Valkenburg, dorp van vernieuwing en traditie
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
8
MAANDAG 24 FEBRUARI 1MT
Een oudheidkundig museum in
nieuwe Ned. Herv. Kerk?
(Van één onzer verslaggevers.)
Sinds de oorlogsdagen van 1940 is er
heel wat veranderd. De puimlhoopen,
waaronder duizenden den droeven dood
hebb erf gevonden, zijn uitgesmeuld en
te noeimen: Valkenburg. Wie dezen naam
uitspreekt, vertoeft met zijn gedachten
direct weer in de Meidagen, toen wij
door despotisme en tyrannie werden ver
lamd. De jonge soldaten hebben hun
dienbaar plekje grond bovenmenschelijk
verdedigd; velen hebben hier hun graf
gevonden onder het moordend lood v&n
den gruiwelijken bezetter, die het karak-
Een opname van de kort na de oorlogsdagen opgetrokken noodkerk, waar de Valkenburgers
iederen Zondag het. Woord Gods gaan beluisteren.
het nieuwe leven bloeit weer. Het uur
van de' bevrijding heeft geslagen en
overal poogt men de impressies van den
hevi'gen strijd uit te wisschen; liever ver
in' de toekomst schouwen, althans pro-
beeren, dan nog even een blik in het re
cente verleden te werpen,- zoo spreekt
men veelal, terwijl men min of meer uit
het oog verliest, dat, zooals de zomer
niet kan ontwaken zonder den winter in
den rug, ook de toekomst van ons volk,
zonder de barre bezettingsperiode, zich
niet zou kunnen ontwikkelen. Alles staat
met elkaar in verband.
Onze taal kent geen woorden om uit
te drukken wat we beleefd hebben. De
een, die meer meegemaakt heeft, zal ook
thans nog meer kunnen vertellen van zijn
belevenissen dan iemand, die buiten het
werkelijke strijdtooneel van eiken dag is
gebleven. Onze stad heeft practisch geen
dieptepunten gekend in den tweeden we
reldoorlog. Zij bleef gespaard en kon het
leven van voor den oorlog na de bevrij
ding weer normaal aanvangen. De hui
zen, stonden nog en wij konden dankbaar
zijn, omdat wij onze historische gebou
wen nog mochten behouden.
Maar in de onmiddellijke omgeving van
de Sleutelstad is wij weten het nog
niet voor 50 pet. een verwoede strijd
gestreden, op leven en dood, man tegen
over man. Een naam hoeven wij slechts
Onderwijsconferentie te Leiden
Op initiatief van weth. van Schaik
Nu in verband met de kolen&chaarschte
scholen gesloten zijn heeft de weth. van
onderwijs, de heer J. C. van, Schaik, het
initiatief genomen tot het houden van
een Onderwijsconferentie. welke a.s.
Woeonsdag, Donderdag en Vrijdag, tel
kens te 10 uur. in het Trianontheater,
dat voor dit doel geheel belangeloos be
schikbaar is gesteld, zal worden ge
houden.
Woensdag zal de heer Van Domburg,
redacteur van „De Tijd", spreken over:
„Jeugd en de Film", waarop Donderdag
prof. R. Casimir 'zal refeteeren over „Het
Leesonderwijs". Voor den Vrijdag staat
een voordracht van den heer K. v. d.
Graaf, inspecteur L.O. te Hilversum, over
„Opvoeding tot verantwoordelijkheid" op
het programma.
Na het uitspreken der redevoeringen
zal er ruime gelegenheid voor discussie
zijn. De conferentie is voor alle onder
wijzers en leerkrachten bij het Open
baar en Bijz. Onderwijs toegankelijk.
Indien mocht blijken, dat deze con
ferentie in een behoefte voorziet en de
omstandigheden daartoe aanlêiding ge
ven, zal zij worden herhaald.
BOND VAN HOOGER ONDERWIJS
PERSONEEL.
