Streven naar bedrijfsorg. een moeilijke taak
Vroeg-Middeleeuwsche kunst in De Lakenhal
Hengelaarsbond vierde zijn 25-jarig bestaan
Het luchtvaartverkeer een internat, probleem
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
4
MAANDAG, 21 APRIL 1947
Stadsnieuw»
ALDUS DHR. SLOK OP VER
GADERING VAN „UNITAS"
Zaterdagmiddag hield de Ned. Chr. Bond
van werknemers in de Textiel- en Kleeding-
bedrijven „Unitas" in het gebouw voor Chr.
Sociale Belangen een Kringvergadering,
waarin het hoofdbestuurslid, de heer R.
Slok, een referaat heeft gehouden over het
onderwerp: „Gedachten over bedrijfsorga
nisatie".
Er is een tijd geweest, aldus ving spr.
zijn betoog aan, dat de arbeider als een
minderwaardige werd beschouwd. Arbeid
was een weldaad waarvoor de arbeider
dankbaar moest zijn. Zijn schamel loon was
een gave. Dat loon wisselde, naarmate de
markt voor zijn producten meer of minder
betaalde en het aanbod van arbeidskrach
ten meer of minder groot was.
Tegen deze stellingen rees verzet in
Christelijken kring, welke den arbeider
wilde zien als beelddrager Gods in den vol
len zin des woords.
Protest werd aangeteekend in socialisti-
6chen kring, welke den klassenstrijd pre
dikte met als einddoel de dictatuur van het
proletariaat, terwijl de Christenen zich ver
zetten tegen een maatschappij-vorm, welke
niet rekende met de wetten van naasten
liefde en barmhartigheid.
Langzamerhand is de gedachte van be
drijfsorganisatie gegroeid. Het bedrijf is een
georganiseerde eenheid. De arbeiders zijn
opgenomen in hun eigen organisaties, die
speciaal de belangen van den arbeider op
het oog hebben. Werkgevers- en werkne-
CENTRUM VOOR NATUURSTUDIE -
Dezer dagen hield het Centrum
voor Natuurstudie wederom een bijeen
komst in het Botanisch Laboratorium,
waar mevr. E. IdenlburgSiegenbeek v.
Heukelom de aanwezigen met films en
lantaarnplaatjes meevoerde naar Zuid-
Afrika en wel in het bijzonder naar het
Kruger Wildpark.
In zijn openingsrede wees de voorzit
ter, wethouder Van Schaik, erop, dat het
voor ons, Nederlanders, van groot be
lang is om de banden met Zuid-Afrika
nauwer aan te halen.
Mevr. Idenburg, die de Unie door tal
rijke reizen heeft leeren kennen en lief
hebben, vertelde allereerst over de ge
schiedenis van het Wildpark. Reeds in
1904 werden de eerste stappen onderno
men om tot de oprichting van een reser
vaat te komen, doch pas op 31 Mei 1926
werd de Kruger Nasionaal Wildtuin defi
nitief gesticht en in 1927 voor het pu
bliek opengesteld. Het beslaat een op
pervlakte van 12.000 km2 en heeft een
lengte van 360 km en een breedte van
64 km. Dit geheele terrein wordt omge
ven door een 20 m breede strook, welke
kaalgehakt is en waardoor de dieren in
stinctmatig voelen, dat zij binnen 't park
veilig zijn. Het gebied wordt doorkruist
met wegen, waardoor autoverkeer moge
lijk is. Het is trouwens verboden de
auto's te verlaten, behalve bij de aange
geven kampeer- en picnicgelegenheden.
De dieren toonen voor de auto's geen
enkele vrees, daar de .benzinegeur de
mensohengeur overtreft! Het spreekt
vanzelf, dat jagen in het terrein verbo
den is, behalve met film- en phototoe-
stel! Dat mevr. Idenburg daarvan een
dankbaar gebruik heeft gemaakt, bewe
zen de films wel, waarmede zij een aan
dachtig luisterend publiek van begin tot
einde boeide. Verschillende dieren, die
men alleen van de plaatjes kent, werden
hier in hun natuurlijke omgeving ge
toond. Hieruit bleek telkens weer de
uitstekende wijze, waarop het dier aan
zijn omgeving is aangepast. Zelfs de gi
raffen met hun wonderlijken vorm pas
sen voortreffelijk in het gebied, dat zij
bewonen. Dat mevr. Idenburg ook de
plantenwereld niet vergeten was, bleek
uit een aantal kleurenphoto's, die de
schoonheid van de Zuid-Afrikaansche
flora weergaven.
