70 Maal klonk het onmenselijk„Zum Tode"
Wat geef ik nu voor wat f 1.- kostte in '38
't Verklaarde
Kent u Thomas
n uitzicht
nieuwe leidsche courant
zaterdag. 8 mei 194t
OP 19 MEI 1942 WERD HET
O.D.-PROCES GEVOERD
(Van een onzer verslaggevers).
Het was 19 April 1942.
Voor het Duitse Feldkriegsgericht in
Amersfoort stonden zeventig Nederlandse
imannen. Zeventig, wier zaak van 27 Maart
tot 10 April diende. Negen dagen hadden de
reohters Meister, dr Gamke en Feldwebel
Hietsch noodig gehad om het vonnis op te
Btellen.
Op 19 April 1942 werden de zeventig weer
Voorgeleid. Het vonnis was sober., veelzeg
gend, angstwekkend en eentonig: Johan Wes-
terveld, eerste luit.. Den Haag, ter dood;
Cornelus Marius Hamaker, kapitein, Rijs
wijk, ter dood; Joan Taco Hajo van den Ho-
nert, luitenant, Den Haag, ter dood; dr Tho
mas Roelf van Slooten, luitenant, Den Haag,
ter dood; Jacobus Alexander Willem Busé,
Den Haag, ter dood; Jan van Meel, ambte
naar, Den Haag, ter dood; André Gerard
Ohr. Locher, Den Haag, ter dood; Karei
George Hendrik Gerritsma, Den Haag, ter
dood; Evert Blijsie, politie-ambtenaar, Den
Haag. ter dood; Philippus Uythoven, politie
ambtenaar, Den Haag, ter dood; Hendrik
Boer, groentehandelaar, Scheveningen, ter
dood: Hendrik Herman Kleinhout, bouwkun
dige, Zaltbommel, ter dood; Martinua Hen-
drikus Stammer, rijwielhandelaar, Den Haag,
ter dood; Dirk Smit, kantoorbediende, Den
Haag, ter dood; Jan Dirk Smit (tweeling
broers), werkmeester in den Ned. Arbeids
dienst, Den Haag, ter dood; Johannes Pieter
Steenbergen, sergeant Opbouwdienst, Den
Haag, ter dood; Jasper Hendrik Boon, kan
toorbediende, Den Haag, ter dood; Hendrik
Kop, ambtenaar, Den Haag, ter dood; Johan
C. A. Nout, Den Haag, ter dood; Paul Nan-
ninga, ambtenaar bij de Posterijen, Den
Haag, ter dood; Jacobus Christiaan Boogaard,
kapitein der luchtmacht, Den Haag, ter dood;
Johannes Bernardus Soharp, eerst luitenant,
de Bilt, ter dood; Anne Sape Foahtelo, in
specteur van politie, Wassenaar, ter dood;
Anton Bernhard, schilder, Den Haag, ter
dood; Richard Leonard Arnold Schoemaker,
hoogleeraar te Delft, ter dood; Johan Wil
lem van Slooten, student, Rotterdam, ter
dood; Eduard Papke van Groningen, student.
Delft, ter dood; Robert Adolf de Vries, stu
dent, Delft, ter dood; Henricus Franciscus
Kielsdonk. student, Delft, ter dood; Hermann
Johannes Bolt, assistent TH., Delft, ter
dood; Theodorus A. M. van der Stap, aanne
mer, Schipluiden, teri dood; Jan Woltjer, stu-
den, Delft, ter dood; Paul Th. Eckenhausen,
Student, Delft, ter dood; Johan L. Gebben,
kantoorbediende, Delft, ter dood; Gijsbertus
J. Suman, autohandelaar, Haarlem, ter dood;
Cornelis Brandes, radio-technikus, Haarlem,
ter dood; Antonie de Vries, luit.-kol. Amers
foort, ter dood; Chr. F. Boers, kapitein,
Amersfoort, ter dood; Jacob Blokhuis, ma
joor, Zeist, ter dood; Fl. Jac. A. Calkoen,
kapitein, Amersfoort, ter dood; C. Huiszoon,
serg.-majoor, Amersfoort, ter dood; Joh. Cl.