De afd. Leiden van bovengenoemden
bond hield een dezer dagen $en ledenver
gadering. Op deze vergadering, nam de
heer J. H. Kasten afscheid als voorzitter
van de afdeeling. In een gloedvolle rede
memoreerdfe hij de 50 jaren, dat hij in
Rijksdienst werkzaam geweest was en den
grooten strijd, welke vooral de ouderen
hebben moeten voeren om een mensch-
waardig bestaan voor de ambtenaren te
verkrijgen. Maar ook waarschuwde hij
de jongeren om actief te blijven, anders
zullen de ambtenaren weer terugvallen
in de positie van voor den oorlog. Hij
bracht allen dank, die met hem samen
gewerkt hadden, in 't bijz. mr Van Beeck
Calkoen, die als chef van de afd. Hooger
onderwijs zooveel voor het Rijkspersoneel
heeft gedaan en mr P. J. Idenburg tot
voor kort secretaris van curatoren. Ook
dankte hij den tegenwoorddgen secretaris
van curatoren, mr K. Wiersma, die hem
steeds bereidwillig tegemoet is getreden
bij de behartiging van de bondsbelangen.
Als erkentelijkheid voor alles, wat de
heer Kasten- voor de afdeeling gedaan
had, werd hem- het eerevoorzitterschap
aangeboden. Tot opvolger van den heer
Kasten werd gekozen de heer ~Duk, chef-
intsfrumentmaker bij het Zoölogisch Labo
ratorium.
Op deze vergadering sprak ook nog de
heer Ravelli, bestuurslid van de Centrale
van Vereen i gingen van Personeel in
's Rijks dienst, d-ie ook allen opwekte om
actief te blijven strijden voor een betere
positie van het Overheidspersoneel
teristieke dorp, zooals zoovele plaatsen
in "ons land, maakte tot een brandenden
hoop van puin en oorlogstuig.
De, kom van het dorp is 't zwaarst ge
troffen, reeds om zes uur (10 l\4ei) had
den de Duitschers zich in 't dorp genes
teld, dat van drie kanten (Oegstgeest,
Noordwijk en Katwijk) door de Holland-
sche artillerie werd beschoten. De kerk,
waaraan -de Valkenburgers hun hart had
den verpand, is afgebrand. Tot twee maal
toe werd zij in brand geschoten; de eer
ste keer kon het vuur nog worden ge-
bluscht, met groot gevaar om door rond
vliegende projectielen getroffen te wor
den, de tweede keer echter had 'het vuur
vrij spel en legde haar in ascth.
Op bezoek bij het hoofd van de Chr.
school, den heer Ant. van den Berg, ver
telde deze ons, dat de Hollanders waar
schijnlijk van meening waren, dat er een
uitkijkpost in den toren gevestigd was,
bovendien wordt er gezegd, dat onze mi
litairen Duitschers naar de kerk zagen
loopen, terwijl zij niet wisten, dat onder
hen zich eigen krijgsgevangenen bevon
den.
De bevolking vormde een eenheid en
voelde zich sterk, In de openlucht hield
men Zondags Kerk, tezamen Protestanten
en Roomsch-Katholieken: God zij geloofd
en geprezen; Hij heeft ons bewaard
Valkenburg, dorp van vernieuwing en
traditie. De verwoesting noopte tot den
bouw van nieuwe woningen, doch de
dorpsjgewoonten zijn onverwoestbaar en
zijn derhalve niet veranderd. Traditie
zegt, dat het vriendelijke plaatsje, da^
zoo naiuw betrokken is in het spel van1
wind en wolken, nooit ten onder gaat.
Het landschap om het dorp is indrukwek
kend. De blonde duinen maken het schil
derstuk compleet.
De Valkenburgers kennen de noodzaak
van den arbeid. Hun dorp moet ten
spoedigste zijn oude aspect herkrij
gen. Het moet weer vacantiegasten en
dagjes menschen lokken en zij moeten de
bewoners zien bouwen aan wat tijdelijk
verloren is gegaan. Dat inspireert en geeft
moed. De nieuwbouw, zoo vertelde de
heer van den Berg, is gekenmerkt door
een strakken stijl; het exterieur van., de
woningen is dan ook niet te bewonderen,
de practische inrichting daarentegen
wordt geroemd. Toen in 1941 en '42 de
woningen werden gebouwd, had men nog
niet zóo met materiaalschaarschte te
kampen, daarom is de „stijve" bouw niet
te wijten aan een benarde materiaal
positie.
