Nederlands eerste luchtpassagier wordt 70 j.
Italië leeft op de grens van twee werelden
Russische indrukken over Kerk en Godsdienst
nieuwe leidsche courant
zaterdag, 28 juni 1m7
Ir JOHN ROZENDAAL, DE
TECHNISCHE PROFEET
(Van een onzer verslaggevers)
Ir John. Rozendaal wordt 1 Juli a.s.
70 jaar.
Op 7 October 1908 was hij de eerste
vliegende Hollander, na eeuwen. Hij
startte toen met Wilburn Wright, broer
van de bekende motorenfabrikant in een
praehistorisch monstrum, hoogteroer van
voren, bij beslist windstil weer in Le
I Mans in Frankrijk.
Die oude herinnering aan de oer-tijd
j der aviatiek vertelt de kaarsrechte grijze
zeventiger me in zijn woning aan de
Cornelis Jolstraat 109 te Scheveningen.
Twee dingen aan hem vallen op. Z'n
prachtige lange smalle vingers en de
machtige bruine schedel. Hij heeft met
I beide gewerkt. Z'n wel gemeubileerd
huis, de bibliotheek, de meesterlijke
werktekeningen van vliegtuigen
I hoofdzakelijk getuigen ervan,
En dan de artikelen in de vaktijd-
f schriften, die hij wijdde, vooral aan een
j geliefd vliegtuigtype: de Etrich Taube.
Een nu vergeten model, maar een vol
maakt vliegtuig. Er komt een doos uit
een kast. Een doos met... zaden. Zaden
van de op Java voorkomende Zanonia.
Een komkommerachtige woekerplant,
die als vrucht een soort kalabas heeft.
Als ze rijp zijn springen die vruchten
open en de zaden, ter grootte van een
platgeslagen amandelpit, zwermen uit,
gedragen door een vleugelvormig vlies,
gestroomlijnd en geaderd, het meest vol
maakte natuurlijke staartloze zweefvlieg
tuig, dat zich denken laat. Kilometers
ver zweven de zaden over de vlakten.
Naar dat natuurlijke model bouwde
Etrich indertijd de Taube. Met het
zweefvliegtuig, dat het motortoestel voor
afging en waarin de tegenwoordige
K.N.I.L.M. directeur Versteegh o.a. nog
vliegen leerde, is nooit één dodelijk on
geluk gebeurd.
Geen wonder, dat met zulke produc
ten, welhaast biologisch verantwoord,
de heer Rozendaal d e pionier in Neder
land voor de luchtvaart werd. In 1917
tijdens een opzienbarende rede in Pul-
chri in Den Haag, bijgewoond door wijlen
Koningin Emma en Prins Hendrik voor
spelde hij de tegènwoordige Indië-lucht-
dienst. Hoeveel goodwill voor de lucht
vaart zou daarvan uitgegaan zijn! Maar
het merkwaardige is, dat deze technische
profeet en pionier nog nooit een lucht
reis naar Indië gemaakt heeft.
In Hoorn geboren woonde ir Rozen
daal 37 jaar in Berlijn. Hij maakte er de
hele rampspoedige ontwikkeling mee en
repatrieerde in 1939 vlak voor de bui,
die hij in Berlijn zag hangen en er niet
afwachtte. In 1914 werd hij van spion-
nage yerdacht daar gearresteerd; de ken
nismaking met de Nazi-heben, „aperte
misdadigers", zegt hij, deed hem vrezen
voor een herhaling.
De oorlogsjaren besteedde hij aan het
ontwerpen van nieuwe plannen. Niet ten
aanzien van de vliegerij. De wereld is
luchtvaart-minded. De propagandist heeft
afgedaan.
Maar het railverkeer heeft in de trein
van de Zwitser Wiesinger, die in Zurich
experimenteert, nieuwe mogelijkheden.
Ultra licht is dit materiaal gebouwd. Het
duikt onder de lucht door met 400 km
snelheid en heeft slechts 320 kg per nut
tige last (thans 1-750 kg voor expres-
treinen)
Wat een perspectief. De arbeiders der
Ir JOHN ROZENDAAL
JOHN DANISKAS OPVOLGER
VAN WILLEM PIJPER
Tot opvolger van de onlangs overleden
componist Willem Pijper als directeur
van het Toonkunst-conservatorium te
R'dam is benoemd drs. Jobn Daniskas.
tot heden leraar voor piano aan dit con
servatorium.
ONEERLIJKE CONCURRENTIE AAN
NED. HAVENS
De Duitse Kamers van Koophandel in
de Brits-Amer. zone hebben geprotesteerd
tegen het Ned. memorandum van Nov.
