Waarom niet meer artikelen van den bon af?
We hollen naar 'n nieuwen vorm van dictatuur
Ds de Kluis bezocht onze jongens op Java
't Verklaarde
OOTH^UNQE~)uitzieht
HTEUWE LEIDSCHE COURANT
S
WOENSDAG SS MAART 1MV
ZOU NEKSLAG VOOR ZWAR
TEN HANDEL ZIJN
„Of de distributie nooit afloopt", zucht de
huismoeder, die nu al jaren achtereen weke
lijks haar bonnetjes van de kaart knipt.. „Of
de distributie nooit ten einde loopt", zucht
de kruidenier als hij de avonden vult met
het plakken van bonnen op de daarvoor be
stemde inleveringsvellen. Hoeveel goeds de
distributie ook voor ons volk gedaan heeft
in de achter ons liggende jaren, toch zal
niemand, behalve de talrijke ambtenaren,
met eenigen weemoed den laatsten distribu
tiemaatregel zien opgeheven. In tijden van
schaarschte is het echter de plicht der regee
ring er nauwlettend op toe te zien, dat de
beschikbare goederen zoo redelijk mogelijk
over de geheele bevolking worden verdeeld.
Ook thans leven wij nog in een tijd van
schaarschte en is het voor verscheiden ar
tikelen noodzakelijk een eerlijke verdeeling
te handhaven. Het gevaar dreigt evenwel,
dat de neiging ontstaat te precies te wil
len zijn en daardoor het distributiesysteem
langer te handhaven dan noodzakelijk is.
Reeds zijn er voorbeelden te over, waarin
handel en industrie beweren, dat er artike
len zijn, die gemakkelijk vrij gegeven kun
nen worden, doch het ambtelijk apparaat
verzet er zich tegen. Wij zullen hier even
buiten beschouwing laten wat daar de oor
zaken van zijn.
De distributie hdfeft naast de vele voor-
deelen ook talrijke nadeelen. Ten eerste is
liet verbruik van verscheiden artikelen
grooter zoolang het op den bon is dan wan
neer het wordt vrijgegeven. Zoo was het
jamverbruik. toen er nog een afzonderlijke
bon voor werd aangewezen een veelvoud
van voor den oorlog. Nu kan men zeggen,
er is geen andere boterhambelegging, doch
sinds de jambon aan den suikerbon gekop
peld is. is het jamverbruik tot één achtste
teruggeloopen. Toen de peulvruchten nog
gedistribueerd waren, was de afzet van
groene erwten é.d. aanmerkelijk grooter dan
thans. Toch niet omdat het publiek het niet
betalen kan, want ook als de prijs gelijk
blijft, neemt bij vrije keuze de vraag af.
Een ander bezwaar tegen distributie is de
neiging bij het publiek om voor den bon
beslist de beste (dus de duurste) kwaliteit
te koopen. Voor den schoenenbon heeft men
liefst een paar „Bally"-schoenen, bij den
kruidenier vraagt men het meest naar de
duurste koffie en de gewone huishoud jam
is niet in trek. Dit alles niet omdat men
zoo los aan zijn geld zit, want iedere huis
vrouw heeft in dezen duren tijd groote
moeite om de eindjes bij elkaar te knoo-
pen, zoo zij er al in slaagt
Het staat vast, dat ieder, die wil rooken,
zooveel sigaretten kan bekomen, als zijn
por tem onna ie maar toelaat De zwarte han
del bestaat slechts bij de gratie van de
distributie, Sinds biscuits, havermout, gort,
vermicelli en puddingpoeder van den bon
zijn, is de zwarte handel in deze artikelen
geheel verdwenen, hoewel het publiek niet
alle gewenschte hoeveelheden kan koopen.
