KOERIER
JONGSTE BEDIENDE
België gaat z'n politieke gevangenen eeren
De aardappel veroverde Europa
HUISHOUDSTER
FLINKE
PLAATS EEN
'T IS DE MANIER
NIEUWE LEEDSCHE COURANT
DONDERDAG, 10 APRIL 1913
HOE LANGER MEN ZAT, HOE
MEER MEN KRIJGT
In het Belgische Staatsblad verscheen een
wet, waarbij het statuut der poliieke ge
vangenen en hun rechthebbenden wordt ge
regeld, zoo lezen we in het Antwerpsche
dagblad „Het Laatste Nieuws"
Voor het huidig statuut komen in aanmer
king de personen die, buiten de krijgsge
vangenen, gedurende den oorlog 19401945
werden gevangen gezet of geïnterneerd, door
toedoen van den vijand of van personen, die
zijn politiek dienden, voor zoover zij aan een
der drie volgend* voorwaarden beantwoor
den:
Een opsluiting van minstens dertig achter
eenvolgende dagen ondergaan hebben; eet
voorwerp geweest zijn van zware mishande
lingen; ter dood werden veroordeeld of ge
bracht door den vijand.
Hetzelfde geldt voor de Krijgsgevangenen,
die aan de bovenvermelde voorwaarden vol
doen. maar slechts voor de periode van ge
vangenzetting of intemeering, die elders dan
tn een krijsgevangenkamp geschiedde.
Als politieke gevangenen worden be
schouwd de personen, die door den vijand
of zijn agenten ter dood gebracht werden,
onafhankelijk van iedere aanhouding of op
sluiting gedurende de bezetting van 's lands
grondgebied Personen die terechtgesteld of
ter dood gebracht werden door den vijand,
gedurende krijgsverrichtingen maken geen
deel uit van deze reeks.
Recht op den titel van politiek gevan
gene hebben:
De Belgen, wiei aanhouding het recht-
streeksch gevolg is geweest van een vader-
landsche en onbaatzuchtige bedrijvigheid; de
Belgen, wier aanhouding te wijten is aan hun
politieke of wijsgeerige meening en degenen,
die door den vijand als gijzelaars werden
aangeduid; de Belgen, die, zonder aan een
der vorige voorwaarden te voldoen, in den
loop van hun gevangen zitting werkelijk ble
ken bezield te zijn door een geest van ver
zet tegen den vijand.
Het bewijs van de hierboven vermelde
feiten, kan met alle rechtsmiddelen geleverd
worden.
De personen, die in Duitschland werden
aangehouden, moeten het bewijs leveren, dat
zij aangehouden werden om reden van een
onbaatzuchtige bedrijvigheid, gericht tegen
den vijand.
De politieke gevangenen nebben recht op
het „Kruis van den Politieken Gevangene".
Op het lint van dit kruis, worden zooveel
sterren aangebracht als er semestrieele ter-
mijnen van gevangenzetting of intemeering
bestaan.
De rechthebbenden, die een gevangenschap
van minstens drie maanden ondergaan heb
ben, ontvangen voor iedere volledige maand
gevangenschap, een buitengewone vergoeding
van 1.500 frank, onder voorwaarden, die in
de wet nader worden bepaald.
Er zal him een herstellingspensioen toege
wezen worden, volgens de regelen door de wet
op de herstellingspensioenen bepaald.
De rechthebbenden op deze wet, die een
hechtenis hebben ondergaan van ten minste
zes maanden, hebben recht op een bijkomen
de vergoeding ten laste van den Staat.
Deze vergoeding, die jaarlijks 3.000 fr. be
draagt, voor lederen termijn van zes maan
den gevangenschap, is per vierde driemaan
delijks uitkeerbaar aan den belanghebbende
gedurende vier jaar.
De aanvragen voor deze bijkomende ver
goeding moeten binnen de zes maanden in
gediend worden.
De geneeskundige, püarmaceutische, hospi
taal- ai prothesezorgen, vereischt door de
ziekten, aandoeningen of physieke schaden,
opgeloopen tijdens hun hechtenis of voort
spruitend uit haar gevolgen, vallen ten laste
van den Staat, indien de invaliditeit 50 pet
bedraagt. Bedraagt ze minder dan 50 pet dan
wordt de staatstusschenkomst bij ministerrieel
besluit vastgesteld.
