Wat de Kerk in bezettingstijd beteekende
„Geen geleide economie in staatssocial. zin"
„Geys" en Rietman naar hun laatste rustplaats
't Verklaarde
L
uitzicht
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG FEBRUARI 193?
Ps J. RAVESLOOT VERTELT
ER EEN EN ANDÈR VAN
(Van ©en onzer verslaggevers)
Het is merkwaardig hoe een man door zijn
loopbaan voorbereid wordt op het hoogte
punt van zijn levenstaak. Hij merkt het zelf
niet. Hij doet zijn dagelijksclhen plicht met
toewijding en vreugde, hij heeft z'n ontspan
ning, z'n ontmoetingen en lectuur en als hij
aan het eind van z'n carrière staat ziet hij,
dat alles bij elkaar hoorde om hem in staat
te stellen die bepaalde opdracht uit te
Voeren.
Een prachtig bewij's daarvan is ds J.
Ravesloot, Ned. Herv. predikant in Den
Haag, die binnenkort met emeritaat zal
giaan.
Op 1 Maart 1925 deed hij z'n intrede in
de Residentie, - komend van Rotterdam.
Groote stadsjaren tellen, net als de Indische
jaren dubbel. Daardoor rekent deze dominee
U voor, dat zijn levens- en dienstj^arentallen
gelijk zijn. Een geflateerde berekening,
maar zij toont aan, hoe met hart en ziel
hij dominee geweest is. In zijn wijkwerk,
waarover hij met animo vertelt, z'n cate-
Ds J. RAVESLOOT
chisaties in het wijfegebouw aan de Chas-
aeéstraat, z'n predikbeurten in de Haagsche
kerken en niet het minst z'n jarenlang
scriba zijn van den Haagschen kerkeraad
heeft hij mede gewerkt aan het schrijven
Van de kerkgeschiedenis in Den Haag. En
ook in de Residentie was de kerkgeschie
denis wer eldg esöhiedenis
Die combinatie is het domineeshuis aan
de Sweelinckstraat nr. 5 allerminst vreemd.
Hier hangen foto's van de Koningin, van
generaals en legerprectifeanten aan den wand
en is ds Ravesloot zelf niet het type van
een kleine pittige aanvoerder, met z'n scher
pe oog en, z'n weerbarstig steigerende grijze
fcuif en z'n in stevige hooge wandelschoe
nen gestoken voeten?
Niemand zal er zich dan ook over ver
bazen, als hij ds Ravesloot hoort vertellen
van z'n voetreizen door het eigen land,
Duitschland, België, Luxemlbure en Zwitser
land, wandeltochten, ondernomen voor her-
Stel van gezondheid maar zooals we hier
boven schreven ook trainingtochten voor
een toekomstige taak.
Op één van die wandelingen het was
in Bacharach aan den Rijn ontmoette ds
Ravesloot n.l. een man, die hij terstond als
een vijand onderkende en die?hem in later
jaren zou toonen. dat hij het inderdaad was
óók: de nazi.
De conclusie waartoe de Hollandsche
dominee na JHfe uur praten met den man
kwam, kon geen andere zijn. dan dat het
Nat. Soc. uit de hel afkomstig was en ook
weer daarheen zou voeren.
Het behoeft geen betoog, dat een derge
lijke strijdvaardigheid na 10 Mei 1940 hache
lijke momenten moest beleven. Ds Rave
sloot, die reserve-veldprediker was, is er in
heel zijn ambtsperiode van uitgegaan, dat
een predikant een dienstknecht is, die op
dracht heeft uit te voeren in Christus' naam
en die dus weet, dat de Opdrachtgever Zich
ook verantwoordelijk stelt voor de gevol
gen, die het optreden van Zijn dienstknecht
heeft.
Of het nu de kansel was, het huisbezoek,
of het hospdtaalwerk voor de soldaten, dat
hij., na diens arrestatie van ds v. d. Bosch
overnam, het was voor ds Ravesloot het
zelfde. Ds Ravesloot liet geen koninklijke
verjaardag voorbijgaan, of in z'n wijkblad
verscheen een felicitatie en herinnering in
bedekten, maar niettemin voor ieder die le
zen toon duidelijken vopm.
Zoo werd het 1944, het jaar van razjzia's
en honger. Het jaar van het Ihterkerkeijlk
overleg en het Interkerkelijk bureau ook.