1946, waarin het systeem van voorkeur
rechten voor het vervoer van Duitse goe
deren naar Duitse zeehavens „oneerlijke
concurrentie der Ned. havens" werd ge
noemd.
grote steden wonend op de Veluwe en
tóch bijtijds op hun werk aan de over
kant van 't IJ. Rotterdam en Amsterdam
wijken van dezelfde grote Nederlandse
stad. Een kwartier van elkaar. Utopie?
In Zurich rijden Wiesinger's modellen
sinds jaar en dag met genoemde snel
heden in laboratoria.
„Nee, dat komt", zegt de vlieger van
vroeger, die Plesman's daden voorzegde.
Let op, hij krijgt weer gelijk.
Moge hij het nog zien!
KOPERGELD VOOR DE GREBBEBERG
De ..koperenmunten-actie" voor een
Nat. Legermonument te Rhenen, inge
steld door de ver. „Die Haghe Sanghers"
heeft reeds meer dan 61.000 koperen
munten opgebracht.
KAMPEERTERREIN VOOR
VIERDAAGSE.
De Nijmeegse Gemeenteraad heeft be
sloten op de Kwakkenberg een permanent
kampeerterrein in te richten voor de
Vierdaagse afstandmarsen.
De 36-j. havenarbeider N. Brouwer uit
Amsterdam is in de Sumatrakade aldaar ver
dronken.
Voor de Tuchtrechter
G. H. G., manufacturier te Leiden, had
voor kinderkousen f 1.29 gerekend, 50
cent te hoog, terwijl hij ook zijn artikelen
niet had gesprijsd. De rechter vroeg
waarom hij de 4 paar kinderkousen, die
58 cent inkoop waren, voor f 1.29 had
verkocht, doch hier kon hij geen antwoord
op geven; het ndet-prijzen der artikelen
was slordigheid geweest; f30 boete voor
het 1ste feit en f20 boete voor het 2e feit.
M. O. te Leiden, had voor closetrollen,
verkoopprijs 10 cent, 25 gerekend, f 20
boete, met verbeurdverklaring van 113 ia
beslag genomen closetrollen.
Mevr. M. M. S., kapster alhier had, hoe
wel haar kapsalon in de 3d- klasse was
ingedeeld, 2e kl. prijzen gerekend, f25
boete.
G. A. F. d. G. te Leiden, had voor
pa tronen papier, inplaats van 8, 25 cent
per meter gerekend, f 100 boete.
H. J. H., eigenaar van een modemagazijn
te Leiden, had zijn artikel niet geprijsd,
en herendassen van een onbekend man,
tegen te hoge prijs zonder facturen ge
kocht. De rechter achtte het verkeerd, dat
een bonafide handelaar, gesmokkelde
goederen uit België afkomstig, van schar
relaars aan de deur koopt, f 15 boete le
feit, f 35 boete 2e feit.
G. J. M. T., banketbakker te Leiden,
die zijn gebakjes inplaats voor 25, voor
30 cent verkocht had, kreeg f25 boete.
N. G. van der. A., uit Rijnsburg, had
klompen „zwart" voor f 5 en f 6 per paar
verkocht, f75 boete, met verbeurdverkla
ring van 34 paar inbeslag genomen klom
pen.
D. v. d. K. uit Rijnsburg, had witlof
voor 80 cent per kg verkocht, f 20 boete
en de winkeliers N. B. uit Leimuider. en
A. S. uit Oegstgeest, die hun artikelen
niet hadden geprijsd, moeten dezelfde
boete betalen.
Daar de chauffeur te ver uitweek voor een personenauto, raakte in de Residentie
een melkwagen op de hoek van de Kempstraat en de Terletstraat z'n koers
kwyt. Vijftienhonderd flessen melk werden hierdoor ontijdig geledigd.
ZAL HET IN DE TOEKOMST
WORDEN GEKRAAKT?
In Italië zowel als overal elders trach
ten de politici en het grote publiek uit te
maken, of ze op Washington of op Mos
kou zullen wedden., schrijft Charles
Guptil, staf-correspondent van Associated
Press, uit Rome.
De Italianen zijn er over het algemeen-
van overtuigd, dat de strijd tussen Oost
en West niet alleen onvermijdelijk is,
doch dat deze vrijwel voor de deur staat.
Zij zien het er met angst en beven van
komen, dat Italië dan tussen de strijden
den gekraakt zal worden.
De Italianen zien de consolidatie van de
macht der Russen op de Balkan en ver
diepen zich in speculaties, of de Wes
telijke mogendheden in staat zullen zijn
daar weerstand aan te bieden.
Alles, wat er op de Balkan gebeurt, is
voor Italië een levensbelang. Vóór de
oorlog behoorden de Balkanlanden tot de
beste afnemers van Italië. Als Italië nu
toegang kon krijgen tot de markt in die
landen, zou dat een grote bijdrage zijn
tot het herstel van het economische leven.
