wil maken, dan zal hij
dit niét uit zijn broodomzet kunnen ha
len. Daarom zijn bijna alle bakkers ver
plicht om ook koekjes e.d. te gaan bak
ken. Hierbij komt nog bovendien, dat
een bakker bij het publiek wel brood
kan leveren, mits hij hun ook koek,
biscuit, enz. verkoopt, "terwijl natuurlijk
de bakker, die zijn klanten het meest
van deze lekkernijen heeft aan te bieden,
de klandizie heeft.
Nu zijn de boter- en suikertoewijzingen
van een bakker afgeleid van de basis-
omzet van 1939 e.w. resp. 15 pet en 30 pet.
Heeft de man nu het ongeluk, dat hij in
1939 een kleine omzet van deze produc
ten had (crisistijd), dan kan hij dus van
zijn toewijzing niet al zijn klanten be
dienen. Heeft hij bovendien thans een
grotere broodomzet dan in 1939, wat bij
de meeste bakkers wel het geval zal zijn,
dan moet hij dus, of hij wil of niet, boter
en suiker bij kopen om zijn broodklanten
niet te verliezen en tegelijkertijd zijn
bedrijf lonend te houden.
Voorts deelde onze zegsman mede, dat
een bakker zonder aankopen buiten de
distributie om thans in zijn zaak geen
redelijk bestaan kan vinden, hetgeen ook
op andere manier valt te bewijzen.
Wanneer een bakker b.v. een voorraad
heeft van 100 balen meel, hetgeen door
het bedrijfschap is vastgesteld, en hij een
wekelijkse omzet heeft eveneens van 100
balen, dan verbruikt hij in een half jaar,
doordat hij eens per week zijn bonnen
bij de distributie inlevert en zo bij zijn
leverancier meel kan bestellen, 2600 ba
len meel. Doch dit is de theorie. In de
practijk wordt er in dat half jaar een
meelverlies geleden, hetgeen zeer logisch
is: door bonnenverlies, oud brood, bloem-
verlies, enz. Meestal benadert dit verlies
een half procent hem is 1 pet toege
staan en dit maakt over zijn omzet
13 balen uit, die van zijn voorraad af
gaan, welke nog slechts 87 balen omvat.
Van deze 87 balen moet hij, indien hij
geen meel wil bijkopen, zijn brood bak
ken. Deze bakker heeft een omzet van
100 balen in de week. Om dus zijn klan
ten allen te bedienen, is hij verplicht op
een andere manier zijn voorraad aan te
vullen. Dit kan alleen maar „zwart", zo
als men dit noemt
„Ach meneer, als ik u nu vertel, dat
bij 80 pet van de bakkers de toesiand
hopeloos is. En dan al die controle: be
drijfschap, C.C.D., distributie en keu
ringsdienst van waren.
„En de harmonie, die heeft
een flinke prijs"
B. en W. stellen de raad voor een be
drag van f560.uit te trekken als bij
drage in de kosten van het geven van
een aantal volksconcerten in de muziek
tent in het Plantsoen gedurende deze
zomer.
Het ligt in de bedoeling zeven con
certen te geven door muziekgezelschap
pen, welke zijn aangesloten bij de Bond
van Fanfarecorpsen.
GEMEENTERAAD S AGENDA
De agenda van de Vrijdag 11 Juli a.s.
te houden vergadering van de gemeen
teraad vermeldt enkele verzoeken om
ontslag van leerkrachten; voorstel tot het
beschikbaar stellen van gelden ten be
hoeve van de volksconcerten in het
Plantsoen; idem tot het verlenen van
subsidie voor het Politie-Sporttournooi;
idem tot het toestaan van credieten voor
herstel van de Haarlemmertrekvaartweg,
voor het aanschaffen van een rioolkol-
ken-faecaliën-zuigauto voor de G.R. en
O.D., voor het treffen van enige voor
zieningen voor het speelterrein van „Ons
Eiland", voor het aanschaffen van enkele
machines voor de voedingsbereiding in
„Endegeest" enz., voor aanleg van een
tijd. speelterrein voor „De Demping";
voorstel tot het vaststellen van een par
tieel uitbreidingsplan „Noord" en de
daarbij behorende bebouiwingsvoorschrif-
ten; idem tot het verlenen van een uit
kering aan het gemeentepersoneel; idem
tot het instellen van een gemeentelijke
accountantsdienst en enkele begrotings
wijzigingen.