In zijn dankwoord na dezen goed ge
slaagden avond, deelde de voorzitter nog
mede, dat op 3 Mei het Centrum voor
Natuurstudie voor de leden van de aan
gesloten vereenigingen, de schooljeugd
van U.L.O., H.B.S. en Gymnasium en
voor de verdere belangstellenden een le
zing zal geven, waarop dr J. v. d. Stig-
chel zal spreken over een gebied, dat
weer wat dichter bij huis ligt, n.l. Zuid-
Limburg.
mersorganisatiessamen vormen het be
drijfsorgaan, dat de belangen van het be
drijf als geheel behartigt. Het doel van de
bedrijfsorganisatie is, volledige medezeggen
schap der arbeiders, sociaal en economisch,
te bewerkstelligen. Forceeren van de ver
wezenlijking van dit ideaal zou een gun
stige ontwikkeling kunnen bederven. Door
het bedrijfsorgaan moeten regelingen wor
den getroffen voor het vaststellen van de
loon- en arbeidsvoorwaarden in den ruim-
sten zin. In de onderneming moet het orga
nisch verband worden doorgetrokken.
Met nadruk wees de heer Slok er op, dat
de ongeorganiseerde arbeiders een zeer
ernstig gevaar vormen voor de verwerke
lijking van de gedachte van bedrijfsorgani
satie. -
De nog steeds heerschende verkeerde
geest 'onder werkgevers en -nemers moet
omgezet worden.
We hebben ons te verzetten tegen het
streven om de bedrijfsorganisatie te maken
tot een verlengstuk van den Staat! Het
staatsabsolutisme is ook dictatuur en de
bedrijfsorganisatie bedoelt juist de tegen
stelling van de dictatuur te zijn.
Spr. besloot zijn inspireerende rede met
de woorden: Wij staan met ons streven naar
goede bedrijfsorganisatie voor een moeilijke
taak, maar wij kunnen in Gods kracht
slagen.
Een levendige discussie volgde.
CHR. MANDOLINEVER. „ARS ET
LABOR".
De Chr. Mandolinever. „Ars et Labor"
o.l.v. den heer W. v. Iterson geeft mor
genavond een uitvoering in den foyer van
de Stadsgehoorzaal.
Na de pauze zal worden opgevoerd een
klucht in 2 bedrijven door Jac. Bess,
„Een raar stelletje menschen".
De C.V. Tieleman en Dros
70 jaar
Feestavond in de Stadsgehoorzaal
De C. V. Tieleman en Dros herdenkt op
8 Mei a.s. haar 70-jarig bestaan. Ter gele
genheid hiervan wordt op Vrijdag 25 April
in de Stadsgehoorzaal een feestavond
georganiseerd. De Harmondekapel „T. en
D." zal o.m. musiceeren, terwijl een caba
retprogramma zal worden verzorgd door
Gerhof's gezelschap.
Distributievaria
Morgen zijn in „De Burcht" aan
de
beurt voor het afhalen van levensmidde
lenkaarten de hoofdstamkaartnummers
6850181000; voor schoenenbonnen aan
de Steenschuur de letters E, F, G, H, I
en J.
WANDELSPORTVER. „ONTWIKKE
LING EN ONTSPANNING".
De Wandelsportver. O. en O. heeft Za
terdagmiddag deelgenomen aan de 25 kin
tocht, uitgeschreven door Kring Delft.
Alle deelnemers (750) volbrachten dezen
tocht en ontvingen een wandelaar op
voetstuk.
Nagekomen uitslag:
WANDELVEREENIGING
„P. A. v. d. WERFF".
Bovengenoemde vereeniging wandelde
Zaterdag weer in Delft. Het parcours,
hetwelk 35 km bedroeg en door de
mooie omgeving van Delft liep, werd
door alle leden volbracht.
Het plaatselijk Niwin-comité verzoekt
ons mede te deelen, dat de trekkingslijst
der gehouden verloting op verschillende
adressen, o.a. op het bureau van ons blad,
ter inzage aanwezig zijn.
REIZENDE ONDERWIJS-
EXPOSITIE
Onze stad heeft een tentoonstellings
primeur, nl. een reizende onderwij s-
expositie op het gebied van de kunst
geschiedenis. Zij betreft de vroeg-mid-
deleeuwsche kunst en cultuur, is in de
Lakenhal ingericht vanwege het mi
nisterie van O., K. en W., bestemd voor
de rijpere jeugd doch volwassenen
kunnen er evenzeer van genieten! en
zal speciaal door de leerlingen der mid
delbare scholen, onder het geleide van
deskundige docenten, bezocht worden.
