Telers en veilingen achter 't groenteconflict?
Bevin wil niet weten van een ijzeren scherm
't Verklaarde
L
J uitzicht
NIEUWE LEIDSCHE COUEAM
3
MAAND AO W FEBRUARI lMf
[zestig ja 4r geleden stierf) multdtuu
Op 19 Februari 1887 stierf te Nieder-Ingel-
heim in Duitschland een der grootste Ne-
derlandsohe schrijvers van de 19de eeuw,
Eduaixi Douwes Defcloer, meer bekend onder
den naam Multatuli. Het feit, dat er nog een
Multatuli-genootschap bestaat, bewijst wel,
hoezeer men dezen schrijver ook 'nu nog
vereert. En terecht, want de kracht van zijn
woord was groot, al sluit dit niet in, dat
degene die dit erkent, daarmee tevens ge
acht wensciht te worden het met de strek
king er van eens te zijn Want, laten we het
maar ronduit zeggen: De schrijver is grooter
dan de mensch.
Multatuli was zoozeer overtuigd van op
elk gebied een gegrond en juist oordeel te
hebben, dat hij geen ander kon erkennen.
In zijn ambtelijke Indische loopbaan, die hij
reeds op 18-jarigen leeftijd begon, heeft hem
deze eigenschap ontzaglijk veel kwaad ge
daan. Want hij heeft allerlei menschen grof
beleedigd, omdat hij zich nooit kon, inden
ken. dat ook zij goede redenen voor hun
meening hadden. Deze starre geesteshouding
is dan ook de oorzaak geworden van het
afbreken dezer loopbaan. Het zou me te
Ver voeren dit in bijzonderheden te bespre
ken, trouwens er bestaat een geheele bi
bliotheek over Multatuli's arbeid als ambte
naar en de mislukking daarvan. Ik wil hem
hier slechts gedenken als letterkundige van
grooten naam. En dan kan ik dadelijk tot
deze uitspraak komen: „Het is feitelijk ge
lukkig te noemen, dat zijn ambtelijke loop
baan mislukte, want daaraan hebben we zijn
beroemd boek ^evelaar" te
danken
Verbitterd en teleurgesteld neeft hij het
vermeende onrecht hem aangedaan, door een
vergrootglas gezien en zich kunnen voor
doen als de martelaar voor een heilige zaak:
de opheffing en ontvoogding van den ver
drukten Javaan. Want dit is ten slotte to eb
de kern van zijn boek. Maar indien hfl niet
zulk een groot schrijver was geweest, zou het
niet zulk een indruk gemaakt hebben, want
wie eerlijk en neutraal tegenover den „Max
Ha velaar" durft te staan en hem wil beoor-
deelen naar zijn verdiensten als geheel, kan
niet anders zeggen dan dat er talrijke blad
zijden in komen, die in geen enkel opzicht
de aandacht van den lezer boeien. Doch dan
schieten er plotseling als vuurpijlen weer
gedeelten omhoog, die alle andere doen ver
geten en ons me es le epen of we willen of
niet. Hoe fel hekelt de schrijver de zelfge
noegzaamheid en de inderdaad wel voorko
mende huichelarij van den Nederlander uit
het midden der 19de eeuw in den persoon
van Batavus Droogstoppel. Welk een haat
tegen het kleinburgerlijke gedoe, dat hij in
zijn jeugd had leeren kennen, spreekt er uit
de wijze, waarop hij Droogstoppel over de
poëzie laat bordeelen en wat weet hij duide
lijk te doen uitkomen, dat vrome phrasen
geen vroomheid beteekenen. Is er ooit
iemand geweest, die het verschil tusschen
„aan godsdienst doen" en „vroomheid" zoo
fel heeft geschilderd? Maar hier hebben we
tevens den vinger gelegd op de voornaamste
fout van Multatuli. Voor hem bestaat dit
onderscheid niet. Hij generaliseert op de
meest kwetsende wijze. Voor hem is een
godsdienstig mensoh uit den aard der zaak
een huichelaar. En dit staat in onmiddellijk
verband met zijn hierboven aangegeven ka
rakterfout: er is geen andere waarheid dan
die, welke hij als zoodanig erkent. Hij was
orthodox protestant opgevoed en had, toen
hij 21 jaar was, ter wille van een meisje, dat
hem ten slotte toch niet als echtgenoot
wensahte, den Katholieken godsdienst aan
genomen. Het is mogelijk, dat deze teleur
stelling op het gebied der liefde, niet zonder
invloed op zijn houding ten opzichte van de
religie i3 gebleven. In elk geval staat vast,
dat wie een predikant betitelt met den naam
van dominee Waweiaar of dominee Zielknij
per en wie hem laat preeken over den
tekst: „Dankie wel, juffrouw Pieterse, m'n
koppie is omgekeerd, dat zie je wel" of een
voorzang laat zingen, gewijd aan de baker,
de uitdrukkelijke bedoeling heeft gehad zijn
haat tegen zijn .geloovige landgenooten te
uiten. Een enkele uitzondering als de schil
dering van den braven pastoor Jansen doet
daar niets aan af.
