Radio-Omroepver. nu weer baas in eigen huis
Ned. Joden willen terugkeer naar Palestina
ZWIJGPLICHT
Links in angst
NIEUWE LEEDSCHE COURANT
MAANDAG 24 FEBRUARI 1MV
ZWAKKE PLEK BLIJFT HET
ALG. PROGRAMMA
We lezen in de „Omroepgids", het officieel
orgaan der Ned. Chr. Radio-Vereen.:
„Het nieuwe tijdelijke omroepbestel is in
werking getreden, de Nederlandsche Radio
Unie is haar taak begonnen. Biedt het thans
vigeerende stelsel betere waarborgen voor
slagen dan het vorige?
We achten ook de thans getroffen regeling
niet in alle opzichten juist, maar meenen
toch dat zij, vergeleken bij haar voorgang
ster, belangrijke voordeelen heeft.
Zij is tot stand gekomen na een uitvoerig
radio-debat in de Tweede Kamer. De om
roep in Nederland hangt niet meer uitsluitend
af van de willekeur van een minister, zooals
onder het vorige Kabinet. Weliswaar brengt
ook het nieuwe stelsel geen volledig rechts
herstel, maar het nadert daartoe dichter dan
het beruchte „compromis" deed.
Het gaat uit van vrije, zelfstandige, en on
afhankelijke omroepvereenigingen. Het is niet
zoo, dat de omroepvereenigingen als het ware
worden opgelost in de Nederlandsche Radio
Unie, doch zij leiden een zelfstandig leven en
hebben een zelfstandige taak, de gewichtigste
die er is, n.l. de omroeptaak, d.w.z. dat ieder
der omroeporganisaties eigen programma's
voorbereidt en uitvoert. Dat is verreweg het
belangrijkste van het nieuwe omroepbestel,
dat is de basis waarop de geheele regeling
rust.
Deze vrije, zelfstandige omroeporganisaties
vormen tezamen de Nederlandsche Radio
Unie, in het leven geroepen om daarin samen
te werken op alle gebieden waar dit zonder
priricipieële bezwaren kan.
Samenwerking beteekent altijd zelfbeper
king, beteekent dus ook altijd het brengen
van offers. Zij kan dan ook slechts slagen
indien de wil daartoe bij de partners aan
wezig is. v
Reeds tijdens de bezetting stelden de vier
groote omroepvereenigingen een plan op voor
een Federatie van Omroepvereenigingen, dje
eenzelfde samenwerking beoogde. De Unie
verschilt in weinig van de toen geprojec
teerde Federatie. Met recht mag dan ook
worden aangenomen dat bij „de groote vier"
de wil tot samenwerking bestaat. Doch niet
alleen deze vier vormen de Unie. Ook de
V.PJt.O. maakt er deel van uit, heeft haar
zelfs mede opgericht. En dat terwijl deze
het nieuwe stelsel verfoeit, er heftig tegen
protesteert en zijn hart heeft verpand aan
een „nationalen" omroep. Ware het niet
beter geweest indien de V.P.R.O. de conse
quenties van zijn overtuiging had getrokken,
zooals het I.K.OJt. heeft gedaan? Laten we
hopen dat in de practijk de spanningen welke
theoretisch zijn te verwachten zullen uit
blijven.
De omroepvereenigingen zullen ook ge
meenschappelijke programma's geven. Uitzen
dingen welke voor verantwoordelijkheid van
de gezamenlijke omroeporganisaties komen.
Dat hier moeilijkheden dreigen ontveinzen
wij ons niet. In dit stelsel zijn deze gemeen-
Negen oorlogsgedenkteelcens
in Nederland
Het Werkcomité der Nat. Monumenten-
Commissie voor Oorlogsgedenkteekens heeft
thans aan de Nat. Commissie voorgesteld te
bevorderen de stichting van de navolgende
gedenkteekens
1. Een Nationaal Monument te Amsterdam,
op een nader te bepalen plaats.
2. De eerebegraafplaats te Bloemendaal.
3. Een groep gedenkteekens, te plaatsen bij
de voormalige concentratiekampen Amers
foort, Vught en W-esterbork.
4. Een legermonument op den Grebbeberg.
5. Een Marinemonument te Den Helder of
elders.
6. Een Koopvaardij monument te R'dam.
7 Een monument ter herinnering aan den
strijd op en de herovering van Walcheren
(bij een der landingspunten te Westkapel-
le of Vlissingen).
