GEDRUKTE STEMMING IN DE PERS
Plesman maakt draaimolen van de Indië-lijn
't Verklaarde
uitzicht
nieuwe
leidsche courant
zaterdag, 28 juni 1941
PARTIJ v. d. ARBEID GRIJPT
NAAR EEN STROHALM
Van welke kleur of richting ze ook
mochten zijn, er was gisteravond geen
enkel blad, dat zich ook maar eniger
mate verheugde over de jongste ontwik
keling in Ned.-Indië. Voor zover men
althans reeds zijn mening daaromtrent
kenbaar maakte. De algemene tendens kan
veeleer als „vol bezorgdheid" worden
aangeduid, terwijl de spreekbuizen der
Partij van de Arbeid zich nog vastklam
pen aan een stroohalm. Men oordele zelf.
Toestand uiterst kritiek.
„Het behoeft wel geen betoog merkt
De Maasbode (R.K.) op, „dat de toe
stand thans uiterst kritiek is. Sjahrir was
reeds weinig toeschietelijk en kwam
slechts uiterst aarzelend, als 't ware
voetje voor voetje aan het Nederlandse,
toch ook voor de Repuibiiek zo redelijke
Standpunt: royale en loyale uitvoering
van Linggadjati, tegemoet. Soekarno zal
niet toeschietelijker zijn. De enige con
sequentie van Sjahrir's aftreden kan
slechts zijn: verwerping van de Neder
landse voorstellen.
En daarmee staat onze regering voor
een zwaarwichtige beslissing, terwijl de
E.V.C. met staking dreigt.
We zijn er intussen zeker van, dat de
laatste factor geen gewicht in de schaal
zal leggen. Tegenover dit onvaderlands
gedoe is slechts één houding mogelijk:
het meest besliste optreden!"
Eén minuut vóór twaalf.
Aan een uitvoerige beschouwing, met
als titel „Eén minuut vóór twaalf", in het
Alig. Hbld. ontlenen we: „Soekamo
staat nu voor een beslissing, die lood
zwaar is van verantwoordelijkheid, jegens
zijn eigen volken, jegens een Nederland
dat van ganser harte bereid is óm langs
de in Linggadjati ontworpen en door de
republiek destijds vrijwillig aanvaarde
wegen, de opbouw van een vrije Indo
nesische federatie te steunen, en ten slotte
jegens de wereld, die, evenals Tndië en
Nederland, met ongeduld wacht op een
welvaartsreconstructie, die Indië weer
volledig kan doen opnemen in het inter
nationale productie- en ruilproces en in
©en vreedzame samenwerking. De rede
lijkheid der Nederlandse voorstellen is
door vrijwel alle Nederlandse partijen,
behalve de communistische, erkend (som
mige achten haar zelfs in redelijke
tegemoetkoming te vergaand, maar kun
nen de regeringskoers niet ombuigen).
Ook in Engeland en Amerika is die rede
lijkheid in positieve bewoordingen ver
welkomd. Zal de republiek nu een streep
door de aldus geboden kansen halen?"
Sjahrir en Kerenski.
„Thans is er maar één waarlijk pro
gressief woord: Voorwaarts!" concludeert
het A.R. orgaan Trouw enigszins sar
castisch.
Het vergelijkt het heengaan van Sjahrir
met de toenmalige verdwijning van de
gematigde revolutionaire Kerenski in
Rusland en schrijft dan:
„Met deze in wezen hoe langer hoe
aneer communistische republiek, zal het
Nederlandse gezag nu dienen af te reke
nen.
Nu of nooit! Wij dienen te bedenken,
dat wie spoedig hejpt, nu dubbel helpt.
En dat zachte heelmeesters stinkende
wonden maken. En wanneer dan de liqui
datie van deze republiek door het Neder
landse gezag wordt ingezet, dan is er in
Nederland niemand, die op Java en Su
matra de oude verhoudingen wil her
etellen.