Mulders, banketbakker, AmersfQort, ter dood;
St. Jac. van Royen, kapitein, Amersfoort,
ter dood; Jan H. Roohaar, majoor, Amers
foort, ter dood; Huibert van As, boekhouder,
Utrecht, ter dood; J. E. W. Twiss Quarles
van Ufford, officier van Justitie, Maartens
dijk, ter dood; Nicola van Spanje, adj. on
derofficier, Utrecht, ter dood; Pierre M. R.
Versteegh, luit.-kol. maréchaussee, Bussum,
ter dood; Wille L. Voencken, majoor, Bus
sum, ter dood; Peter H. van Veen, luit.,
Blaricum, ter dood; Ch. Ubbens, luit., ar
cheoloog, Groningen, ter dood; H. J. Offer-
haus, secretaris. Wassenaar, ter dood; Joh.
H. F. Welbergen, serg.-majoor, Amersfoort,
ter dood; H. G. P. Molt, electricien, Den
Haag, ter dood; G. van Straaten, verzeke
ringsagent, Den Haag, ter dood; I. van Am-
stel, verzekeringsagent, Den Haag, ter dood;
Johan Heyer, inspecteur PTT, Den Haag, ter
dood; Joh. Hellegert Caboort, kantoorbedien
de, Den Haag, ter dood; G. Lammers, tuin
man, Loosduinen, ter dood; J. W. Kempff,
tuinman, Loosduinen, ter dood; R. van Dalen,
kantoorbediende, Den Haag, ter dood; Johan
Reekers, politie-agent, Den Haag, ter dood;
Reinder E. Zwolsman, garagehouder, Den
Haag, ter dood; Joh. M. Van Wageningen,
kampcommandant, Den Haag, ter dood;
Arend Pronk, slager, Scheveningen, Den
Haag, ter dood; C. van Otterloo, bakker,
Loosduinen, ter dood; H. M. Uhr, chauffeur,
Den Haag, ter dood; H. N. M. Koot, veehan
delaar, Den Haag, ter dood; H. C. van der
Bol, techn. hoofdambtenaar, Den Haag, ter
dood; Nelis van den Brink, tuinbaas, L'
duinen, ter dood.
Wij hebben U al him namen nog eens ge
geven. Volledig. Uit het dossier, dat we dezer
dagen over hun proces in handen kregen.
We geloven niet, dat ze ooit compleet ge
publiceerd zijn. Indertijd drongen druppels
gewijs berichten over dit proces, het eerste
grote z.g. O.D.-proces, want het waren alle
leden van de z.g. Orde Dienst, die hie^ te
recht stonden, naar buiten door. Toen begin
Mei wat meer bekend gemaakt werd, waren
de vonnissen op die tegen Fogteloo, Ecken
hausen, Welbergen, Caboort, Lammers, Ree
kers en v. d. Pol na, die „begenadigd" wer
den, reeds voltrokken. Bij schrijven van 28
April 1942 gaf Christiansen daartoe bevel.
Wie in deze dagen procureurs-fiscaal hoort
klagen over de traagheid waarmee in Neder
land oorlogsmisdadigers gestraft worden en
zelfs het woord „strafcomedie" hoort ge
bruiken, huivert bij het doorlezen van dit
dossier.
Er worden leiders van de groep als Wes-
terveld, Blokhuis, dr van Sloten, Molt ea.
gevonnist, maar ook de tuinders, van wie het
vonnis erkent, dat zij slechts kennis droegen
van het feit, dat leden van de groep een
pistool bezaten, foto's van leden van het Ko
ninklijk Huis verspreidden en Oranjearmban
den in huis hadden. Die wetenschap alleen
bracht hen voor het executiepeloton.
Wat zijn wij dat alles snel vergeten, als we
aartsschurken, die illegale werkers aan auto's
bonden en over wegen voortsleepten, tot ge
vangenisstraf veroordelen en het schunnigst
verraad met levenslang honoreren.