Andere voordeelen zooals voorrang bij het
huren van huizen, bijdragen verschuldigd
voor sociale verzekering, beroepsonderwijs,
onderwijs op staatskosten op korting op de
spoorwegen, zijn door de wet voorzien.
De rechthebbenden van de overleden poli
tieke gevangenen, genieten de buitengewone
vergoeding in de plaats van hun rechtsvoor-
ganger. Die vergoeding wordt hun uitgekeerd
tot op den dag van het overlijden van hun
rechtsvoorganger of tot op den dag van zijn
vermoedelijk overlijden.
Als rechthebbenden worden beschouwd de
personen aan wie, krachtens de wet op de
herstellingspensioenen, deze hoedanigheid
wordt toegewezen.
De eervolle onderscheidingen aan de over
leden politieke gevangenen toegekend, mogen
mits toegeving van een onderscheidingsteek en
door hun weduwe of, bij onstentenis door
hun moeder of bij onstentenis van hun moe
der, door hun vader gedragen worden.
De door deze wet voorziene aannemings-
commissiën, hebben het recht de niet ge
huwde vrouwen en de niet erkende kinderen
gelijk te stellen met de rechthebbenden van
een politiek gevangene.
De gevangenen, die niet m net lanh moch
ten teruggekeerd zijn op het oogenblik van
het in werking treden van deze wet, en van
wie men niet weet of ze dood of levend zjjn,
worden als overleden beschouwd op 8 Mei
1945.
Bij ministerieel besluit, zullen aannemings-
commissiën worden opgericht, belast met het
onderzoek naar het bestaan van de ver-
eischte voorwaarden, alsmede om den titel
.politiek gevangene" 4 of rechthebbende toe
te kennen.
De aanvragen moeten ingediend worden
onder aangeteekenden omslag, gericht aan
den minister van Wederopbouw, ten laatste
zes maanden na de bekendmaking van deze
wet.
De personen, onderworpen aan dit statuut
en hun rechthebbenden, die verlangen de gel
delijke voordeelen te genieten, moeten dit
nauwkeurig vermelden in hun aanvraag.
Carmen Mory, de „zwarte engel van Ra-
vensbrück," die ter dood veroordeeld was,
heeft in een gevangenis te Hamburg zelf
moord gepleegd.
Zij bad haar polsen opengesneden en ls
doodgebloed. Ook dr Treits, een dokter van
hetzelfde kamp, heeft in deze gevangenis
zelfmoord gepleegd en door het innemen van
vergif.
Na haar dood werd bekend, dat de executie
was verdaagd.
DRIE JAAR VOOR AANSLAG OP
MEDEMINNAAR.
De 24-j. Amsterdammer A. L., die als kok
op Schiphol in dienst was, hoorde gisteren
voor de Arr rechtbank te A'daim 3 jaar met
aftrek tege* zich eischen. Verdachte had op
27 Jan. ia een dronken bui, een aantal
schoten op den 26-j. chauffeur K. K. gelost,
die een verhouding had met L's echtgenoote.
HEDEN ALLE FORDBEDRIJVEN
GESLOTEN
Namens de leden van den Raad van Be-
beer en den staf van de Ned. Ford automo
bielen fabriek te A'dam zijn gisteren rouw-
telegrammen gezonden aan de weduwe van
Henry Ford. Heden zullen alle fordbedrijven
i.v m. de begrafenis gesloten zijn.
JEUGDIGE DELINQUENTEN STAAN
TERECHT
Voor het B.G. te Den Haag werd tegen den
19-j. landstormer, P. M. Meyer te Poeldijk,
en den 17-j. S.S.-«r G. L. J. Wildenberg uit
De Lier resp 5 jaar gev. straf met aftrek en
6 jaar idem en levenslange ontzetting uit de
beide kiesrechten geëischt. Beide verdachten
zullen heropgevoed worden in jeugdkampen
SCHACHT THANS VOOR EEN RECHTBANK
VAN DUITSCHERS.
Schacht, die vorig jaar te Neurenburg werd
vrijgesproken, staat thans terecht voor een
Zuiveringshof nabij Stuttgart. Von Papen
komt voor op de lijst van. getuigen a charge.
IN ENKELE REGELS
De A'damsche arts H. Th. de Bruyne
is gisternacht door een auto aangereden en
met een schedel basisfractuur naar het Wil-
helminaziekenkuis gebracht.
Dinsdag zijn door een brand in Oolt-
gensplaat 8 landbouwschuren, 2 woonhuizen,
veel landbouwwerktuigen, 2 koeien, 2 paar
den en een partij hooi en stroo verloren ge
gaan.