Ds Ravesloot's oogen gaan lichten als hij
vertelt wat de kerk in die dagen was en hij
is zeer dankbaar, dat hij er toen voor die
organisaties, die alle kerken omvatten, alleen
en met dr A. A. Rutgers, het lid van den
Raad van State, op uit mocht.
Hij maakte eerst een zendingsreis naar
den Achterhoek om de weggevoerde O.T.-
werkers geestelijk en materieel te verzor
gen. Wat kwamen hem nu z'n jaarlijksche
voetreizen van pas, nu hij loopen moest en
liften, met allerlei auto's. En z'n woorden
wisselingen met de Duitsóhers in het forcee-
ren van vergunningen hiervoor en toestem
mingen voor wat anders. Hij vergaderde in
Deventer met dominee's en pastoors, wees
hen op de taak en de kaïns van de kerk bij
de honderden die de Duitschers wegvoerden,
kreeg het in Laag-Koppel klaar dat 1000
arbeiders uit het Westen, die in een feest
gebouw gelegerd waren over gezinnen ver
spreid werden waar voor hen gewassohen, ge
stopt en gezorgd werd en maakte het mee,
dat de geestelijken uit den Achterhoek blijk
gaven zijn opdrachten goed begrepen te heb
ben, want dn 14 dagen tijds roeiden zij alle
1600 weggevoerden persoonlijk over den
IJssel, zoodat ze .drossen" konden.
Een andere opdracht van het I.K.O. voor
beiden was het losmaken van voedselvoor
raden in het Noord-Oosten vopr het Westen.
Als iemand iets doen kan, had ir Louiwes
de Rijksvoedselcommissaris gezegd, dan is
het de kerk. In vergaderingen in het Noor
den hebben zij toen zooveel voedsel los ge
kregen van een 'bevolking, die alles wilde
geven, als ze maar de zekerheid had, dat
er niets van in moffenhanden terechtkwam,
dat in de laatste week van Januari en eerste
van Februari 1944 in de hongerprovinoies
1800 gr. brood en 3 -kg. aardappelen pp.p.w.
verstrekt had kunnen worden, als de vorst
de schepen niet vastgelegd had. „Maar toen
gaf God het wonder van de snelle dooi" en
op een nieuwe reis van West naar Oost
krwamen de dominee eiy de Staatsraad de
botters uit Harderwijk en Bunschoten tegen,
die op weg waren naar de aardappelkuilen.
Toen waren het de kinderuitzendingen, die
hun aandacht vroegen. Daarbij viel de weer
stand van den N.V.D. te overwinnen, maar
ze kregen het zoover, de aartsbisschop, de
de dominee's en Heilsoldaten, dat het I.K.B.
dezelfde rechten kreeg als de N.VD. en de
kindertransporten redden duizenden jongens
en meisjes het leven.
Wie zou, na zooveel werk voor Kerk en
vaderland te hebben mogen doen niet dank
baar zijn voor zijn leven?
Ds Ravesloot is het zeker.
ER KOMT EEN CENTRAAL
PLANBUREAU
(Van onzen Parlementsredacteur.)
Na het wetsontwerp tot toekenning van
een uitkeering ineens aan gepensionneerden
heeft de Tweede Kamer gistermiddag het
ontwerp tot voorbereiding van de vaststel
ling van een centraal economisch plan be
sproken.
De heer Nederhorst (PvdA) had het ont
werp met voldoening begroet, doch wensohte
van den Minister (van Economische Zaken)
een duidelijke verklaring, of in alle con
junctuurfasen een consequente planpolitiek
te verwachten is. Hij hoopte, dat de wet tot
publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie spoedig
zou volgen.
Niet te ontkennen achtte de heer Smeenk
(A.-R.), dat een breede bemoeiing van de
Overheid met economische aangelegenheden
noodig is. Het planbureau verstrekt adviezen,
welke nuttig kunnen werken voor bedrijfs
leven en particulieren. Ook kan het plan
beteekenis hebben voor investeeringsmoge-
lijkheden. Echter moet worden gewaarschuwd
tegen een te royalen opzet. De heer Smeenk
besloot met de mededeeling, zijn stem aan
het ontweiy te zullen geven.
Na een opmerking te hebben gemaakt
Iersch schip liep biy Terschelling
op een mijn
Eerste machinist ernstig gewond naar
het ziekenhuis
Gisteravond ishet Zweedsche stoomschip
„Wandia" de sluizen van IJmuiden binnen
gevaren met 17 opvarenden van het Ierscne
stoomschip ..Ossian". De „Ossian" is Dinsdag
bij Terschelling op een mijn geloopen en
gisterochtend gezonken.
