De wereldharmonie en üe üauuiiaie wetgever
Christen Studentenraad in Zuiderherk bijeen
NIEUWE LEIDSCU£ COURANT
MAANDAG 10 FEBRUARI 1S47
Stadsnieuws
Dies-rede rector-magnificus
prof. mr R. P. Cleveringa
Ter gelegeruheid van den 372sten Dies
der Leidsche Academie heeft rector-mag
nificus, prof. mr R. P. Cleveringa een
rede uitgesproken waaraan wij het vol-
gende ontleenen:
Volgens art. 517d Wetboek van Koop
handel zijn eenige daarin aangegeven j
aansprakelij'ktheidsvoorsohriften betref
fende het vervoer over zee van goederen
van toepassing op het vervoer van en, j
met eenig voorbehoud, naar Nederland-
sóhe havens, aldus spr. Wat is de waarde j
van zulk een regel? De Ned. wetgever
stelt hem op voor den Ned. overheids-
rechter, die er zich naar zal richten;
maar andere wetgevers stellen voor een
zelfde geval misschien andere regels op
voor andere overheidsrechters, die zich
dan hiernaar gedragen. Is er dan een
veelvoudig recht? Dit is niet aanneme
lijk; de betrokkenen zouden dan niet
kunnen weten wat zij moeten doen otf
laten. Het recht is naar zijn aard enkel
voudig; het vereisoht de onderstelling
van een wereldharmonie, die niet wille
keurig door een nationalen wetgever
mag worden verbroken. Deze moet dus
gebonden worden gedacht; hij is in zijn
De iector-ma^nitie«.s ac. ï^e.ds^ne Uni
versiteit, prof. mr R. P. Cleveringa in
zijn werkkamer.
(Exclusieve opname Nieuwe Leidsche Crt.)
rechtsvorming niet vrij, maar zit vast
aan wereldregelen, ook zonder dat zijn
land deze nadrukkelijk, b.v. in een ver
drag, aanvaardt.
Tooh wordt dit laatste doorgaans ont
kend. Men zegt, dat 'het strijdt met de
werkelijkheid; ieder lid der statenge
meenschap maakt in de private sfeer aan
spraak op de onverkorte souvereiniteit.
Is dit zoo, dan is burgerlijke rechtspraak
door rechters, die niet een beperkt man
daat ontvangen, zooals verschillende lan
delijke overheidsrechters het van hun
nationale wetgevers ontvangen en de
Nederlandsche het in art. 517d Wetboek
van Koophandel heeft gekregen van den
Nederlandschen wetgever, onmogelijk;
want dezen zouden niet kunnen weten,
van welk standpunt zij uit moeten gaan
bij de berechting van aan hun oordeel
onderworpen zaken. Zulke rechters
komen voor; internationale en scheids
mannen. Onder hen, die de wereldhar
monie ontkennen en de staten ongebon
den achten, zijn er dan ook, die dergelijke
rechters niet in staat oordeelen tot
rechtspraak in internationale burgerlijke
zaken, zoo betoogde spr.
Maar vinden internationale en arbitrale
rechters dit zelf ook, als men zich tot
hen wendt? Zeggen zij: „Het werk, dat
gij mij opdraagt, kan ik niet verrichten?"
Geenszins, zij laten blijken door hun
vonnissen dat zij meenen, dat zij er wel
degelijk uit kunnen komen. Dit betee-
kent, dat zij de burgerrechtelijke onge
bondenheid der staten niet aanvaarden,
doch dat zij het bestaan aannemen van
een overkoepelend recht. In zoover ge
tuigt juist de ontkenning hiervan van ge
mis aan werkelijkheidszin.
Met dat al is het begrijpelijk, dat velen
er maar slecht aan willen, omdat het in
een gegeven geval bijna steeds weer even
moeilijk blijkt precies en concreet vast
te stellen wat dat recht zegt. Men vraagt
niet zonder reden, wat men er mee op
schiet iets te erkennen, dat zoo ongrijp
baar is; is het dan niet reëeler maar toe
te geven, dat het niet bestaat?
