't Verklaarde
Zoo ontstond „Wat usance is in Nederland"
De tooverstaf beroerde een jonge Francaise
Republikeinen nogal pessimistisch gestemd
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 20 FEBRUARI 19fj
Atoom-gekrakIir~>) uitzicht
De meest zachtaardige, edelmoedige
mensch gooit in ziedende drift den ander een
flesch naar het hoofd. De aangerichte schade
is gering: een buil, behangsel en tapijt be
vlekt. De motieven waren misschien niet
eens zóó hevig, maar men handelde in den
„affecttoestand". De daad was niet van te
voren berekend en een komisch element ton-
pert het geheel. De twee partijen drukken
elkaar na afloop de hand. Een flesch is nu
eenmaal geen atoombom. Dit wapen wordt
van te voren zorgvuldig geconstrueerd, proe
ven omtrent de uitwerking genomen, het
effect volkomen berekend. De motieven voor
het hanteeren van dit wapen moeten wel
hevig zijn, aangezien niet in een „affect-toe
stand", maar nuchter, zakelijk, met voorbe
dachten rade de bom geworpen wordt, met
de wetenschap, dat er een krankzinnige ver
woesting op volgt. Het is daarom voor den
vrede der wereld buitengewoon geruststel
lend, in het maandblad „Bulletin of Atomic
Scientists" de voorspelling te vernemen, dat
volgens een Amerikaansch atoom-expert, de
atoombom der toekomst. de ideale atoom
bom dus, drie vier honderd vierkante mij
len zou kunnen verwoesten, inplaats van drie
vier„ zooals dus de „embryonale" atoom
bom doet. Op die manier heeft het voor de
bevolking van een land, dat in oorlogstoe
stand verkeert, weinig zin meer te evacuee-
ren. Gelooven wij nu in den heer Trygvie Lie,
den secretaris-generaal van de Ver. Naties,
dan kan men de mogelijkheid van een nieu
wen oorlog tusschen de groote mogendheden,
gerust naar het rijk dér fabelen doen verhui
zen, want hij noemde die mogelijkheid
zelfs.... de droom van een krankzinnige.
Het is prettig zulks te vernemen van iemand,
die den Veiligheidsraad in zijn portefeuille
heeft zitten, maar erg overtuigend is het
niet. Want waarom dan toch al die drukte
om de atoombom? Om de tot stand gekomen
vredesverdragen heen, bevindt zich prikkel
draad en de mogendheden, die de vredesver
dragen aanleggen, bekogelen elkaar met wan
trouwen. In het „film-journal" ziet men
Stalin glimlachend naast Montgomery in een
hem geschonken Russischen pels met dito
hoofddeksel en men zou dan zeggen, dat er
geen vuiltje aan den vredigen Europeeschen
hemel is. Maar nog geen week geleden, stelde
een Amerikaansch senator Kenneth MacKei-
lar de vraag: „Denkt ge niet, dat Rusland
de rest van Europa en de wereld bezet zou
hebben, als het de atoombom zou hebben ge
had?" De waarnemend minister van buiten-
landsche zaken, Dean Acheson zou toen ge
antwoord hebben, dat de buitenlandsche po
litiek van Rusland aggressief en expansionis
tisch is. Moskou en Washington hebben in
deze, Amerikaansche openhartigheid aanlei
ding ge%nden, nota's te gaan wisselen en
Molotof, ook niet mis, noemde Acheson's
meening zelfs ontoelaatbaar, brutaal, vijandig,
en vol smaad tegenover de Sow jet-Unie.
Marshall was het met Acheson geheel eens,
verontschuldigde zich geenszins en merkte
slechts ironisch op, dat openhartigheid nog
geen vijandigheid beteek ent. Met alle in
teresse en respect voor den Russischen pels
van Montgomery, vraagt men zich toch af,
wat men straks in politieken zin op de confe
rentie van Moskou gaat doen: ping-pongen
of degen-stooten? Marshall heeft nogmaals in
de commissie van buitenlandsche zaken van
het Huis van Afgevaardigden over den in
ternationalen toestand gesproken. Het is een
sterker drankje dan het suikerwater van den
heer Trygve Lie, dat ons door Marshall
wordt voorgezet. De Russen beweren, dat de
Amerikanen een anti-Sowjet campagne op
touw zetten; omgekeerd staan de Amerikaan
sche machthebbers achter Acheson en is men
van meening, dat als de middelen falen om
de huidige conflicten op te lossen, er een
ernstige situatie zal ontstaan. Een der oor
zaken van de Russische gebetenheid op de.