De strengheid van het Duitse vonnis wordt
verontschuldigd met de opmerking, dat
Duitsland zich beschermen moest tegen aan
vallen van binnen uit. Laten wij dit tenmin
ste uit die monsterproces met z'n zeventig-
voudig herhaald „ter dood" leeren....!
Gen.-maj. ir M. Tans, Gou
verneur der Residentie
Als opvolger van It.-gen. J. J. G. Baron
van Voorst tot Voorst.
Bij K. B. is de gen.-maj. der artillerie,
ir. M. Tans, territoriaal bevelhebber Neder
land, benoemd tot Gouverneur der Resi
dentie. Ir. M. Tans is in 1894 geboren en
werd in 1915 tweede-luit. der artillerie. Hij
Gen.-Maj
M. TANS.
studeerde aan de T.H. te Delft, waar hij' in
1926 civ. ingenieur werd. Tijdens de oorlogs
dagen nam hij met de mannen van de voor
malige 2e afd. van 2 R.A. deel aan den
strijd, vm.L bij Ypenburg. Gedurende de
oorlog was ir. Tans tot zijn afvoering in
krijgsgevangenschap adj.-dir. van het Rijks-
inkoopbureau, terwijl hij ook een werkzaam
aandeel bij de organisatie van de Orde
dienst had. Na terugkeer in het vaderland
werd hij tot 1 Jan. 1946 korpscommandant
van het Militair Gezag. In Januari 1946
volgde zijn benoeming tot terr. bevelhebber
Nederland Hij is thans de opvolger van
lt.-gen. J. J. G. Baron van Voorst tot Voorst.
Ten gevolge van het van kracht wor
den van de Japanse grondwet zal het kabi-
net-Sjigeroe Josjida op 6 Mei aftreden.
CIJFERS OVER KOSTEN VAN
LEVENSONDERHOUD
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
zit bij het maken van een vergelijking tussen
de kosten van levensonderhoud van nu en
van voor de oorlog met dezelfde moeilijkhe
den als meniige huismoeder. Moeder consta
teert wel. dat ze nu heel wat meer uitgeeft
voor voeding en kleding dan zeven, acht jaar
geleden, maar als ze eens bekijkt, welke
waar zij nu voor haar geld krijgt, dan is het,
wat aard en kwaliteit betreft, heel wat an
ders dan vroeger? Bijna onvergelijkbare
grootheden, zou men kunnen zeggen.
Om nu toch een vergelijking te maken
kan men twee dingen doen. Hetgeen men
voor levensonderhoud nodig heeft, wordt een
„goederen- en diensten-pakket" genoemd. De
vergelijking kan nu worden getroffen, uit
gaande van dit pakket van voor de oorlog,
waarbij dus het antwoord wordt gegeven op
De grootste vernedering voor de Duitsers in ons land ondergingen zij op 5 Mei 1945, toen
generaal Blaskowitz in het zwaarbeschadigde hotel „De Wereld" te Wageningen de
capitulatievoorwaarden moest tekenen. Het historische moment.
de vraag: wat zou ik nu moeten betalen,
voor wat ik in de jaren 1938/39 voor mijn le
vensonderhoud kocht. Maar men, kan ook
uitgaan van het goederen- en diensten-pak
ket van nu en dan kijken, wat me daarvoor
in 1938/39 zou hebbe 'betaald.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft in het Statistisch Bulletin nr. 23 hier
over een paar cijfers gegeven. Men noemt
deze cijfers index-cijfers, waarbij uitgegaan
wordt van het cijfer 100 voor 1938/39. Om
het in begrijpelijk Nederlands te zeggen, de
cijfers duiden aan, wat men nu moet betalen
voor iets, dat voor de oorlog één gulden
kostte.
Als grondslag zijn genomen gezinen, die in
1935/36 een inkomen hadden van minder dan
f 1800.per jaar. Vergeleken met het voor
in deze gezinnen voor goederen enz. ter waar-
oorlogse goederen- en diensten-pakket moet
de van f 1.in 1938/39 nu betaald worden
f 1.98. Als men dit bedrag gaat ontleden,
komt men voor onderdelen tot de volgende
bedragen: voeding f 2.05; kleding f 3.08;
schoeisel f 3.27; reiniging f 3.09; woningin
richting en huisraad f 314; diversen f 1.60.