Tegen zulk een stemming van moede-
looze berusting past verzet. Men 6chiet
er wel degelijk mee op. Als men op som
mige punten allerwege een bepaald be
sef levendig ziet worden, kan men het
er voor houden te doen te hebben met
een te voorschijn treden van het wereld-
recht in den zich aldus openbarenden'
vorm. Bij vervoer over zee onder een
cognossement lijkt het, alsof de regel,
dat de wet der plaats van verscheping
den doorslag moet geven, zich steeds
BURGERLIJKE STAND.
GEBOREN: Frederik H M, z van F H
Kliurvers en A C Poeliejoe; Cornelia, d
van G Piket en J G Ras ink; Jacqueliima
H M, d van P B Groenveld en J H
ZamdvoortDiirk P, z van. P van der Valk
en T E Hollander; Willem P C, z van
P de Mooij en E de Brum; Elisabeth, d
van I van Kooperen cm S Kuijiventhovem.
OVERLEDEN: C J M Verwer, 1 dag;
A W M Verwer, 1 dag; M Overduin-
SiLjee, 70 j: C H van der Dindian-Wete
ring?, 56 j; T Tiems, 34 j; H die Lanigie, 1 j.
VOORHOUT.
Vrijdag 14 Febr. a.s., 's morgens 10
uur .komt de gemeenteraad bijeen ter be-
bcindeoi-ing van de gsmeenteibe-grooting 1947
duidelijker manifesteert; art. 517d^ Wet
boek van Koophandel zou dan eensdeels
ten goede wijzen en anderdeels, voor
zoover het de Nederlandsche wet toe
past op inkomend vervoer, eigenlijk on
recht behelzen.
De mogelijkheid van dit laatste toont
aan, 'hoe voorzichtig nationale wetgevers
in dezen te werk moeten gaan. Zijn zij
niet heel zeker van hun zaak, dan moe
ten zij zich liever onthouden, opdat zij
hun overheidsrechters niet den verkeer
den kant uitsturen en hen in hun recht
sprekend werk op onoiihare wijze hin
deren.
Gaat men uit van de gedachte der on
verkorte burgerrechtelijke souvereiniteit,
dan heeft elke staat het recht den ande
ren te zeggen, dat 'hij apart wenscht te
blijven staan en geen lust heeft zich van
anderen iets aan te trekken; aanvaardt
men de in beginsel reeds bestaande ge
bondenheid, dan kan men hem toevoe
gen (al baat dit misschien niet onmid
dellijk ten volle, oiridat hij ook op andere
manier nog wel- het streven naar har
monie kan diwarsboomen.)dat zulk een
antwoord geen pas geeft. En ten slotte:
de ongebondenheidsidee is de voort
durende ontkenning eener hoogere wer
kelijkheid en heeft als zoodanig iets
vermoeiends en drukkends. De gedachte
der burgerrechtelijke wereldharmonie
daarentegen verheft en vermag die be
zieling te verwekken die elke rechtsge
leerdheid, die niet dood v/il loopen in
dorre onvruchtbaarheid, noodig heeft en
waarover de Leidsche Universiteit in
het verleden zoo dikwijls toonde te be
schikken, gelijk die haar ook in de toe
komst steeds moge blijven doortrekken
bij de vervulling van haar edele bescha-
vingstaak, zoo besloot prof. Cleveringa
zijn rede.
Ter gelegenheid van den 372sten
Dies der Academie
Ter gelegenheid van den 372sten Dies
vain de Leidsche Universiteit werd gis
termorgen door den Christen Studen
tenraad in de Zuiderkerk een bijeen
komst gehouden, waarin dr J. C. A. Fei-
ter, Rem. pred. te 's-Gravenhage, en
prof^ H. L. M. van Rooyen, O.S.Cr., heb
ben gesprokem-xesp. over: „De actueele
nood van den mehsdh" en „Onzë eenheid
in Christus", en waarbij o.m. aanwezig
waren prof. mr R. P. Cleveringa, rector-
magnificus en burgemeester jhr mr F. H.
van Kinschot.