De reis, die bij Embden was aangevangen
het schip had hout aan boord was door
stormen en sneeuwbuien al bijzonder zwaar
begonnen. Dinsdagochtend sloeg een hevige
ontploffing een enorm gat midscheeps, doch
het schip had, zich op zijn lading drijvende
kunnen houden.
De eerste machinist van de „Ossian", die
bij de ontploffing ernstig werd gewond, is
naar het ziekenhuis te IJmuiden overge
bracht. Het Zweedsche schip „Wandia" kwam
geen dag te vroeg. Nauwelijks had het de 17
opvarenden van de „Ossian" overgenomen, of
het lek geslagen schip verdween in de golven
over de wenschelijkheid van zuiverder taal
gebruik in de stukken, merkte de heer
Schmal (C.-H.) op, dat de geleide economie
geïntroduceerd is als de meest natuurlijke
zaak ter wereld, doch dat uit de Memorie
van Antwoord op dit wetsontwerp een heel
andere toon doorklinkt. Gaarne zou de heer
Schmal van den bewindsman de verklaring
hooren, dat deze, dit plan voordragend,
zich distanciëert van alles wat geleide
economie, heet.
De heer Korthals (PvdV) bleek tegen een
geest van starre leiding van bovenaf, doch
erkende, dat de taak der overheid zoo goed
mogelijk vervuld moet worden. Het bedrijfs
leven moet zich zoo ruim mogelijk kunnen
doen hooren, maar hij betwijfelde, of daar
toe voldoende gelegenheid zal bestaan.
De heer Hoogcarspel (Comm.) vreesde,
-*Jat bij dit plan op den achtergrond staat de
wènsch om het zoo spoedig mogelijk weer
los te laten en te komen tot planlooze
economie.
De heer Kortenhorst (KVP) zag het zoo,
dat een technisch apparaat noodig is om
een behorlijk economisch, financieel en
sociaal beleid te kunnen voeren. Het vraag
stuk van de staatsbemoeiing moet, naar het
oordeel van den heer Kortenhorst, op lang
zicht worden gezien, waarbij het accent
moet worden verlegd van gebondenheid naar
vrijheid. De heer Kortenhorst achtte het
gewenscht, verband te leggen tusschen dit
economisch apparaat der Regeering en de
toekomstige bedrijf so fganisatie, in verband
waarmede hij een amendement had ingediend.
Minister Huysmans, die daarop het woord
Verkreeg, had er zich over verheugd, dat
men het plan heeft gezien als een welvaarts
instrument, een hulpmiddel voor de Regee
ring. Het ontwerp wil niet vooruitgrijpen op
de plaats, welke de Regeering inneemt bij
economische plannen voor het bedrijfsleven.
Het gaat hier alleen om een technisch, we
tenschappelijk, adviseerend apparaat.
De Minister betoogde dat de taak der Re
geering in normaler tijden minder ingrij
pen in het economisch leven noodig zal
maken. Het bureau moet voorbereidingen
maken voor maatregelen, welke genomen
moeten worden, in tijden van laagconjunc
tuur. Voor de nog jonge economische weten
schap in ons land is het van belang, dat het
Centraal Planbureau wordt ingericht. Het
zal in een sober kader gehouden worden. De
Minister besloot met de mededeeling, ge
leide economie in den staatssocialistischen
zin van het woord niet te aanvaarden.
,Het ontwerp is daarop zonder hoofdelijke
stemming aangenomen, nadat de Minister
het amendement-Kortenhorst had overge
nomen.
OOK ANDERE SLACHTOFFERS
TER AARDE BESTELD
Op Wesrt er voort vond gisteren de crematie
plaats van het stoffelijk overschot van den
K.L.M.-piloot G. Geysendorffer, waarhij
dir Plesman de verdiensten van dezen vlie
ger roemde, dlie de eerste kwart eeuw der
burgerluchtvaart heeft meegemaakt en in
binnen- en buitenland groote bekendheid
verwierf. Zijn betrouwbaarheid was spreek
woordelijk. Geysendorffer heeft zeker meer
dan 25.000 Vlieguren gehaald. Zijn laatste
vlucht werd evenwei wreed onderbroken.
Ik h&op echter, besloot dr Plesman, dat hij
met zijn 21 metgezellen thans veilig is ge
land.
