Matthaus Passion, onsterfelijk werk van Bach
Ondeugdelijke bakolie werd „zwart" verkocht
Onder den.rook van de Sleutelstad
NIEUWE LEED SC HE COURANT
VRIJDAG 14 MAART 1947
Stadsnieuws
De heer P. Uiterlinden sprak er
over voor de „Jonge Kerk"
Bij ontstentenis van den heer Leo Mens
heeft de heer P. Uiterlinden, organist van
de Hooglandsche Kerk, gisteravond in de
consistorie van de Pieterskerk voor de
afd. Leiden van de „Jonge Kerk" over
de „Mattheus-Passion" van J. S. Bach
gespreken. Het is uiteraard moeilijk om
dit meesterstuk in kort bestek te behan
delen, doch de referent, die, naast het
voordragen van de inleiding van den
heer Mens, nog eenige opmerkingen
maakte, kelde de verschillende facetten
van dit onsterfelijke muziekwerk zoo
voor de oogen der aanwezigen, dat men
bij het beluisteren van de uitvoeringen
ontwijfelbaar meer aandacht en besef zal
bezitten dan toen men min of meer on
wetend de schoone muziek volgde.
Dat „Mattheus-Passion" is* een hoogte
punt op muzi
kaal gebied. Als
zoodanig moet
zij ook worden
gewaardeerd.
De oorlogsjaren
hebben in be
langrijke mate
bijgedragen tot
de vergrooting
van het inzicht
in en de appre
ciatie voor de
muziek; zij kon
medewerken
om onze weer
baarheid te ver
sterken. Hex be
sef werd leven
dig, dat de
kerkmuziek b.v.
niet mag wor
den beschouwd
als franje of een ornament, doch een in
tegreerend deel is van het geheel.
De muziek spreekt het meest wanneer
men de verschillende details beschouwt.
Wij kunnen zwakke pogingen aanwen
den om den inhoud van de passion te be
naderen, doch het meeste moet de mu
ziek zelf doen, aldus de heer Uiterlin
den, die achtereenvolgens de geschiede
nis van de passion in het algemeen, de
persoonlijkheid en het werk van Bach en
de wijze, waarcp zyn passion dient te
worden beluisterd, belichtte.
Het werk is geboren uit heidensche ge
bruiken. In de geschiedenis der Kerk
leeren we, dat bij de Christenen van
eeuwen geleden de gewoonte optrad om
het lijdensverhaal te reciteeren. In de
Middeleeuwen bestond reeds de zuiver
kerkelijke passion. Het sterk dramatische
karakter, dat men hieraan heeft gege
ven, culmineerde allengs in excessen;
men ging aanschouwelijke voorstellingen
organiseeren, terwijl de realistische
elementen en de humoristische tafereelen
niet ontbraken. Dit nam een dusdanigen
omvang aan, dat dergelijke uitvoeringen
in de kerk werden verboden. In Italië
werden nog erger drama's opgevoerd; de
kerk werd in één machtig décor herscha
pen, de diverse vertolkers, die al of niet
gecostumeerd waren, ontketenden na af
loop zelfs relletjes, doordat het fulmiT^ee-
rende publiek, welks gemoederen danig
in beweging waren gebracht, zich wreek
te op de zich in de nabijheid bevindende
Joden. Later werden de passionen op de
marktterreinen uitgevoerd.
"*»Bach had een diep verantwoordelijk
heidsbesef ten opzichte van de liturgie.
Hij was een der eersten, die brak met de
sleur om gezwollen en goedkoope muziek
te gebruiken! Pit heeft hem veel strijd ge-
J. S. BACH
LEIDSCHE AMATEUR FOTOGRAFEN
VEREENIGING.
De 14-daagsche bijeenkomst der L. A.
F. V., werd ditmaal gewijd .aan de kleu
renfotografie.
Mevr. De JongDouw uit Rotterdam,
vertoonde op het doek een schitterende
collectie kleurendiapositieven van land
schappen uit Friesland, Limburg, Frank
rijk en Zwitserland, gevolgd door vele
fraaie bloemenfoto's, vervaardigd zoowel
bij dag- als 'bij kunstlicht. IVóór de
pauze volgden eenige réclamefoto's van
bijzonder gehalte. Tijdens de pauze liet
mevrouw De Jong een 10-tal, door haar
zelf vervaardigde kleurenvergrootingen
op papier zien, welke voor reclamedoel
einden waren bestemd. Deze vergrootin
gen werden vervaardigd in 3-kleuren-uit-
treksels, welke met behulp van gekleurde
pigmenten op een celluloid-onderlaag
zijn overgedragen. Enkele resultaten wa
ren van verrassende schoonheid.
