,,'k Moet ook niet iedere dag aardappelpuree"
't Verklaarde
Vier ere-promoties bij de Hooft-herdenking
Links Italië belet Nitti's kabinetsformatie
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
S
WOENSDAG, SI MEI 1MT
GEN. KRULS HAD HEEL
WAT TE VERTELLEN
(Van een onzer verslaggevers).
,,Ik wilde een persoonlijke indruk ontvan
gen van de omstandigheden, waaronder de
Nederlandse troep éh in Indië leven en wer
ken; ik wilde me op de hoogte stellen van
de houding en het moreel der manschappen;
en bovenal wilde ik de jongens in Indië de
overtuiging geven, dat ze door het vader
land in geen enkel o-pzicht worden vergeten
Zo verklaarde generaal Kruis gisteren tij
dens een persgesprek, waarin hij iets ver
telde over zijn veertiendaagse reis-in-vlie-
gende-vaart langs Batavia, Bandoeng, Sema-
rang, Soerabaja (Modjokerto), Makassar,
Balik Papan, Palembang, Padang en Medan.
Het was de generaal aan te zien, dat hij
met genoegen over zijn reis sprak. Zijn ge
zicht, met de wilskrachtige kin en vrien
delijke, besliste ogen, straalde, toen hij rond1-
uit kon getuigen van de buitengewoon goede
houding en het uitstekende moreel der troe
pen. Een getuigenis, dat zowel geldt voor
de Oorlogsvrijwilligers, die het meest in actie
zijn geweest, als voor de dienstplichtigen
van de 7-December-divisie en de Bewakings-
foataljons, die, na een wel zeer korte oplei
ding in Nederland, zich op bewonderens
waardige wijze aan de Indische toestanden
hebben aangepast.
Hetzelfde getuigenis kon de generaal geven
over de moraliteit onder de soldaten. Veel
heeft hij gesproken met de geestelijke ver
zorgers, de officieren van gezondheid en de
commandanten. Van verwaarlozing der
godsdienstige plichten is over het algemeen
geen sprake: integendeel, velen zijn hun
godsdienst juist dieper gaan beleven. De ver
halen over geslachtsziekten zijn schromelijk
overdreven; het percentage is zeer laag en
bij verscheidene bataljons komen ze in het
geheel niet voor. Natuurlijk zijn er wel
klachten. Daar is in de eerste plaats het
eten. Sommige onderdelen hebben zich ge
heel kunnen aanpassen. Maar andere voelen
noig dagelijks het gemis aan Hollandse voe
ding, met name aardappels. Ze krijgen wel
eens aardappelpuree, gemaakt van gedroogd
aardappelpoeder in blik. Voor een keer is
dat wel te eten, aldus generaal Kruis, maar
iedere dag weer zo'n maaltje, zou mij ge
loof ik ook niet lijken! Voorts zijn* er wel
eens klachten over de ontspanning. De jon
gens moeten in de gelegenheid gesteld wor
den. hieraan zelf iets te doen. Het sturen van
boeken en spelen is van belang. De kranten
en tijdschriften, die er komen, zijn veel te
oud; vaak zijn ze van 2 of 3 maanden terpg!
Een bijzonder tijdverdrijf is het schrijven
van brieven. Er wordt fantastisch veel ge
schreven, aldus de generaal, maar niet altijd
worden de brieven in gelijke mate beant
woord. Dat werkt wel eens wat deprimerend.
Ook het steeds weerkerende dagelijkse werk
van patrouillegang en wachtdienst gaat wel
eens vervelen.. De jongens willen graag hun
taak afmaken: herstel van orde en rust. Ze
weten, dat er nog heel wat is te doen; na
Linggadjati eventueel in samenwerking met
goedwillende Indonesiërs. Maar het wachten
op het nodige overleg duurt wel eens wat
lang. Dan komt het gevoel, overbodige dienst
te verrichten en tegelijk het verlangen naar
huis.