8. Een monument t(* Eede in Zeeuwsch-
Vlaanderen, waar H. M. de Koningin den
vaderlandschen bodem weer betrad.
9. Een monument te Wageningen, ter her
innering aan de capitulatie van de Dujt-
sohe Weermacht.
De kosten hiervan zijn globaal getaxeerd
op f 2000.000.doch het is de bedoeling om
te trachten een veel hooger bedrag bijeen te
brengen. Het is de bedoeling, dat voor ieder
monument aan een bepaalden Nederlandschen
kunstenaar een opdracht zal worden gegeven.
N
PARTIJ VAN DEN ARBEID EN ->
LINGGADJATI.
Het bestuur van de P. v. d. A. heeft, naar
aanleiding van de verwerping van de ont-
werp-overeenkomst van Linggadjati door de
republikeinen, een verklaring uitgegeven,
waarin wordt aangedrongen op een nadere
bespreking tusschen de beide delegaties.
„De Nederlanders en" de Indonesiërs moeten
de gedachte aan een politiek van geweld ter
zijde stellen, waar noodig bestrijden en met
kracht het streven naar een vreedzame op
lossing steunen en bevorderen," zoo besluit
het manifest.
schappelijke programma's de tol die wordt
betaald aan de eenheidsstrevers. Zij beteeke-
nen, naar onze stellige overtuiging, een ver
arming van den omroep.
Zullen de verschillende omroepvereenigin
gen de verantwoordelijkheid voor een pro
gramma kunnen aanvaarden, dan is daartoe
noodzakelijk het z.g. recht van veto. Dat
recht is dan ook gewaarborgd. Om bij de
N.C.R.V. te blijven indien deze tegen een
programma of een onderdeel daarvan prin-
cipieele bezwaren heeft, kan de uitzending
niet voor gemeenschappelijke verantwoorde
lijkheid plaats hebben. Niet al te spoedig be
hoort met principes te worden geschermd,
-maar indien er werkelijk principieele bezwa
ren zijn, past onwrikbaarheid. Zij mogen, om
tot een beslissing te komen, geen punt van
discussie uitmaken. Zulke bezwaren te stel
len, moet voldoende zijn.
Er zijn - dus waarborgen dat geen verant
woordelijkheid wordt opgelegd waar deze
niet mag worden aanvaard. En toch zijn we
niet gelukkig met die verplichte gemeen
schappelijke programma's. Want onwille
keurig zal bfj de„ samenstelling er van de
vraag wat mag en wat niet mag, wat er nog
mee door kan en wat niet, de hoofdrol gaan
spelen. En hoewel vragen van casuïstiek
meermalen bij de samenstelling van pro
gramma's in het geding komen, behooren zij
niet te domineeren. Hoofdzaak is en moet
blijven het positieve: welke boodschap heeft
onZe Nederlandsche Christelijke Radio-Ver-
eeniging aan ons volk te brengen? Program
ma's waaraan de vereenigingen AVRO, KRO,
NRCV, VARA en VPRO alle haar fiat kun
nen geven, moeten noodzakelijk relief mis
sen. Er zal echter met ernst naar moeten
worden gestreefd, er van te maken wat mo
gelijk is.
Zoo zijn er in het nieuwe tijdelijke om
roepbestel zwakke plaatsen, maar toch is het
getimmerte steviger dan dat van het vorige
gebouw, dat niet door een architect doch
door amateurs was ontworpen".
Tengevolge van de Parijsche courantenstaking is de bevolking van de Lichtstad, afgezien
van de radio, verstoken van het nieuws. Om dit euvel te verhelpen laat de Regeering
dagelijks 12000 bulletins aanplakken, waarop de voornaamste berichten staan vermeld.
Het gouverneurschap van Triest
Minister van Kleffens niet genoemd.
Engeland, Frankrijk en de Ver. Staten
hebben 5 candidaten voor het gouverneur
schap van Triest aan den Veiligheidsraad
voorgelegd. Deze vijf zijn: generaal Nordens-
kjold, commandant der Zweedsohe lucht
macht, Alfred Emil Sandstrom, voorm. lid
van het Zweedsche Hooggerechtshof, gene
raal Henri Guisan. oppebbevelhebben van
het Zwitsersdhe leger, Leif Egeland, gezant
van Zuid-Afrika in Nederland en Alberto
Cumargo, voorm premier van Columbia.