Dat de Sleutelstad de primeur heeft,
is te danken aan het feit, dat de adviseur
der Musea, de heer Lunsingh Scheur
leer, anderhalf jaar als waarnemend di
recteur der Lakenhal optrad, ter vervan
ging van den directeur, den heer Pe-
linck, die evenwel thans, na zijn lang
durige ziekte, bij de opening Zaterdag
middag gelukkig allen weer welkom
mocht heeten, in het bijzonder den wet
houder van Onderwijs, den heer J. C.
van Schaik, die het openingswoord sprak.
Nadat de heer Pelinck den heer Lun
singh Scheurleer dank had gebracht voor
de wijze, waarop hij hem een tijdlang
verving, zeide de laatste, dat hem na
mens de Regeering indertijd speciaal
verzocht was zijn aandacht te schenken
aan het vraagstuk „Museum en school",
nl. hoe deze elementen bij elkaar zouden
zijn te brengen. Een van de middelen
hiertoe is deze tentoonstelling. Tijdens
zijn bezoek aan Amerika was spr. als
merkwaardigheid opgevallen, dat in de
Ver. Staten juist de jeugd der lagere
scholen naar de musea gebracht wordt.
Hier is 't omgekeerde het geval, omdat
de jongeren daartoe nog niet voldoende
rijp geacht worden. Deze expositie is
door spr. ingericht met behulp van re
producties (veelal uit eigen bezit), af
gietsels en origineelen, in samenwerking
met den heer Leeuwerik, die er teeke-
ningen voor vervaardigde en toont, hoe
onze voorvaderen in Europa leefden van
de volksverhuizing af tot ongeveer 1150
toe-
Spr. dankte den heer Pelinck, die hem
zoo lang den scepter liet zwaaien in „De
Lakenhal" en de assistente mej- Van
Hasselt.
GESLAAGDE FEESTAVOND
IN STADSGEHOORZAAL
De Hengelaarsbond voor Leiden en
Omstreken vierde Zaterdag in de boven
zaal van „De Harmonie" het zilveren ju
bileum. Een druk bezochte receptie vond
plaats, waarbij tal van afgevaardigden van
hengelaarsvereenigingen hun gelukwen-
schen kwamen aanbieden. De heer T. W
Janse-Kok, voorzitter van den Centralen
Ned. Hengelaarsbond was de eerste spre
ker, die den bond met het 25-jarig bestaan
complimenteerde. Spr hoopte, dat de
vriendelijke verhouding en goede samen
werking in de toekomst mogen blijven.
Door enkele aanwezigen werden hierna
geschenken aangeboden. Voor de receptie
was in intiemen kring door den voorzit
ter der feestcommissie, den heer T. van
Corden. den heer C. Hendriks, die onaf
gebroken 25 jaar voorzitter was geweest,
een herinneringsbord overhandigd. Ook
werd de heer Storms, die 25 jaar lid was,
gehuldigd.
De dag werd met een grooten feest
avond in de Stadsgehoorzaal besloten.
Nadat onder hartelijke bewoordingen
aan elf bestuursleden, die ook 25 jaar lid
waren, de zilveren draagpenning was
aangeboden, gaf hij het woord aan het
cabaretgezelschap Herman Tholen, dat de
revue „Knaleffecten" opvoerde, waar
mede de spelers veel succes oogstten.
Met voldoening kan de feestcommissie
op dezen geslaagden feestdag terugzien.
HAAGSCHE RECHTBANK.
De granietwerker G. H., thans gedeti
neerd, had in den nacht van 22 Aug. in
braak gepleegd in een perceel aan de
Vosselaan te Leiden, waar tabaksartike
len werden geroofd. Waar verdachte een
weinig gunstige reputatie geniet, vorder
de de Officer thans tegen hem twee jaar
gevangenisstraf met aftrek van preven
tief.
Vervolgens wees wethouder Van Schaik
er op,' dat de kunstkennis van den ge
middelden mensch niet bijzonder groot
is. Vroeger trof men bij hem tenminste
nog een bepaald „stijl"gevoel aan, thans
twijfelt men daaraan. Ten einde het
„stijllooze" van tegenwoordig te bestrij
den, is hét onderwijs in de kunstgeschie
denis zéér noodig. Doch daartoe zal 't
oog moeten „zien" tijdens de kunst-
geschiedenislessen en is het ook goed
een tentoonstelling als deze te bezichti
gen. De bedoeling is, dat de expositie
ook naar kleine plaatsen en dorpen zal
gaan.