Na de pauze vertoonde mevr. De Jong
een prachtige serie kleurendia's van kin
deren, thuis, op het strand of verdiept
In het spel.
In zijn dankwoord roemde de voorzit
ter, de heer Groenendijk, de perfecte
techniek, de groote liefde, waarmede door
deze amatrice al deze onderwerpen zijn
bekeken en de groote bescheidenheid,
waarmede spreekster haar prachtige
werk wist voor te dragen.
Tot slot volgde nog de projectie van
een 50-tal Amerikaansche kleurendiapo
sitieven; een uitgelezen collectie, groo-
tendeels bestaande uit „saloon-pictures",
prijswinnaars dus. De heer Van der Mark
gaf uit het Engelsch een toelichtenden
tekst. De heer Holswilder oogstte dank
voor de vlotte bediening van het projec
tie-apparaat.
In het volgend huishoudelijk gedeelte
bleek, dat 3 nieuwe leden toetraden en de
bibliothecaris, de heer Gompelman, we
derom in militairen dienst werd opgeroe
pen. De heer Forma was evenwel bereid
éénmaal per maand in de uitleenbiblio
theek zitting te nemen en wel eiken eer
sten Maandag van iedere maand, van 7
tot 9 uur des avonds.
Tot slot werd het a.s. jubileum en het
houden eener tentoonstelling nogmaals
besproken.
kost; hij was niet geliefd en als geniaal
mensch was hij ook wel eens onaange
naam voor zijn omgeving. Wij moeten
hem geenszins zien als het type van den
vrijen kunstenaar. Zijn componeeren was,
als het uitvoeren van een handwerk en
zijn dienende taak maakte zijn inspiraties
wakker. Indien Bach geen Christen was
geweest, hij zou ook de „Mattheus-Pas
sion" niet hebben kunnen com poneeren.
Zijn werk getuigt van eenvoud, deemoed
en kinderlijk geloof. Al zou de geheele
Europeesche cultuur verloren gaan en
Bach's passion 'zou gespaard blijven, dan
zouden we nog iets onschatbaars bezitten.
Wij moeten de „Mattheus-Passion" be
luisteren met hoofd en hart, want deze
muziek vraagt den vollen mensch. We
moeten trachten het muzikaal gegeven,
vast te houden en op te merken, wat de
componist er mee bedoelt. HeLaanvangs-
koor kan niet nalaten een overweldigen
den indruk op ons te maken, evenals zoo
vele andere passages. Is het de vorm van
het werk, de structuur, of de dierbare
muziek? Wanneer wij het voorrecht heb
ben om ons ontvankelijk te kunnen stel
len voor de taal der tonen, dan zal Bach
ook zijn geheimen aan ons openbaren
en het kan niet anders of zij zullen be
slag op ons leggen en ons ontroeren.
Toen de wereldvermaarde componist
oud en blind zijn taak had opgegeven,
verlangde men in Leipzig geen Bach
meer, totdat honderd jaar na zijn dood
Mendelssohn het werk van den grooten
man aan de vergetelheid ontrukte.
De heer Uiterlinden kreeg gelegenheid
zijn leerrijk referaat muzikaal te om
lijsten en verschillende details te ver
duidelijken.
Met z9n vijven te water
Hedenmorgen zijn in de Wetering te
Oude Wetering een vijftal personen bij
reddingspogingen te water geraakt. De
toedracht van het ongeval, dat gelukkig
nog goed is afgeloopen was, dat als eerste
de heer v. Tol met z'n fiets door het ijs
zakte. Op zijn hulpgeroep kwam de heer
M. Meijer Gzn. aansnellen, die bij zijn
pogingen om v. Tol te redden eveneens
te water ging. De heer Meijer Sr., de
tweede „redder", verdween ook in het
wak, evenals diens tweede zoon. Het vijf
tal werd vol gemaakt door den zoon van
den heer Remmelts, die met z'n roeiboot
assistentie verleende. Het gelukte echter
tenslotte alle vijf drenkelingen op het
droge te brengen. Voor zoover kon
worden nagegaan, waren ze er met een
nat pak en met de schrik afgekomen.