Waar de Balkan en Italië aan elkaar
grenzen, ligt het uiterst delicate Triëst.
De Italianen sluiten hun ogen niet voor
het gevaar, dat de toenemende macht van
Rusland in Hongarije en Bulgarije de
druk der Slavische volken op Triëst zou
k'unn n doen toenemen.
De mensen in Italië kijken met belang
stelling naar de politieke ontwikkeling
in Frankrijk, omdat daar evenals in Italië
een regering is, die gepoogd heeft de com
munisten en de gematigde partijen samen
in het gareel te spannen, Beide regerin
gen zijn tot de slotsom gekomen, dat deze
combinatie geen goed span vormde en
ze hebben daarna geprobeerd het zonder
de linkse elementen klaar te spelen. Het
is zeer goed mogelijk, dat het overhellen
van de politieke schaal in Frankrijk in
Italië soortgelijke consequenties mee zal
brengen.
De meeste Italianen houden het op
Amerika hoewel zij niet in alle opzich
ten met de Amerikaanse ideeën accoord
gaan. Zij trachten het er met zichzelf
over eens te worden, of de toepassing van
de Truman-doctrine en haar practische
toepassing voor Italië gunstig is of niet.
Zij discussiëren druk over de kwestie,
of de Amerikaanse buitenlandse politiek
zal blijken een reële factor te zijn, of
dat deze en zo ja in hoeverre de
uitdrukking zal blijken te zijn van goede
bedoelingen van het soort, dat de Italia
nen langzamerhand zijn gaan wantrou
wen.
Volgens Palmiro Togliatti, de commu
nistische leider, hebben de Amerikanen
zich schuldig gemaakt aan inmenging in
de binnelandse aangelegenheden van
Italië. Hij heeft aan de andere kant niet
het minste bezwaar tegen het aanvaarden
van Amerikaanse leningen en zit er een
beetje mee in zijn maag, dat de voor
na mste bijdrage van Rusland tot herstel
van het noodlijdende Italië bestaan heeft
ir Ruslands aandringen, dat Italië zijn
herstelbetalingen tot de laatste cent zal
voldoen.
Dollar-honger.
Voor Alcide de Gasperi is financiële
hulp uit Amerika de kern van het vraag
stuk Hij ziet daarin de enige redding.
Zonder deze kan hij zijn programma niet
uitvoeren Zijn minister van Financiën.
Luigi Einaudi, heeft hem voorgerekend,
dat Italië de eerste vijf jaar 600 millioen
dollar (per jaar) nodig zal hebben, terwijl
IU.lië zoals de zaken nu staan niet
meer te verwachten heeft dar. de toege
zegde 100 millioen dollar van de Export-
Importbank plus zijn aandeel in de toe
wijzing van de 350 millioen dollar voor
hulp aan het buitenland.
Verantwoordelijke Amerikaanse waar
nemers hebben inmiddels te kennen ge
geven, dat de voornaamste bijdrage van
Italië zelf zal moeten komen, want dat
de fundamentele Italiaanse economische
problemen anders niet tot oplossing te
brengen zullen zijn.
Dat zal een grondige herziening nodig
maken van 's lands belastingstelsel, wil
men de inkomsten verhogen. Ook zal een
reductie van regeringsuitgaven er het ge
volg van moeten zijn en daarmee zullen
gepaard moeten gaan enkele pijnlijke ope
raties op het uitgebreide apparaat van de
bureaucratie, drastische maatregelen, om
de inflatie tegen te gaan er. energieke
pogingen, om de uitvoer te verhogen.
Gaan de „snïppergroepen" links houden?
Eén van de gevolgen var. het uitslui
ten der communisten zal misschien zijn,
dat deze recruten krijgen uit de gelede
ren van de snippergroepen, die links van
het centrum staan en die tot nu toe sa
menwerking met uiterst links geweigerd
hebben. Als signor de Gasperi er. het
lijkt er veel op verplicht zal zijn steeds
meer steun bij rechts te zoeken, zal er
misschien voor de gematigde linksen
niets anders overblijven dan met de com
munisten samen te gaan,
In deze dreigende „polarisatie" van
Italië's politieke ontplooiing in onver
zoenlijk tegenover elkander staande poli
tieke kampen zien vele waarnemers een
van de grootste gevaren voor een orde
lijke constitutionele regering.
Een complicatie, die De Gasperi niet
De boete, welke de n.v. de f. te Lei
den werd opgelegd (in ons verslag van
Dinsdag j.L vermeld), bedroeg niet f 100,
zoals door een zetfout werd vermeld,
doch f 1000.
W. J. Z., meubelmaker te Leiden, had
voor een ameublement inplaats f773,
f 1000 gerekend, of f 227 te veel. U heeft
al eens een boete van f 100 gehad en toch
gaat U er mee door, om meubelen zwart
te verkopen. Verdachte verzocht clemen
tie, daar hij onmiddellijk de f 227 had
terugbetaald, terwijl een concurrent hem
had aangebracht. De rechter veroordeelde
hem tot f 150 boete.