De winkelier houdt er een eigen distribu
tiesysteem op na. Iedere husvrouw weet, dat
zij van haar kruidenier zoo nu en dan wat
Gisteren brandde de Staatsmijn
„Hendrik" nog steeds
Er zijn thans 6 lijken geborgen
Gisteren brandde het nog steeds in de
Staatsmijn Hendrik en onder de algemeene
leiding van dr F. Weijffels, insp.-gen. van het
Staatstoezicht op de mijnen, werd het red-
dings- en blusschingswerk voortgezet In
den loop van den dag heeft men nog het
stoffelijk ovsrchot - van een der slachtoffers,
nl den 18-j. J. Janssen uit Brunssum, kun
nen bergen, zoodat thans zes lijken van de 13
slachtoffers naar boven zijn gebracht. Op de
mijn heeft men een chapelle-arden te inge
richt.
Behalve man. Huysmans heeft ook de Com
missaris der Koningin in Limburg, mr dr F.
J. M. A. H. Houben, gisteren zich op de
plaats van de ramp op de .hoogte gestéld
van het blusschingswerk.
In de mijnstreek en ook elders in het land
is groote ongerustheid ontstaan over het wer
ken in de andere gedeelten van de Staats
mijn Hendrik, doch ir Wijffels gaf de ver
zekering dat deze werkplaatsen volkomen
veilig zijn.
biscuits krijgï, havermout, griesmeel enz.
kan zij doorgaans voldoende koopen. De
zwarte Pieten zullen voor deze artikelen
geen cent meer aan haar verdienen.
Volgens officieele verklaringen is er op
het oogenblik voldoende melk om de distri
butie op te kunnen heffen. Gevreesd wordt
nog voor moeilijkheden en de noodzaak
van een wederinvoering van de distributie.
De jamfabrieken weten geen raad met haar
product, doch trit vrees voor knoeierijen
wordt de distributie gehandhaafd. Door de
vrees moet een distributie-apparaat in
stand worden gehouden, hetgeen enorme
kosten met zich brengt, welker gevolgen
de huisvrouw direct of indirect op haar
huishoudboekje voelt drukken. De overheid
wil in haar vrees het distributiesysteem te
geperfectionneerd maken, maar Nederland
is straatarm uit den oorlog gekomen, dus
hebben wij het geld niet om het in perfec
tie te doen.
E>E VEHJLOIEN ZÓtöfcT.
NEDECLAWD:. IK HOOP DAT IE IN COEOG NANOEN VALT f
'T INDIE-BELEID IS ER EEN
VOORBEELD VAN
De rede, waarmede de heer Schouten gis
teren in de Tweede Kamer het debat over
de regeermgsyerklaning heeft geopend, doet
zien hoezeer de Indische crisis bezig is een
constitutioneel crisis te worden, zoo schrijft
„Trouw".
Het regeering9beleid is er op gericht, de
Kamer opzij te zetten en, ongeacht de mee-
ning der Kamer, den wil van de regeering
door te drijven.
We hebben in de Indische kwestie nu al
twee jaren lang met zulk eigenmachtig gedoe
te maken gehad. Telkens waren er zooge
naamde verontschuldigingen, de groote af
stand, de noodzaak van snel handelen enz.
De heer Schouten heeft met meedoogen-
looze zakelijkheid door uitvoerige citaten in
VOL LOF OVER DE GEESTE
LIJKE VERZORGING
Ds A. T. W. de Kluis, die onlangs uit Ne
derland op Java arriveerde, heeft dezer da
gen een bezoek gebraéht aan de militairen
der Koninklijke Landmacht te Semarang.
Met hen trok h(j op, leidde een kerkdienst in
Tijdens een bezoek aan Semarang legde de
legerpredikant ds. A. T. W. de Kluis een
krans bij het gedenkteeken voor
gevallenen aldaar.
de Koepelkerk, bezooht hospitalen, en vond
daarnaast nog tijd, om met eik van hen, die
daartoe den wensch te kennen had gegeven,
een gesprek onider vier oogen te voeren.
Onnoodig te zeggen, dat de jongens het be
zoek van ds De Kluis, die zooals bekend
tijdens, de bezetting vrijwillig in krijgsgevan
genschap ging om de geestelijke verzorging
der geïnterneerden te behartigen, zeer op
prijs stelden.