Hoe de generaal zich van al deze dingen
op hoogte heeft gesteld? Hij heeft gesproken
met een 3 a 400 mensen. Hij heeft van deze
jongens de adressen van familieleden in Ne
derland doen noteren. Deze naaste familie
zal hij in de eerstvolgende weken bezoeken
of hen schriftelijk vertellen van de omstan
digheden, waaronder hij hun man, zoon of
verloofde in Indië ontmoette.
Generaal Kruis weigerde ronduit, politieke
kwesties aan te roeren. Daarvoor was hij niet
naar Indië geweest. Toch werden hem wel
vragen gesteld met een kennelijk politieke
achtergrond. Heel nuchter beantwoordde de
Hr. Ms. „Ambon" thans
weer te Merak beschoten
De zevende beschieting in negen dagen.
De Marine-Voorlichtingsdienst te Ba
tavia meldt, dat, toen 19 Mei Hr.Ms.
Ambon" te Merak (Straat Soenda) het
onder Chinese vlag varende vaartuig
„Soon Hong" opbracht, daar dit zonder
Nederlandse toestemming ondernemings-
prodiucten geladen had, van de wal het
vuur geopend werd, hetwelk door de
„Am/bon" werd beantwoord. Er waren
geen verliezen. Dit is de zevende maal
in 9 dagen, dat een Nederlands oorlogs
schip beschoten werd.
'n Moderne Jan vSchaffelaar
Zo zou men de leidekker J. Bredero
uit Utrecht kunnen noemen. Hij sprong
wel niet vrijwillig van een toren, maar
viel, doordat de dakstoel brak, waar
op de planken lagen, van 20 meter
hoogte van de Ned. Herv. kerk te El-
burg. Hoewel hij op straat neerplofte,
kwam hij er heel wat beter af dan
zijn historische voorganger, want de
onfortuinlijke leidekker bleek slechts
enige schaafwonden te hebben opge
lopen. Een collega van Bredero kon
op het laatste ogenblik een touw
grijpen en zich op deze wijze redden.
chef van de Generale Staf deze vragen uit
een zuiver militaire gezichtshoek. Zo werd
de opmerking gemaakt, dat een nieuwe divi
sie onderweg is, zodat het aantal troepen
wordt opgevoerd. Zeker, zei de generaal,
maar dat is voor aflossing van het K.N.I.L. dat de jongens in Indië geen politiek be
te weinig kwamen. Zelfs heeft de generaal
er bijna geen gezien, geen rechtse en geen
linkse!
Prof. Gerbrandy heeft gezegd, dat zijn hoop
was gericht op de houding van de jongens
in Indië, teneinde wijziging in de regerings
poli tiek te krijgen. Is daar kans op, zo werd
voorts gevraagd. Generaal Kruis antwoordde,
dat hij niet wist, met welke bedoeling prof.
Gerbrandy dit had gezegd, maar wel wist hij
't VUUR STEEDS NADER AAN DE
SMOKKELAARS-SCHENEN
Ter bestrijding van de smokkelhandel
kunnen de directeuren van 's Rijks be
lastingen thans personen, die betrapt zijn
op smokkelhandel, of medeplichtigheid
daaraan, of hiervan ernstig worden ver
dacht, het verblijf in de strook langs de
Duitse en Belgische grens geheel en al
ontzeggen, ook verblijf binnenshuis.
Overigens blijft het verbod, om zich in
de 500 meter strook in de open lucht op
te houden, behoudens algemene en per
soonlijke vergunningen, gehandhaafd.
Dat gaat niet zo, dat als een schip met troe
pen aankomt, de jongens aan wal stappen en
onmiddellijk de af te lossen troepen weg
varen. Zo'n één A twee maanden, nodig voor
oefening enz. zijn de nieuwe en de af te
lossen, troepen samen in Indië.
Komen er niet alleen maar rechtse kran
ten in Indië? was een andere vraag.
Helemaal geen klachten over gehoord, ant
woordde generaal Kruis. Alleen maar, dat er
drijven, doch eenvoudig doen. wat hun op
gedragen is.