In de oorlogsjaren is een plan tot an
nexatie Van Valkenburg bij Katwijk aan
de orde geweest. Dat dit een storm van
verontwaardiging ontketende, behoeft
geen nadere verklaring. Een rasechte
dorper zei mistroostig: „Zou ik op m'n
ouden dag nu nog Katwijker moeten
worden?" De mentaliteit en de diepge
wortelde liefde van de Valkenburgers
voor hun „home" zullen dit nilmmel• to-
lereeren! Maar er was ook wel eenige
reden voor, dat men over annexatie ging
spreken, omdat de noodlijdendheid der
gemeente groot was.
Wie Valkenburg zegt, denkt allereerst
aan 't vliegveld, dat vooral tegenwoordig
in het centrum van de belangstelling
staat. Militaire autoriteiten en andere
hoogwaardiglheidsbekleeders stijgen er op
en dalen er; we denken aan Churchill,
die na zijn glorietocht door onze groote
steden den wensch te kennen gaf van
Valkenburg te starten: De vlaggen wap
perden toen in 't dorp; men moest zoo'n
evenement toch niet ongemerkt voorbij
laten gaan. De aanwezigheid van het
vliegveld heeft het dorp echter parten
gespeeld. In 1940 was het terrein volko
men onbruikbaar, doch veertig zwarè
vliegtuigen land-den en lieten ca. 1600
man uit. De beteekenis van het vliegveld
.voor Valkenburg is twijfelachtig te noe
men. Wel is waar zal een aantal wonin
gen voor het vliegveldpersoneel worden
opgetrokken, doch er is te weinig gele
genheid om zich te ontspannen. Een
bioscoop of een dancing wordt in 't dorp
niet gevonden en de bewoners prijzen
zich gelukkig en zullen ter wille van het
vliegveldpersoneel hier ook nimmer toe
overgaan. De opbouw van het dorp is
er op gericht om de kotm uit te breiden.
Een van d-e dingen, waardoor Valken
burg den laatsten tijd roem heeft ver- j
worven, is 'de omvangrijke opgravipg.
Prof. van Griffen uit~ Groningen is de
man, die oog heeft gehad voor het aparte,
het exclusieve van Valkenburg. In 1914
maakte deze geleerde een reis naar dit
dorp en het viel op, dat de wegen
opliepen. Als ar --- j werd hij direct
op het vermoede; acht, dat het dorp
op een terp gelegen was. Begrijpelijk liet
prof. van Griffen het hier niet bij zitten;
hij kwam met een timmerman overeen,
dat," als, deze bij het verrichten van graaf
werk zou stuiten op een oud stuk steen,
hij hem zou waarschuwen. Datzelfde jaar
kwam de timmerman bij het graven van
een regenput op een oud stuk muur te
recht, waarop van Griffen werd gewaar
schuwd. Deze werd versterkt in zijn
meening, dat de grond heel wat oud
heden moest bevatten., Er was evenwel
geen mogelijkheid om te graven, aange
zien de kom van het dorp volgebouwd
was. Na den tweeden Wereldoorlog, toen
oen belangrijk deel van het dorp van hui
zen ontdaan was door oorlogshandelin
gen, kreeg prof. van Griffen eerst ge
legenheid zijn bodemonderzoek te be
ginnen. Bij het graven van een proef-
gleuf kwam men terecht op een steenen
plaat, waarvan de vertegenwoordiger
van den Rojneinschen keizer de uitvaar
digingen afkondigde. Verder vond men
vazen, munten, wapenen en een geraamte
zonder hoofd in een kist, blijkbaar v<an
een spion, die buiten de poort van de
nederzetting was begraven. Alle vond
sten zijn gegaan naar het archeologisch
museum te Groningen. De mogelijkheid
moet niet uitgesloten worden geacht, dat
in. den kelder van de nieuw te bouwen
Hervormde kerk een museum zal wor
den ^ingericht, waar verschillende voor
werpen zullen worden neergelegd. De
plannen voor deze kerk zijn reeds ont
worpen en de architecten aangewezen,
doch de materiaalpositie is van dien aard
dat nog niet met het bouwen een aan
vang kan worden gemaakt. De huidige
noodkerk, die door. de Synode van de
Ned. Herv. Kerk is geschonken, vertoont
reeds teekenen van verval, bovendien is
het een hulpmiddel en krijgt men bij het
binnentreden niet den indruk, dat men
in het Huis Gods komt.
