Weer daveren de walsen over vloeiend vuur
Prijscontrole bij kleinhandel of fabrikant?
Engeland niet afgedaan als grote mogendheid
't Verklaarde
uitzicht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
S
ZATERDAG, 11 MEI 1947
EEN BEZOEK AAN DE HOOG
OVENS TE VELSEN
(Van een onzer verslaggevers)
Minister Huysmans, die gisteren tegen 12
uur de walserij West van de Kon, Neder
landse Hoogovens te Velsen-IJnruiden ln
dienst stelde ontketende een uitbarsting van
vloeiend vuur, laaiende vlammen, dichte
Wolken stoom en een geweld of tienduizend
hamers tegelijk op staal roffelden, toen, uit
de voorverihittingsovens, de eerste blokken
geperst werden onder de enorme walsen.
Het was een belangrijk moment in de
historie van de Nederlandse wederopbouw.
Ons grondstoffen- en deviezen arm land
zette op dat ogenJblik een nieuwe stap op
de weg naar zelfvoorziening met onontbeer
lijke materialen. Uit schroot en ijzererts
kneden eigen arbeidskrachten gloednieuwe
kwaliteitsproducten van het soort, waaraan
heel de wereld behoefte heeft: plaatijzer voor
schepen en keukenpannen, voor vrachtauto's
en ploegscharen, voor spoorwagons en ko
lenschoppen!
Honderd zeventig duizend ton plaatijzer
per jaar kan hier vervaardigd worden en
we hebben zelf een behoefte van 200.000 ton
per jaar. De re9t moet dus uit buitenlandse
aanvoer verkregen worden.
Het was geen wonder, dat in de grote fa
briekshal van het walsbedrijf de vrolijke
muziek klonk van het Harmoniekorps van
Hoogovenstaten, dat er een feestelijk ge
stemde menigte bijeen was en de vlaggen
van alle fabriekstorens en schoorstenen wap
perden. De ingebruikneming van de Walserij
West betekende n.l. ook herstel van een
groot nationaal onrecht.
Wie herinnert zich niet, die verpletterende
radioboodschap indertijd, dat de Duitsers de
hele installatie van de Walserij West had
den afgebroken en weggevoerd? Het ge
beurde in Maart 1943, toen de fabriek juist
kant en klaar gekomen was. De dieven na
men alles mee: de machines en de gebou
wen tot de stenen en vloertegels toe
De direct gemaakte heroveringsplannen
hadden eerst in Juli 1946 succes, toen, onder
de tonen van het Wilhelmus de vloot van 12
schepen met het eerste materiaal in Vel-
sen terugkwam. Hoe er sindsdien gewerkt is,
toont de gebeurtenis van gisteren. De wal
serij draait. Blokken van 25 cm dikte schui
ven, verhit tot 1250 gr. C. door de walsen,
die ze in 11 doorgangen van 255 mm dikte
en 1125 mm lengte tot 40 mm dikte en 2300
mm lengte pletten om ze daarna, in een
tweede wals en 11 doorgangen nog eens
weer te walsen van 40 mm dikte en 2380 mm
lengte tot 6 mm dikte en 15.900 rara lengte,
terwijl de plaat, die eerst 700 mm breed was,
dan 2035 mm breed is. De motoren zijn 55
sec. actief geweest. Die motoren, die 5500
pk sterk zijn. Iedere wals houdt 4000 ton
druk uit. Met 70 atm. druk spuit een water
straal op de gloeiende plaat om de laag
oxied, in de oven gevormd, van de plaat
te spuiten.
De installatie kostte aanvankelijk 9 mil
lioen; de herbouw vergde zes millioen
gulden!
En al stelde de minister de walserij nu
ook in werking, practisch gesproken kan de
eerste de beste dorpsveldwachter van Velsen
het hele apparaat weer stopzetten, want, zo
Executie van Hendrik Kop
werd uitgesteld
In ons artikel „Duitse wraakzucht wilde
bloed van O.D. zien" van Woensdag p.l.
schreven wij, dat Hendrik Kop niet op de
gepubliceerde lijst thuishoorde. Die mede
deling klopte met een opmerking in het ge
citeerde dagboek „Kop blijft achter" toen
de 72 weggevoerd werden.
