Zoo ontstond „Wat usance is in Nederland"
Siahrir toont zich allerminst pessimistisch
't Verklaarde
C olie-belangen uitzicht
In Volendam dient het dakraam tot voordeur
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG U FEBRUARI lMf
IN DUINDORP IN EEN JAAR
/156 MAN DE LAAN UIT
(Van een onzer -verslaggevers.)
Er is een tijd geweest, dat de rubriek „Wat
usance is. in Nederland" geen dag op de
voorpagina van ons blad ontbrak. Nog ko
men er veel ontvluchtingen van politieke
delinquenten voor, maar het slechte win
terweer, de noodzaak terstond onder te dui
ken en een hier en daar verscherpte con
trole Hébben de cijfers wat doen terug-
loopen.
Er zijn ons echter den laatsten tijd feiten
bekend geworden, die een verklaring vor
men voor deze gebeurtenissen.
Wij willen voorop stellen, dat de kamp
leiding niet altijd in de eerste plaats schuld
droeg. Zij was, bij het aanstellen van per
soneel, gebonden aan voorschriften, die
hierop neerkwamen, dat eigenlijk alleen het
gilde der zwartehandelaars voor etn betrek
king in èen kamp of gevangenis in aanmer
king kwam. Geschoold personeel mocht nl.
niet aangeworven worden, mannen, die in
militairen dienst moesten evenmin.
De gevolgen bleven dan ook niet uit. Duin-
dorp, zoo hoorden we, is een waar door
gangshuis geweest. Tot wanhoop van de
leiding.
In één Jaar tijds zijn,daar, schrikt u niet,
honderd zes en vijftig leden van het bewa
kend personeel ontslagen wegens delicten
van allerlei aard. En dat op een personeel
van 300 man.
De meesten lieten zich omkoopen. Als er
weer een nieuwe bewaker in het kamp ver
scheen, probeerden de gedetineerden of de
man ook „plat te .krijgen was. In sommige
gévallen werd het een heel gewoon chan
tage geval. De bewaker bracht eens een
briefje, een boodschap of een ander contact
over naar familie van den delinquent, bui
ten de draad. Hij kreeg er de eerste keer
een belooning voor. Geld verzoette den
arbeid. Hij deed het nog eens, ontdekte dan,
dat hij zich in de nesten gestoken had,
wilde zich terugtrekken, maar zag dien weg
versperd door den gevangene, die dreigde
hem aan de kampleiding te zullen verraden
als hij niet door bleef gaan met z'n hand
en spandiensten.
Het is ook voorgekomen, dat bewakers
een gedetineerde naar de Zeestraat begeleid
den, naar den proc.-fiscaal voor onderzoek.
De gevangene verbleef met hen in de wacht
kamer, de „bewakers" verdiepten zich in
een gesprek met elkaar of anderen en de
gedetineerden wandelde kalmpjes de deur
uit, de straat op. Den volgenden* dag las u
het geval onder „Wat usance is in Neder
land".
Wat óók usance was, niet in Duindorp.
maar in de Cellenbarakken: er verscheen
iemand aan de poort van de gevangenis, die
vertelde, drft hij voor een bepaald karwei
een paar man noodig had. Hij kreeg er drie
mee, er werden er twee verantwoord en er
keerden twee terug. De derde man was
„Usance" geworden.
Er waren bewakers, die tarieven hadden
voor hun diensten. Er waren z.g. ambtena
ren, die er tegenover de echtgenooten van
ggdetineerden de méést liederlijke afper
singsmethoden op na hielden, anderen die
verhoudingen met vrouwelijke gedetineer
den hadden en we zijn daarmee nog niet
eens aan het eind van de zwarte lijst.
Onder het bewakend personeel bevonden
zich zelfs politiek onbetrouwbare individuen.
Oud SS-ers, vroegere NSB-ers, een knuppe
laar uit Vught. Öet laatste gev^ had een
leidende functie in. Gouda. Via een zekeren
Dick. die in de Cellenbarakken verbleef,
werd hij op de volgende wijze gewaarschuwd.
„Die en die is hi,er aangekomen. Hij weet
veel van je, maar ik zal hemonschadelijk
maken."
Krantenstaking en smokkelende
journalisten te Parijs
De staking onder het administratieve perso
neel van de Parijsche kranten heeft de jour
nalisten er toegebracht - op allerlei manieren
hun nieuws op de redactietafel te brengen,
daar de stakers posten hadden uitgezet. De
centra voor het verzamelen van het nieuws
werden café's, die telefonisch bereikbaar wa
ren en van waar uit dan de avontuurlijke gang
naar het redactie-bureau werd ondernomen.