Het deed ons een genoegen van hem te ver
nemen, dat hij zeer optimistisch gestemd was
over het godsdienstig leven der militairen; de
geestelijke verzorging in het leger wordt op
het oogenblik beschouwd als een dienst, die
volwaardig meetelt.
Ds De Kluis heeft ook een oogenblik te
midden der gevallenen willen vertoeven; hij
legde dezer dagen een krans bij het monu
ment op het Eerekerkhof te Semarang.
Thans verblijft ds De Kluis te Soerabaja,
waar hij zijn prachtige werk met enthousias
me voortzet.
FIRMANAAM NIET MEER OP HOUTEN
ARTIKELEN VERPLICHT
De fabrikant van houten huishoudelijke ar
tikelen mag naast den gebruiksprijs in plaats
van den firmanaam ook een door het dir.-
gen. van de prijzen vastgesteld oodeteeken
op zijn artikelen aanbrengen. De plicht tot
na a msaan duiding van den importeur is ver
vallen,- De kleinhandelaar moet nu den ver
brui kerspr ijs op geïmporteerde artikelen ver
melden.
NEDERLAND LEENT FRANKRIJK
ZAAIT AR WE
Nederland heeft dez>e maand 4000 ton zaai-
tarwe aan Frankrijk geleend onder garantie,
dat de internationale noodvoedselraad. deze
Jeening in April zal aflossen.
de Kamer aangetoond, dat de regeering in
zake Lirnggadjati overstag gegaan is. De re
geering deed een za^, die zij plechtig be
loofd had, niet te zullen doen; een zaak, die
in strijd is met haar eigen politiek en i*et
haar belofte aan de Kamer.
Zij deed dat zonder de Kamer er ln te
kennen, hoewel zij van te voren erkend had,
zulk een wijziging in haar politiek niet te
kunnen en te mogen aanbrengen, zonder
daarover opnieuw met de Kanier in overleg
te treden.
Van alle overrompelingen van het parle
ment door de regeering. waarvan de achter
ons liggende jaren getuige zijn geweest, is
dit de belangrijkste.
De regeering voerde de ontbinding van het
Koninkrijk der Nederlanden door, terwijl zij
de Kamer lam sloeg.
ft
Dat is de constitutioneele crisis, waarin wij
verkeeren.
Als dit nu maar kan, als de Kamer hierin
de regeering geen stroobreed. in den weg
legt, dan is alles mogelijk. t
Dan ds er aan de dictatuur, aan de ontbin
ding der constitutie geen einde. De conse
quenties zijn onoverzienbaar.
Dit alles beteekent de meest zwarte reactie.
De politieke vrijheid, het recht van het Ne-
derlandsche volk om in eigen zaak mee te
spreken, wordt door^ de regeering vernietigd.
De regententijd keert terug.
De regententijd, d.w.z. de despotle der
decadentie.
Daar staan wij thans weer voor.
Het volk moet zwijgen. De Kamer moet
zwijgen. En de regeening, onbekwaam om te
regeeren, matigt zich de souvereine macht
aan om brokken te maken.
'Wij^moeten ons niets diets maken. Als dit
zoo doorgaat, als de Kamer hier geen eind
aan maakt, duurt het geen jaren of wij heb
ben het bewind terug, dat de wereld in den
bloedigen oorlog van 1940 heeft gestort.
Wij koersen in de richting var een nieu
wen vdrm van nationaal-socialistische dicta
tuur.
Een bewind, gelijk wij nu hebben, is der
mate negatief en destructief, dat het niet
duurzaam bestaan kan. En indien zulk een
bewind door de Kamer wordt getolereerd,
compromitteert zij tevens de democratie.
Dan ko-mt onvermijdelijk de tegenhanger
der democratie weer aan bod.
De bovendrijvende partijen mogen beden
ken wat er hier op het spel staat.