Amerikanen is natuurlijk de atoombom. Men
herinnert zich, dat in de zitting van den Vei
ligheidsraad op 11 Februari j.l. men inzake
de ontwapeningskwestie en het atoombom-
probleem in een impasse geraakt was.
Gromyko en Austin op hun stuk bleven staan
en er van de zijde van Amerika geen verdere
concessies te verwachten waren. De Ameri
kaan gaf toen onomwonden te kennen, dat
de atoom-commissie beschermd moet worden
tegen eventueele pogingen van Rusland,* om
de instelling van een wereldcontröle op
atoombommen en atoomenergie omver te
werpen. Amerika voelt, prat op het „auteurs
recht", niets voor een voorbarige onthulling
van het atoom-geheim 1 De Rus ziet niet in,
waarom men een scheiding zou maken tus
schen atoombom en andere wapenen. Toeti
heeft Gromyko gisteren Ih den Veiligheids
raad een reeks nieuwe voorstellen ingediend,
die natuurlijk door Polen werden onder
steund. Via internationale conventies, moeten
de atoomwapenen buiten de wet gesteld en
de atoom-energie onder contrdle worden
geplaatst van den Veiligheidsraad. Indien
deze Russische amendementen werden aange
nomen, zou tevens het rapport van de
„atoom-commissie" verworpen worden. Dan
zou het veto-recht gehandhaafd blijven, als
er tegen overtreders van de „atoom-in
dustrie" moet worden opgetreden. Het ziet er
dus naar uit, dat tusschen het Amerikaan
sche en Russische standpunt geen compromis
mogelijk is. De uitlating van den heer Trygve
Lie, als secretaris-generaal van een supe
rieuren Volkenbond, die „Vereenigde Naties"
heet, moge dan al een bekoorlijke suggestie
zijn, gegrond op de harde werkelijkheid is
zij niet. Wij mogen al blij zijn, als het na
Moskou blijft, bij het werpen met een leege
flesch
RESTITUTIE VOOR ENGELANDVAARDERS
Engelandvaarders, die kosten maakten en
nog geen restitutie ontvingen, gelieven zich
vóór 31 Maart te richten tot het Nat. Steun
fonds, Oosteinde 13 te A'dam. Men zende
een uitvoerig rapport, zoo mogelijk met ge
tuigen verklaringen
SIEMENS EN HAI.SKE
GENATIONALISEERD
De ■firma Siemens en Halske te We enen te
genationaliseerd. De firma zal overigeais ge
heel onveranderd blijven en is thans een
zuiver Obetenirijksche onderneming.
De philosophisohe faculteit der universi
teit van Bonn heeft het besluit der rvazl-
regeering herroepen, waarbij Thomas Mann
het eeredoctoraat werd ontnomen.
S.D.-ERS, SLAVENDRIJVERS
EN VERRADERS VRIJ
(Van een onzer verslaggvers)
II
De beginselloossheid, die U treft in den
opzet der bijzondere rechtspleging in Neder
land, is aansprakelijk voor alle narigheid,
corruptie en rechteloosheid, die zich van den
aanvang af demonstreerden.
Het kwaad zat werkelijk niet alleen in de
„lagere regionen".
Het is voorgekomen, dat een vooraanstaand
ambtenaar een gansch niet licht geval bij
zich op het bureau liet verschijnen en hem
daar formeel om de hand van zijn dochter
vroeg. De wegen der liefde zijn uiteraard on
doorgrondelijk. Minder wonderbaarlijk, maar
wél opzienbarend is, dat de gedetineerde
schoonvader in spe den volgenden dag het
kamp uitwandelde
En hoe is het volgende bestaanbaar?
Op 19 October is voorwaardelijk uit de
Cellenbarakken ontslagen de beruchte S.D.-er
Postma. Hij was gedurende den oorleg een
belangrijke figuur in dien Duitschen dienst,
verbindingsofficier tusschen Berlijn en de
in Nederland gestationneerde afdeelingën.