Het bestuur van het Parijsche Journalisten-
verbond heeft in een „dagorder" bevolen geen
.functies van het stakende personeel over te
nemen. De Fransche regeering krijgt heele-
maa-l de handen vol, nu zij de eischen der
6takers heeft afgewezen en alle regeerings-
ambtenaren hebben gedreigd met staking,
wanneer zij geen salarisverhooging krijgen.
KUPERS SPRAK IN BERLIJN.
De NedierLamriier Evert Kuipers, leider van
die delegatie van den Weraldivakbond, die
thans een reis door Duitsohland maakt, heeflt
tot verteigenwoordiigers van de Duiitsohe vak
bonden uit alle zones een rede gehouden, in
de Berlijnscbe Staatsotpera.
De brief wasgetypt op een schrijfma
chine van het kantoor der Cellenberakken
en op papier der Cellenbarakken. Een
„ambtenaar" had er dus ook nog een grijp-
stuiver aan verdiend.
Is het wonder dat groove ongelukken niet
uitbleven?-
Daarover in een volgend artikel
Marva s door de lucht naar
Indië
Per KLM-skymaster, onder gezagvoering Van
piloot Muder, zijn gisteren van het vliegveld
Schiphol 10 Marva's naar Java vertrokken ter
aanvulling van het .i*1 Batavia en Soerabaja
aanwezige continent dezer vrouwelijke Marine-
vrijwilligers. Dit is de eerste maal, dat een
complete groep Marva's door de lucht naar
haar standplaats in den Oost wordt overge
bracht. >-
Het valt niet altijd meè om de dochter van een groot staatsman te zijn, doch deze week is
miss Mary er ongewijfeld in geslaagd haar vader diep te imponeeren. God bless you!
„STAAKT HET VUREN" NIET
LANGER EEN SPROOKJE?
De republikeimische „premier," Soefcam
Sjalhrir, bevestigde gisteren op een perscon
ferentie te Ba>ta.viia, dat het Inheemsöbe kabi
net te Djocja eenstemmig de ontwerp-over
eenkomst van Ling'gadjati van de hand heeft
gewezen. Als voornaamste overweging gold
hierbij, aldus .Sjalhrir, dat aan het reeds vage
basis-accoord door de toelichting en die Re-
geeringsverklairinig nieuwe elementen waren
toegevoegd, waar geen behoefte aan werd
.^voeld.
„Of wel de overeenkomst, zooals op 15
November aangegaan, is onbevredigend en
dan zijn nieuwe onderhandelingen noodig,
of wel het accoord is bevredigend en dan be
staat er geen behoefte aan toelichtingen,"
zoo drukte Sjahrir zich uit.
Op de vraag of de republikeinsohe bezwa
ren eerder van formeelen dan van mate-
rieelen aard wanen, antwoordde de Inheem-
sohe „minister-president," dat er formeele
bezwaren bestaan tegen het aanvaarden van
de toelichting en de Regeeringsverklaring als
d'eel der overeenkomst.
Sjahrir verklaarde te begrijpen, dat de
Commissie-Generaal ndet anders kon doen
dan de Nederiamdsdhe Regeerdng van het ge
beurde in kennis te stellen en de reactie af
te wachten. Hij voegde er aan toe, dat hij
toch wiet pessimistisch gestemd was ten op
zichte van een onderfceekeniwg der overeen
komst in de nabije toekomst.
Ten aanzien van de afkondiging der order
.staakt het vuren" zeide Sjahrir. dat de
republikeinen hiertoe „zeer spoedig," waar
schijnlijk reeds omstreeks 15 Februari, zul
len overgaan..
Tenslotte deelde hij mede. dat de zitting
van het voorloopig tepublikeinsche parle
ment, waar eerder over het regeeri ngsbeleid
dan over het ontwerp-accoond van Ling-
gjadijati een uitspraak zal worden gevraagd',
op 25 Februari te Djqpja zal plaats vinden.
Iedere teleurstelling en elke tegenslag in het leven kan aan scherpte verliezen, wanneer men
den moed bezit naar zijn medemensch te kijken, die er nóg ellendiger aan toe is. Dat zijn ze
b.v. in Volendam, waar men zich alleen nog maar via het dakraam in de maatschappij kan
begeven.
Iedereen kan-voor groente
boer spelen
Vervolg van pag. 1)
Het bestuur van het bedrijfschap voor
groenten en fruit heeft dit niet aanvaard,
omdat ook de vakgroep détailhandel geen
•medewerking wilde verleenen. Het voorstel
van den handel om in aansluiting op de
vrije veilingprijzen slechts handelsmarges
voor groot- en kleinhandel vast te stellen,
was onaanvaardbaar, omdat het resultaat
gelijk zou staan met vrije prijsverming, welk
systeem onder de huidige omstandigheden
zeer hooge prijzen ten gevolge zou hebben
voor veel, in het bijzonder de veelgevraagde
soorten groenten.