Wij vroegen het Rijksinstitut voor Oor
logsdocumentatie wat er van deze ter dood
veroordeelde geworden was en wij kregen
de volgende gegevens. Hendrik Kop was
46 jaar en schrijver 1ste klas aan het Staats
bedrijf der Artillerie Inrichtingen. Hij was
lid der O.D., hoorde bij de 72, doch toen zij
weggevoerd werden was hij ernstig ziek en
de „humane" Duitsers stelden dus zijn exe
cutie uit tot 26 October 1942. Hij was ge
huwd en had 5 kinderen. Hij woonde in
Den Haag.
zeide directeur Ingen Housz gisteren in zijn
rede, de Hinderwetvergunning kwam nog
niet af en als gevolg daarvan ook de Be-
drijfsvergunning niet!
Behalve aan ambtelijke medewerking heb
ben de hoogovens behoefte aan arbeiders
woningen. Er werden er 3400 afgebroken
door de Duitsers en er zijn nog maar 150
noodwoningen opgezet. Als ze dus ergens
verrijzen, zet ze dan daar neer, waar ze de
economische opbouw van het land de beste
dienst bewijzen, verzocht ir A. H. Ingen
Housz gisteren de minister
Draait de Walserij West sinds gisteren op
volle toeren, de Walserij-Oost doet dat al
sinds geruime tijd. Daar wordt het kleinere
plaatijzer gemaakt en ontstaan buizen en
profiel-ijzer. Alles is er minder geweldig,
maar het zeer zware van deze arbeid spreekt
er sterker tot de toeschouwer. Het zijn hier
balken, die tot een lange staaf geperst wor
den. Dat vloeiende vuur snijden machines
daarna in korte strips, waaruit, gedeeltelijk
met de hand, dunne platen gewalst worden.
Hier hangen arbeiders aan een groot drijf-
wiel, dat ze in een moordende hitte doen
draaien. Met zware, in takels hangende tan
gen, halen ze de platen uit de ovens en
wenden ze onder de walsen Sterke jonge
kerels zijn het merndeels; ze werken een
half uur en rusten dan een half uur. Rond
hen spat het vuur en wolken giftige dam
pen. Afmattend is het arbeidstempo. ,,Ons
volk is een nijver volk", zei minister Huys
mans gisteren. Hier ziet U wat dat beduidt.
Er worden aan de hoogovens lonen van
82 tot 115 cent per uur uitbetaald. Zo'n jon
gen in de walserij Oost heeft 93 cent. Er
dreigt daar een conflict, want de arbeiders
eisen 15 pet meer. De heer Ingen Housz
hoopte gisteren, dat het goede fatsoen zou
zegevieren en dat de „arbeidsconflicten", die
als atoombommen onder de wederopbouw
liggen, de harmonie niet zouden verstoren.
De arbeiders schonken intussen, als herinne
ring aan de herrijzing van de walserij West
een fabrieksklok.
Men verstaat in IJmuiden z'n tijd. „De
sociale voorzieningen zijn hier prima", zeg
gen de arbeiders.
Het is te hopen, dat in die geest ook het
loonconüict wordt opgelost. Wie in zo'n be
drijf werkt, mag geen krimp hebben. Hij
is voor het Nederlandse bedrijfsleven onbe
taalbaar!
Een fraaie overzichtsfoto van net grote staalbedrijf te Velsen, dat enig is in ons land
waarop we als Nederlanders terecht een tikje prat gaan.
De geruchtmakende zaak tegen „de Byenkorf"
RICHTLIJNEN, DIE NOOIT
BEKEND ZIJN GEMAAKT
Gistermiddag is te Amsterdam voor de
Tuchtrechter de behandeling van de grote
zaak bij de N.V De Bijenkorf begonnen. Bij
de controle van de Prijsbeheersing, voor
namelijk op 13 Juni 1946, werden door deze
dienst bij de Bijenkorf te Den Haag, Am
sterdam en Rotterdam 1290 artikelen te
hoog geprijsd bevonden. Behalve de betrok
kenen, waren in het kleine zaaltje aan ne
Lairessestraat te Amsterdam dan ook tien
tallen vazen, pullen en andere vormen van
sieraardewerk te vinden. De tenlastelegging
heeft niet alleen betrekking op aardewerk,
doch ook op textiel, huishoudelijke artike
len, lampekappen, toiletartikelen, lederwa
ren, bijouterieën en houtwaren.
De eerste vraag, die de tuchtrechter, mr
J. A. Bletz, aan de gemachtigde van de
Bijenkorf stelde, was of ze het tenlaste ge
legde erkenden. Dit bleek niet het geval,
hetgeen mr Bletz de opmerking ontlokte:
„dat is jammer, anders waren we klaar".