CHRISTELIJKE SCHOLEN HERVATTEN
EVENEENS HET ONDERWIJS
De Ver. van Chr. Onderwijs deelt mede,
dat dé lessen a.s. Maandag worden hervat.
De leerlingen van de school Noordeinde 40
en het V.G.L.O. worden 's morgens om 9 u.
verwacht, terwijl de lesuren op de scholen
vande Pasteurstraat en den Hoogen
Morschweg 's middags om 1.30 u. zullen
aanvangen. De kinderen van de verschillen
de scholen worden in het eigen gebouw ver
wacht.
VIJF MEI-VEREENIGING.
Op Woensdag 19 Maart a.s. zal de Vijf-
Mei-vereeniging haar jaarvergadering
houden in het Federatiehuis, Gerecht 10.
De agenda bevat o.m. jaarverslagen en
een reorganisatievoorstel.
De heer J. Berger, hoofdagent-recher
cheur van Politie, is bevorderd tot briga
dier.
Distributievar ia
Morgen is aan de beurt voor het af
halen van bonkaarten de letter M vanaf
Mu 't/m. einde M. Het kantoor is ge-
opiifi van 8.3011-45 u. en vón 24 u.
Tuchtrechter deelde veel waar
schuwingen uit
Voor den tuchtrechter te Leiden heb
ben weer verschillende personen uit Lei
den en omgeving wegens ernstige over
tredingen der prij9Voorschriften terecht
gestaan.
„U bent een bekende zwarte handelaar,
aldus de reohter tegen P. B., landarbei
der uit Hillegom, die terecht stond, om
dat hij op 15 Dec. '46 te Hillegom 8 liter
bakboteroiie voor f 8.50 per liter en 3
liter voor f 8 per liter had verkocht. Bij
deskundig onderzoek was gebleken, dat
de bakboteroiie, ongezuiverde parafine
van buitengewone slechte kwaliteit was,
pn zeer schadelijk voor de gezondheid.
Op de vraag van den rechter, hoe hij aan
die olie gekomen was, vertelde hij, hoe
hij bij een wedstrijd in Haarlem zekere
L. ontmoet had, die met het oog op Oude
jaar, een mooi handeltje voor hem had
nj. bakolie. B. had toen 15 liter olie
tegen f 5 per liter gekocht, en die weer
voor f 8 en f 8.50 doorverkocht-aan G.
de J., courantenbezorger, die deze olie
weer aan mevr. H. J. S. te Hillegom voor
f 12.50 per liter had verkocht. B. kreeg,
die al eerder voor zwarten handel had
terecht gestaan f 100 boete.
•Daarna moest G. de J. voorkomen, dlie
deze olie aan mevr. H. J. S. voor f 12.50
per liter had verkocht. Daar hij gunstig
bekend staat, en onmiddellijk het te veel
betaalde aan mevr. H. J. S. had terug
gegeven, kreeg hij een boete van f 10.
Mevr. G. A. S. uit Den Haag, die deze
boterolie, door middel van haar zuster
uit Hillegom, had gekocht, om met Oude
jaar er oliebollen mee te bakken, kreeg
f 15 boete, met verbeurdverklaring djer
in beslag genomen olie.
J. C. machinist te Leiden, had een zelf
gebouwd oud radiotoestel, bouw 1938, in
de Courant voor f 250 aangeboden. Hij
had eerst f 300 willen vragen, later had
hij het toch maar voor f 250 aan J. B.
verkocht. Later was B. naar hem toege
komen, dat hij met dit radiotoestel maar
één station kon krijgen, en had f75 scha
devergoeding gevraagd, hetgeen door C.
was geweigerd. Deskundigen van het
bureau K. hadden het radiotoestel ge
taxeerd op f 125.
De tuchtrechter merkte o.m. op, dat
een nieuw radiotoestel f 150 kost, en
veroordeelde hem tot f 150 boete, met
terugbetaling wat hij te veel had ont
vangen.