Wanneer men wil zien, hoe het verloop in
de laatste twee jaar is geweest, moet men
deze cijfers zetten naast die van Sept. 1945.
Toen waren ze: totaal f 1.73; voeding f 1.66;
kleding f 3.25; schoeisel f 2.96; reiniging f 2.34;
woninginrichting, enz. f 3.23; diversen f 1.44.
Merkwaardig is daarbij, dat in tegenstelling
tot de andere cijfers, de kosten voor kleding
en woninginrichting n de laatste twee jaar
zijn gedaald.
Gaat men uit van het goederen- en dien
sten-pakket van nu, herleid tot de toestand
in 1938/39, dan komen er andere cijfers te
voorschijn. Voor iedere gulden in die jaren
moet men dan thans uitgeven in gezinnen
met een inkomen van f 30.tot f 40.per
week: totaal f 1.76; voeding f 1.99; kleding
f 2.69; schoeisel f 3.14; reiniging f 2.414 wo
ninginrichting f-3.diversen f 1.42.
Voor gezinnen met inkomens van f 40.
tot f 50.p. w. zijn deze bedragen f 1.80,
f 1.99, f 2.63, f 3.12, f 2.44, f 3.10 en f 1.51;
voor gezinnen van f 50.tot f 60.f 1.84,
f 2.—, f 2.66, f 3.15. f 2.35. f 3.— en f 1.57.
Op 10 Mei wordt in Nijkerk een réunde
gehouden van het 7 esk. wielrijders, waar
voor men zich kan opgeven bij res.-ritmees
ter C. Huisken, Leidsegracht 9, A'dam.
Zalig zijn zij, die niet gezien hebben
en nochtans zullen, geloofd hebben!
Joh. 20 29 b.
U kent Thomas toch wel? De ongelovige
Thomas. Dat is het bekende naamkaartje
van deze ietwat ingewikkelde, stille, 'verle
gen, een beetje onhandige mens, die moeilijk
galante woorden kan vinden, naar wie men
eigenlijk niet luistert, die daardoor meer en
meer-achteraf komt te staan.. U kent hem
wel! Misschien heeft wel eens iemand tegen
U gezegd: Pas maar op dat je niet wordt als
die ongelovige Thomas, die eerst moest zien
en tasten om te geloven. Wellicht denkt U:
„Ik ben gelukkig niet als Thomas, want ik
geloof ook zonder te zien en te tasten!
Wie is deze Thomas eigenlijk?
Op een gegeven moment zegt Jezus tot de
discipelen: ,,Waar Ik heen ga weet gij en
den weg weet gij!" Dan komt Thomas naar
voren: „Heer dat weten we helemaal niet."
Dat was juist de grote vraag voor hem,
daar liep hij dagelijks over te piekeren. Jezus
kan dan het prachtige antwoord geven: MIk
ben de Weg, de Waarheid en het Leven, nie.
mand komt tot de vader dan door Mij
Nu weten wij het: door Christus alleen.
Later wil Jezus tegen het protest van de
discipelen in, terug naar Judea waar men
Hem al bijna gestenigd heeft, want zijn
vriend Lazarus is gestorven, én zo staat
er bij opdat gij geloven moogt." Dan is
Thomas de eerste om te bewijzen dat hij ge
loven wil en dat hij weet waar het met zijn
meester heen gaat: „Laat ons ook gaan opdat
wij met Hem sterven." In de opperzaal vin
den wij Thomas terug, die even goed als de
andere discipelen .volhardende was in bid
den en smeken om de Heilige Geest."
Praten we nog zo gemakkelijk over de
„ongelovige" Thomas?
Na Joh. 20 zegt Jezus tot Thomas: ,,Doe
niet zo ongelovig, overwin je verdriet, kom
er maar eerlijk voor uit...."
„Ja" denkt Thomas. „Mijn Heer en mijn
God" zegt hij!
Dat is een geloofsbelijdenis, een korte,
maar langer is niet nodig.