Door de grote oliemassa om het
schip konden de duikers der Kon. Ma
rine nog niet veel waarnemen van de
voor Vlissingen gezonken Engelse sleep
boot „Fair Play".
voorzien heeft, toen hij het op zich nam
zonder de communisten te regeren, is het
dreigende aftreden van de voorlopige
president, Enrico de Nicola, al ligit er ook
aan het besluit van signor De Nicola geen
enkele fundamentele politieke bedoeling
ten grondslag.
Het schijnt wel waar te zijn, dat De
Nicola het regeren beu was geworden,
vooral omdat hij het presidentschap nooit
geambieerd heeft. Hij wil zich doodge
woon in de huiselijke kring terugtrekken.
Tenslotte blijft er nog de tere kwestie
van de finale organisatie van Triëst. die
nog steeds haar beslag niet heeft gekre
gen. De meeste politieke waarnemers zijn
het er inmiddels wel over eens, dat er
in de naaste toekomst geen ernstige po
litieke verwikkelingen om Triëst te ver
wachten zijn. Joegoslavië zal zeker niet
zonder toestemming van Moskou roet in
het eten gooien en Moskou voelt er niets
voor thans incidenten te riskeren, die
aanleiding zouden kunnen geven tot een
diplomatieke crisis van de eerste orde.
KERKGANGERS. PRIESTERS
WORDEN BESPIONNEERD
De diplomatieke medewerker va-n de
Daily Telegraph, Herbert Ashley, is kort
geleden enige tijd in Rusland geweest eci
schrijft over de kerk in dat land het vol
gende:
Duizenden studenten aar. de Staats
universiteit van Moskou krijgen onder
wijs in het communisme, terwijl mil-
lioenen mensen bij het museum var.
Lenin eveneens op de hoogte gesteld wor
den van de leer van het communisme.
Ik had een lang gesprek met de rector
van de universiteit, een man van middel
bare leeftijd, die me zeer sympathiek aan
deed. Hij antwoordde vrijelijk op al mijn
vragen, maar hij toonde een zekere voor
zichtigheid, wanneer mijn vragen al te
zeer op de dingen ingingen.
Er zijn 8000 studenten. Zij betalen alle
400 roebel per jaar. maar kunnen steun
van de staat krijgen. 55 pet. van de stu
denten zijn vrouwen. Twintig tot vijf en
twintig procent van alle professoren zijn
leden van de communistische partij.
Onder de bewonderaars van het com
munistische regiem is er heel wat gepraat
over het feit, dat Sowjet Rusland „de
kerken weer heeft geopend" en dat Stalin
met een toegeeflijke glimlach de Chris
telijke godsdienst aanziet. Dit is niet
waar. Iedere concessie aan de kerk ge
daan is uit utiliteitsoverwegingen, en de
fundamentele vijandelijke houding is vast
gelegd in de constitutie Van de Sowjet.
Deze constitutie zegt, dat noch Gods
verering. noch anti-christelijke propa
ganda zullen verhinderd worden. Zo is de
toestand van het ogenblik.
De orthodoxe kerken zijn open, en de
godsdienstoefeningen worden door zeer
velen bezocht, maar men mag geen gods
dienstonderwijs geven.
Zuiver R.K. godsdienstoefeningen zijn
toegelaten, maar onderwijs in de geloofs
leer is niet toegestaan.
Wanneer de jonge mensen geen onder
wijs krijgen in de fundamentele vragen
van de Chr. leer, welke kansen heeft het
Christendom dan?
Over al de kerkgangers hangt de scha
duw van de Lubianka-geva-nger.is, waar
duizenden politieke gevangenen heer. zijn
gezonden om nooit meer terug te keren.
Dit grote gebouw dat haast in het cen
trum van Moskou ligt wordt dag en nacht
door soldaten van de rode armee bewaakt.
Niemand kan nalaten te sidderen, wan
neer hij de Lubianka passeert. Spionnen
van de Lubianka bevinden zich ook in
de gemeenten van de R.K. kerk. Ik heb
ze gezien, verscholen liggende in de kel
ders, vanwaar ze de kerk konden over
zien. Ze r.emen fotografieën van de men
sen, die naar de kerk gaan. Ze trachten
de priester te bespionneren. Maar de
godsdienstoefeningen rn de St. Louis kerk
zijn overvol.
Het fundamentele verschil tussen de
ideologieën van de machten van het Wes
ten en van Sowjet Ruslarad wordt dui
delijk in het grauwe gezicht van de spion,
die de kerkgangers beloert eo it het
fotografie-apparaat, dat gericht is «p de
kerktrappen.