Dan gaat het er om, om op Java, gelijk
in Oost-Indonesië en in West-Borneo,
door samenwerking van het Nederlandse
gezag met geëignde vertegenwoordigers
Of organen der verschillende bevolkingen
©en of meer staten in het leven te roepen,
waarin de nationale vrijheid en de natio
nale zelfstandigheid, maar ook de vrij
Warmte en vocht, het zijn begrippen die
steevast bij eikaar horen. Deze voerman
was humaan genoeg om daar zijn trouwe
Viervoeter ook even aan te herinneren
heid, het recht en de veiligheid van ieder
zijn belichaamd.
En hetzelfde geldt voor Sumarta.
Dat te bewerken en dat duurzaam ie
garanderen is de Nederlandse taak in
Indië.
Wij hopen, dat de Nederlandse rege
ring thans deze taak onmiddellijk ter
hand gaat nemen".
De laatste bus.
„De laatste bus" schrijft „Het Vrij e
Vol k" (P.v.d.A.) boven een artikeltje,
hetwelk aldus eindigt:
„De omstandigheden, waaronder de re
geringscrisis in Djokjakarta is uitgebro
ken, stemmen niet hoopvol, maar de
laatste bus naar Linggadjati is nog niet
vertrokken en de vraag of de Neder
landse regering er alleen dan wel met de
Republiek heen zal reizen, kan op dit
ogenblik nog niet met zekerheid worden
beantwoord.
Maar het is wel kort dag".
We zitten met de brokken.
„En nu? Zitten we met de brokken?",
vraagt het Haagsch Dagblad (P. v.
d. A.) aan het slot van z'n beschouwing.
En het constateert: „Dat zitten we zeer
zeker, als het tot een militaire actie gaat
komen. Of is er nog ergens een mogelijk
heid om alles over een andere boeg te
Vermakelijkheidsbelasting
overal 40 pet?
In een mededeling aan de gemeente
raad zeggen B. en W. van Naar den, zoo
lezen we in het Alg. Hbld., dat hun ter
kennis is gekomen een voornemen van
het Rijk om de vermakelijkheidsbelasting
waarschijnlijk in het kader van een
nieuw in te voeren weeldebelasting
landelijk en uniform te brengen op 40 pet
en daarbij het percentage voor uitvoerin
gen etc. van cultureel belang te bepalen
op 20.
werpen? En dan aan beide kanten. Veel
hangt af van de vraag, of de tegenstel
ling tussen Sjahrir en de rest van de Re
publikeinse leiders onoverbrugbaar is. Is
er geen mogelijkheid meer tot overbrug
ging? Voor hem en voor allen, die in een
waardige ontwikkeling van het Indonesi
sche probleem een symptoom zouden
willen zien van waarachtige vernieu
wing, zou dit een nederlaag betekenen".
Troepenzending gaat door.
Verschillende bladen, w.o. „De Waar
heid", leverden gisteren nog geen com
mentaar. Laatstgenoemd blad deed het
voorlopig met een kort bericht, groot en
vet gezet, onder het kopje „Troepenzen
ding gaat door" en van de volgende in
houd: „Met het s.s. „Nieuw Holland", dat
4 Juli a.s. van Amsterdam naar Indonesië
vertrekt, zal wederom een groot aantal
militairen worden getransporteerd.
Gisteravond tegen half acht keerde de president-directeur der K.L.M., dr A. Ples
man (midden) op Schiphol terug uit Indië, waar hij besprekingen voerde in ver
band met de fusie K.L.M.K.N.I.L.M. Hij werd begroet door de directeuren
Hans Martin (links) en Veenendaal, de vroegere piloot (rechts).
BATAVIA NU: „KOSTEN,
KOSTEN, KOSTEN"
(Van een onzer verslaggevers)
Om kwart over zeven gisteravond
streek in de oven Schiphol het K.L.M.-
constellatioTL-vliegtuig „Nijmegen" neer.
De eerste die er, onder de vrolijke tonen
van de K.L.M.-mars, uitsprong was
dr Albert Plesman, kersvers uit Batavia,
gebruind, gezond, tintelend van levens
lust.
„De opzet van de reis, K.L.M.