Thans zal het proces geruime tijd in beslag
nemen, daar alle 50 opgemaakte processen-
verbaal zullen moeten worden doorgewerkt.
Mr H. L. Houthoff, die als verdediger
voor de Bijenkorf optrad, kenschetste de
zaak tegen de Bijenkorf als „geruchtma
kend", in de eerste plaats door de wijze
waarop de Directeur-Generaal de controle
heeft doen uitvoeren: „door een vloedgolf
van opsporingsambtenaren gelijktijdig op de
FRANSEN MOETEN SAAR-
EISEN MATIGEN
De Britse minister van Buitenlandse Za
ken, Ernest Bevin, heeft in antwoord op het
tweedaagse debat in het Lagerhuis over de
buitenlandse politiek veiiklaard, pessimis-
mjxbsa: bevin
tisch noch optimistisch te zijn in zijn ver
wachtingen betreffende internationale over
eenstemming. Hij zag niet op tegen de moei
zame onderhandelingen, die ongetwijfeld
nog voor de deur staan en zei. nooit iets te
zullen opgeven, voordat het werkelijk mis
lukt is.
Met de V.S. wordt een doeltreffender re
geling getroffen inzake de fusie-overeen
komst. De Fransen zullen hun eisen, betref
fende het Saargebied moeten matigen, daar
anders een snelle afdoening van de kwestie
wordt vertraagd.
De Britse regering, aldus Bevin, gaat niet
accoord met de bewering dat het land heeft
afgedaan als grote mogendheid. In het Mid
den-Oosten heeft Engeland veel belangen in
financiëel en economisch opzicht en het is
niet van plan, zich van deze strategische
punten terug te trekken. Egypte zal niet
worden tevreden gesteld ten koste van de
Soedanese bevolking. Het kan de kwestie
al of niet aan de Veiligheidsraad voorleg
gen, doch Engeland kan niet verder gaan.
Ook deed Bevin een felle aanval op de
Amerikaanse pers, die hem heeft doen we
dervaren, dat hij zelfs niet hardop kon den
ken, zonder dat hierover direct vette kop
pen in de krant verschenen.
GRAAN VOOR NEDERLAND
UIT AMERIKA.
Het Amerikaanse ministerie van Land
bouw deelt mede, dat in Juli 25.500 ton
tarwe, 24.000 ton bloem en 17.000 ton
mais aan Nederland worden toegewezen;
aan België resp. 8500, 12.000 en 8500 ton.
warenhuizen in Amsterdam, Den Haag en
Rotterdam los te laten" en in de tweede
plaats door de publicatie, die aan de zaak
gegeven is. Mr Houthoff betoogde, dat men
redelijkerwijze niet van een onderneming
mag vergen, dat deze zich houdt aan de
prijsbeschikking Mei 1940, die door de om
standigheden achterhaald is.
De verdediger betoogde voorts, dat indien
de Bijenkorf de artikelen van de fabrikan
ten niet zou hebben geaccepteerd, omdat de
prijzen lagen boven die van 9 Mei 1940, zij
hiermede alleen bereikt zou hebben, dat de
artikelen naar andere afnemers gingen. Mr
Houthoff zeide het onjuist te vinden deze
zaak bij de zijde van de detailhandel aan te
vallen. Men moet de fout daar wegnemen
waar zij ligt en niet waar zij het gemakke
lijkste valt te constateren. Ook de Overheid
ziet overigens in aldus mr Houthoff
dat ze de Bijenkorf niet kan houden aan
de prijzen van Mei 1940. Zij heeft daarom
nieuwe richtlijnen als maatstaf genomen.
Deze zijn nooit bekend gemaakt, doch niet
temin worden zij als richtlijn genomen, al
dus de verdediger.
De tuchtrechter merkt hierbij op, dat ook
hij dit tot zijn schrik had geconstateerd.
Volgens mr Houthoff is de enige vraag, die
de Overheid aan de Bijenkorf kan stellen:
Bent u binnen de redelijke grenzen ge
bleven?