De naam van dr Van Kleffens wordt niet
genoemd. Een Russisch voorstel is nog niet
bekend.
SCHERPE CRITIEK OP BE
LEID VAN ENGELAND
Op de 44ste algemeene vergadering van den
Ned. Zionistenbond hield de heer J. v. Ame-
rongen een rede over de problemen van het
Joodsche volk en in het bijzonder in Pa
lestina, waarbij hij zijn verontrusting uit
sprak over het feit, dat vrijwel overal ter
wereld het anti-semitisme openlijk ot in het
geheim met doelbewuste vernietigingscam
pagnes zijn activiteit weer ontplooit. In Pa
lestina, waar de mandataris zijn belangrijke
strategische positie veilig wil stellen, wordt
volgens spreker evenals in andere
deelen van het Engelsche imperium,
de tactiek van het „verdeel en
heersch" gevolgd. Engeland brengt thans, al
dus spr, de Pale6tijnsche aangelegenheid
voor de UNO, teneinde in den tijd, die tot de
volgende* algemeene vergadering van dit
lichaam verstrijkt, de politieke en reëele
macht van het Jodendom te peilen. De heer
v. Amerongen voerde scherpe critiek op het
beleid van Engeland, dat in Palestna een
schrikbewind voert en op onmenschelijke
wijze optreedt tegen de duizenden, die fri
wanhoop Europa zijn ontvlucht om in Pa
lestina eindelijk rust te vinden. De oplossing
ligt volgens den N.ZJ. uitsluiténd in de
vestiging van een vrijen Joodschen staat in
het Joodsche land. Bij de debatten werd
eveneens critiek geoefend op de zendings-
actae onder de Joden. Tenslotte werd een
motie aangenomen, waarin de Ned. Regee
ring wordt verzocht bij de behandeling van
het Palestinavraagstuk in de vergadering der
V.N. mede te werken tot terugkeer van het
Joodsche volk naar dit land, terwijl het ge
heele Joodsche volk wordt opgeroepen tot
den strijd tegen de Engelsche overheersching.
SLECHT WEGGEDEELTE RIJKSWEG
'S-GRAVENHAGE—AMSTERDAM.
De KNAC vestigt de aandacht van het mo-
torwegverkeer op de gaten in een gedeelte
van den Rijksweg 's-GravenhageAmsterdam
tusschen km. 22,3 en 25 en op een verzak
king in de verharding ter plaatse van Sik-
ken's Lakfabrieken nabij Warmond. Na af
loop van de vorstperiode zal de Rijkswater
staat al deze oneffenheden zoo spoedig mo
gelijk herstellen.
INSCHAKELING VAN NED. EN BELGI
SCHE HAVENS VERZOCHT
Officieel wordt gemeld, dat d«e Neder-
landsche en Belgische regeeringen zich
tot de Ver. Staten en Engeland hebben ge
wend met het verzoek, het transito-verkeer
naar het achterland van Europa weer over
Ned. en Belgische havens te doen geschie
den.
JOEGO-SLAVIE PROTESTEERT TEGEN
GRENSINCIDENTEN.
Joego-Slavië protesteerde bij den Gealli
eerden Bestuursraad voor Oostenrijk tegen
de steeds toenemende grensincidenten.
Na een succesvolle tournée door Engeland is het Concertgebouw-Orkest in ons land terug
gekeerd. Tijdens een pauze in het Concertgebouw werden de dirigent, Eduard van
BeiDum (1.) en de solo-hoboïst Haakon Stotijn (m.) door een omroeper van de P.C.J. (r.)
geïnterviewd.
Er wordt een vervolging ingesteld tegen
den onbekenden verdachte, die Elsevier's
Weekblad de notulen van Linggadjati
in handen heeft gespeeld. De voor de
publicatie verantwoordelijke man dat
zal wel de hoofdredacteur van „Else
vier" zijn is als getuige gehoord. Als
strafbaar feit wordt dus wel beschouwd het
verstrekken van het geheime staatsstuk aan
de pers, niet de publicatie zelve.