Tenslotte noemde de generaal de bewering
van Vrij Nederland;, dat de Leger voorlich
tingsdienst voor de bekende Pasoenda-verga
dering op 4 Mei luidsprekers e.d. zou hebben
uitgeleend, onjuist. Een nader onderzoek
achtte hij voor deze uitspraak niet eens
nodig, want toevallig was hij toen in de
buurt geweest.
Amerikaanse dollars I 0
en graan waarborgen m i~r7~i §1 "f*
democratie. UILZilUIll
„Den dank zijns lands, der eeuwen eeuw'ge hulde" (Perk)
IN DE GEM. UNIVERSITEIT
VAN AMSTERDAM
In het kader van de Hooft-herdenking
in het Muiderslot, waarover we reeds gis
teren schreven, vond gisteren in tegen
woordigheid van verschillende Ned. en
Belgise autoriteiten de ere-promotie
plaats van vier promovendi in de Gem.
Universiteit van A'dam. Tot ere-doctor in
de letteren en wijsbegeerte werden ge
promoveerd prof. dr P. N. van Eyck,
mevr. Henriëtte Roland Holstvan der
Schalk, Kamiel Huysmans en Herman
Teirlinck. Door een langdurige ziekte was
prof. Van Eyck echter verhinderd de bul
persoonlijk in ontvangst te nemen. De
rector-magnificus prof. dr N. P. U. Har-
ting herinnerde in zijn openingsrede aan
een dergelijke bijeenkomst t.g.v. de 350ste
geboortedag van Joost van den Vondel,
nu tien jaar geleden. Daartoe gemachtigd
In Duitsland geen Jodenhaat
meer, aldus ds Niemöller
Doch in Amerika neemt anti-semietisme toe.
Ds Niemöller is gisteren per vliegtuig uit
de Ver. Staten, waar hij van December af
ongeveer 200 lezingen heeft gehouden, in
Frankfort aangekomen. Hij bracht hulde aan
de V-S. voor de maatregelen, die zij genomen
hebben om hulp te brengen in de voedsel-
nood in Duitsland, dat „een gevaar voor de
vrede en veiligheid is, zolang het in nood
verkeert".
„Ik ben er van overtuigd, dat er in Duits
land geen Jodenhaat meer bestaat en dat
daar geen nieuwe anti-semietische vloedgolf
meer komt," zo verklaarde ds Niemöller bij
zijn aankomst. Vooral te New-York en in
het Midden-Westen neemt het anti-semietis
me echter toe. Hij heeft er met talloze Jood
se immigranten geconfereerd; „velen koes
terden geen wraakgevoelens jegens Duits
land, doch zij vroegen, hoe zij konden hel
pen om de psychologische toestand van het
Duitse volk. te verbeteren." Hij verklaarde
een voorstander te zijn van Churchill's plan
voor een Verenigd Europa.
•ging prof. dr Jan Romein over tot de
promotie van Henriëtte Roland Holst en
Kamiel Huysmans, hun betekenis voor de
cultupur en de samenleving schetsend en
hen noemend: „kerkvaders van het socia
lisme". Tegenover de meer tragische en
ernstige figuur van mevr. Roland Holst
stelde sjpr. die van Kamiel Hysmans, vol
scherts en luim. Beide promovendi droe
gen een rode anjer op de borst. De pro
motor van prof. Van Eyck en Herman
Teirlinck, prof. dr N. A. Donkersloot,
schetste eerstgenoemde als de beste ken
ner onzer letterkunde en van onze litte
raire critiek. Herman Teirlinck zag sjjr.
als het levend symbool der jongere en
oudere Vlaamse schrijvers, die de band
tussen de Noord- en Zuid-Nederlandse
letteren heeft bewaard en versterkt. ,.Prof,
Van Eyck heeft de poëzie herkend als een
der hoorbaar geworden aanrakingen van
het menselijk-zijn met zijn mysterie en
in Herman Teirlinck heeft Breughel een
makker gevonden in het zoeken naar de
levensdingen in al hun kronkels'. Mevr.
Van Eyck aanvaardde de bul voor ha-ar
man. Na een dankwoord van Teirlinck
was in de Senaatskamer gelegenheid de
nieuwe doctores te complimenteren.