J. J. bloemenverkooper uit Voorhout,
had van een lid van het personeel van
Philips te Eind/hoven, een radiotoestel
„Filetta" voor f 240 gekocht, en diit weer
verkocht aan P. J. R. te Noordwijk voor
f 275. U moet u met dezen handel niet
inlaten, en u krijgt f 100 boete.
P. J. R. te Noordwijk, die dit radio
toestel voor f 275 had gekocht, werd f 25
boete opgelegd, met verbeurdverklaring
van het in beslag genomen radiotoestel.
H. B. caféhouder te Rijnsburg, had voor
een glaasje „Schilletje" 35 in plaats 27
cent berekend. Daar hij een groot gezin
heeft, kreeg hij f 75 boete.
A. D. garagehouder te Leiden,, had op
15 Oct. '46, voor het aanbrengen van
onderdeelen aan een auto f 295 gerekend.
D. erkende dat deze prijs te hoog was,
maar hij had de onderdeelen zelf „zwart*
moeten koopen, en pas f 100 ontvangen.
De rechter merkte op, dat garagehouders
te Hillegom en Vogelenzang hadden ge
constateerd, dat hij oude onderde-rlen-
veerbouiten had gebruikt. Uitspraak f 200
boete, met de waarschuwing niet zwart
te koopen, en te rekenen.
L. J. D. pensionhouder uit Noordwijk
aan Zee, had 2 kg. kaas voor f 24 £n
1 kg. boter voor f 13 gekocht. De rechter
vond dit niet de goede mander, maar
daar hij geen extra winst gemaakt had,
bleef de boete bij f 50.
J. L. N. uit Oegstgeest, die voor het
aanleggen van een antenne te Warmond
in plaats f 17.50 f 34 had gerekend, moet
f 25 boete betalen, daar hij bereid bleek,
het te veel gerekende, terug te betalen.
C. S. te Leiden, had J. M. en J. G. F.
gram voor 50 cent, en doosjes drop van
15 graan voor 35 cent laten verkoop,en.
J. M. en J. G. F. waren echter aange
houden, waarbij 83 doosjes drop en 4 blik
ken speculaas in beslag werden genomen.
F. werd tot f 40 en M. tot f 50 boete ver
oordeeld. C. S., die verklaarde niets aan
dezen handel te hebben verdiend, kreeg
f 50 boete.
J. R. te Leiden, had klompen voor f 6
en f 7 per paar verkocht, die hij voor
f 4.75 per paar had ingekocht. R. wist
dat de prijs te hoog was, maar hij was
tot dezen verkoop door de boeren
gedwongen; f 50 boete en verbeurdjver-
klaring van 57 paar in beslag genomen
klompen.
J. B. brood en banketbakker te Leiden,
die koek met inlevering van boter en
suiker te duur had verkocht en geen
receptenboek aanwezig had, kreeg f 40
boete.
G. J. S. sigarenmaker te Leiden, stond
terecht, omdat hij 2 kg. tabak voor f 55
per kilo, en pakjes Belg. tabak voor f 3
per pakje verkocht had. Daar het de eer
ste maal was, kreeg hij f 50 boete, met
verbeurdverklaring van 29 in beslag ge
nomen pakjes tabak en de waarschuwing
dat handelaars in zwarte tabak bij her
haling naar Veenhuizen gaan.
V. B. koopman te Leiden,* die gebruikte
meisjesschoenen, die hij van scharrelaars
langs de deur had gekocht, voor f 17.50
p^r paar had verkocht, moet, aangezien
hij al eerder tot f 100 boete wegens
zwarten handel was veroordeeld, nu f 150
boete betalen, met verbeurdverklaring
van 4 paar bruine en 2 paar zwarte
schoenen.
I. J. dé Gr. boekhandelaar te Sassen-
heim, had ziich met koppelverkoop van
papier bezig gehouden, (men moest bij
een bloc papier, een kalander koopen).
De rechter legde verd. f 50 bOete op.
A. v. d. S. en J. H. J. v. d. S. winke
liers en grossiers te Leiden, moesten
terecht staan omdat zij niet hadden voor
komen, dat een verkooper zeefjes ihet
lekbakjes van f 0.65f0.85 te duur had
verkocht. Zij kregen i,eder f 30 boete.