Dit is juist, aldus „Het Vrije Volk". Vervol
ging .van den journalist zou een inbreuk zijn
op de persvrijheid. De publicatie van deze
natulen zoowel als de tendentieuze en frag
mentarische manier waarop de publicatie ge
schiedde, stempelden haar tot een onbehoor
lijke sensatie waarmee het landsbelang
niet gediend zou zijn, maar het geval is zeer
wel denkbaar, waarin de publicatie van een
geheim stu'k in het landsbelang geboden is.
Indien de onlbekende verdachte niet ge
vonden wordt en de zaak toch in openbare
behandeling komt, zal de rechter den jour
nalist vragen wie hem de gegevens voor zijn
publicatie verstrekte en dan zal naar alle
waarschijnlijkheid de journalist weigeren
zijn zegsman te noemen, zich beroepende op
het journalistieke gebruik, dat de bronnen
van het nieuws het beroepsgeheim van den
journalist zijn. Dit beroep op een ^^woonte
ontheft den journalist-getuige e<^^r niet
van den plicht te getuigen. De wet kent geen
journalistiek ambtsgeheim, zooals zij een
ambtsgeheim kent voor artsen, notarissen en
geestelijken. Het versohooningsrecht, dat
deze ambtsdragers genieten, js den journa
list nog ontzegd, tenminste zoolang het be
roep van journalist niet wettelijk erkend is,
hetgeen bij de in voorbereiding zijnde Pers
wet dient te geschieden.
De journalist, die als getuige weigert zijn
zegsman te noemen, kan dan ook in gijzeling
worden gesteld voor onbepaalden tijd, net
zoo lang tot hij de gevraagde inlichtingen
geeft. Dit is een tiental jaren geleden ge
beurd met een Haagschen journalist, die een
publicatie had gedaan udt besprekingen in de
geheime raadsvergadering en weigerde den
naam te noemen van zijn zegsman. De jour
nalist volhardde bij zijn weiigering en is ten
slotte toch uit de gijzeling ontslagen.
De toepassing van dit botte middel heeft
destijds opzien gebaard en tot scherpe dis
cussies aanleiding gegeven.
Het gerechtelijke onderzoek in de zaak
tegen den onbekenden zegsman van Elsevier's
Weekblad vertoont in zijn aanvang groote
gelijkenis met de Haagsche zaak. Wij
hopen, dat het daarbij blijft en dat bij het
verdere verloop van het geding een herha
ling ons bespaard blijft. Dat een nieuwe gij-
zelingsafifaire 'n journalistieke stunt van
twijfelachtig gehalte zou omhangen met
den luister van een martelaarschap, is nog
daaraan toe, maar dat om zulk 'n- geval de
strijd om 't verschooningsrecht van den jour
nalist weer zou moeten ontbranden, zou be
treurd moeten worden.
Het is te hopen dat spoedig een perswet tot
stand komt, die den journalistieke** zwijg
plicht van gewoonte tot recht verheft.
(Wij kunnen ons met de strekking van
dit betoog inzake den zwijgplicht van een
journalist over het algemeen wel vereenigen.
Al zal men begrijpen, dat wij bedoelde pu
blicatie wel terdege een landsbelang achtten
en het denigreerend oordeel van het
socialistische orgaan over dat publiceeren
door „Elsevier" dan ook allerminst onder
schreven* Red.).
De wees in de „Indonesië-loe-^van-Hol
land"-kringen, dat het Indische stuivertje
toch nog wel eens anders zou kunnen, rolleo
dan zrij zrioh hadden gedroomd, neemt, af
gaande op hetgeen ham pers schrijft, eerder
toe dan af.
Zoo lezen we in het „Haagsch Dagblad?*
(P. v. di. A.) van Zaterdagavond onder het
opschrift „Bedenkelijke verschijnselen" om.
het volgende:
„Als wij verschillende teekenen van den
laatsten tijd goed verstaan, dan heeft het
standpunt van de regeering over het Indo
nesische vraagstuk een bedenkelijke wijzi
ging ondergaan. Na het Indonesische debat
in de Tweede Kamw, na de aanvaarding van
de motie-Romime ten gunste van Linggadjati, f
was het Nederlandsche volk overtuigd, düt
de politiek van de uitgestoken vriendenhand
gevolgd zou worden. De politiek, die door
de groote meerderheid van het Nederland-
sche volk, allien oppositioneelen kabaalrrva-
kers ten spaj-t, als de eenig juiste en ver
antwoorde wordt beschouwd. De politiek, die
in overeenstemiming is met de beginselten,
aanvaard door Nederlands lidmaatschap van
de Vereenigde Naties.