Maar indien we dit voor een oogenblik
laten rusten, kunnen we niet nalaten te
wijzen op de schitterende gedeelten in dien
zelfden Max Havelaar als de geschiedenis
van Saïdjah en Adinda of de parabel van
den Japanschen Steenhouwer (die misschien
ongewild zoo sterk onder den invloed van
den stijl van het Nieuwe Testament staat)
of de opdracht van zijn boek aan Koning
Willem den Derden, den keizer van het
prachtige rijk van Insulinde, dat zich slin
gert om den evenaar als een gordel van
smaragd."
Is het een wonder, dat de landsadvocaat
Mr. Jacob van Lennep, zelf toen een schrij
ver van beteekenis, zijn gevoel hicht gaf in
deze krachttermen,,'t Is bliksems mooi, ik
weet het niet anders uit te drukken." Maar
tevens moeten we hierbij vermelden, dat
hij zeer goed het gevaar van de overdrijving
in het boek zag, toen hij aan Multatuli, die
hem gevraagd had de uitgave op zich te
nemen, schreef: „Ik zou verraad jegens mijn
Vaderland gepleegd hebben, indien ik uw
boek had doen strekken om het schuim der
Natie, hier en in Indiën, in beweging te
brengen om den moorddolk te doen wetten
en de fakkel der vernieling te doen zwaaien
en rampen zonder tal over het land mijner
geboorte te storten." Deze opvatting gaf zelfs
aanleiding tot een proces tusschen Multatuli
en Van Lennep, dat de eerste natuurlijk
moest verliezen na den volledigen afstand
van zijn boek aan Van Lennep.
Voor de meeste Nederlanders is Multatuli
de man van één boek gebleven, m.i. ten on
rechte, want in zijn „Ideeën" kamen de ge
schiedenis van Woutertje Pieterse voor, die
van een groot zielkundig inzicht getuigt en
tal van gedachten, die ook nu nog de over
weging waard zijn. Maar ook hier weer is
het noodfg met de uiterste voorzichtigheid
te lezen. Want hij draaft zoo door, dat hij
alle onderwijzers en dominees en advokaten
en militairen zou willen afschaffen, omdat
ze allen maar noodig zijxi ln een maatschap
pij, die ze door haar fouten voorloopig niet
kan missen.
Busken Huet noemde Multatuli „den vir
tuoos van het sarcasme" en nooit is hij beter
getypeerd. Daarin ligt zijn kracht. Hij heeft
groote fouten in ons volk en land aangewe
zen en dat op een wijze, die alles wat voor
hem geschreven was, in elk opzicht over
trof. En né hem is nooit iemand opgestaan,
die hem daarin heeft geëvenaard.
Van zijn tooneelstukken is het meest be
kend „Vorstenschool", waarin hij bedoelde
te zijn: „een vluchtige schets van een paar
verschillende wijzen, waarop hooggeplaatste
personen hun roeping zouden kunnen opvat
ten." Een stuk dus, waarin de intrigue op
de tweede plaats komt en de strekking op
de eerste. De herdenking van 1937 ging zon
der opvoering van dit stuk voorbij. Thans
echter zal het Residentie-Tooneel er in Den
Haag en Amsterdam zijn krachten aan be
proeven.
Den Haag
Dr. F. C. Dominions.
Dat het met de hulpverleening: aan de Urkers lang niet van een leien dakje ging, bewijst
deze foto: een uitvaller, die met man en macht weer in het goede spoor wordt gebracht.
DIEPVRIES- EN CONSERVEN-
FABRIEKEN ER BUITEN
Volgens den heer J. D. Mol uit Dordrecht,
voorz. van „Algemeen Belang", het over
koepelend orgaan voor den detailhandel in
groenten, is de houding van telers en vei
lingen inzake het groenteconfliot geheel ten
gunste van den handel. De telers brengen
zoo weinig mogelijk naar de veiling en vele
veilingdirecteuren zouden niemand zonder
erkenning van de vakgroep als kooper wil
len toelaten.