De directeur-generaal der P.T.T. is op
18 April aj. verhinderd zijn wekelijksche
spreekuur te kouden.
Tot subst.-griffüer bij den Hoogen Raad
is benoemd mr H. P. A. Aetoterbergh te
Zutphen.
De 79-jarige weduwe K. te Venray ls
bjj het aanmaken van een petroleum-
kacheltje levend verbrand.
De Incassobank te A'dam keert over
1946 een dividend uit van 5 pet.
Benoemd tot inspecteur in algemeen en
dienst der P.T.T. A. J. W. v. Anrooy en
L. J. H. Kersten, beiden te 's-Gravenhage,
Op 15 April zal de automatische tele
fooncentrale te Benningbroek (West-Fries
land) in bedrijf worden gesteld ondet net
nummer K 2299.
Nederland zal meer dan 100 inzendingen
collectief exposeer en op de Brusselsche Jaar
beurs van 26 April13 Mei, terwijl 60 Ned.
firma's en enkele particulieren apart zullen
inzenden.
Te 's-Gravenhage is. op 70-J. leeftijd,
overleden de keer A. P. F. Duynstee, oud-
hoofdinsp. dier PTT en pres.-oomm van <te
N.V. Drukkerij ,JJe Tijd", die heden aldaar
ter aarde werd besteld.
HAAGSCHE RECHTBANK.
Het verkoopen van fietsen moet geschie
den op vergunning, doch A H uit Katwijk
aan den Rijn had daar geen rekening mee
gehouden en verkocht een nieuwe fiets zon
der die papieren. De officier vorderde er
vier weken gevangenisstraf voor. De rech
ter legde f 60 boete of 30 dagen hechtenis
op.
Sinds de aardappel voor het eerst in
Europa in de tuinen der groote villa's
als sierplant werd geplant, zijn een paar
eeuwen verloopen. En in die luttele paar
honderd jaren heeft datzelfde knolgewas
geschiedenis gemaakt, zooals van maar
een enkele andere plant kan worden ge
schreven. De aardappel, die wij nu eten,
is uiteraard veredeld gewas- (Hoe die
veredeling plaats vindt, daarover hebben
we in het nummer van 18 Maart geschre
ven.) Voordien was de aardappel een
in Mexico en andere Zuid-Amerikaan-
sche staten in het wild groeiende plant,
die om zijn aardige bladkroon en zijn
typische bloempjes, als siergewas naar
Europa werd overgebracht en in de ho
ven werd gekweekt- Tot men ontdekte,
dat de knol ook kon worden gegeten en
zelfs een heerlijken smaak had. Wie voor
het eerst de proef heeft genomen en
toen de roem van de aardappel verder
heeft verspreid, is natuurlijk weer niet
bekend. Want een standbeeld zou hij
of zou het een zij geweest zijn?
voor het vinden van het volksvoedsel bij
uitnemendheid, toch zeker hebben ver
diend.
Aanvankelijk verscheen de aardappel
bij zeer uitzonderlijke gelegenheden als
proeve van fijne kookkunst slechts op de
tafel der allerrijksten. Bekend is, dat,
toen Prins Willem IV met zijn gemalin.
Prinses Anna van Engeland, naar Neder
land kwam in 't jaar 1734 en een grooten
gala-maaltijd gaf, de aardappel als
„snufje" op tafel kwam.
Langzamerhand veroverde de aardappel
zoo terrein, maar in het midden van de
18e eeuw werden toch nog slechts bij
hooge uitzondering aardappelen aan den
maaltijd toegevoegd. De pot schafte in
die jaren erwten, boonen, meelkost e.d.
Eerst omstreeks 1780—1790 werd de
aardappel min of meer populair, maar
toch werden in die jaren in de groente
kelders in Amsterdam nog slechts kleine
hoeveelheden te^lijk gekocht. Hoofd
schotel, zooals nu de aardappel ih ge
worden, was de vrucht toen nog aller
minst. De Amsterdammers keken zelfs
nogal vreemd op toen in het begin van
de 19e eeuw in hun stad door een voor
uitstrevend koopman een aardappelkelder
werd geopend, waar uitsluitend deze en
geen andere vruchten en groenten wer
den verkocht.