Onze zegsman gewaagde nog van de
wijze, waarop dr Gravemeyer heeft ge
toond ten volle mee te leven met de
geruïneerde gemeente en alle hulp heeft
toegezegd. Dat was moedgevend en deed
ons voortgaan als menschen. die wel is
Waar de totale ellende van den oorlog
hadden beleefd, doch met vertrouwen
de duistere toekomst tegemoet gingen.
Een traditie van meer dan duizend
jaar is de roemruchte paardenmarkt op
12 September. Dan is er feest en ieder
heeft voorbereidingen getroffen om een
welgeslaagden dag te hebben. Maar hier
blijft het niet bij. „31 Augustus" wordt
in Valkenburg niet op den eigenlijken
dag gevierd, maar op den dag na de
paardenmarkt. Valkenburg roemt de
paardenmarkt en beschouwt haar als iets
speciaals. Hieraan is nog een humoristi
sche geschiedenis verbonden: een vroe
gere predikant vroeg aan een der cate
chisanten, of hij de Christelijke feest
dagen wilde noemen. Wie beschrijft de
verbazing van den dominee, toen zijn
leerling ook de paardenmarkt in zijn
opsomming inlaschte. Dit typeert het
karakter van de bewoners en schildert
hun waardeering voor wat zij bezitten
(wij willen natuurlijk niet zeggen, dat
deze catechisant de publieke opmie ver
tolkte)
Achter het Raadhuis staat de nieuwe
school, waar dagelijks 152 kinderen het
onderwijs ontvangen van bevoegde leer
krachten, die zich onder de .eminente
leiding van den ..bovpirnnM'
"uiten
TWEE VRIENDINNEN
Zeg Marja, wat heb jij aan je huid
gedaan? Die is zoo mooi en gaal.
Wel, mijn schoonheidsgeheim
is: Purolin voor mijn gezicht
en Purol voor mijn handen.
Verlieslijst Ned. Strijdkrachten
in Ned.-Indië
In de- afgeloopen weken sneuvelden in Indië
de volgende militairen:
Ko n. Marine: mgr. 2de kl. C v. d. Pijl
uit Nieuwendijk. (Soerabaja).
Kon. Landmacht: sold. H. den Hartog,
uit Noordeloos (Semarang); sold. 1ste kl. N.
C. L. Gemmeke uit Maastricht (Semarang);
sold. S. Klaassen, uit Schaesberg (Padang);
sold. M. A. Cornelissen uit Woensdrecht (Se
marang); korp. J. van 't Wout uit Hoogeveen
(Medan) en sold. H. Kroon uit Papendrecht
(Semarang). 4
Kon. Ned.-Ind. Leger sold. Petrus
Hadjoe; sold. Masanm en sold. Ie kl. Soera-
dyo allen uit Ned.-Indië.
Thans is definitieve bevestiging verkregen,
dat de inzittenden van de Mitchell-bommen-
werper, die op 2 Juli 1946 een noodlanding bij
Pakan-Bafoe moest maken, tengevolge van
extremistisch mitrailleurvuur zijn gesneuveld.
Het zijn de res. kap. K. V. vliegerwaarn. J. L.
M. Theunissen uit Vught; sold, leerl.-radiotel
J G. Kisman uit Gouda, adj-onderoff. mil -
adm. M. Sopneveld uit 's-Gravenhage en mil.
serg. J. C. vkn der Tuyrf, uit Leiden.