Het is: „door Christus alléén!"
Dan staat er ook nog: .Zalig zijn zij die
niet gezien hebben en toch zullen geloofd
hebben." Die zaligen" zijn dan toch beter
Marianne en de....
communistische fluit,
Het klassieke gezegde „eerst brood, dan
spelen" wordt door de huidige Franse burger
begrepen als „eerst politiek, dan brood". Tus
sen de socialistische en communistische po
litieke ideologie en de nuchtere, economische
realiteit is gering verband. Dit is jammer
voor de toekomst van Marianne, vooral, waar
de franc weer iets naar boven geklauterd
was en de indexcijfers voor de handel zich
verbeterden. De communisten spelen er zor
geloos op hun politiek instrument, zoals een
ander luchtigjes op Zondagmorgen zijn fluit
voor de dag haalt, maar Ramadier houdt niet
van het deuntje en De Gaulle tracht het ge
luid te overstemmen - met zijn trompet. Een
week geleden reeds, verstoorde deze cacopho-
nie van politieke geluiden het Franse ontbijt.
De vette, zwarte koppen der Franse bladen
voospelden weinig goeds: ,,la ration de pain
est fixée a 250 gr." en behalve déze beleefde
mededeling van Ramadier, dat met ingang
van 1 Mei het broodrantsoen van 300 op 250
gram was teruggebracht, volgde dan nog ter
verdediging, dat men voor het volgende jaar
10 millioen centenaars graan te kort kwam,
hetgeen ongeveer een kwart Is van de be
nodigde hoeveelheid, om alle Franse magen
te vullen. De bakkerswinkels moeten ééns per
week gesloten blijven, geen .sandwiches"
mogen o.a. meer worden verkocht. De poli
tiek van de „inwendige mens" vreet steeds
nog veel sterker door dan welke buiten
landse politiek óók, en die van .Marianne",
is, gezien Vietnam, Madagascar, Marokko, Al
ge rië al erg ongelukkig geweest. Broodtekort,
straks misschien wel gebrek, als Amerika
niet in de noden voorziet, stimuleert de po
litieke activiteit en de vraag rijst ,.aan wie
de schuld?" De slechte oogst, de winter^ de
distributie, de „zwarte markt", de regering,
er zijn oorzaken genoeg. Een dergelijke
broodmalaise-stemming kan wel eens koren
betekenen op de molen der communisten.
Amok maakt men niet slechts in Cochin-
China, maar óók in Parijs. Maar misschien
wordt nu het wapen der „vertrouwenskwes
tie" in de regering voor de communisten een
boemerang. In ieder geval kan het geen
kwaad als de communisten uit de regering
treden want dit kabinet Ramadier hangt aan
elkaar als los zand. Geef mij maar 'n de
Gaulle" begint menig Fransman te den
ken. Inzake de militaire credieten voor Indo-
China de opheffing van de parlementaire on
schendbaarheid van de afgevaardigden van
Madagascar, het droevig einde der conferentie
te Moskou, de houding van Bidault die meer
en meer achter Marshall en Bevin aanloopt
en Molotow ontwijkt steeds zijn het de com
munistische ministers al dan niet gerugge-
steund door hun partij geweest die vijandiger
tegenover de andere leden van het Franse
kabinet kwamen te staan. En nu weer deze v
bom: in Frankrijk is een regeringscrisis uit
gebroken; voor de zoveelste maal! Maurice
Thorez de vice-premier en communist deelde
mede dat de communistische partij haar
„loon- en prijzenpolitiek" had gewijzigd.
Het vakverbond der metaalbewerkers eiste
een verhoging van het uurloon met 10 franc,
hoewel men aanvankelijk met een verhoging
van 3 franc tevreden was geweest De gena
tionaliseerde bedrijven van de Renault-auto-
mobielfabrieken kwamen stil te liggen, waar
bij 30000 man betrokken waren. De regering
met minister-president Ramadier handhaafde
de officiële prijspolitiek ,dus verzette zich
tegen loonsverhoging. De vijf communisten
•in het kabinet steunden de stakers, bevreesd
de vakorganisaties tegen zich te krijgen.