In dezep tijd van technisehen vooruit
gang zijn wij niet in staat de verkleum
de menschen te helpen, aldus ving dr
Fetter aan. Wij lijden aan een volkomen
gebrek aan zedelijke controle over onze
prestaties. De actueele nood van dezen
tijd is, dat de leiders met hun enorme
kennis van techniek de sociale-, econo
mische- en politieke toestanden in geen
enkel opzicht meester zijn. En de nood van
onze studenten is, dat zij niet bij machte
zijn om aan begaafde studenten die in stof-
felijken nood verkeeren, een redelijke
kans te geven. Paulus heeft echter den
sprong naar het geloof gemaakt en ge
zegd, dat het lijden van dezen tegen-
woordigen tijd niet opweegt tegen de
heerlijkheid, welke aan ons zal worden
geopenbaard. Wie den sprong waagt,
weet, dat er temidden 'van de onbedui
dendheid en vergankelijkheid dezer we
reld een vast punt is. De geheele schep
ping ziet uit naar de openbaring Gods.
In het slot van zijn rede wees spr. op
de taak van de studenten en besloot met
de woorden van Willem van Oranje: „De
onderzaten zijn er nooit ter wille van de
prinsen, maar de prinsen zijn er ten be
hoeve van de onderzaten. Men behoeft
niet te hopen om te ondernemen en niet
te slagen om door te zetten."
Prof. van Rooyen wees er in een uit
voerige beschouwing op, dat de eerste
grond van onee verbondenheid ons
menscihzijn is. Wij zijn vaak gewoon ons
gedistancieerd te zien in confessies en
nationaliteiten. Wij zijn allen kinderen
van dezen tijd en voelen ons verbonden
door bepaalde gelijkgerichte cultuurten-
Sfppr in t gezin?
De „Nieuwe Leidsche" er in!
LEIDSCBE VOETBAL- EN ATHL.VER.
„LUGDUNUM".
De openbare junioren- en adspiranten-
lesavond van „Lugdunum" van hedenavond
in het gymnastieklokaal aan de Marnix-
straat, zal wegens de koude geen doorgang
vinden.
DISTRIBUTIEVARIA.
Morgen zijn aan d-e beurt voor het afha
len van levenemiddelein-, tabaks- en v<er-
enaipeir imgenikaairtiein de letters Wo t/m
einde W, X. IJ en Z.
Leidsche telegrammen
De 76-j. mevr. M. de G. is gistermor
gen tengevolge van de gladheid yan den
weg in de Magdalena Moonstraat gevallen
en heeft haar rechterbovenbeen gebroken
Op het Stationsplein is gisteravond de
47-j. heer W. v. E. uit Den Haag ook al
door de gladheid uitgegleden en gevallen.
Hij liep een rechterheupfractuur op.
WARMOND.
De uit reki ng van leven$m ddd-silen-
tabaks- en versnape ringenkaarten aal
plaats hebben Woensdag a.s. voor de let
ters A t/m L en Donderdag de letters
M t/m Z. Het agentschap is geopend van
9.39—12 en van 1315 uur.
Meeting van het Comité voor I
Rijkseenheid
Oud-minister Weiter en de heer Jansen,
oud-lid Volksraad spreken.
Op Vrijdiag 21 Febr. a.s. zal die afd.
Leiden vain het comité „Rijks-een heid eeoi
groote bij-eenkomst -beleggen in d'e Stads
gehoorzaal, w-aar oud-minost-ar Ch. J. I. M.
Welter en. de heer C. M. Jansen, oud-lid
van den- Volksraad, het woord zullen voe
ren.
I-n het pl. comité hebben personen
van versohiil'len-de richtingen zitting en
men verwacht dan ook, dat voor deze
meeting in alle kringen der burgerij be
langstelling zal bestaan. Mede-deeli-n-gen
over kaartverkoop, enz. zullen t.z.t. vol
gen.