Hij leidde in 1942 de Jodenrazzia's in Amster
dam en was zoo gehaat, dat de illegaliteit
een aanslag op hem pleegde.
Er wordt beweerd, dat deze figuur voor den
S.D. van weinig beteekenis was. In ieder
geval heeft hij ontzaglijk veel op zijn ge
weten. Zij die hem meemaakten beschrijven
hem als een psychopaath. Een man, die achter
zware tralies en dikke muren thuis hoort.
Maar hij is op vrije voeten.
Een ander ongeluk.
In November 1944 zijn in Den Haag groote
razzia's gehouden. Zij brachten een zee van
ellende over de stad, kostten velen het leven.
Zij werden in scène gezet door den moffen
knecht Eigelberg. Alsof het niets geweest is
wandelt deze man weer geheel vrij rond.
Het zelfde geluk is den z.g. vrederechters
beschoren. En de lijst zou met vele andere
namen en gevallen aan te vullen zijn.
Ieder kent de ergerlijke gevallen uit z'n
eigen omgeving ook!
Maar tegen deze losloopende zware jongens,
staan de vele kleine mannetjes, die met veel
zorg worden vastgehouden, voor wie er blijk
baar geen ontvluchtingskans bestaat, die hun
tijd kunnen uitzitten. We huiveren als we er
aan denken, wat er „slechts" noodig kan zijn
hen in het genot van de vrijheid van Postma,
Eigelberg e.a. elementen te stellen.
Nog een voorbeeld?
Bij de famiHe van Harmeien te Rotterdam
was gedurende 1% jaar een Joodsch.' echtpaar,
Granaat-Dessauer, ondergedoken. Het werd
een moeilijk geval. Het paar dreigde zelfs,
zoo lezen we in de stukken, zich zelf bij den
S.D. aan te zullen geven toen het voorstel
werd gedaan aan een illegale actie mee te
doen. De onderdak verleenende familie besprak
de zaak met haar schoonzoon Govaars en
het besluit rijpte de Joodsche familie zelf bij
ONDERZOEK NAAR EXPLOSIE TE MUIDEN
NOG GAANDE
Op vragen van het Kamerlid Vermeer,
aangaande de ontplofflingsramp te Muiden,
heeft minister Fiëvez verklaard, dat het on
derzoek naar de oorzaak nog gaande is. T.z.t.
zullen hierover nadere mededeelingen wor
den gedaan. *t Vervoer der munitie geschied
de onder leiding van een alleszins voor de
hem opgedragen taak gesohikten onderoffi
cier. In de jaren 1945 en 1946 zijn ongeveer
3000 bommen en globaal 45 mdllioen kg ge-
söhutsproj ectielen en andere munitie vervoerd
zonder dat zidh daarbij ernstige ongevallen
voordeden. Het onschadelijk maken van mu
nitie geschiedde niet en zal dn de toekomst
ook niet geschieden, in bevolkingscentra.
den S J). te melden. Het werd een historie
van lafheid en verraad. De fam. van H. wilde
bmten schot blijven en toch van haar gasten
afkomen. Daarom nam zij een zekeren Kor
poraal in den arm, die eens door den S.D.
verhoord was en dus wel iets 'van de metho
den daar afwist. Korporaal toetste den S.
D., bracht mevrouw van H. met deze Duit-
schers in contact en zij pleegde het ver
raad. Het Joodsche echtpaar werd wegge
haald.
Voor dit feit zijn gearresteerd: mevroiiw
van Harmeien, (tevens wegens diefstal van
Joodsch eigendom) Govaars (begunstiging
van verraad) en Korporaal (idem). De zoon
der familie van H., Jan van Harmeien was
voortvluchtig. In 1946 werden onvoorwaar
delijk vrijgelaten Govaars, mevrouw van
Harmeien en Jan van Harmeien. De laatste
was kennelijk op de hoogte van het feit,
want hij meldde zich op zekeren dag aan
de gevangenis en werd toen blij gemaakt
met z'n onvoorwaardelijke invrijheidstelling
terwijl hij nog niet eens gezeten had!
Alleen de handlanger der familie, Korpo
raal, is nog gedetineerd....