Ten slotte bezichtigden de aanwezigen
deze ongetwijfeld interessante tentoon
stelling, welke met deskundigheid en
smaak is ingericht. Het zou te ver voe
ren alle voorwerpen, in afbeelding dan
wel oorspronkelijk, w o. waardevolle en
zeldzame, te bespreken. Een bezoek zal
verhelderend en kunstbevorderend wer-
kn. Hier herleeft tot in finesses een tijd
perk, waarvan men in het algemeen te
weinig weet. Mogen velen deze zorgvul
dig uitgekozen verzameling, waarvoor
den heer Scheurleer hulde toekomt, be
zichtigen.
Nogmaals, niet alleen de schooljeugd,
maar waarom ook niet de ouderen?
Kunst en Letteren
VORSTENSCHOOL.
Litteris Sacrum.
Zaterdagavond gaf Litteris de eerste
voorstelling van Multatuli's „Vorsten
school." De opvoering van dit stuk heeft
een paar vragen bij ons doen opkomen.
Is de beteekenis van Multatuli voor de
Letterkunde zoo groot, dat wen nu 60 jaar
na zijn dood, dit stuk moeten opvoeren
om hem hiermede te herdenken? En een
tweede vraag: Zijn de beteekenis en de
waarde van dit stuk zoo groot, dat het nu
nog voor het voetlicht gebracht moet
worden? Wij voor ons zijn geneigd om
beide vragen ontkennend te beantwoor
den. Doch hoe dit ook zij, in het kader
van de Multatuli-herdenking heeft Litte
ris dit stuk gebracht. Multatuli zelf heeft
van dit tooneelstuk gezegd, dat het niet
geschreven was met de bedoeling sociale
toestanden in Nederland te hekelen. Hij
geeft als ondertitel: Vluchtige Schets van.
een paar verschillende wijzen, waarop
hooggeplaatste personen hun roeping
zouden kunnen opvatten.
Voor die hooggeplaatste personen,
waarbij Multatuli r.iet alleen denkt aan
koningen, maar ook aan ministers en aan
allen, die het volk leiding hebben te ge
ven, geldt: 't Ordinaire is misdaad, ge
woonheid is een giftig woekerkruid, dat
zelf geen vruchten draagt; gewoonheid is
verdienste's vijandin. Al is het nu waar,
dat er in Vorstenschool zeker gedachten
zijn neergelegd, die voor nu en altijd zul
len blijven gelden, daarom is het stuk als
tooneelstuk nog niet klassiek en behoeft
het ook als tooneelstuk nog geen blijvende
beteekenis te hebben; al speelt men het
dan na zooveel jaren nog eens. Dat zou
men ook kunnen doen bij gebrek aan
goede andere tooneelstukken.
De lange monologen en dialogen pak
ken niet meer. Dat is niet de schuld van
de spelers, maar van het stuk; en dit be
wijst, dat Multatuli geen Vondel is. De
intrige, die er door Multatuli ingelegd is,
is moeilijk te doorzien en lastig te be
grijpen, wanneer men het stuk niet eerst
heeft gelezen.
Liïteris heeft over het algemeen een
goede opvoering gegeven. We vinden het
spel wat te zenuwachtig en onrustig, b.v.
koningin Louise (mevr. Co Hageman-Ver
hagen) in het eerste bedrijf en het feest
in het tweede bedrijf was ook wat te ge
chargeerd, waardoor het spel onnatuurlijk
dreigt te worden. Ook Han de Wilde, die
de dankbare rol van v. Schukenscheuer
Schiefschalheim goed speelde, moet zich
toch hoeden voor overdrijving. De beste
speelster vonden wij mevr. Hasselbach-
Gaykema, die de buitengewoon moeilijke
rol van koningin-moeder voor haar reke
ning had en er een gave vertolking van
gaf. De rol van Koningin Louise was bij
mevr. Hageman in goede handen. De heer
Dros speelde de rol van koning George
op de hem eigen wijze. Een heel goeden
Puf kregen we te zien van den heer Wisse.
Mejuffrouw Anm-Kjersti de Buck was een
lieftallige Hanna, helaas was ze slecht te
verstaan.
Aan mevrouw Hageman werden bloe
men aangeboden, die zeker verdiend wa
ren.