CAÓICLUB „PRINSES MARIJKE" TE
APELDOORN GEOPEND
Gisteren werd te Apeldoorn de nieuwe
mihtaire Cadi-club geopend onder den naam
„Prinses Marijke". Een 35-tal militairen uit
het Ajpeküoornsdhe garnizoen haalden daartoe
gisterochtend in estafette de toestemming van
Prins Bemhard in diens hoofdkwartier te
Hilversum. De Kon. Mil. Kapel, o.l.v. Ie luit.
Rocus van IJperen zorgde voor de muzikale
afwisseling van het féeet.
Er zijn van die begrippen, die de verbeel
ding der massa in werking brengen. Eén
dier begrippen heeft .geheime diplomatie"*. De
burger wordt kiezer en kan invloed uitoefe
nen op de samenstelling van het parlement,
de structuur der regeering. Maar verder
brengt hij het niet. Tusschen de politieke
resultante der kiezersmassa en de geheime
diplomatie ligt een „niemandsland". Een re
geering draagt een speciaal etiket democra
tisch" of „conservatief, ..fascistisch", ^socia
listisch", maar achter die regeeringen zijn
altijd nog de groote onbekende krachten werk
zaam, die buiten de te verkennen politieke
realiter om. bindende afspraken en verdragen
bewer rstehigen, di§ de kiem inhouden tot oor
log of vrede. Zoo is het altijd ge wees: zoo is
het thans nog. In den eersten wereldoorlog be
st juden er geheime verdragen, rooals mans
onthuld weidt, waren er ook belangrijke ge
heime afspreken in den wereldoord». d en :.vij
zoo juist achter den rug hebben. Wat is na
weer het geval? Wel, het Amerikaansche m.-
nistene var. buitenlandsche zaken, momenteel
zeer act-ef zijnde, vindt, dat de tijd gckr.men
is de geheime overeenkomsten te publiceeren,
die vervat waren in de protocols van de con
ferenties te Teheran, Jalta en Potsdam. De
Amerikanen, Engelschen en Russen hebben
broederlijk het monster van het nazi-wezen de
koppen afgeslagen en de wereld wist, dat er
toch tusschen de Amerikaansche politieke
wereld visie en die der Sowjets een enormea
afstand lag. Het kan dus zijn waarde en be
teek e nis gehad hebben, dat ,.men" niet op de
hoogte was, vanwat er te Potsdam door Stalin,
Truman en Attlee bekokstoofd werd. In ieder
geval weten we dan wel, dat in het protocol
van Potsdam de aanwijzing voorkwam, hoe de
Duitsche oorlogs- en handelsvloot onder Ame
rika,- Engeland en Rusland verdeeld moest wor
den. De geheime clausules worden nu aan de
vier windstreken der wereld prijsgegeven,
waarom juist nu, is vooralsnog een raadsel,
want aan sensatie is geen behoefte. Er is een
soort van „onthullingsmancm
wedijver zelfs in het publiceeren tusschen
Amerika en Engeland, v*a..