A. v. P. groentehandelaar te Lisse, had
zure haring dm plaats van 10 voor 11 cent
verkocht. Ik moest ook de vracht betalen,
aldus verdachte, maar Ik ben volkomen
schuldig; f 25 boete.
Kunst en Letteren -
't
„IWAN, DE VERSCHRIKKELIJKE"
Wanneer wij de Russische film „Iwan, de
Verschrikkelijke", welke gisteravond voor
C.P.N.-leden in een stampvol Lidotheater
werd vertoond, willen recenseeren, dan
moeten wij in het oog houden, dat wij hier
in Nederland nog betrekkelijk weinig Rus
sische rolprenten hebben gezien en het dus
nogal moeilijk valt een vergelijking met
filmproducten uit andere landen te maken.
Deze film, van een van Ruslands veelzij-
digste regisseurs, Sergei Eisenstein, geeft
een historisch beeld van de regeeringsjaren
van een der eerste Tsaren, Iwan, wiens
bijnaam misschien ten onrechte, de ver
schrikkelijke, werd.
Zeker is het, dat deze vorst uit den veer
tienden eeuw zeer groote organisatorische
talenten bezat, zoodat hij kans zag aan Rus
land het nationaal bewustzijn te geven. De
altijd voortdurende strijd van de Bojaren
wist hij in een goede verstandhouding te
doen veranderen. Dat dit natuurlijk niet al
tijd even vreedzaam ging, is misschien de
oorzaak van zijn bijnaam. Maar ook de
Middeleeuwen in Europa zijn nu niet be
paald .verlicht" geweest, zoodat we over
dat verschrikkelijke niet behoeven te vallen.
Wat de film betreft, die in 1941 werd ver
vaardigd, gedeeltelijk in Moskou en gedeel
telijk in Centraal Azië, dit laatste toen de
studio's werden geëvacueerd, deze doet den
ken aan een tooneelstuk of een zwijgende
rolprent. De handelingen en miipiek der
spelers zijn zoo plastisch, dat een Iteder-
landsche vertaling van -het Russisch bijna
niet noodig is. De regisseur, die behalve
het schrijven van een scenario, het ont
werpen van de prachtige costuums, het
bouwen van de indrukwekkende decors, ook
nog de montage voor zijn rekening nam,
blijkt een meester in het vinden van de
juiste belichtingseffecten, zoo zelfs, dat we
het bijna met een clair-obscur van een Rem
brandt zouden kunnen vergelijken.
Als geheel: Een prachtig filmwerk, waar
in geen Sowjet-propaganda voorkwam en
dat met groote aandacht werd gevolgd.
H. L.
WERKGEVERS IN HET BOEK-
DRUKKERSBEDRIJF.
In een gisteravond in-Hotel „Centraal"
gehouden vergadering van het district
Rijnstreek van de Federatie der Werk
geversorganisaties in het Boekdrukkers-
bedrijf, is een nieuw bestuur gekozen.
Van het oude bestuur werden herkozen
de heeren J. van Brummen en J. Kanis,
beiden te Alphen a. d. Rijn, zoomede de
heeren H. Damman (Bodegraven) en P.
Zuidam (Woerden). In plaats van den
heer C. Haasbeek werd als voorzitter ge
kozen de heer C. A. van Wieringen.
Tot leden van de Districtscommissie
werden gekozen de heeren J. Kanis, Ph.
J. G- Roest en H. C. v. d. Spelt en als lid
van de Leerlingencommissie de heeren
A. Buys en G. van Dam.
De vergadering besloot ook in de Rijn
streek krachtigen steun te verleenen aan
de Oud-papier-actie, waartoe eveneens
particulieren zullen worden opgewekt,
omdat de nog steeds précaire papier
situatie zulks dringend noodzakelijk
maakt.
Op voorstel van het bestuur werd be
sloten tot een excursie naar Van Son's
Inktfabriek te Hilversum, tégen medio
April, waaraan-tevens een bezoek aan de
AVRO-studio zal worden vastgeknoopt.
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Margrietha A J, dr van P
van Leeuwen en M Oudshoorn; Antonia
D J, dr van L Mieremet en J Flanderhijn;
Marion C, dr van H van Weeren en M C
Stouten; Antoon A, zn van P van der.