De teekenen van een veranderde houding
zijn onmiskenbaar. De Commissie-Generaal
wordt ondanks de verzekering van den
minister-president in de Eerste Kamer, dat
zij slechts uitgebreid zou worden met aan
hangers van de Indonesischepolitiek dter
Regeering aangevuld met mannen, die tot
de tegenstanders van Lamggadjati behoorder*.
Voor de vervanging van dx Van Moo-k, die
helaas aanstaande is. schdjnen ook slechts de
meeste kans te hebben personen, die men
van warme sympathie voor de regeeriag®-
politiek, zooals zdj in het Kamerdebat zich
manifesteerde, geenszins mag verdenken.
Minister Jonkmans Memorie van Ant
woord Laat tonen hooren-, die niet hammo-
nieeren met de uitgestoken wiendenhawc^
maar eerder met de gebalde vuist als sym
bool van een machtspositie, die de Regee
ring zich blijkbaar bewust is geworden na
het bezoek van generaal Spoor in Neder
land. Er wordt nu plotseling gesproken van
voorwaarden, waaraan de republiek moeit
voldoen, eer eironderteekening ven het bosis-
accoord tot stand kan komen.
Een veeg teeken is ook de publicatie, op
dit oogenblik. van dT Van Mook's nota aan
MJountbatten, die weliswaar bekend was,'
doch waaraan thans, blijkbaar welbewust,
een relief wordt gegeven, waardoor Vao
Mook's positie als onderhandelaar zeker niet
versterkt wordt. Het maakt den indruk, of
de Nederlandsche regeering de onderteeke-
ning van Linggadjati eender bemoeilijkt .dan
bevordert. Is hier de politiek van den krijgs
man aan het woord, die reeds genoeg wint,
al wint hij niete den tijd?
Dat wij hierbij wellicht staan voor funda-
menteele verand er ingen in de regeeringspo-
litiek vindt zijn bevestiging ook in de blijd
schap, waarmee „De Maasbode" constateert,
„dat het beleid Be-elJonkman zich gunstig
onderscheidt van dat van Schenm-erhom-—
'Logemanm, al blijft het moeilijk, wederom in
rechte banen te leiden, wat éénmaal is krom
getrokken."
Het conservatieve katholieke blad zoo
schrijft nog steeds het „Haagsche Dagblad")
dat al heeft het te elfd'er ur^ met har*-
gende pootjes formeel het standpoint der
K.VP. aanvaard in feite tegenstander ie
van Linggadjati, besluit veelzeggend1:
„Duidelijk verklaart de Regeering, dat hare
verantwoordelijkheid onverkort blijft, als het
vertrouwen in de Republiek wordt be
schaamd.
De Regeering wil ook vastgesteld zien de
methode, waarop de volken, d-ie niet tot de
Republiek willen behooren-, dit kenbaar kun
nen maken.
Dit is voor de Republiek ongetwijfeld een
bittere pil het noodzakelijk gevolg van de
aanvankelijke overschatting.
We gelooven, dat we de Regeering met
vartrouwen aan het werk kunnen zien.
Dit vertrouwen van „De Maasbode" kan
bij de voorstanders van Linggadjati slechts
argwaan opwekken. Zij zullen zic-lj afvragen
gedachtig aan de uitbreiding van de
Commissie-Generaal hi afwijking van de
verklaring van dar Beel of wij hier te
maken hebben met de politiek van één mri-
i#ster dan wel met kabinetspolit.ek. En in
het laatste geval mag men belangstellend
uitzien naar het standpunt, dat de Partij
van den Arbeid daartegenover zal innemen."
UITBREIDINGSPLANNEN
HOLL. KUNSTZIJDE INDUSTRIE.
Bij de Holl. Kunstzijde Industrie te Breda
bestaan plannen tot aanzienlijke uitbreiding
van het bedrijf. o.a. bouw van een 5de spin
nerij en een 2e conery te Breda, alsmede van
een twijnerij en conerij te Steenbergen. Te
vens zal de dochteronderneming N.V. Arts ilk
te 's-Gravendeel een bedrijf voor het ver
deel en van rayongarens bouwen. De opzet i»
zooveel mogelijk exportproducten op de
markt te brengen. De uitbreiding zal «en
personeeltoename van 400 500 man tot ge
volg hebben.