K.N.I.L.M. beter te doen samenwerken,
lukte volkomen, vertelt hij
De Regering moet de gemaakte afspra
ken nog goedkeuren. Er verandert niet
veel, maar er zijn goede verwachtingen,
dat straks het luchtverkeer in de „Indo
nesische federatie" wat gemakkelijker zal
lopen. Overigens komt het hierop neer,
dat de K.L.M. het werk zal moeten doen,
want tot een civiele status is het lucht
verkeer in Indië nog niet gekomen. Men
heeft er een aantal modern verbouwde
Dakota's. Daarnaast vallen nog vele
hiaten aan te vullen.
Moeilijkheden zijn er te over. Gebrek
aan mensen er. aan accomodate zijn de
voornaamste bezwaren. Er zijn geen wo
ningen, het leven in Batavia speelt zich
in een zeer enge ruimte af.
„Het is zo dringend nodig, dat er wat
gebeurt" horen we. „Overal valt je het
zelfde op: Kosten, kosten, kosten. En geen
cent inkomsten. Dat kan zo niet doorgaan.
Precies een kapotte zak waar de duiten
uitrollen."
Dat vertelt hij allemaal bedachtzaam,
met korte zinnen, kernachtige uitdrukkin
gen en sprekende gebaren.
De reis was voor de president-directeur
vol herinneringen.
„In 1931 vloog ik met Sillevis in de
F XII naar Batavia. Nu bracht Sillevis me
terug. Toen deed je ieder gehucht aan.
Nu: Batavia—Bangkok, Bangkok—Ka
rachi, Karachi—Amsterdam. Twee uur
daar vandaan. Zeven uur hier. En 't kan
nog sneller."
Een enthousiaste lofzang op de Con
stellation met de prachtige drukcabine
volgt. Op 6000 meter, „waar hij als een
plak zo vast ligt," bereidden de steward
en zijn helpster en helper voor 44 perso
nen een compleet diner in het kleine keu
kentje, elke dag. „Als de vrij sterk ver
waarloosde gronddienst is verbeterd, blijft
het slapen onderweg achterwege. Wie dat
wil moet maar op de volgende machine
wachten. En dan wordt het gewoon een
draaimolen. In 42 uur over en bemannin
gen wisselen op de pleisterplaatsen, zoals
vroeger de postpaarden voor de herber
gen.
Wie aan komt zegt: „Ik heb in de draai
molen gezeten."
Dat is dar. het voorlopig sluitstuk van
een ontwikkeling die in 1929 met de
F VIIB begon, over de F XII (1931), de
F XVIII (1933) en de D C 2 ('37) naar de
DC 3 in 1939 ging, in 1940 afbrak en in
1945 met DC 4 en Constellation voort
ging. We mogen dus verdraaid] dankbaar
zijn.
Het gaat erom de afschrijvingen op het
materieel in deviezen te kweken, om
steeds het nieuwere product weer met
dollars te kunnen kopen. Want dat en de
verbeterde grondorganisatie zijn voor
waarden voor de nieuwe plannen.
Neen, over het vliegen op Australië is
nog niets bekend. Maar u weet. van de
plannen van Calwell, de immigratie-mi
nister van Australië? Hij heeft 200.000
jobs te verdelen, maar geen schepen om
de mensen te vervoeren. Dus zullen ze
wel moeten vliegen, want ook daar geldt:
„Geef me mensen!"
En dan komt mevrouw Plesman en de
stormwind van indrukken, wensen en
plannen is voorbij.
Het was gek, maar iniemand klaagde
meer over de hitte.
Minister Beel geeft „niet tliuis"
voor de E.V.C.
Zij moet zich eerst eens wat behoorlijker
gedragen.