Me ij en M Selina; Agatha M B, dr van M
van der Heijden en T van Dijk; Jan, zn
van J Kulk en J van Rooijen; Pietertje,
dr van J Heemskerk en G Beij; Jan, zn
van J Star en J C van Leeuwen.
OVERLEDEN: U D Prenger 62 jr.
GEHUWD: F Dekker en J van Kam
penhout; G Verhoogt en M Keijzer; W T
B Werrelmann en C Lek; A P v d Berg
en J G van -Egmond, A de Bolster en C
van den Burgh; J Neuteboom en K E
Melissant; J Noppe en S P v d Linden;
G Pauw en L Botermans; T Verschoor en
M E van Noord; H J Vogelenzang en S
Ramak; J van der Zwart en M KuiVen
hoven.
te Middelburg pakjes specula^ van 85 kozen.
OEGSTGEEST
Donderdagavond kwam in het ge
bouw „Irene' de afd. Oegstgeest van C.H.-
Unie in jaarvergadering bijeen onder lei-
ling van haar voorzitter, den heer L, de
Neef.
In zijn openingswoord relefeerde spr. de
behaalde gunstige resultaten bij de drie
verkiezingen van 1946 en bracht in herinne
ring het aftreden van de beide raadsleden
de heeren Uittenboogaard en Sanders, die
spr. bedankte voor den velen arbeid als
C.H.-raadslid in Oegstgeest verricht.
De secretaris, de heer L. J. Bijl las ver
volgens het jaarverslag over de periode
Mei 1945 tot en met December 1946, waarin
met blijdschap geconstateerd mocht worden
de toename van het aantal leden, dat thans
reeds de 220 heeft overschreden.
Het financieele verslag van den penning
meester, den keer J. v. d. Gevel gaf een
voordeeling saldo aan van f 34.84.
In dit verband merkte de voorzitter op,
dat het algemeen bekend is dat de finan
cieele verplichtingen van de onderscheidene
afdalingen maar matig werden nageko
men, doch dat Oegstgeest hierop een gun
stige uitzondering maakt, daar alle beta
lingen aan hét H.B., de Staten- en Kamer
kring op tijd zijn geschied. Gezien de hoo-
gere lasten van de afdeeling wordt op voor
stel van het bestuur besloteff de lidmaat
schapscontributie te verhoogen van f 1.50 op
f 2.—.
De bestuursverkiezing gaf als resultaat dat
de heeren L. de Neef en J. v. cL Gevel
werden herkozen en in de plaats van den
heer D. Koordes, die zich niet herkiesbaar
stelde, de heer J. F. van Veen werd ge-
Bij de beantwoording van de schriftelijk
gestelde vragen kwam ter sprake de slechte
toestanden in en het onwaardige vervoer
van de arbeiders naar de D.U.W.-kampen.
Aangezien dit echter geen zaak is van den
gemeenteraad, zal het bestuur een en ander
aan het H.B. doorgeven, met het verzoek
het zoo mogelijk, door een interpellatie in
de Kamer te brengen.
In de rondvraag werden nog eenige
woorden gesproken over het sneeuwruimen
en de verlichting, welke beide niet bepaald
gunstig werden genoemd.
VOORSCHOTEN.
Maandag a.s. is het 50 jaar geleden
c.at hier ter plaatse de zaak werd geopend
van de firma A. Bins Zoon. In 1897
werd door wijlen A. Bins een kleeding-
zaak naar maat begonnen. Een twaalftal
jaren later, in 1909, was het niet alleen
meer de kleeding naar maat, welke de
aandacht had van den heer Bins, doch
wierp hij zich met energie op het geheele
manufacturenvak. De tegenwoordige fir
mant, de heer C. Bins, die reeds van
1911 in de zaak werkzaam is, kan zeker
met voldoening op de afgeloopen periode
terugzien, waarin door een gestadige
groei de zaak op deze hoogte is gekomen.
Van 17 tot en met 22 Maart a.s. wordt
er een jubileum-week gehouden. Op den
eersten jubileum-dag, 17 Maart,* zijn
echter de zaken te Voorschoten en Was-
senaar^gesloten en wordt er des middags
van ^tot 5 u. in de zaak te Voorschoten
een receptie gehouden. Ongetwijfeld zul
len velen van deze gelegenheid gebruik
maken den heer Bins met het 50-jarig
bestaan van zijn zaak geluk te wenschen.