brood de oven verlaat, zonder dat er een
man aan te pas komt. Wanneer zij bo
vendien, en dit is wel bijna zeker, ook
koek en gebak gaan vervaardigen, zullen
zij op den duur de middenstand de nek
omdraaien. De bakkers zullen dan hun
brood bij de fabrieken kunnen halen en
het daarna gaan uitventen, totdat ook
dit niet meer nodig zal zijn.
Dit alles is oorzaak, dat de bakkers
geen meelprijsverhoging meer kunnen
betalen. Gaat deze verhoging toch door,
dan staan er voor hen catastrophale ge
volgen voor de deur, hetgeen thans hun
houding bepaalt.
BEVORDERINGEN GEM. H.B.S.
Bevorderd naar de 2e klasse: Th Ad
miraal, A J Corpel, R H Dekker, R Ha-
zelhoff, H Heemskerk, W de Hen, C
Hendriksen, A Hoekstra, F N M Juyn-
boll, W J Kleyn, D J van Kooten, Phiel
Labaar, J Lammens, N W Louwrier, J
P de Meij, R P Oosterhuis, J F de Ren,
Hetty la Rivière, J Swint, H van Weizen.
Lies van Bommel, J Bruyn, J Favier, A
van Haarlem, J C Hoogeveen, M J W
van der Horst, P G J N Kop, P C Lin-
denbergh, L Nieuwenhuis, H A J Otto,
A A Rommerts, P J Schophuizen, H de
Water, D J van Weizen, Ankie Munster
man. J Eikerbout, J A Erkelens, H Ga-
lavazi, J de Jongh, J Kaay, Babs Kam-
ma, H A B Knorringa, W D van de Krol,
D de Marcas, A W Marks, R Meyering,
W F de Moed, J D Noest, Hanneke Prins,
A van der Veen, K F van Venetiën, M
de Water. Her-examen: 2. Afgewezen 35.
Bevorderd naar de 3e klasse: D Cossee,
M Derksema, H C van Duyn, Bep van
den Heuvel, N J Hoogeveen, G H de Jong,
R Jongedijk, Jan Kat, J J R Lancel, Lende
Momberg, R Pino, A P Visser, J Wisse,
P Admiraal, J Boelee, H de Boer, C M
Cannoo, C Crêvecoeur, C J de Croon,
Annie Knetsch, P A H Kremer, S J van
Leeuwen, F Marchand, K Marijt, J Sap,
C M Troost, C Varkevisser, H J Wein
berg, F de Wit. J. P. van den Bent, Loe-
kie Ohristiaanse, J v Dijk, Erna Eichels-
heim, E J Entrop, Annelies Gerritse, W
J Hendriksen, Eefje van Kleeff, F G van
Leeuwen; S Linschoten, H Meyer, A van
Os, L Overduin, B A Struch, A R Tege
laar, J Vermeulen, Edith Volker, A C
Bakker. Afgewezen 38.