De berichten, betreffende de houding van
de machtige bloedverwant „Uncle Sam" te
genover zijn „en decadence" geraakte Euro
pese familieleden, spraken elkaar tegen; het
had er veel van, of „Uncle Sam" de wenk
brauwen fronste. De gefortuneerde, Ameri
kaanse oom heeft zeker humanitaire eigen
schappen, maar toch handelt hij eerder uit
welbegrepen eigenbelang. Wat zou Amerika
met een enorme stock aan dollars en graan
moeten beginnen, zonder vriendelijke, Euro
pese afnemers? Het tegenstrijdige in de be
richten bestond hierin, dat enerzijds beweerd
werd, dat de graanpositie niet meeT zo da
verend was en de finantiële steun-verlening
aan Europa beperkt zou worden, althans zich
slechts zou uitstrekken tot die landen, niet
onder Russische invloed staande, terwijl an
derzijds sprake was van een schier fantas
tisch dollar-crediet. Amerika zou Amerika
niet zijn. als het tot in het eindeloze bleef
lenen, terwijl daar niets tegenover stond
Begrijpelijk zou de aarzeling zijn, dié landen
te lenen, welke practisch geen herstel-mo
gelijkheid bieden in de eerstkomende jaren.
Maar het gevaar bestaat, dat juist die landen
rijp worden voor het communisme, een visie,
die door Marshall wordt gedeeld. Het ia
psychologisch juister, als Amerika in zijn
houding jegens Europa minder geïnspireerd
wordt door politieke motieven, maar meer
op het standpunt blijft staan van nuchter
koopmanschap. Dit kwam onlangs reeds tot
uiting in de rede van de Amerikaanse on
derminister van buitenlandse zaken, Ache-
son, die verklaarde, dat ter compensering
van de credieten en uitvoer, de landen van
Europa en A-ziê hun importen naar Amerika
dienden te vergroten. Uncle Sam ontving dan
in ieder geval iets terug. Hoe dit echter te
verwezenlijken, aangezien het begrip „eco
nomische ontwrichting" in Europa een ge
meenplaats geworden is! En wij noemen nu
nog niet eens,. Duitsland en Japan. Italië
smeekt om voedsel, Frankrijk heeft graan-
tekort en wat hebben deze landen te bieden?
Bevin biedt toekomstmuziekDaar staat dus
het machtige Amerika als multi-producent
tegenover Europa, dat aan de „herstel-pro
ductie" ternauwernood toe is, een „gevieren
deeld" Duitsland achter zich aan slepend.
En slechts de Amerikaanse economische vi
tamineballetjes kunnen de malaise-stemming
verbeteren. Zonder Amerika, worden Chur
chill's „Ver. Staten van Europa" immers op
drijfzand gebouwd. Amerika alleen, kan door
steunverlening aan onevenwichtige staten, de
extremistische tendenzen tegengaan. Van
Amerikaans standpunt uit, kan men het aldus
formuleren: graan en dollars waarborgen de
democratie! Vergeleken met de periode, na
de eerste wereldoorlog, toen Keynes zijn
„Reconstruction of Europe" bepleitte, zal
het herstel der landen langer duren, omdat
de verwoesting grondiger, de grondstoffen
nog schaarser zijn. Als Acheson importen
verlangt, moét Amerika wel voortgaan met
crediet-verlening. Tegenover die sterk ver
hoogde Amerikaanse export moet naar ver
houding een import van betekenis komen te
staan. Volgens de „Times" gaf Acheson voor
goederen en diensten aan Europa in 1947, het
cijfer van 16.000 millioen dollar, met als im-
portcijfer de helft ervan. Met staal, steen
kool. graan, wenst Amerika wat voorzichti
ger om te springen. Het Amerikaanse depar
tement van Landbouw verklaarde, dat de
voedselpositie over de hele wereld, het
komende jaar wel niet veel zou verbeteren
en de betalingsmoeilijkheden der importe
rende landen groter zouden worden. Ander
zijds echter verluidt weer, dat de Ameri
kaanse tarwe-oogri waarschijnlijk- nog groter
zal zijn dan de record-raming van 1250 mil
lioen bushels (schepel) en er dus nog wel
één korreltje af kan! De jongste besprekin
gen tussen William Clayton, de onderstaats
secretaris van economische zaken, Marshall
en Dean Acheson, de onder-minister van
buitenlandse zaken, wijzen echter in de rich
ting van nieuwe, veelomvattende leningen,
credieten of garanties, teneinde de z.g. „dol
lar-nood" te lenigen. Als het door de oorlog
verziekte Europa nu óók nog aan „dollari-
tis" gaat lijden, kan het geen Amerikaans©
producten en grondstoffen meer kopen en
dreigt de finantiële en economische chaos.