OUDERAVOND GEREF. KOOIPARK-
SCHOOL
Voor het eerst na den oorlog heeft het
bestuur van bovengenoemde school on
langs weer een ouderavond beled o.l.v.
den heer H. J. de Jong, die een kort ope
ningswoord sprak.
Vervolgens lieten de leerlingen der 4e
klasse, onder leiding van den heer de
Lange, de aanwezigen genieten van hun
zang- en declamatiekunst, terwijl na de
pauze het woord was aan het hoofd der
school, den heer C. P. v. d. Bie, die een
overzicht gaf van de gebeurtenissen in de
oorlogsjaren en de ouders opwekte mede
te werken aan den bloei der school:
Door Foto van Vliet werd het gedeelte
na de tweede pauze verzorgd. Men leefde
weer mede met oude belevenissen der
school en genoot van mooie natuurfilms.
Ondanks de koude hebben vele ouders
dezen mooien avond bijgewoond.
De 68-j. heer J. M. K. is op de Rijn
en Schiekade bij het loopen over het ijs
gevallen, waardoor hij zijn rechteronder-
been heeft gebroken.
denzen; er zijn dingen, die wij allen kun
nen verstaan.
In den recenten oorlog voelden wij ons
verbonden door het lot, toen schenen alle
meening9verschillen vergeten en wij
dachten, dat een nieuw Nederland zou
ontwaken. Na de bevrijding heeft het
niet lang geduurd of de oude antithesen
kwamen weer met kracht voor den dag
Als er iets was, dat ons één moest
maken, moest het toch ons Christendom
zijn, onze verbondenheid in het goddelijk
kindschap, het zalig bewustzijn, dat wij
kinderen Gods zijn, het grondelooze ge
luk, dat ons na dit leven een hemel
wacht. Juist ons Christendom heeft ons
in confessies verdeeld, heeft ons volk
verscheurd. Treft dit verwijt ons Chris
ten-zijn? Ieder waarachtig Christen zal
dit ontkennen. Het treft ons kortzichtige
menschen. Als wij het Christendom lief
hebben, moeten wij er van overtuigd zijn,
dat wij aan de rampzalige scheidingen
een einde moeten maken. In dit verband
gaf spr. eenige practische punten: 1. Wij
moeten ons nooit verzoenen met de ge
dachte. dat de scheiding toch niet te
overwinnen is. 2. Wij moeten een andere
houding gaan aannemen tegenover
elkaar, daarbij niet onze dogmatische in
zichten verloochenend. Dit is toch
minstens weggelegd voor de leden van
de Civitas Academica. 3. Wij moeten bid
den. Een elkander leeren verstaan is
niet in de eerste plaats een zaak van
intellectueelen arbeid, doch voor alles
een geestelijk werk. dat vruchtbaar kan
gebeuren door de sfeer van het gebed. 4
Wii moeten met een hartstochtelijke ^en
onbaatzuchtige .liefde Jezus Christus zoe
ken. Onzë? eenheid is alleen maar denk
baar. als die eenheid gegrond is in Chris
tus, zoo beëindigde spr. ziin toespraak,
waarna gemeenschappelijk - gezongen
werd Gezang 14Q- d^nofo Gr>d wii loven
U
Medewerking aan dezen dienst verleen
den het Leidsch Studenten Zangkoor, o.
l.v. George Robert en de organist Piet
Ui te rl inden, die o.m. Toccata en fuga d-
moll van J S Bach speelde
LEIDERDORP.
De uitreiking va-n levensmiddelen-,
tabaks- en ve-snaperiogenkaarten zal
plaats hebban Woensdag a.s. voor de let
ters A tm L en Donderdag voor die let
ters M t/m Z. Het aigi?nfcchap is geopend
van 9 30—12 en van 1315 uut.