De heer W. H. de Vries, deskundige voor
de Bijenkorf betoogde, dat we ons tegen
over komende generaties onsterfelijk be
lachelijk zouden maken, wanneer we kera
mische artikelen voor het vaststellen der
prijzen gingen meten met een centimeter
met mogelijk nog 3 er boven op voor een
aangehecht oor. Hij achtte prijsvaststelling
voor keramische artikelen onmogelijk,
tuchtrechter merkte hierbij op, dat de doel
stelling van de Bijenkorf wel niet zozeer
zal zijn de kunst te bevorderen, dan wel
geld te verdienen. Overigens was ook hij
van mening, dat dit terrein zich van nature
geenszins eigent voor prijsbeheersing, doch
de overheid heeft gemeend dat de toestan
den dusdanig zijn, dat ingrijpen noodzake
lijk was. Op Dinsdag 20 Mei a.s. wordt de
zaak voortgezet.
STAAT OOST-BORNEO IN WORDING.
De sultans van Koetei, Sambalioen,
Goenoenaboer en Boelangan tekenden
12 Mei te Samarinda een overeenkomst
tot oprichting van een autonome staat
Oost-Borneo, omvattende deze sultanaten
en met Samarinda tot hoofdstad, die ge
heel in dezelfde vorm zal worden gego
ten als West-Borneo. Op 25 Mei wordt
een conferentie gehouden om het sta
tuut op te stellen. De staat zal 350.000
zielen tellen en Balikpapan omvatten.
Oost-Borneo is bereid mee te werken tot
een staat Borneo als Zuid-Borneo, waar
veel republikeinse sympathieën zijn, daar
voor gewonnen kan worden.
TOESLAG OUD-GEPENSIONNEERDEN
EN RENTETREKKERS RIJKS
VERZEKERINGSBANK
Bij K.B. is bepaald, dat aan oud-gepen-
sionneerden (van vóór 1922) en rentetrek
kers van de Rijksverzekeringsbank een
tijdelijke toeslag van 25 pet op hun uitke
ring wordt verleend, welke zij genieten
krachtens de wet, houdende nadere be
stemming van de bezittingen van het
Kon. Nationaal Steuncomité.
De „Commissie van
onderzoek"
inzake Palestina
Er zal nog menig Palestijns appeltje ge
schild moeten worden, eer er vrede heerst
tussen Joden en Arabieren; de rozengeur
stemming is er nog niet, ondanks al het tech
nisch rumoerige van stemmingen over reso
luties met cijfers, (zoveel tegen zoveel....!)
die hoogstens een vage belofte inhouden. Men
kan voor het Palestijnse vraagstuk richtlijnen
aangeven door een „commissie van onder
zoek" maar als de betrokken partijen of
één ervan, zich bij een eventuele uitspraak
niet wenst neer te leggen, moet er dan ge
weld worden gebruikt? Iets anders is, kan
een instituut als de „Ver Naties" waarbox-
gen verstrékken, dat een beslissing zal wor
den omgezet in een door partijen te aanvaar
den compromis, dat vrede en verzoening be
oogt. Het moet zó ver komen, dat de zilve
ren glans van het maanlicht over de Arabi
sche Moskee door de Joden wordt geaccep
teerd als een „fait accompli", terwijl de
Arabieren ixuzake het immigratie-vraagstuk
de tel dienen kwijt te raken. Komt er niet
zo iets als een gereconstrueerd levensinzicht
tot stand, dan zijn wij in September nog even
ver. Nuchter bezien, gaat het er toch om, hoe
in Palestina, Joden en Arabieren als „edele
vrienden der Ver. Naties" elkaar het leven
niet meer zuur maken en of de „Commissie
van Onderzoek" die het fiat verwierf van de
Algemene Vergadering der Ver. Naties" in
staat is, via een te produceren rapport, de
goodwill bij beide partijen er in te pompen.