Bevorderd naar de 4e klasse: P J van
den Berg, Marg van de Boer, P J van
Duyn, Rita Hazenoot, Corry Hoogeveen,
H Jongedijk, W H van der Kaay, P Kou-
prie, G Möree, Nelly Neuteboom, Rina
Raar, J van Rietbergen, Henny Roelse,
B C van der Valk, A Vrttegop, J Won-
dergem, G C Stolk. M Bavelaar, F'Brink
man, J Bult, D Jore, J G Kriek, J Kukler,
Jet van Leeuwen, Fia van Makkelenberg,
J Oudshoorn, Hanny Wassenaar, H I C
Jumelet. I den Boer, G J Buitendorp, M
Dubbeldeman, Bertie Hertz, M Kiel, B
H Knorringa, L Kok, Ineke Kriek, J C
Kruyt, Ria van Leeuwen, H Planjer, J
van Rij kom, W Schaaf, P Selier, K Sloos,
T C Stuivenberg, G de Vogel, A van der
Waals. R Bakker, Ans Eiohhom, J N
Gelök, H L van Kampenhout, A van der
Kloes, J Schalks, P Segeth, O H Sloot,
M Splinter, Willy Stoute, W van Turen-
nout, C van de Wal, A K Zaagman, E
Zandvliet. Afgewezen 32.
Bevorderd naar A 5: J J Barnard, Olga
Derksen, D Dreef, H van Egmond, H Y
B I Hoogeveen, C Houwaart, Tinie Hü-
ner, A H van der Kooi, Trudy Kronen
berg, Corrie van der Mast,Corry Ohms,
L H de Rooy, A Rijnsburger, H Selier,
Edith Sterk, H J Teeuwen, F Heemskerk.
Afgewezen-: geen.
Bevorderd naar B 5: K van Bemmel, P
P van der Blom, B Th Fransz, Janny
Gerritse, Jopie de Graaff, H Hensen, D
J de Jong, J C A Knetemann, A M van
EN EEN GLAASJE BIER DAT
OOK NIET GOEDKOOP WAS
(Van onze Indië-redacteur, op weg
naar Batavia)
De trots van de kapitein K. M. Poll,
plaatsvervangend troepencommandani
aan boord van de „Kota Baroe", is onge
twijfeld het scheepskrant je, dat iedere
middag, moddervet van de overvloedige
copy, de overtollige stencil-inkt en de
overgevoelige pentekeningen, aan de
jongens wordt uitgereikt. In dat scheeps
krant je kunnen de soldaten alles vinden,
wat zij lezen en weten willen: dagelijks
nieuws, wijze raadgevingen, bindende
orders, daverende kolderverhalen en
fin, wat U maar bedenken wilt, U treft
het aan in het „Baroe-Nieuws"
Wat deze gecamoufleerde advertentie
wel te maken heeft met Port-Said? Het
antwoord is met een paar woorden te
geven: reeds enkele dagen voor aankomst
in deze super-handelsstad van het Oos
ten waarschuwde de scheepskrant, dal
de kooplieden daar, bij het vragen van
prijzen, allerminst hun geweten raad
plegen.
„Een gewaarschuwd man telt voor
twee", zegt een spreekwoord. Welnu,
het geld vlóóg letterlijk van boord, en
wat er voor terugkwam, was in vergelij
king met de kostbare Holland: e guldens,
welke in de diepe zakken van de hande
laren verdwenen, niet meer dan een
schijntje. Ach ja, dit was wel verklaar
baar: de Nederlandse soldaat is nu een
maal gul en goedgeefs, die alles voor
zijn meisje over heeft. Een aardig ket
tinkje, een flonkerend armbandje, een
popperig portefeuilletje zijn dat niet
de beste bewijzen, dat Harmen zijn Ma-
rielouise nog niet vergeten is en ook
nooit vergeten zal? Waardeert dit, meis-
kes in Nederland, want uw vriendjes
hebben zóveel gekocht, dat zij nü geen
geld meer over hebben om hun eigen
Cadi-artikelen te betalen....
Doch kom, laat ons beginnen op het
ogenblik, dat de „Kota Baroe", op die
wondermooie, maar gloeiend-hete Juni
dag zijn anker uitwierp in de haven van
Port-Said, op ongeveer honderd meter
afstand van de kade. Op datzelfde
ogenblik vond een invasie plaats. Een
invasie van tientallen prauwtjes, be
mand door allesbehalve-smakelijk-uit-
ziende Egyptenaren en beladen met ar
tikelen, die op het eerste gezicht afkom
stig waren uit de hoorn des overvloeds.