schen onderstaatssecretaris voor buitenland
sche zaken, Mc. Neill, gaat óók de Britsche
regeering de overeenkomsten van Jalta en
Potsdam bekend maken. Men staat in Engel-
sohe kringen eenigszins critisch tegenover het
feit, dat Amerika van deze publicatie-drang
de „primeur" heeft. Het is best mogelijk, dat
door de geheime clausules .van de protocols
van Jalta en Potsdam later misverstanden zijn
ontstaan tusschen Rusland eenerzijds en Ame
rikaEngeland anderzijds en dat de ..geheime
diplomatie', die er aan te pas kwam, geheel
in strijd is met het begrip van de „ware"
democratie. Het is ook best mogelijk, dat het
verstandiger is, dergelijke bindende afspraken
in oorlogstijd, maar liever niet aan de publieke
opinie prijs te geven. Merkwaardig is zeker,
dat te Potsdam overeen werd gekomen, in
ieder geval van het ongelukkige Oostenrijk,
dat ruimschoots zijn aandeel in den wereld
oorlog gehad heeft, geen herstelbetalingen te
eischen. Ten aanzien van de Duitsche vloot,
vernemen wij nu, dat de totale sterkte, met
uitzondering van de onderzeebooten, en van
geallieerdè naties overgenomen schepen, ge
lijkelijk onder de Russen, Engeland en Ame
rika verdeeld zou worden. Een dertigtal duik-
booten zouden voor experimenteele en tech
nische doeleinden worden verdeeld tusschen de
drie „Big Four"-naties. Bijzonderheden be
vatte het protocol van Jalta over de kwestie
der zee-engten der Zwarte Zee; de interna
tionale zone van Tanger; het terugtrekken der
troepen uit Iran en de herziening van de
werkwijze der geallieerde bestuurscommissie in
Bulgarije, %Iongarije en Roemenië. De tekst
van de militaire bepalingen van de confe
rentie te Teheran geeft aan, dat de invasie
in Mei inplaats van Juni zou geschieden, ter
wijl besloten was, dat de militaire staven een
plan zouden formeeren, om den vijand te
misleiden. Het werd voorts als zeer wensche-
lijk geacht, dat Turkije aan den oorlog zou
gaan deelnemen. Voor het geval Bulgarije
den moed gehad zou hebben Turkije aan te
vallen, zou Rusland onmiddellijk bijgespron
gen zijn. De tekst van het protocol van
Jalta onthult ook het een en ander, dat was
afgesproken betreffende de Duitsche herstel
betalingen en Frankrijks deelname aan de
bezetting van Duitschland. Deze onthullingen
zijn in zekeren zin een wegwijzer in den
politieken doolhof, nadat Duitséhland ten val
was gebracht. Men zou er meerdere détails
van moeten vernemen, om het verband te
begrijpen tusschen Teheran, Jalta en Pots
dam en heel de Russische politiek, zooals
zich die ontwikkelde, speciaal ten aanzien
van Bulgarije, Roemenië en Hongarije en
tegen welken overheerschenden invloed de
Amerikanen thans zoo'n bezwaar hebben. Als
men bedenkt, hoe Turkije en de zee-engten
thans de overgroote belangstelling hébben
van Amerika, vraagt men zich af. in hoe
verre men er aanvankelijk niet zelf toe mee
gewerkt heeft, dat Rusland op Turkije een
zekere pressie uitoefende. Immers, volgens
het protocol van Potsdam, waar het over de
Zwarte Zee handelt, wordt bepaald, dat de
drie regeeringert het er over eens zijn, dat de
conventie van Montreux moet worden her
zien, omdat zij niet meer strookt met de
huidige, politieke situatie. Deze kwestie zou
door middel van directe besprekingen tus
schen elk der drie regeeringen, Amerika,
Engeland en Rusland met de Turksche regee
ring moeten worden opgenomen. Deze sen-
sationeele onthullingen betreffende de werk
wijze der „geheimediplomatie' te Teheran,
Jalta en Potsdam, staan voor het oogenblik
in het centrum der politieke belangstelling.
Mejj gaat zich, vooral in Engeland afvrazen,
of er soms nog meer in het geheim afge
sproken" is, en deze critische stemming is
o.a. in het Engelsche Lagerhuis reeds tot
uiting gekomen. Attlee kan er nog last mee
krijgen. En wie weet, wat straks Washing
ton, om de stemming op peil te houden, nyg
meer onthult.
OVER DE ZUID-WILLEMSVAART KOMT
EEN NIEUWE BRUG
Binnenkort wordt begonnen met het bou
wen van een nieuwe brug over de Zuid-
Wi-LIemsvaart te Nedèrweert, hetgeen een
groote verbetering voor het verkeer betee
kent. De nood-Barley-brug zal worden weg
gehaald en tot de nieuwe brug gereed zal
zijn, wordt er een brug met een drijvend
gedeelte geslagen.