De heer Barendse uit Poeldijk, voorz. van
het Centraal Bureau voor de Tuinbouwvei
lingen, kon dit laatste evenwel niet beves
tigen. Zooals bekend, komen de veilingdi
recties vandaag bijeen om het conflict te
bespreken. Een feit is, dat er momenteel op
de veilingen weinig wordt aangevoerd. Bij
vorstperiodes is dat trouwens meestal het
geval.
Op de veiling Westerlee zijn wel overge
bleven spruitjes aah consumenten verkocht.
De Utrechtsche kweekers zijn het voorna
melijk eens met den groentenhandel, doch
de tuinders vereeniging HeesNeerbosoh
gaat in Nijmegen tweemaal per week vrije
OP 31 MEI BRITSCHE TROE
PEN UIT GRIEKENLAND
„De term „ijzeTen scherm", dat Oost en
West verdeelt, is ongelukkig. Ik heb hem
zelf nooit gebruikt en hij leidt tot wan
trouwen." Deze woorden zijn van den Brit-
schen minister van Buitenlandsche Zaken
Ernst Bevin, die ze Zaterdag jJL. uitsprak
aan den vooravond van zijn vertrek naar
Moskou.
„Ik weet niet", zoo vervolgde hij, „waar
om de Russen zoo geporteerd zijn voor een
sterk gecentraliseerd Duitschland, maar ik
hoop dat te ontdkken in Moskou".
Van de punten die Bevin nog besprak is
belangrijk de aankondiging van het terug
trekken der Engelsche troepen uit Grieken
land binnen 90 diagen na den eersten Maart,
den datum waarop de helft der troepen uit
Griekenland vertrekt.
Gevallen voor het vaderland
Vön 7 t/m. 13 Februari leed de Kon. Land_
macht de volgende verliezen: soldlaat A. de
Jonge uit Hoek (gesneuveld te Semarang);
soldaat G. F. Hebbenaiar uit A'dam (Median);
sergt. L. G. Molenaar uit Rhoon (Semananig);
sergt. C. J. A. v. d. Snepen uit Tifllbuirg
(Padang); soldaat le ki. J. W. v. d. Heijden
Uit Tilburg (Padang); soldia at W. van Kaïn-
men uit St. Anittaiparochie (Boedjoe Men-
teng); soldaat K. Machiela uit St. Anna-
paroChie (Bandoeng); soldaat' D. v. d. Weerd
uit Kampen (Padang). De Kon. Marine leed
geen verliezen. Over het K.N.I.L. üh nog
niets bekend.
verkoop van groenten ln de Veemarkthalien
houden.
De detailhandel heeft de door de diep-
vriesfabrlkanten aangeboden hulp voorloo
pig niet aanvaard en met de conservenfa
brikanten is geen contact geweest, omdat
dezen op het oogenblik vrijwel alleen nog
maar luxe-groente in voorraad hebben.
Mr Van Klef fens gehoord in de
zaak-De Geer
In verband met de zaak tegen den oud-
mïruister De Geer, is door den aidvooaat-
fiacaal van het Bijz. Gereahrtóhiaf te Amster
dam, mr W. P. Bakhoven, een aantal hooge
functionarissen gehoord, dat deel uitmaakte
van de Nederlandsche regeering in Londen
tijdens de Durtsche bezetting.
Door zijn verblijf in het buitenland is
oud-minister mr E. N. van KLeffens eerst
in de afgeloapen dagen in de gedegenheid
geweest zijn verklaringen in dtit vooronder
zoek af te leggen Thams zijn alle Nederland-
sohe regeeringsipersonen, wier getuigenis, in
de zaak-De Geer noodzakelijk was, door den
advocaat-fiscaal gehoord.
„COMMUNISME NOG ERGER DAN NAT-
SOCIALISME".
In de gisteren in alle R.K kerken voor
gelezen vastenbrief waarschuwen de aarts
bisschop en de bisschoppen van Nederland
tergen het communisme, dat een even groot
of wellicht nog grooter gevaar dan het nat.-
socialisme wordt genoemd. Er wordt aan her
innerd, dat het lidmaatschap van communis
tische vereenigingen voor Katholieken ver
boden is.
EDUARD FLIPSE NAAR ZWITSERLAND
De dirigent van het Rott. Philh. Orkest,
Eduard Flip9e, die volkomen hersteld is van
zijn zware ziekte, zal 24 Febr. voor herstel
van krachten en ook om contact op te nemen
met de muziekwereldaldaar voor een vier
tal weken naar Zwitserland vertrekken.