Op een enkele maanden geleden door
het bestuur van de E.V.C. aan de Regering
overhandigde memorandum, waarin maat
regelen werden voorgesteld om tot een
oplossing van het loon- en prijsvraagstuk
te geraken, ontving genoemd bestuur,
blijkens „De Waarheid" deze week het
volgende antwoord:
Van het door u op 22 April 1947 aan
enkele hoofdambtenaren van de Depar
tementen van Sociale en Economische
Zaken overhandigde memorandum heeft
de regering kennis genomen. Een schrif
telijke uiteenzetting van het standpunt
der regering was voorbereid. Gezien
evenwel de houding, welke uw organisa
tie thans aanneemt, ziet de regering er
geen nut in, met.u over het beleid, het
welk zij in 's lands belang meent te moe
ten voeren, in correspondentie te treden."
CVervolg van de vierde kolom
Zeifis commissies brengen geen baat, omdat
men er zioh immers, gezien de tegenstel
ling „AmerikaRusland" wel voor hoeden
zal, de lont in het kruitvat te werpen. En
wat beeft dan een Brits-Amerikaans protest
inzake Hongarije voor zin. Maar politiek
vooronderstelt.... geduld!
V eiligheidsr aa d-
geschreeuw en...,
weinig Balkan-wol!
De Volkenbond, de creatie van wijlen pre
sident Wilson, bleek allerminst een gezag
hebbend lichaam te zijn en de instelling der
„Ver. Naties" hoewel er in geen enkele
natie afzonderlijk iets op wijst, dat er een
politieke "hiomogeniteLt heerst zou de zelf
de weg op kunnen gaan als de Volkenbond.
Men kan aanvoeren, dat de ,,V. N." nog
sleohbs in een embryonaal stadium verkeert
en dit lichaam dius nog groeien moet, maar
men dient nu reeds in te zien, dat er een
groot versdhil bestaat tussen theorie op pa
pier en practijik, die slechts haar realise
ring vindt, als er een macht achter staat.
Te Lake Success werd het rapport gepubli
ceerd van de commissie van onderzoek, die
door de Ver. Naties afgevaardigd, een on
derzoek heeft ingesteld op de Balkan. Men
weet, dat Amerika aan Griekenland en Tur
kije effectieve hulp heeft toegezegd en dat
de klacht der Griekse regering neerkwam
op een beschuldiging aan het adres van
Joego-Slavië, Bulgarije en Albanië, die de
Griekse guerilla-strijders steunden. Rusland
had hierbij de touwtjes in handen. Wat
heeft de commissie nu op de Balkan ont
dekt? Het rapport verklaart, dat inderdaad
Albanië, Zuid-Slavië en Bulgarije zich aan
hulpverlening aan de guerilla-strijders,
dus actie tegen de wettige Griekse regering
hebben schuldig gemaakt, maar dat de
Grieken zelf ook niet helemaal zuiver spel
hebben gespeeld. De meerderheid der com
missie stond achter het rapport, maar Rus
land en de .satelliet" Polen, namen het
natuurlijk op voor de beschuldigde, bevrien
de staten. Het rapport is eentonig, zoals het
verhaal in Max Havelaar; wij vernemen tel
kens van vluchtelingenkampen aan de Griek
se grens, waar guerilla-strijders werden
klaargestoomd per spoedcursus; wij horen
van wapenleveranties en kleine grensschen-
dingen. Merkwaardig echter, dat deze on
partijdige commissie, die echter nooit ob
jectief kan zijn, gezien de houding die Rus
land en Polen er innemen, weliswaar rond
uit verklaart, dat Zudd-Slavië en Bulgarije
openlijk steun hebben verleend aan de Ma
cedonische, separistische beweging, maar...»
dat de Griekse vervolging der Slaven in
Macedonië, een „vruchtbare sfeer voor der
gelijke bewegingen" hleeft geschapen.
Het is duidelijk, dat wij hier met een
,,meerderheids"-rapport te doen hebben. Wij
lezen er dingen in, die men feitelijk, gezien
alarmerende berichtgeving, niet ver
wacht zou hebben. Weliswaar, heeft de com
missie in Griekenland een aanzienlijke mate
van politieke vrijheid en ook vrijheid van
spréken aangetroffen, maar deze uit zich dan
toch mede in „terreur-daden" door de Griek
se gendarmerie en de officieel toegelaten
rechtse strijdgroepen in practijk gebracht.