Die prauwtjes vormden een ware keten
om ons schip en nadat de touwtjes aan
boord waren geworpen, waarlangs de
begeerde goederen naar boven, en het
nóg begeerlijker geld naar beneden zou
worden getrokken, opende de beurs met
een optimistische stemming....
Bedragen werden over en weer ge
schreeuwd.
„Veertig gulden voor deze prachtige
schoudertas."
„Ben je
„Twintig dan".
„Neen: tien!"
„Accoord, vijftien!"....
Sieraden, sloffen, schoenen, tassen,
kleren alles verwisselde met bekwame
spoed van eigenaar. Het werd reeds don
ker wij arriveerden eerst om vijf uur
's middags in Port-Said toen nieuwe
zwermen kooplui kwamen opzetten; dit
maal met levensgrote meloenen die
heerlijk bleken te smaken in de tropi
sche hitte.
Ter afwisseling verscheen toen, mét de
toestemming van de troepen-comman
dant, een allercharmantste goochelaar
aan boord, die met behulp van vier
blikken mokken, twee doezelende één-
dagskuikentjes en een iets groter aantal,
gewillig-rollende dobbelstenen, de meest
précaire situaties schiep, en er zelfs
niet voor terugdeinsde, één van zijn
donzige kiekentjes uit het oor van een
compies-commandant te toveren. Over
gebrek aan belangstelling had deze Egyp
tische jongeman in geen geval te klagen,
eyenmin als de Nederlandse gulden
trouwens.
Over Port-Said zelf, dat slechts door
een tiental gelukkigen van de „Kota
Baroe" mocht worden betreden, nog het
volgende:
Ik wil er maar mee zeggen
Eens liep er, eeuwen geleden, een mtHi
in de Haarlemmerhout. En deze maH
een bijzonder mens was op een
morgen de bossen ingetrokken, nadat hij
tegen z'n vrouw had gezegd: Kom ik ga
even weg; wanneer ik de boekdrukkunst
zal hebben uitgevonden, zie je me wel
terug." ,JIou m'n hapje waar warm."
Toen hij een uur of wat had gelopen,
ging hij bij een boom zittenknoopte zijn
colbertjasje los, greep in z'n vestje naar
een mes en mompelde in zich zelf „Nu
moet het er maar van komen". Hij sneed
met forse halen uit het zachte hout een
letter N: hij dacht juist aan z'n vrouw,
die Netty heette. Of hij zich een beetje
haastte, is tot nu toe nog niet opgelost,
doch hij jaapte plotseling flink in z'n
vinger. „Au", van nijd liet hij de N
vallen. Deze viel in het zand en nadat h\f
zijn bloedende vinger in z'n mond had
gestoken, raapte hij de letter op. Doch nu
wist hij meteen hoe hij op de meest juiste
wijze een boek en een krant kon dimk-
ken. Hij zag daar in het zand immers de
„indruk" en daarmee was de losse letter
uitgevonden.
,J2ureka", hetgeen wil zeggen: JZet je
hoed maar weer op en ga naar huis."
De boekdrukkunst was een feit tjewor-
•'en.
Het vervelende aan deze niet alle
daagse geschiedenis is, dat de heer L. J,
Koster niet kon weten, dat z'n concur-
rent, een zekere Herr Gutenberg, even
eens die morgen met hetzelfde plan de
deur was uitgestapt. En aangezien zij
geen van beiden een horloge op zak had
den, konnen ze niet zeggen hoe laat ze
hun uitvinding hadden gedaan. In ieder
geval heeft de heer L. J. Koster de Ne
derlandse boekdrukkunst uitgevonden.
Wanneer je dus nog eens in Haarlem
mocht komen, neem dan diep je pet af
als je op de Grote Markt arriveert en
zeg tegen de hardstenen uitvinden: „Hoe
vaart gij, doctor Koster?" (anno domino
3 July 1947), doctor honoris causa aan de
Utrechtse Grafische Sihool).