Tjeerd van der Weide, de ex-burgemeester
van Velzen. hoorde vanmorgen voor den
Bij zon ode ren Raad van Cassatie het tegen
hem uitgesproken doodvonnis bevestigen.
DELFTSCHE WETHOUDER LAZET
19 FEBR. VOOR TRIBUNAAL.
Woensdag a.s., des morgens om 10.30 uur, zal
voor het Haagsohe Tribunaal terecht staan de
heer H. J. L. Lazet, tijdens de bezetting wet
houder van Financiën, Soc. Zaken en Volks
voorlichting te Delft.
Europa.... aarzelt
Groot was het enthousiasme van de bewoners van Urk, toen de auto's van den Hulpver
leningsdienst met de zoo lang verbeide levensmiddelen en kolen arriveerden*
(Vervolg 't Verklaarde uitzicht.)
president van den „vrijstaat", den heer Ho-
Chl-Memh, in onderhandeling te treden. Links
zoekt „links" en zoo ziet het ernaar uit, dat
de Franse he minister Moutet, den Hoog en
Commissaris in Indo-China, admiraal d'Ar-
gerdaeu zal désavoueeren, de Ramadier-re-
geering dus waarschijnlijk van koers ver
anderen zal. Het extremistische Oosten zal
dit aldus uitleggen, dat als het bij het „ont
waken" maar hard genoeg schreeuwt, er
altijd wel socialistische of communistische
broeders bij de hand zijn, om het te helpen,
de politieke aspiraties te reakseeren. Ook in
Frankrijk schijnt het. dat de gedifferentieerde
structuur van het kabinet, de verschillen in
ideologie, het uiteindelijk winnen van het
streven naar homogeniteit en krachtig, vast
beraden optreden, maar daarover een vol
genden keer. Europa aarzelt!
Verscheidene malen heb ik er hier op ge
wezen, dat een eensgezinde houding der
Geallieerden, fax het bijzonder dus een hech
te structuur van de ,3ig four", en een sterk
'geladen, politieke potentiaal der respectieve
regeeringen, maar dan een lading, die „posi
tief" moet zijn, een eerste voorwaarde is,
Duitschland er onder te houden Met geen
duizend straffe vredesvoorwaarden, zal men
zulks bereiken. Gelijk in het verleden „Ver
sailles" ons geleerd heeft. Het is een doel
bewuste, doelgerichte, positieve politiekdie
zeker op de basis van een gezonde economie
slechts leefkracht heeft, maar anderzijds
toch óók uit begrip, uit den geest geboren
moet worden. Is deze geestelijke gesteldheid
niet aanwezig, welke zich dus zou moeten
uiten in krachtige eensgezindheid van die
staten, welke nog kort geleden streden tegen
die bedreiging met ondergang, volgens het
plan der As-mogend/hedenis anderzijds de
potentiaal negatief, doordat groeps- en
partijbelang de kracht der regeeringen
ondermijnen, dan ziet het er, waar slechts
de vroegere vijand van deze verscheurdheid
voordeel kan hebben, voor de toekomst van
Europa niet roodkleurig uit. Dan zal door
het versahól in ideologie van Rusland en
Amerika, als m-achtigstei staten, de ,3ig
four" een ontbindingsproces ondergaan, en
de „Ver. Naties", hoewel sterker instrument
dan den Volkenbond, toch ook weer als een
kaartenhuis tn elkaar vallen. De wankele,
politieke en economische situatie, zoowel in
Frankrijk als in Engeland speelt Duitsoh-
land slechts uit, waar volgens een eenvou
dige natuurwet, de „herstel" -en „revanche"-
gedachte reeds nu weer Latent sluimerende
is. De „Berliner" mag dan al tijdelijk niet
veel pleizier meer beleven van zijn Lust-
garten, en al is het voor ieder weldenkend
Europeaan een zoete gedachte, te verwijlen
in den lusthof der „Vereenigde Naties", die
langs den weg der arbitrage de geschillen
kan oplossen, men zal er verstandig aan
doen, hoewel versoholen onder de vredes-
bloemens, een paar doelgerichte mitrailleurs
verborgen te houden! Of voor de zooveelste
maal: ,1'histoire se repète". Dit is geen
politieke angstpsychose, die tot een derge
lijke pessimistische beschouwing dwingt,
neen, het is een nuchter constateeren van
feiten. Het niet meer parallel loepen der
belangen na den eersten wereldoorlog, leidde
tot het spoediger terugtrekken der troepen
uit Duitschland, waartegen slechts een#
krachtfiguur als de „Tijger", een Clemen-
oeau, zich zoolang mogelijk bleef verzetten»
Hiertegenover kon men dan als noodzaak stellen
dat Duitschland's vertraagde herstelbetalingen,
de geweldige uitgaven voor bezettingstroepen
toen niet langer wettigden. Hoewel „Labour"
dan thans voorloopig, ondanks dé gedwongen
bezuiniging, niet tot bekrimping op de uit
gaven voor defensie zal overgaan, heeft de
budget-commissie van het Huis van Afgevaar
digden en den Senaat in de Ver. Staten wel
besloten, de door Truman ingediende begroo
ting met zes milliard te verminderen en zal
deze resolutie m het Congres behandeld en
„verhandeld" worden. Wat heeft nu een man
als Marshall daarvan gezegd? Hij waarschuwde
krachtig tegen een verjaging van de bezettings
uitgaven voor Duitschland, Oostenrijk, Japan
en Korea, waardoor een onmogelijke situatie
ten aanzien van de internationale verplich
tingen der Ver. Staten zou worden geschapen.