Voor den aanvang herdacht de heer
Hageman den heer Jan Mazurel, eere-lid
van Litteris, die onlangs is overleden. Het
publiek wist niet beter te doen, dan te.
applaudisseeren. Het is wel droevig.
De volgende voorstellingen worden ge
geven op 2324—2526 April om half
acht
Prof. Goedhuis bij zijn ambts
aanvaarding aail de R.U.
Met een rede over „Idee en belang in
de Internat. Luchtvaart" heeft prof. mr
D. Goedhuis zijn ambt als buitengewoon
hoogleeraar in het luchtrecht aan de R.U.
te Leiden aanvaard.
Prof. Goedhuis memoreerde de reactie
op de a toombom, volgens welke de eend ge
oplossing van het wereldprobleem thans
duidelijk gelegen is in het prijsgeven van
een deel der nationale souivereiniteit.
Vreemd in tegenstelling daarmee lijkt de
aanvaarding door vertegenwoordigers
van 53 landen op de luchtvaartconferen
tie te Chicago in December 1944 van'een
artikel waarin deze staten erkenden, dat
elke staat de „volledige en uitsluitende"
souveredndteit over het gebied boven zijn
territoir bezit.
Op het gebied van het recht in de in
ternationale luchtvaart valt een gestadi
ge teruggang te constateeren in den in
vloed van dje rechtsgedachten op de
luchtvaartverhoudingen. Historisch valt
deze ontwikkeling in drie tijdperken te
verdeelen, n.l. van 19001910, van 1919
1939 en van 1939 tot heden.
In de eerste periode was het internatio
nale luchtverkeer nog geen werkelijkheid
geworden en het tweede tijdperk zag
conflicten ontstaan.
Op de luchtvaartconferentie van Parijs
in 1929 werd de vraag behandeld, of al
dan niet toestemming van de bptrokken
landen noodig was voor het openen van
een dienst op het buitenland, bleken
slechts Nederland, Engeland, de Ver. Sta.
ten en Zweden het vrijheidsbeginsel voor
te staan.
In Europa werd een rechtvaardig
systeem van luchtlijnen samengesteld,
terwij'l de verhouding tusschen de maat
schappijen merkwaardig goed kon wor
den genoemd. Gedurende de oorlogsjaren,
de langste tijd van de derde periode,
werden de belanghebbenden tot de meest
uiteenloopende denkbeelden over den
toekomstigen status geïnspireerd. In die
sterk gedifferentieerde sfeer kwamen in
November 1944, 53 landen in Chicago bij
een om deze materie te bespreken. De
verwachtingen waren hoog gespannen,
doch er was geen rekening gehouden met
de omstandigheid, dat de conferentie
plaats vond op een moment, waarop nog
volkomen onzekerheid bestond over het
toekomstige karakter der aig. internat,
verhoudingen. Zoo werd gjeen der voor
stellen aanvaard.
In Montreal, in Mei 1946 op een verga
dering van de Provisional International
Civil Aviation Organisation, bleek echter
dat Engeland was teruggekeerd naar het
idee van vrijheid van de lucht, terwijl
Amerika juist zwenkte naar de restric
tieve politiek.
In Juli 1946 zegde Amerika voorts
plotseling de in Chicago getroffen rege
lingen op.
Onder deze omstandigheden zullen
thans over eendge maandlen wederom
vijftig landen voor de taak staan, alge
meen aanvaardbare regalen te ontwerpen
en het is niet mogelijk voorspellingen te
dioen of er ditmaal in zal worden ge
slaagd een multilateraal verdrag te ont
werpen, dat zoowel voldoet aan den eisch
van een stimuleering van de luchtvaart,
als aan den eisch van het scheppen van
vertrouwen, dat d,e specifieke staatsbe
langen zullen worden gerespecteerd.
Tot slot wendde spr. zich op de ge
bruikelijke wijze tot de aanwezigen,
waaronder zich behalve leden van d£
universitaire gemeenschap ook vele be
langstellenden uit luchtvaartkringen be
vonden.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Antonius Q. J., z. van C. J.
v. d. Meer en C. Pauw; Gertrudis M. J„
d. van J. H. van Hartevelt en H. M. P. van
der Vlugt; Francina E. M., d. van A. Wit-
teman en H. E. Vinkestein; Martijntje, d.
van J Vonk en P. van der Hoeven; Cla-
zina, d. van M Colpa en C. Ribot;
Abraham, z van J. Kuyvenhoven en S.
H. W. Pardon.
OVERLEDEN: G. A. J. van der Voorn,
3 w.; A. C. van der Knijff, 2 d.