Er zijn na ons eerste artikel bezoekers bij
ons geweest, om te zeggen dat hun heele
apparaat toch niet zoo zwart was, als wij het
afschilderen.
Natuurlijk schreven wij over het kaf on
der het koren. We zijn er zelfs van over
tuigd, dat er onder de 156 in Duindorp on
eervol ontslagenen velen waren, die met de
allerbeste bedoelingen bezield aan den slag
gingen, doch door de omstandigheden ge
dwongen in de verleiding gekomen zijn. Ons
verwijt richt zich tegen het beginsellooze
systeem.
I Stond in ons blad van 13 Februari).
Mevrouw Soekawati, Frangaise van geboorte, echtgenoote van den president van Oost-
Indonesië. Ook zij krijgt een nieuwe taak in Indië, waar zij zich geheel aan hoopt te wijden.
ZIJ WERD MEVR SOEKAWATI
PRESIDENTSVROUW.
(Van onzen Indië-redacteurj
Fleurig. Dat is de eerste indruk, dien wij
van mevrouw Soekawati krijgen, wanneer
wij haar ontmoeten in de stemmige ontvang
kamer op het kasteel Oud-Wassenaar bij Den
Haag.
Bloemen in het haar; dezelfde versiering
aan de ooren. Tulpen op tafel, een takje
mimosa in het fijn-zilveren vaasje op den
schoorsteenmantel. Bloemen schier overal.
Zij is een vriendelijke verschijning, me
vrouw Soekawati.
„Gaat u zitten", zegt ze, ,.en maakt het u
gezellig".
Zij lacht. Het ds de lach van een Parisienne.
Die van de presidents-vrouw van Oost-Indo
nesië 'bovendien.
Merkwaardig, hoe het leven soms rollen
kan.
Bn 1931 maakt een jonge Frangaise op de
internationale koloniale tentoonstelling te
Parijs kennis met het hoofd der Balineesche
afdèeling van de Nederlandsohe expositie.
BESPREKINGEN KUNNEN
LANGDURIG WORDEN
In aansluiting aan hetgeen reeds gemeld'
wend' over het repuibliilkeinsdhe standpunt
inzake de verwerping van. Lingigadjati, wordt
van offioieele zijde uit Batavia geseind, dat
de republikeinen thans pessimistisch ge
stemd zijn over een spoedige oplossing der
bestaande moeilijkheden.
„Indien de republiikeinsche delegatie in
derdaad zou ingaan op minister Jonkmans
uitnooddging om de betwiste punten in een
nota neer te leggen, zouden deze het on
derwerp worden van langdurige bespre
kingen; in de eerste plaats door de Com
missie-Generaal en in de tweede plaats door
de Nederlandsche Regeering".
Bij dezelfde gelegenheid heeft de repu-
blikemsche woordvoerder omtrent Nieuw-
Guinea gezegd, dat de mededeelingen van
minister Jonkman inzake den bijzonderen
status voor dit gebied strijdig zijn. met de
artikelen 3 en 4 van de on twerp-overeen-
komst, waarin beoogd wordt, dat geheel
Ned.-Inddë dn de Ver. Staten van Indone
sië zal worden opgenomen, terwijl voorts de
bevolking kenbaar mag maken hoe zij den
status van haar gebied geregeld wenscht te
zien.
DOK VAN IJMUIDEN ALLEEN GESCHIKT
VOOR KLEINE REPARATIES.
Minister Vos heeft aan de Eerste Kamer
medegedeeld, dat een der twee oorspronke
lijke dokken in de visscheröhaven van
IJmuiden in Mei 1946 weer in gebruik is ge
nomen en voor herstellingen van korten
duur aan de thans bestaande behoefte voor
de vissohersvloot kan voldoen. Evenals voor
den oorlog, mag een vaartuig daarvan niet
langer dan drie etmalen achtereen gebruik
maken. Voor belangrijke herstellingen die
nen de vissdhers zich tot particuliere wer
ven elders te wtenden.
Twee jaar daarna trouwt ze met hem.
Van dat oogenblik is zij mevrouw Soeka
wati. En. als haar man dan, dertien jaar later,
gekozen wordt tot hoofd van den niieuwen
staat Oost-Indo nesië is zij, als bij too verslag,
pres i dents -vrouw.