Na dr Rlesman voerden een vriend en
enkele collega's het woord, waarop de plech
tigheid werd besloten met het „Ave Maria"
en het „Wilhelmus."
Te Enschede werd gistermiddag het stof
felijk overschot ter aarde besteld van den
piloot G. J. Rietman. Daarbij herinnerde ge
zagvoerder K D. Parmentier aan de groote
gaven van Rietman, dlie stellig een der beste
verkeersvliegers van de K.L.M. zou zijn ge
worden. Nadat tyet orgel het lievelingslied
van den overledene, „The Holy City," had
gespeeld, sprak d6 D. Oosten een afscheids
woord, om aan de groeve te eindigen met
het „Onze Vader."
Te Boxtel werd op de R.K. Begraafplaats
het stoffelijk overschot van den telegrafist
S. M. A. Pijnenburg ter aarde besteld. Hier
werd voor die K.L.M. het woord gevoerd
door den heer A. O. L. Strijkers, die met
Pijnenburg verscheidene jaren in Duitsche
gevangenissen had doorgebracht.
Voorts was, zooals wij reeds, in een be
langrijk deed onzer vorige editie meldden, te
Lemmer het stoffelijk overschot begraven
van den radiotelegrafist W. Branden
burg. Deze begrafenis stond onder leiding
van den burgemeester van Lemsterland,
mr M. Krijger.^ Te Noord-wijk aan Zee is,
zooals wij berichtten, het stoffelijk overschot
van den K.L.M.-steward H. Hoek ter aarde
besteld, waarbij het woord is gevoerd dioor
het hoofd van den ei/vielen dienst der K.L.M.,
dien heer S. van den Bent.
't Siemens-concern geblokkeerd
voor V.N.
Het groote Siemens-concern te Berlijn, dat
vóór den oorlog een kwart milLioen metri
sch en in dierit had en het grootste deel van
de Duitsche electrioiteits-industrie beheersöh-
te, is door het Briitsohe militaire bestuur in
het belang van de V.N. geblokkeerd. Kort
vóór Kerstmis, toen er nog 18.000 menschen
werkten, werd het bedrijf wegens brandstof-
gebrek gesloten en het zal van de' brand-
stoffenpositie afhangen, wanneer het weer
gaat werken. De directie van Siemens mag
geen finaincieele transacties afsluiten.
Op deze manier werd dr. de Groot deze week in het Chalet Astoria te Baarn voor de radio
geïnterviewd. VJ.nj.: dr. de Groot, de telefoniste mej. Neyssen, die de verbinding tot stand
bracht, mevr. Herzberger, die het vraaggesprek hield, en de bekende N.CJfc.V.-reporter G. H. Hoek
„Vrijheid, arbeid, brood" dat was de
karakteristieke noodlotskreet, waarmede in
onze historie een tijdperk werd ingeleid, dat
wij niet licht zullen vergeten, niet mógen
vergeten. Onze politieke, economische, gods
dienstige en cultureele vrijheid werd uitge-
plet onder de wals van een zwaar en lomp
nationaal-socialistisch apparaat. Onze arbeid
werd lam gelegd en lam geslagen. Ons brood
onderging de nazi-metamorphose en veran
derde in tulpenbollen. Dit is het lot geweest
van zoovele landen, die in den tweeden
wereldoorlog werden binnengesleept, tegen
hun wil. En, al die landen zullen nog vele
jaren te kampen hebben met groote moei
lijkheden voor hun herstel, terwijl het fnui
kende is, hoe door de gewijzigde omstandig
heden, de politieke en economische verschui
vingen, vele mogelijkheden het vroegere wel
vaartspeil te bereiken, hert geheel onzekere
naderen. Dit zijn de landen, zooals ons eigen
land, aan wie, geheel buiten hun schuld het
grofste onrecht werd aangedaan. Die landen
echter, die tijdens de wereld worsteling aan
den verkeerden kant stonden, die steum>ila-
ren werden van het Hitlerregime, hebben ook
,na den oorlog met nog veel grootere ontred
dering te maken. Zoo'n land is Horïgarije,
waar het begrip „democratie" tot een aan
fluiting werd, dat als As-satelliet een mis
dadige terreur uitoefende, een land, waar het
volk nu zwaar moet boeten voor de misda
dige gedragingen eener Duitsch-gezinde re
geering. Wat is er overgebleven van Boeda
pest, eens „de trotsche koningin van den