„Politieke vrijheid" is toch niet synoniem
met massa-arrestaties, verbanningen, ransel
partijen en het in brand steken van huizen.
Hier klopt iets nietDerhalve: de fou
ten zijn zeker aan beide kanten begaan ea
door de houding der Griekse regering, die
zich schuldig gemaakt heeft aan de ver
volging van minderheden in Macedonië,
werd <ie guerilla-actie gedeeltelijk geprovo
ceerd en versterkt. Dit alles neemt echter
niet weg, dat het kern-verschil niet zo grote
omvang had aangenomen, als Rusland de
buurstaten niet had opgehitst en gesteund,
teneinde invloed te krijgen op de binnen
landse huishoudelijke aangelegenheden van
Griekenland, omdat „Griekenland-Turkije"
doorkruist wordt van Amerikaanse en Rus
sische belangen.
In theorie zou men nu, door de aanbeve
lingen van de commissie aan de Veilig
heidsraad gedaan, in practijk te brengen, het
geschil uit de wereld kunnen helpen. Maar
de „practijken", die de beschuldigde staten,
toepassen, bieden er geen enkele waarborg
voor. Een der adviezen luidt bijv., dat de
Veiligheidsraad een kleine commissie" o£
een enkele gecommitteerde in de onrustige
gebieden zou moeten aanstellen, die dan
„incidenten" zou hebben te rapporteren. Al
weer „rapporteren" dus en zo blijft men
aan de gang op papier. Maar toen de grote
Balkan-commissie het welletjes vond met
het onderzoek en naar Genève terugkeerde,
liet men een kleinere, sub-commissie bij de
Griekse grens achter.
Die commissie met detective-bevoegdheid,
ontdekte al spoedig een massa incidenten,
maar toen zij bij de Bulgaarse grens kwam,
werd haar door een Bulgaars officier, die
meer verstand had van pistolen, dan van
machtigingspapieren der Ver. Naties, een
voudig de toegang geweigerd. Een andere
buur-staat, Yoego-Slavië, voelt eveneens
niets voor dergelijke internationale oontröle-
visites, zodat Balkan-commissies, hoe goed
ook bedoeld, wel aan het rapporteren kun
nen blijven. De ware practijk komt dus hier
op neer, dat men de inmenging van de Vei
ligheidsraad aan zijn Balkanlaars lapt, waar
door dit lichaam, dat onder het gezag van.
de Ver. Naties ressorteert, het doel voorbij
9dhiet. Gezag berust op maaht en de Ver.
Naties kunnen daar voorlopig nog niet over
beschikken. Het ideaal van een internatio
naal politie-leger ligt nog in ver verschiet!
De Balkan vooral, houdt het nog bij het
„oog om oog, tand om tand!!' Reeds mach
teloos door het veto, dat Gromyko in de
Veiligheidsraad kon doen gelden, waar even
tueel sancties tegen de onder Russische in
vloed agerende staten, zouden kunnen wor
den toegepast, wordt het gezag van de Raad
onttroond, als Zuid-Slavië en Bulgarije „un
verfroren" de voet dwars zetten. Het advies
van de Balkan-commissie, dat ten doel heeft
opheldering te verschaffen en de sfeer te
zuiveren, wordt immers toch niet door Rus
land en Polen als juiist erkend en deze
laatste staten weigeren zeifis de aanbeve
lingen van de commissie te onderschrijven.
Het resultaat is derhalve: veel Veiligheids-
raad-geschreeuw en weinig Balkan-wol! En
op die wijze kan men elke internationale
kwestie aan de Ver. Naties ter afdoening
voorleggen, hetgeen veel tijd en geld kost,
maar waarmede de wereld niet veel wijzer
wordt. Het gevaar dreigt, dat de Ver. Na
ties een tweede Volkenbond worden! Na de
publicatie van het rapport, heeft de Griekse
regering alweer een nota aan de Veiligheids
raad gestuurd, waarin verklaard wordt, dat
de steun der buurstaten aan de guerilla-
strijders in Griekenland „de vrede in gevaar
zal brengen.". ,,Mijn verhaal is eentonig..I"