Misschien antwoordt hij je dan welt
,^.ch kerel, leg niet te kletsen."
Dat wil ik maar zeggen.
JANTJE VAN LEY DEN,
Distributievaria
Maandag zijn aan de beurt voor het af
halen van levensmiddelenkaarten die ge
zinnen, waarvan het hoofd een stamkaart-
nummer heeft van 4050143500. Het kan
toor is geopend van 8.3011.45 en van
1416 uur.
JUBILEUM P. W. MARTIJN.
xer gelegenheid van zijn zilveren ju
bileum bij de Fa. Brill is de heer P. W.
Martijn hartelijk gehuldigd.
De jubilaris werd toegesproken door de
wnd. directeur, prof. dr N. W. Posthumus,
die eraan herinnerde, dat het werk van
de heer Martijn als Chinees- en hiëro-
glyphezetter uniek is in Nederland en
vooral de door hem verzorgde boeken
zijn het, die de firmanaam beroemd ma
ken over de gehele wereld.
Voorts werd het woord gevoerd door de
heer F. Wieder namens het kantoorper
soneel en de heer J. de Koning voor het
technisch personeel en beiden schetsten
de jubilaris als een voortreffelijke kracht.
Ook de heer Van Oord, pres. commis
saris, maakte van de gelegenheid gebruik
de heer Martijn persoonlijk zijn geluk
wensen over te brengen.
De heer Martijn bracht in zijn slottoe
spraak allereerst dank aan God, Die hem
deze dag schonk, alsmede allen, die dit
jubileum onvergetelijk voor hem hadden
gemaakt en voor de aangeboden geschen
ken.
der Kraay, A Lepelaar, M C J Nievaart,
W van der Slik, J J Vermeer, W Lim
Apo, Ina Jumelet. S Dronkers, A de Groot,
P Huiberts, M de Jong, J Kapteyn, L F
E Krayenbrink, G F Kruit, W van Leeu
wen, A J de Meyier, W N van der Nat,
D Nederlof, W Peerenboom, J v Riems
dijk, A Steensma, H Swanenburg, W F
A Vermaak, J Versloot, D C J v Peype.
Afgewezen 16.
De stad ziet er nog precies uit als
voor de oorlog, dat wil zeggen: even
rommelig (alleen Simon Arzt lacht u on
middellijk, vriendelijk-verleidend toe)
even hebzuchtig en even drenzerig. De
Nederlander, en dat doet je ongetwij
feld góéd, is een graaggeziene gast, die
overal met de gebruikelijke eerbewijzen
wordt ontvangen. Typerend is, dat de
Engelsman er niet zo goed „ligt", terwijl
de Fransman er wordt ook veel meer
Frans gesproken dan vroeger even
populair blijkt te zijn als de Hollander.
Port-Said lijkt voor de Nederlander,
die nog gebrek heeft aan vele dingen,
een waar paradijs. Zónder bon, maar
tegen prijzen, welke er zijn mogen, kunt
u zoveel krijgen als u zelf hebben wilt:
overhemden, ondergoed, shorts, jurken,
chocola, fototoestellen, schrijfmachines,
vulpennen, horloges.... Kortom, het is
een lust voor het oog en voor de koop
lust. Over prijzen gesproken: wat zegt
u van een glaasje bier, dat er in een
eenvoudig café zonder fooi, drie gul
den kost?
Neen, ondanks alle overdaad aan ar
tikelen is Port-Said niet een oord, dat
wij voor onze woonplaats in het lage-
landje-bij-de-zee zouden willen ruilen.
Voor de jongens aan boord was dit
oponthoud een welkome afwisseling, en
daarom moesten er op de lange, lange
zeeweg naar Indië méér Port-Said's be
staan.
't Soldatenleven aan boord van een
troegentransportschip vraagt nu eenmaal
oen veel afwisseling! WIM T AU SENT