Het dochtertje van onzen agent, den
heer Dompeling, is tijdens het bezorgen
in haar wijk in een bijt geloopen. De heer
P. Vervark, die juist op de schaats pas
seerde. heeft het meisje tijdig kunnen
reddpn
VOORSCHOTEN
De opening va-n de bedrijven der
N.V. „Esta" uit Den Haag, geleg-etn a-an
den Veurscheweg, had onder groote be
langstelling plaats. Onder de veil: belang
stellenden meukten wij o.m. op: burge
meester C. J. v. d. Hoeven, de wethou
ders B. van Vliet en G Schrama en den
gemeente-secretaris J. de Breö en vele
anderen. De heer H. Veernsitra sprak een
kort woord van welkom en herinntede er
ae-n. dat d<it bedrijf iets geheel nieuws is
voor Nederland. Met groote moeilijkheden
had men te kampen gehad, spr. bracht
grooten dank aan Rijks- en diverse in
stant iets, welke zoo groot aandeel hadden
in de totstandkoming. Oorspronkelijk had
m>en gedacht ales uit het buiten-lamd te
betrekken en conservatoren te imiportee-
ren, maar deviezenbertparirxg was noodig
en de basis is mu gelegd om ze hier te
maken. Vanaf de eerste bespreking met
het gemeentebestuur van Voorschoten is
de samenwerking goed' geweest en spr.
zegoe hiervoor dar.k. Burgemeester v .d.
Hoeven wensohte de directie geluk met
de vestiging van „Esta" en sprak de hoop
uiit .dat het bedrijf mag groeien en bloeien
tot heil <tsr menachheid. Vervolgens heb
ben ook nog gesproken de heeren Schoo
en De Vries, resp. dir. „Kristal" te Rot
terdam en hoofd van de vakgroep. Het
bedrijf werd hierna door de vele aanwe
zigen bezichtigd.
STUDENTENVREUGDE
OP DE BREESTRAAT
De Leidsche Studenten hebben den
372sten Dies van de vermaarde universi
teit gevierd. De sociëteit, een geliefkoosd
oord voor hen, die aan hun studententijd
een bijzonder cachet willen geven, stond.,
zooals eigenlijk altijd, weer in het cen
trum van de belangstelling.
Leiden, dat door zijn Alma Mater zoo
nauw met het Oranjehuis is verbonden,
genoot verleden jaar het voorrecht een
Oranje in zijn midden te hebben. H. M.
de Koningin heeft toen met haar hooge
tegenwoordigheid het feest luister bij
gezet. Niet alleen haar aanwezigheid
droeg daar veel toe bij, doch vooralde
Koninklijke woorden, die zij sprak, gaven
blijk van Haar groote bewondering,
welke Zij koestert voor de vastberaden
houding, welke hoogleeraren en studen
ten in den bezettingstijd hebben aange
nomen. Zij roemde prof. mr Cleveringa,
die destijds den klaroenstoot tot het ver
zet heeft gegeven, en die thans het ge
noegen smaakt rector magnificus van de
zelfde universiteit te zijn.
Het Koninklijke medeleven stemde tot
innige dankbaarheid, doch het feest, dat
dit jaar meer een besloten karakter
droeg, is er, zonder de aanwezigheid van
een Oranje, niet minder op geworden.
Men heeft immers, de wetenschap, dat de
band tusschen universiteit en het Ko
ninklijk Huis, hecht is en dat niemand
deze verbintenis verbreken kan.
Geboren uit onzen éclatanten vrijheids
strijd is de universiteit een symbool, ja,'
een deel van onze onafhankelijkheid zelf
Ook bij deze bescheiden Dies-viering,
hebben studenten, professoren en oud
alumni weer getuigenis afgelegd van hun
vaste overtuiging om te komen tot een
Universitaire eenheid.
Met brandende fakkels zijn groepen
studenten Zaterdagavond de Breestraat
opgetrokken en hebben met studentikoze
spontaneïteit uiting gegeven aan hun
feestvreugde.
Gelukkig u>as het koud en waren er
dientengevolge maar weinig menschen op
straat. Ook was het verkeer niet druk,
zóodat men zonder nadeelige stagnaties
den Dies kon vieren. En de Leidsche be
volking liet zich wijs maken door een
groep nieuwsgierigen, die misschien van
de uitbundigheid van het „aparte volkje"
niets begrepen, dat er een prinsenkind
neboren ivas.