Het ontnemen van de verordenende be
voegdheid aan de vakgroepen heeft volgenS
den heer J. D. Mol, te Dordrecht, voorzitter
van den Ned. Bond van Groentehandeleren,
weinig beteekenis, omdat deze organen toch
aan den leiband van den minister moesten
loopen. De heer Mol qntkende, dat de vakl
groepen tot de staking hebben aangespoord,
want het desbetreffende besluit is uit den
handel zelf voortgekomen. Volgens den heer
Mol zullen de tuinders en de straathande
laren aan de zijde van den groentehandel
staan. De eenigen, die voordeel zullen kun
nen hebben van de maatregelen van den
Minister, zijn de zwarthandelaren.
Gemeld wordt, dat Rotterdam overweegt
het gemeentebestuur in geval van nood als
kooper van groente te Laten op treden. Voor
loopig is de voorraad in de Maasstad echter
nog voldoende.
De CITO (Europ. Centr. Transportorga
nisatie) zal in den herfst vervangen worden
door een permanente intergouvernementeele
organisatie.
„Blut ist ein ganz besonderer Saft" wordt
wel beweerd en de algemeene functie van het
bloed is bekend. Maar ook van de olie kan
men dit zeggen. Want evenals het bloed als
noodzakelijke bemiddelaar fungeert tusschen
alle organen en weefsels, is de olie noodzake
lijk voor de voeding en instandhouding van
alle technische organismen der wereldhuis
houding. Wat zou de wereld thans zonder
olie beginnen? Van Amerikaan sche zijde
werd er onlangs op gewezen, dat de vrijma
king der atoomenergie in de toekomst, de
Ver. St. er geenszins van moest weerhouden,
zooveel mogelijk oliebronnen in handen te
krijgen. En dat is noodzakelijk ook, aange
zien Amerika, indien het niet uitbreiding van
concessies krijgt, binnen afzienbaren tijd nog
veel meer olie zal moeten importeeren dan
het sinds de laatste 10 jaar deed. Ook is het
voor Europa van levensbelang, daè de olie
winning zoo intensief mogelijk geschiedt, de
exploitatie-kosten gering en de prijs zoo goed
koop mogelijk is. Dit ié het algemeene be
lang, dat voortvloeit uit een intensievere ex
ploitatie van de oliebronnen in het nabije
Oosten. Hpewel men zeker kan zeggen, dat
de Britsche en Amerikaansche oliebelangen
daar samengaan, treden er nu en dan ge
schillen inzake de „petroleum-politiek" aan
de oppervlakte, terwijl Sowjet-Rusland voor
de zooveelste maal in Britten en Amerikanen
onaangename concurrenten ziet en Frankrijk
zich lichtelijk gedupeerd voelt. Twee Ameri
kaansche -maatschappijen n J. de Standard Oil
Company en de Socony Vacuum Oil Cy heb
ben met de Anglo Iranian Oil Cy en de
Arabian American Oil Cy overeenkomsten
afgéSfoten betreffende de oliewinning in Zuid
Perzië en Saoedië Arabië, welke transacties
heeten te zijn van Amerikaansche particu
lieren, dus waarmede officieel de regeering
weinig te maken zou hebben. De Ameri
kaansche petroleum maatschappijen hebben
voor 20 jaar geaccordeerd, dat zij olie koop en
van de Anglo Iranian Oil Cy en bij de Ame
rikaansche maatschappij in Arabië voor on
geveer een derde geïnteresseerd zullen zijn.