Daar heeft Clayton die de bijeenkomsten
van de „economische oommissie voor Euro
pa" en de „internationale handelsconferentie"
te Genève heeft bijgewoond, met nadruk op
gewezen. Het resultaat is nu, dat voor de
eerstkomende vijf jaar, vijf milliard dollar
per jaar, door Uncle Sam aan Europa zal
worden geleend. Amerika, met een zeer ver
deeld Huis, beseft dus blijkbaar toch, dat
Mashall gelijk heeft. Met vijf milliard dollar
voorziet Amerika in de aanvragen om voed
sel, en economische hulp, keert liet de chaos,
en zet het de extremistische wonderdokters
buiten de deur. Zolang de „Wereldbank der
Ver. Naties" nog niet op gang is, blijft Uncle
Sam de geldschieter van Europa. Het be
kende periodiek „Time", drukte het aldus
uit: De worsteling tussen communisme en
democratie wordt niet door militaire machts
verhouding of de kracht der ideologie be
paald. Neen, de overwinning wordt bevoch
ten, door het inzicht, dat Amerika veent
tegen de economische chaos en het wint de
strijd door Europa dollars en voedsel (graan)
te verstrekken.
Bij de boekhandel is momenteel een
boekje verkrijgbaar onder de titel ,,'t Kabou
terhuis", waarvan de kosten f 1.95 bedragen
en f 0.4*5 via Volksherstel aan de Kleuterdag
verblijven beschikbaar zal worden gesteld.
OPDRACHT AAN DE NICOLA
TERUGGEGEVEN
Doordat tamelijk onverwacht Fran
cesco Nitti, de leider der Italiaanse libe
ralen, er niet in geslaagd is, een nieu
we regerinig te formeren, is een ver
scherping ingetreden in de politieke cri
sis van Italië, die nu reeds een week
aanlhoudt. Dit falen van Nitti is te wij
ten aan de vasthoudendheid van de klei
nere linkse partijen, die er op stonden,
dat Nitti haar economisch program zou
aanvaarden, terwijl zij «haar eigen ver
tegenwoordigers wilden benoemen. Nitti
streefde echter naar de vorming van een
regering van de centrum- en linkse par
tijen en wilde voor de belangrijke porte
feuille van Financiën een bepaalde cah-
didaat aanwijzen. Reeds eerder werd ge
meld, dat mocht Nitti niet slagen
er opnieuw een beroep zou worden ge
daan op De Gasperi, de vroegere eerste-
minister.
Nader wordt gemeld, dat Nitti de op
dracht tot vorming van en kabinet aan
de Nicola, Italiaans president, heeft
terugegeven.
NISSENHUTTKN ALS WOON
VERBLIJVEN
De gemeenteraad van Westkapelle De-
sloot zes zg. nissenhutten, bestaande uit
golfplaten, welke hutten de geallieerden,
tijdens de oorlog gebruikten, aan te ko
pen voor f 8000, teneinde hierin negen
gezinnen onder te brengen.
Ged JStaten stellen voor, de overeen
komst met de Vereniging tot Christ. Ver
zorging van geestes- en zenuwzieken te wij
zigen, zodat de uitkering voor begrafenis
kosten niet meer gehouden is aan bet ma
ximum van f25.