Nu zit zij tegenover ons. Ongedwongen be
gint zij te praten. Over alles en nog wat.
Over ons land en. over ons volk.
„Ik ben blij, dat er een Prinses geboren
is", vertelt zij ons. „Het is goed voor Neder
land. Üw Koningin heeft het land immer
prachtig bestuurd waarom zou men dan
nu een Koning wenschen?"
Haar aandacht wordt afgeleid, als er op de
deur geklopt wordt.
Een klein kereltje stapt parmantig binnen.
„Dat is mijn oudste", zegt zij. „Allez
Gérald, geef mijnheer eens een handje".
Het jongetje doet het en verdwijnt dan
even onverwacht, als het gekomen is. Zijn
moeder vertelt ons, dat hij zes jaar is en in
Batavia geboren werd. Dan is er nog een
baby van veertien maanden; die aanschouwde
het vorig jaar op Bali het levenslicht.
Het is een mooie gelegenheid om haar een
vraag te stellen:
„Hoe vindt u Indië?"
„Een prachtig land", antwoordt zij, „wij
hebben er voor den oorlog altijd heel geluk
kig geleefd. De Japansche bezetting brachten
wij op Bali door en straks gaan wij naar
Makassar".
Ze spreekt niet graag over de ellende, die
er nu in Indië heerscht. Ze spreekt nog min
der over de politiek: „Daarvoor moet u. bij
mijn maci zijn
Een oogenblik stokt het gesprek. Het is, of
zij nagaat, wat zij tot nu toe gezegd heeft.
Was er misschien iets bij, dat zij niet vertel
len mooht?
Veel tijd om het te overdenken krijgt ze
niet. Het is de fotograaf, die haar toestem
ming vraagt een paar foto's te maken.
Mevrouw—Soekawati heeft geen bezwaar,
„Zegt u imaar, hoe u het hebben wilt".
Het gebeurt en dan gaan wij verder.
„Hebt u* liefhebberijen?", vragen wij haar.
„Ik zing graag en' ik lees graag", zégt ze,
„vooral de Fransche klassieken bewonder ik.
Slechts een enkelen keer waag ik imij aan
een Nederlantdsch boek.Ik spreek uw taal
namelijk heel gebrekkig", vertrouwt ze ons
toe, „beter kan ik overweg met het Maleisch
en het Balineesch".
Zij raakt aan het vertellen. Ditmaal geldt
het Bali en Java. Zij verhaalt van de reizen,
die zij met haar man maakte. Gelukkige
jaren waren het toen. Er heersohte rust en
veiligheid in het land. Ach ja, toen....
„Hoe voelt u zach nu als presidents-vrouw?"
Het is een onbescheiden vraag, die zij dan
ook aanvankelijk ontwijkt.
„Ik ben heel blij, dat mjjn man president
geworden is. En wat mijzelf betreft:
pracht en praal, die mij in het vervolg zullen
omringen, beschouw ilk niet als hoofdzaak.
Het feit, dat ik mu de echtgenoote van een
staatshoofd ben, stelt mij in staat mijn roe
ping te vervullen. Weet u, er is nog ixxweel
te doen in Indië. Ik denk slechts aan het
verbeteren van de medische toestanden, het
oprichten van meerdere scholen en het leni
gen van den voedselïiood. Daaraan mede te
werken, zie ik als mijn voornaamste werk.."
Een nieuwe taak voor deze vrouw. Het
zal een moeilijke zijn. In hoeverre zij daar
in slaagt, zal g-rpotendeels afhangen van het
volk. De Nederlanders, die immer welvaart
en voorspoed brachten, faalden in hun
oogen.
Kan het nu beter worden....?
WORDT STROOMAFSLUITING IN
ENGELAND WEER OPGEHEVEN?
Ofschoon het met de groentenvoorzienlng op het oogenblik in tal plaatsen droevig is gesteld
en ingrijpen van de-Regeering gebiedende eisch wordt, nadert de tijd snel, waarop de voor
jaarsgroenten met duizenden kilo's aan de markt zullen kopten. Een prachtige sla-kas
in het Westiand.
De algemeene electrioiteitsvoorzaenang in
Midden-Engeland zal waarschijnlijk met in
gang van Maandag weer kunnen worden
hervat, aldus Attlee.