Maar dan wint de aardappel ook snel
aan populariteit. Steeds meer wordt de
groote, voedzame knol volksvoedsel. Alle
Europeesche landen bevorderen den bouw
van den aardappel en in weinig jaren
heeft de aardappel de erwten, boonen en
granen van de eerste plaats van de tafel
verdrongen. Men heeft de aardappel
„ontdekt". En de lang niet malsche cri-
tiek van eertijds hoe smalend schreef
bv. niet de dichter Bilderdijk over dit
„onkruid" veranderde in 'n waren lof
zang. Hoeveel bijzondere eigenschappen
kon men den aardappel niet toeschrijven
voedzaam, gemakkelijk en snel te be
reiken duurzaam een groote op
brengst per hectare een weinig tijd-
roorende en culture als gevolg daar
van goedkoop. Inderdaad de aardappel
was een volksvoedsel bij uitnemendheid.
De aardappel maakte het mogelijk, dat
de snel groeiende bevolking van West-
Europa het voedsel dichtbij vond. Eer
tijds dun bevolkte en armelijke streken
konden nu een veel talrijker bevolking
een behoorlijk bestaan geven.
Een land als Ierland bv., kwam er door
tot een snellen vooruitgang. De grond
leende er zich uitstekend voor den aard-
apperverbouw en de Iersche keuterboer
geraakte er zelfs door tot een zekeren
welstand. Want niet alleen dat hij op
een kleinen akker voor hem en zijn ge
zin voedsel voor het heele jaar kon te
len, het overschot van den akker diende
om de varkens te mesten, die het buur
land, Engeland, gretig kocht.
En zoo werd het de eenige immers
eenzijdige welvaartsbron die vernietigd
werd, toen een vreeselijke ziekte onder
de aardappelen den oogst in het midden
van de 19e eeuw geheel deed mislukken.
Een verschrikkelijke hongersnood teis
terde het arme land. Tienduizenden stier
ven van honger of aan de gevolgen der
doorgestane ellende, tienduizenden andere
werden tot den bedelstaf gebracht. De
verpachters, Engelsche grootgrondbezit
ters veelal, schroomden als regel niet,
bij verzuim van pachtbetaling, de bezit
tingen van den pachter te doen verkoo
pen. Opstand van de Iersche pachters
was er het gevolg van en zoo legde de
aardappelziekte den grondslag voor de
homerule-beweging onder de Ieren en
den haat van het Iersche volk tegenover
het Engelsche.
Enkele millioenen leren emigreerden
na het vreeselijke rampjaar naar Ame
rika en tal van acties, die vanuit Ame
rika tegen Engeland opgezet werden,
zijn in hun oorsprong te vinden onder
het hevige anti-Engelsche Iersche deel
van het Amerikaansche volk.
Ook in andere deelen van Europa heeft
mislukking van den aardappeloogst vaak
ernstige moeilijkheden gebracht en in
hoe groote mate Nederland van dit
volksvoedsel afhankelijk is, hebben ons
de bezettingsjaren geleerd. Een ernstige
mislukking van den aardappeloogst in
Europa zou een ramp beteekenen en
daarom kan de beteekenis van proefvel
den, als waarover wij in een vorig artikel
schreven, niet hoog genoeg worden aan
geslagen en het werk van onze land
bouwkundigen, die voortdurend strijd
-«leveren tegen de ziekteverwekkende be
lagers van den aardappel, nimmer genoeg
worden gewaardeerd.
Bovendien is de aardappel een niet te
onderschatten deviezenbron, waarover
nog iets in een slotartikeltje.
K. WOUDSTRA.
De Ziekenverpleging
,,'T KLIMOPHUIS" Prins
Hendriklaan 14, A'daim, vr.
enkele MAANDZUSTERS.
Tevens kunnen nog eenige
L eerling=V erpleegsters
geplaatst worden, ter opL
voor diploma A. Soil, te
richten aan het Bestuur.
CEVRAAGD
Leeftijd 50 tot 60 jaar. P.G.
Bij Man alleen-. Brieven aan
C. HAGEMAN, Zijde E64
Hazerswoude.
GEMEENTELIJKE VOLKSCREDIETBANK
gevraagd (Mannel. of Vrouwel.) Leeftijd van 1517 jaar.
Aanmelden: Nieuwste eg 4.
Te koop gevraagd
Flink orgel en prima piano
gevraagd. Cont. bet. Merk,
reg. en prijs 't Hart, Dam
straat 50, Maassluis.
Een z.g.a.n. heerenrijwiel
me* banden. Tevens twee
z.g.a.n. buiten- en binnen
banden. Brieven met prijs
No. 5887 Bureau Blad.