Laten wij dit van harte hopen, nadat men,
na dertien dagen lang nog eens te New York
de degens gekruist te hebben, een „commissie
van onderzoek" heeft geaccepteerd. Van Lake
Success, waar op 26 Mei die commissie haar
eerste zitting gaat houden, begint de victo
rie.... Na tien dagen zitten, komt er meer
schot in het geval, want dan vertrekken de
nog aan te wijzen leden naar Europa en zal
men behalve Palestina, óók andere plaatsen,
zoals de Europese vluchtelingenkampen be
zoeken en dus ter plaatse de situatie opne
men. „Die Worte sind genug gewechselt
en de wereld wil nu eindelijk eens daden
zien. Reizen verruimt de blik, maar zelfs met
een roosje van politiek optimisme in het
knoopsgat, dient de „commissie van onder
zoek" niet te vergeten, dat de Arabieren
vasthoudend zijn als gom, dat deze na de
zitting te New York verbitterd blijven, voor
al omdat de kwestie der onafhankelijkheid
van Palestina niet als essentieel werd be
schouwd en de Joden, hoewel hun kansen
iets gunstiger zijn, toch ook in ontevreden
stemming verkeren. Een vurige Arabische
hengst laat zich niet zo gemakkelijk voor een
politieke touring-car spannenInteres
sant is de houding van de Rus Gromyko ge
weest, die na het gebruikelijke negativisme
„omsloeg" en de Ver. Naties een veer op de
hoed zette, de Joden, een riem onder het hart
stak. Is een Arabisch-Joodse „dubbel-staat"
niet mogelijk, dèn de verdeling van Palestina
in twee afzonderlijke en onafhankelijke sta
ten,, maar geen éénheidsstaat, die toch do
éénheid niet zou waarborgen, omdat óf de
Joden óf de Arabieren er een eerste viool
zouden willen spelen. Volgens Gromyko heb
ben de Joden recht op hun eigen staat en de
Ver. Naties moeten de Joden helpen, en ver
betering brengen in de toestand der Joodse
vluchtelingen in de Europese kampen, die
dan ook door de „commissie van onderzoek"
zullen worden bezocht. Wie denkt, dat Gro
myko hiermede het Russische standpunt be
paald heeft en het laatste woord gezegd is,
heeft het echter mis, want de Rus kan alles
nog weer terugnemen, als het rapport der
studie-commissie gereed zal zijn. Het doet
vreemd aan, dat Rusland een beslissing zou
accepteren, waardoor het de Arabieren tegen
zich in het harnas zou jagen, juist omdat
Rusland op virtuoze wijze de tegenspeler was
van de Amerikaanse en Britse politiek in het
Midden-Oosten, waar economische (petro
leum) en strategische belangen der grote mo
gendheden elkaar kruisen. Het zou geenszins
verwondering wekken, als de Rus toch straks
weer zijn draai neemt, precies zoals dat te
Moskou bij de behandeling van het Duitse
vraagstuk het geval was en Austin, de Ame
rikaanse gedelegeerde, zijn enthousiasme over
de Rus, wiens rede gequalificeerd werd als
„opbouwend" en „verzoenend", aanmerkelijk
zal temperen. Teneinde nog eens in het licht
te stellen, hoe moeilijk de taak der commissie
is, herinneren wij aan het standpunt van de
delegatie van het Joodse agentschap. Immers
Abba Silver houdt vol, dat de verklaring van
Balfour, het „stichten van een nationaal te
huis" niet ongedaan kan worden gemaakt. Er
moet een staat komen met gelijke rechten
voor alle inwoners, onafhankelijk van ge
loof, ras en zonder onderdrukking Het duurt
nog lang, eer in September de Ver. Naties
weer bijeen komen, en daarom wenste
Abba Silver liever direct een rapport over
het beleid der Britse regering inzake Pa
lestina, dat de „commissie van onderzoek"
had kunnen gebruiken De Joden wensen, dat
de grondoorzaken worden gekend, die tot de
daden van terreur hebben geleid. Worden
die grondoorzaken nu gedurende het „inter
mezzo" weggenomen? In ieder geval rekent
men er op, dat men tijdelijk van geweldda
den zal afzien. Want met bijna algemene
stemmen, alleen die der Arabische staten te
gen, werd de Noorse resolutie aangenomen,
waarin in naam der Ver. Naties een beroep
op alle partijen wordt gedaan, om gedurende
het onderzoek der commissie de vrede te
handhaven.
BRITSE MILITAIRE MISSIE VERLAAT
NEDERLAND.
De Britse militaire missie in Nederland,
met aan het hoofd brigade-generaal Ha
rold P. Gardham, zal haar werkzaamhe
den per 1 Juli staken. Door bemiddeling
van deze missie, die in Augustus 1945 haar
werk begon met een staf van 50 officieren
en 150 manschappen en tot November van
dat jaar samenwerkte met de Ameri
kaanse missie, werd Nederland voorzien
van 1 millioen ton voedsel, 400.000 ton
benzine, 5000 ton kleding, 10.000 motor
voertuigen, 11.000 ton zeep en 2000 ton
papier.
Twee hoofdofficieren en negen subal
terne officieren zullen in Nederland blij
ven om advies te geven bij de opleiding
van de Nederlandse troepen