Zoals reeds werd gemeld, zal morgen, Zon
dag, dus eerst na een „vrije dag" over de
vertrouwenskwestie worden gestemd en kun
nen dus de communisten weer hun fluit te
Voorschijn halen en cms op het bekende
deuntje vergasten. De mogelijkheden zijn
deze: evenals bij de kwestie der credieten
voor Indo-China bewandelen de communisten
de weg terug, óf zij worden vervangen door
leden van andere partijen, bijv kan er komen
een socialistische regering onder de paraplu
van Blum, (die wel tegen een politiek regen
buitje kan) of een MJtf5 regering, gesteund
door andere soc. en conservatieve partijen.
In ieder geval kunnen de looneisen niet zon
der meer worden ingewilligd, want dan dreigt
er inflatie en een tuimelende frank. Hoe be
taalt men dan het Amerikaanse graan? Rama
dier heeft gewaarschuwd, dat een valuta
crisis het proletariaat in de ellende zal stor
ten, doordat dan de koopkracht vernietigd
wordt „Washington en Moskou staren u
aanRamadier!
nog dan Thomas, want die moest eerst „zien."
Gelooft U, dat Christus op het moment dat
U eindelijk tot een korte maar beslissende
belijdenis komt „Mijn Heer en mijn God!"
U de les zal lezen en U vertellen dat de
manier waarop helemaal fout was en dat U
maar een voorbeeld moest nemen aan hen
die niet zien en toch geloven? Neen, zo hard
is Uw Heiland niet! Ik geloof dat het zó is:
Niet alleen voor Thomas en de discipelen
maar voor ons allen is dit woord „Zalig
zijt gij die niet ziet en toch gelooft."
Wij „zien" Christus niet, Hij is de Vader,
het hart van de hemel is één gebed voor
ons.... maar onzichtbaar. Wij „zien" echter
enorm veel, wat misschien beter onzichtbaar
kan blijven, alles om ons heen een duistere
poel van zelfzucht.... ergerlijk zichtbaar.
Maar wij weten dat Christus de poorten
van Zijn Rijk van binnen uit openzette en
dat de muren van dit Rijk ons omarmen in
Christus, de Heer.
Wanneer wij belijden in deze hard zicht
bare wereld, als Thomas: „Mijn Heer en mijn
God" dan zult U eens „zien" hoe licht het
wordt op aarde door Christus alleen.
U kent Thómas toch wel?
Ds G. C. Foeken.
Ned. vrouwen richten zich ander
maal tot dr Reel
Over snelle afvoer van geïnterneerden
in Indië.
Nadat de gemeenschappelijke actie Ne
derlandse vrouwen onlangs reeds een
uitvoerig adres aan dr Beel heeft gezon
den inzake de nog steeds in Indië geïn
terneerde Nederlanders, is hierop giste
ren het volgende telegram aan den Mi
nister-president gericht:
„In diepe bezorgdheid over het lot der
geïnterneerden op Java verzoeken wij
Uwe Excellentie met klem alle maat
regelen te nemen ter onmiddellijke af
voer geïnterneerden".
Dit telegr^un werd o.m. ondertekend
door de Nationale Vrouwenraad, de Ne
derlandse Christen Vrouwenbond, het
Katholiek Vrouwengilde, de U.V.V., de
Bond van Plattelandsvrouwen en de Ka
tholieke Actie Vrouwelijke Jeugd Ne
derland.
NED. VER. VOOR LANDAANWINNING
OPGERICHT.
Dezer dagen is opgericht de Ned. Ver.
voor Landaanwinning, Raamweg 2527,
Den Haag, waarvan het voorl. bestuur
bestaat uit de heeren jhr. ir. O. C. A.
van Lidth de Jeude, ir. V. J. P. de Block
van Kuffeler, H. D. Louwes, F. J. M.
Smits van Ooyen, prof. dr. J. Tinbergen
en dr. ir. F. Bakker Schut. De taak der
vereniging is voorlichting geven aan het
publiek, stimuleeren der activiteit, weer
geven der volksmening en steunen van
Regeringsdaden.