Te koop aangeb.
Een goed onderhouden
mod. kinderwagen (spotprijs)
Waardgrach* 57, Leiden.
Kinderboxen, schuif-
horren, kapstokken, druip
rekken. schalen, borden,
bekers, steelpannen, room-
kloppers, eierkloppers, gards,
zeepkloppers, zeven, aman
delmolens, snijmolens, irriga-
toren, strandschoppen, strand-
emmers, springvormen,
treefjes, broodmanden, stof-
manden, stelkatoen, vergas-
serpit, vaatkwasten, sponzen.
Deko, Mare 86.
Nieuwe japon zonder pun
ten maat 4648, wit met
bruin ruitje, f45, blauwe
suèdeschoenen als nieuw 3/4
hak maat 30 f10. Te bevra
gen tusschen 68 uur bij
Hoogland, Grevenstraart 16
(ingang hek).
Twee armstoelen, v.o. kw.,
met boekenkastje, twee schil
derijen, tezamen f60. Meis-
jessportf iets f 60. Mare-
singel 28.
Huiskamerspiegel f 35,
glazen ganglamp f 15. Hooge
Rijndijk 147. TeL 25682.
Een driewieler kar en een
platte boerenwagen. J. J.
Zwartjes, wagenmaker, Kou
dekerk a/d Rijn. Telef. 81.
Jonge Groenedaler, 5 mnd.,
teef. Te bevr. Meidoorn
straat 51, Leiden.
BJVL, in zeer goeden staat,
opnieuw geverfd en gelakt.
Te bevr. na 6 uur en Zater
dagmiddag. Cronestein 1,
Zoeterwoude.
Pracht luxe salonpathefoon
f35, pracht koffergramofoon
f30, pracht kindergramofoon
f25, allerlei mooie groote en
kleine platen vanaf 75 cent,
radio- en luidsprekerkasten,
onderdeèlen, enz. Jan Vos-
sensteeg 41, Leiden.
Te ruil
Groote uitschuiftafel ruilen
voor ronde salontafel. P.
Zaalberg Jr., Staalwijkstraat
10. Na 6 uur.
Personeel gevr.
Huishoudster. Gevraagd
een nette alleenst. juffr. van
middelb. leeftijd, bij een
netten gepens. heer, voor
goede kost en inwoning, P.G.,
goed humeur. Spoed ge-
we nscht. Br. No. 5836 aan het
Bureau van dit Blad.
Net meisje voür dag of dag
en nacht. A. de Vrind,
Nieuwe Rijn 37.
Dienstmeisje gevr., v.g.g.v.,-
2e meisje aanw. Mevr. Dr.
Braat, Emmalaan 67, Oegst-
geest. Telef. 26328.
Net meisje gevraagd van
812.30 uur. Aan hetzelfde
adres een Godinfornuis te
koop. H. de Wit, Terwee-
weg 48, Oegstgeest.
Gevraagd een aankomend
dagmeisje, P.G. Zich te ver
voegen Rapenburg 71.
Personeel aangeb.
Beschaafde jongedame, 22
jaar, biedt zich aan gedu
rende den zomer op kinderen
te passen. Liefst Noordwijk of
Katwijk. Br. No. 5891 aan het
Bureau van dit Blad.
Rijwielhersteller. Vakman
biedt zich aan. Brieven met
uitvoerige inlichtingen W. F.
de Koning, Lage Rijndijk 111,
Leiden.
Net meisje, 23 j., als ser
veerster. Reeds als zoodanig
werkzaam geweest. Liefst
Noordwijk voor het seizoen.
Br. No. 5892 Bureau Blad.
Te huur gevraagd
Kosthuis met pension in
Leiden of Oègstgeest, door
net persoon. Br. No. 5890
Bureau van dit Blad.
Sergeant zoekt slaap
kamertje voor de week-ends,
zonder kost. Br. No. 5888
Bureau van dit Blad.
Te huur aaneeb.
Net kosthuis aangeboden
met vroe slaapkamer. Br. No.
5889 Bureau van dit Blad.
VAH DE WEOI
Er is in 't geheele land groote
vraag naar Bart-Ex. Wanneer
daardoor Uw winkelier géén
Bart-Ex in voorraad heeft, blijft
er op staan dat U Bart-Ex
krijgt. Hij KAN het U leveren
wanneer U Uw bon bij hem
inlevert.
IN 2 MINUTEN HEERUJK GESCHOREN ZONDE# JNZEEPW