De critiek van Marshall gaf te kennen, dat
hij zich van den précairen toestand, het nood
lottige aspect der wereldsituatie volkomen be
wust is. Feitelijk wordt de huidige wereld
politiek gekenmerkt door egocentrische fel
heid, gepaard met typische aarzeling. Men
heeft, om een recent voorbeeld te noemen,
vanaf Potsdam tot Parijs toch tijd genoeg ge
had. Italië, dat zich ook tijdens dezen tweeden
wereldoorlog kenmerkte door tweeslachtigheid,
zakelijke en billijke vredesvoorwaarden op te
leggen. Men kon zich toch realiseeren, welken
indruk dit vredesverdrag in het zeer links
geregeerde Italië zou maken. Men herinnert
zich, hoe op den dag, dat de Italiaansche ge
delegeerde het vredesverdrag onderteekende,
de scherpste nationalistische reacties in Italië
tot uiting kwamen en men feitelijk de kans
verspeelde, het onder communistischen invloed
staande Italië, weer meer aan de Westersche
mogendheden te lieeren, Italië, om zoo te
zeggen, weer onder „voorwaarden" en „ver
maningen" in den Westerschen familiekring
op te nemen. Een vredesverdrag moet getuigen
van zakelijkheid, billijkheid, van herstel der
aangerichte schade; het moet minstens één
oog gericht houden op de toekomst, hot kan,
als het móét gestreng zijn, maar één ding mag
niet: een vredesverdrag mag nooit den indruk
maken van een voorstel aan een minderheid,
waarop eventueel amendementen p*kunnen
worden ingediend. Dan verliest het verdaag
als „zakelijk, rechtvaardig" product zijn
waarde. Dit nu is het geval met het Italiaan
sche vredesverdrag, aangezien de Engelsóhe
regeering nu reeds te kennen heeft gegeven,
ieder redelijk denkbeeld van de Italiaansche
regeering voor herziening van het vredesver
drag, in overweging te willen nemen
Deze houddng is een symptoom van de
aarzeling en weifeling der huidige wereld
politiek en als de „herziening van h?t Itali
aansche vredesverdrag" wordt uitgelegd, als
zou deze een gevolg zijn var de ontketening
der politieke hartstochten, de uitlevering der
nationalistische reactie, het dreigen met de
schim van den Duce, dan is zulks zeke*- een
noodlottig voorteeken. Wat staat ons te
wachten, als straks Duitsch'and een vredes
verdrag aangemeten krUgt. waar <\m^rikam-
sohe, Engelsche, Frarsche en -o« 18 andere
coupeurs aan te pas komen t rondga het
costuum gereed is, de socialist"he Duit-
seher, Schumacher, nich hierove- bii de t i-
bour-vrienden gaat beklagen? En AttT%e d**n
toezegt, het vest wat wijder te maken, em-
dat het Duitsche politieke blerbuikje we r
moet kunnen groeien0 Een ar der voorbeeld
van aarzeling en weifeling: Té»" Blum ?af
ons een duidelijk teeken, hoe zelfs een.
socialistische staat meent te moeien on»'e-
den tegen de rebellen van Vietnam, omdat
deze de bepalingen van de overeenkomst van
Hanoi aan hun laars lapten en een terreur
uitoefenden, die het gezag en de waardig
heid van Frankrijk aantastten. Maar sinds
Blum werd opgevolgd door Ramadier. in
wiens regeering ook vijf communisten zit
ting hebben, wordt de indruk gewekt, of
de Viebnameeaen een soort van ondergrond-
sohe „verzetstrijders" zijn en bepleiten do
Fransche communistische ministers met don