Charles Panzera in ons land
gearriveerd
(Van een onzer verslaggevers.)
De beroemde Fransche zanger Charles
Panzera is Zaterdag uit Parijs in ons land
aangekomen voor het maken van een tour-
née, welke zal bestaan uit een serie lieder-
avonden en een optreden voor de radio.
Naar Panzera ons mededeelde, zal hij
slechts twee weken in ons land kunnen blij
ven, wegens zijn verbintenissen elders in
Europa, o.a. in Frankrijk en Zwitserland,
waar hij vele malen zal medewerken -aan
uitvoeringen der Matthaüs Passion. Panzera
is uitgenoodigd tot het maken van een tour
nee door de Ver. Staten, waarheen onlangs
zijn dochter Selysette die hem verleden
jaar op zijn tournée door ons land accom
pagneerde is vertrokken.
Panzera zal tijdens zijn verblijf in ons
land tevens dé laatste hand leggen aan zijn
boek over de zangkunst, waarvan binnen
kort een Ned. vertaling verschijnt bij de
Uitgeverij Boucher te 's-Gravenhage.
Meer politieke delinquenten naar
de mijnen
Tijdens een dezer dagen aan de mijnstreek
gebracht bezoek, heeft, de minister van
Justitie overleg gepleegd met den presi
dent-directeur van het mijnbedrijf en met
de vakorganisaties van arbeiders, omtrent
een ruimere tewerkstelling van politieke
delinquenten in de mijnen. Momtenteel ztyn
ongeveer 2500 dezer liedeh in de mijnen
werkzaam, doch getracht zal worden dit ge
tal hooger op te voeren in het belang van
de kolenv oor zien in g in Nederland.
VIS S CHERIJBERICHTEN
IJMUIDEIN, 24 Febr. 1947. LTm 107 ..Jo
hanna" f 5456, motorloggers kw 124 .f „3130,
51 f 5740; 39 f 6090; een logger met versche
haring kw 24 f 4060; Aangevoerd werden
250 kisten versche haring en 800 kisten ver
sche visch. De haringprijs bedroeg f 17,
f 16.50 per 50 kg.
SCHEVENINGEN, 22 Febr. Besomming ha
ringtrawler Sch 104 f 6770, Sch 35 f 3"50; besom-
mi6ng "trawlloggers Sch. 285 f 3170, Sch 130
f 4900. Aan de markt kwamen .hedenmorgen de
kustvisschers Sch 67 met 45 kisten versche
haring (besomming f650) KW 72, 147 kisten
versche haring (besomming f2120), KW 21, 6
kisten versche haring (besomming f96) en Sch
"\l met 12 kisten haring (besomming) 156).
Al hangt de klok niet in een toren, de
Valkenburger hoort haar toch wel en weet
wat het gebeier beteekent.
van de hun opgelegde plichten. Het in
terieur van het gebouw voldoet aan alle
elschen en het uitzicht is prachtig. Met
een rechtmatigen trots toonde de heer
Van den Berg ons „zijn" school, die wel
licht de nieuwste is in het gansche land.
De hoofdonderwijzer neemt in een dorp
een markante positie in en vooral in
Valkenburg, waar hij twaalf ambachten"
heeft. De populariteit, welke ..meester
Van den Berg" geniet, veroorlooft ons
aan te nemen, dat we gevoeglijk de
„dertien ongelukken" achterwege kun
nen laten. Het zal verheugend nieuws
voor de Ned. Herv. gemeente zijn, dat
ds. Baas waarschijnlijk spoedig van zijn
ernstige ziekte weer geheel hersteld zal
zijn. Het valt niet mee om eiken Zon
dag, 's morgens en 's avonds, een predi
kant ,,van buiten" te nïoeten hooren.