De Arabian American Oil Cy produceerde
in 1945 reeds meer dan 20 millioen vaten en
als men bedenkt, dat de oliereserves in het
gebied van het Midden Oosten ongeveer 40%
van de wereldreserves bedragen en het aan
deel der Vereenigde Staten in de toekomst
veel minder zou zijn, is het begrijpelijk dat
de Yankee steeds w'eer tracht op olievelden
in andere landen beslag te; leggen. Tegen
over de door Amerika verkregen nieuwe
„concessies" staat, dat het wil deelnemen aait
den bouw van "twee olieleidingen, één van
Perzië naar de Middellandsche Zee en de
andere van Oostelijk Arabië, eindigende in
de Palestijnsche havenstad Haifa, welke zeer
kostbare pijpleiding tevens de noodigè be
scherming zal behoeven. Het merkwaardige
is, ,dat Amerika dan ook tevens groot be
lang zal krijgen bij een ordening der zaken
in Palestina, hoewel een deel der Ameri
kanen juist achter de Zionistische politiek
staat, welke in conflict komt met de aspira
ties der Arabieren. Het ligt voor de hand,
dat de aanleg van deze olieleidingen van
commercieel standpunt uit bezien, valt toe te
juichen. Echter, hoewel de Amenkaansche-
en Engelsche oliebelangen samengaan, is het
de vraag in hoeverre Engeland, dat in het
Midden Oosten speciale concessies heeft,
zich niet door de Amerikaansche aspiraties
eeaiigszins voelt verdrongen. Gedurende den
oorlog was de samenwerking tusschen Brit
sche- en Amerikaansche maatschappijen zeer
nauw. En in 1943 streefde Harold Ickes, een
bekend Amerikaansch petroleum-specialiteit,
naar een internationale organisatie, ten doel
hebbende de exploitatie van alle oliegebieden.
In September 1945 kwam een nieuwe over
eenkomst tusschen Amerika en Engeland tot
stand, waarbij besloten werd, dat de inter
nationale petroleum vraagstukken door een
gemeenschappelijke commissie behandeld
zouden worden. Uiterlijk ziet het er dus wel
naar uit. dat de Britsche en Amerikaansche
petroleum politiek samengaat, maar men zal
toch moeten afwachten in hoeverre de re
geeringen der beide banden er hun fiat aan
geven. Rusland, dat bij een tractaat van 1920
ook olieconcessies heeft in Perzië, en drin
gend behoefte heeft aan uitbreiding der olie
bronnen, ziet dus in de penetratie van Brit
ten en Amerikanen een gevaar, en voelt zich
bedreigd door de „imperialistische" politiek,
temeer waar bijna 85% van de oliereserves
in Amerikaansche- en Engelsche handen zijn.
De bezwaren .van Frankrijk tegen de nieuw
gesloten petroleum-overeenkomsten waarbij
de Fransche oliebelangen belichaamd zijn in de
„Compagnie Fran<;aise", komen hierop neer,
dat de overeenkomst van 1928 daardoor ge
schonden is. Volgens de overeenkomst van
1928 was o.m. bepaald, dat behalve Amerika,
Engeland en Nederland ook Fransche maat
schappijen zouden deel hebben aan alle ont
ginningen binnen de grenzen van het vroegere
Ottomaansche rijk, dus niet zouden streven
naar concessies in wat bekend staat als het
„roode-lijn-gebied". De Compagnie Frangaise
is voor ongeveer 35% in het bezit van de
Fransche regeering en wordt als een instru
ment van de regeeringspolitiek beschouwd.
Resumeerende, valt te constateeren, dat
Amerika momenteel de leiding heeft geno
men inzake de internationale petfoleum-
politiek en dat Rusland, hetwelk zijn belan
gen geschaad, acht, zich zeker tegenover het
Amerikaansche streven zal verzetten.
OOK MARKEN IS VOLKOMEN
INGESNEEUWD
In Volendam staan ongeveer honderd hui
zen tot aan de dakgoot ingesneeuwd. De be
woners, die hun huizen willen verlaten,
moeten nu het dakraam als voordeur ge-
bruliken. Wie bij het afdaler naast de plan
ken of ladders stapt, zinkt weg in de sneeuw
en moet met touwen worden bevrijd. Vijf
huizen zijn zelfs volkomen ondergesneeuwd.
De bewoners moesten met touwen en ladders
uit hun benarde positie worden bevrijd. De
stuifsneeuw dringt door de kleinste spleten
heen en bedekte in den loop van den nacht
de bedden met een 20 centiimeter dikke vacht.
Het ijs in de haven zakt onder den zwaren
witten last steeds dieper weg. De vastge
klemde tjotters dreigen straks te worden ver
morzeld tot waardeloos hout. Al enkele da
gen zit Volendam zonder melk en ook de
aardappelen zijn bijna op. De voedseltoe
stand is er echter nog niet nijpend, al wordt
er niets meer aangevoerd. Erger is het op 't
eiland Marken. DLt is slechts te voet bereik
baar. Uit den Noord-Oostpolder komen stof-
en zandwolken aanwaaien. Het ergste is, dat
er geen kolen meer zijn*. Op Marken is het
nog nooit zoo erg geweest met de sneeuw.
Post komt er niet meer, evenmin als in Vo
lendam, Edam en de anlere kleinere plaats
jes in die streek. De vele sneeuwbanken op
den weg van Amsterdam naar Purmerend
zou mn heden met „bulldozers" trachten op
te ruimen.