CONCERT ALMA MATERKOOR.
Voor de pauze werden uitsluitend
werken van Beethoven uitgevoerd; be
halve het 5de pianoconcert stonden Ele-
gischer Gesang, Meeresstille und Glüch-
lige Fahrt en de koorfantasie v op het
pro.gr amma.
De beide eerste werken vdor vier
stemmig koor en orkest zijn zwakke
composities van den meester. De koor
fantasie is een voorstudie voor de finale
van de 9de symphonie. Wie Beethovens
ontwikkelingsgang als componist wil be-
studeeren mag dus niet verzuimen van
dit werk kennis te nemen. Maar men
plaatst het anno 1947 niet meer op een
concertprogramma. Daarvoor is het te
onsamenhangend en te weinig interes
sant
Iskar Aribo speelde het 5de piano
concert voortreffelijk technisch geache
veerd. met mooien toon, pittig en onstui
mig en- in de lyrische gedeelten heel
innig. Dat het geheel niet meer bevre
digde was werkelijk zijn schuld niet.
Het orkest was tegen de eischen, die dit
werk stelt, niet opgewassen en Willem
Mizie, die een eminent koorleider is,
heeft vooralsnog te weinig orkestrou
tine In het tweede deel schommelde-het
rhvthme nog al eens.
Na de pauze „Litaniae Laurentanae"
van Mozart, een prachtwerk, dat we
gaarne-nog eens zullen hooren. De tempi
kunnen hier en daar iets sneller geno
men worden. Overigens zong het koor
uitstekend.
Als solisten traden Jo Mallinga, Belia
Brusse-Keyzer, Han le Fèvre en Lucien
Louman op. In Mozart kwamen de so
listische inzetten niet steeds op tijd, in
vocaal opzicht en qua voordracht viel
er v°p] te waardeeren.
Hennie Schouten.
DE BEVRIJDE DON QUICHOTTE
De opvoering van „De bevrijde Don
Quichotte", in 1924 geschreven door
Loenatsjarki, een Sowjet Russisóhen
schrijver, trok Vrijdagavond een groot
deel van de universitaire gemeenschap
naar den Schouwburg.
Het Leidsch Studenten Tooneel heeft,
afgezien van eenige kleine afwijkingen,
prachtig werk geleverd, want hoe moei
lijk is bet, om de woorden en hande
lingen van de personen zoo te vertol
ken, dat alles leeft en iets tot ons te
zee gen heeft.
Don Quichotte is een mensch, een
„Dolende Ridder", die door middel van
een fiinheid van woorden, werken en
gedachten het goede, het verhevene, wil
nastreven. Hij heeft vele ..vijanden", lie
den. die hem belachelijk maken, hem
kwalificeeren als waanzinnig en op
velerlei manieren zijn principes crifi-
seeren.
In zijn grenzenloozen ijver om den
zwakker. p-n hulpbehoevenden een steun
te ziin, verliest hij somwiilen de reali
teit uit het oo<g en valt hij in een waan-
tc">*tor),d. waarin hij zijn gedachten kan
uitleven.
Het hertogelijk hof belacht hem en
♦r^ed* zijn denkbeelden met voeten.
Egoïstische en egocentrische personen
heffen een hoongelach aan als Don
Quichotte zich uit het hertogelijk gezel-
schan terugtrekt., na zijn gedachten ge-
o"n°nbaard te hebben.
Het boek zelve schetst Don Quichotte
als een tragische figuur, terwijl de ver
tolker. med-» door zijn stem. doch niet in
het rrdnet door zijn omgeving meer be-
spottéliik werd gemaakt
Er ziin in dit stuk vonr d^n mereph,
die in dön Christus der Schriften gelooft
en dus ziin leven naar Hem wil richten,-
ongetwijfeld momenten, waarop hii het
pertinent afkeurt, ondanks zijn weten
schap. dat de werkelijkheid, van het
leven dit vaak ook te zien en te hooren
geeft Alleen om zijn hardnekkig stre
ven is de figuur van Don Quichotte te
waardeeren. 4. Q.