Burgemeester, wethouders en gemeente
raad komen periodiek bijeen om de zaken
van de gemeente te behartigen. Zij ge
nieten het volle vertrouwen van de bevol
king en helpen mee de gemeente „groot"
te maken. Ach, dit is het goede woord
niet; Valkenburg wil niet groot zijn, maar
klein en nederig, doch overtuigd van een
innerlijke kracht en waarde. Zoo blijft dit
dorp als het immer geweest is. Het aan
houdende vliegtuiggeronk, dat getuigt van
vportschrijdende techniek en schier gren-
zenlooze vernuftigheid der menschheid,
vermag het stille dorpsche leven niet te
storen.
Dat is het dorp aan den voet van de
duineni
IP aar bevinden zich onze
zeeschepen
Berkel, 21 nm. v. Port Genti te R'dam.
Douro, 18 v. Cr/tobal. Noordwijk, v. Saffi n.
Sas van Gent, 22 v.m. te Lissabon. Zeeman,
21 2.30 n.m. v. R'dam te Panama City, vertr.
22 12 u. n.m. n. Mobie. Hedel, 21 v. R'dam te
I Barcelona. Aalsdijk, 21 v. New York n. Rot
terdam. Barendrecht, 23 n.m. v. Aruba te
R'dam verw. Edam, v. R'dam n. Nèw Or
leans, 21 te Antwerpen.. Roepat, v. Australië
n. R'dam, 20 v. Fremantle. Vecnenburgh, 21
v. Middelesbro n. R'dam.
Wat de Radio morgen brengt
Programma voor Hilversum I (301)
KRO 7.Nieuws; 7.15 Gymn.; 7.30 Gebed;
7.45 Gram.; 8.Nieuws; 8.15 Gram.; 9.
CaTuso; 9.05 Gram.; 9.45 Lichtbaken; 10.15
Myra Hess; 10.40 Voordracht; 10.50 Beelho-
ven; 11.30 Voordracht; 11.40 Gram.; 11.45
Familieberichten; «12.03 Piano; 12.30 Johan
Jong; 13.Nieuws; 13.15 Kl. v. Beeck; 14.
Lezing; 14.30 Myra Hess; 15.Vrouwen;
15.30 Harmonie; 16.Zieken; 16.30 Jeugd;
16.45 Zang en piano; 17.15 Beethoven en
Liszt; 17.45 Rijk Overzee; 18.Kwartet;
18.30 Strijdkx.; 19.Nieuws; 19.15 Jongeren;
19.30 Hawaimuz.; 19.45 Lezing; 20.Nieuws
en weeroverz.; 20.08 De gewone man; 20.15
Gram.; 20.30 Medidatie; 21.30 Orkest; 22.
Nieuws; 22.20 Gebed; 22.35 Piano; 23.Fan
tasie; 23.30 Strauss; 24.Sluiting.
Programma voor Hilversum 11 (415)
AVRO: 7.— Nieuws; 7.15 Gymn.; 7.30 Gr*;
8.Nieuws; 8.15 Gram.; 8.45 Sibelius; 9.15
Morgenw..; 9.30 Waterstanden; 9.50 Arbeids
vitaminen; 10.30 Vrouw; 10.35 Gram.; 10.50
Kleuters; 11.Filmmuz.; 11.15 Lezing; 11.30
Zang; 12.— P. Palla; 12.30 Platteland; 12.40
Concert; 13.Nieuws; 13.15 Virtuoso Sex
tet; 13.45 Débussy; 14.Naailes; 14.30 Beet-'
hoven; 15.Wetenswaardigh.; 15.15 Tan-
guay; 15.30 La Bohème; 15.20 -Gram.; 16.
Jeugd; 17.30 Musette-orkest; 18.Nieuws;
18.15 Tom Erich; 18.30 Skymasters; 19.05 NI-
i WIN; 19.15 Gram.; 19.30 Zang en piano; 20-
Echo v. d. Dag; 20.15 Bonte Trein; 21.40
Gevr. pl.; 22.15 Buitenl. overz 22.30 Swee-
linck Kwartet; 23.Nieuws; 23.15 ..Femina"
ie Adam; Mischa ELman; 24.Sluiting.