Blauwen Dcnau?" Ruïnes, politiek en econo
misch verval, psychische onrust, die slechts
zou kunnen worden weggenomen, door een
daadwerkelijke „herstel-politiek" eener krach
tige, democratische partij. Maar juist zoo'n
land staat open voor de extréme, politieke
theorieën, omdat het zijn evenwicht is kwijt
geraakt. Want Hongarije is thans een land
met sterken, communistischen invloed. Ook
thans: vrijheid heerscht er niet; arbeid is er
gering, omdat het aan de benoodigde mate
rialen ontbreekt; het karige broodrantsoen
moet worden aangevuld met maïs. Maar na
tuurlijk wordt er door de regeering een
schijn-weelde geëtaleerd. De voortdurende
partij-twisten bevorderen bovendien geens
zins het herstel. Telkens hoort men van
complotten, waarin hooggeplaatste figuren de
hand schijnen te hebben, met het doel aan
de macht te komen. Het is hetzelfde beeld,
dat we ook in het Duitschland van 1919 te
aanschouwen kregen, toen kleine „putschen"
van links en van rechts elkaar periodiek op
volgden. Sinds de verkiezingen in Hongarije,
zijn een viertal maanden verloopen en hoewel
de „partij der kleine boeren" de overwin
ning behaalde, kwam het toch niet tot een
krachtige, politieke structuur. Die „partij der
kleine boeren" bevatte echter slechts een ge
ring aantal werkelijkeboeren, want de kie
zers werden gevormd door ontevreden amb
tenaren en intellectueelen. De sterkste macht
werd uitgeoefend door de in leden-aantal
kleine communistische partij, dank zij den
Steun van de Sowjets. De sociaal-democraten
in Hongarije onderschrijven de politiek der
communisten, die met vier ministers deel
uitmaken van een kabinet, dat uit 18 leden
bestaat. Er is een „nationaal bevrijdings
front" gevormd, bestaande uit een coalitie
tusschen de communisten en socialisten,
waarbij ook de kleinere groepeeringen zich
zouden hebben aangesloten. Voorwat de bin-
nenlandsche politiek betreft, streeft men naar
agrarische hervorming, hetgeen trouwens wel
noodig ook is, bedenkende, dat o.a. tijdens
den oorlog een 800.000 stuks vee vèrdwenen!
De regeering hoopt nu met een drie-jaren
plan het boerenbedrijf te kunnen mechani-
seeren, hoewel de boeren daar weinig heil
van verwachten. De economische tegenstel
lingen van de Hongaarsche nabuur-landen
zijn zeer groot, maar het is misschien mo
gelijk een tol-unie te sluiten met Roemenië
en Yoego-Slavië. Er wordt contact gezocht
met het buitenland, niet alleen met het Oos
ten maar ook met Westelijk Europa, en er
vertoeft momenteel zelfs een handelsdelegatie
in Nederland. Zooals men weet, zijn de ver
houdingen tusschen Hongarije en Tsjecho-
Slowakije zeer gespannen. Van de ongeveer
600.000 Hongaren, die in Zuid-Slowakije
wonen, een betrekkelijk klein gebied, zullen
er 50.000 worden uitgewisseld tegen een zelfde
aantal Slowaken, die in Hongarije wonen.
Het meerendeel der Hongaren in Slowakije
staat dus voor de keuze al dan niet de Slo-
waaksche nationaliteit aan te nemen. En
aangezien honderdduizenden Hongaren daar
niets voor voelen, wijst de Tsjecho-Slowaak-
sche regeering hen de deur, aangezien zij,
als behoorende tot een nationaliteit, die ge
durende den oorlog met Hitler in zee ging,
een gevaar voor den staat geacht worden.
Dit is een enorme moeilijkheid, deze vlucht
der Hongaren uit Zuid-Slowakije, omdat
Hongarije die honderdduizenden landgenooten
ook niet kan opnemen. En toch trekken da
gelijks groote groepen vluchtelingen met
levensgevaar over den Donau, teneinde als
.Hongaarsche mindérheid" te ontkomen aan
de vervolging, die hen in Tsjecho-Slowakije
steeds wacht.
De Spoorwegen strijden tegen
sneeuw en vorst
lederen dag 25 kolentreinen uit de mijnstreek
De moeilijkheden, die de sneeuw en de
vorst in het begin dezer week in het spoor
wegverkeer veroorzaakten, waren gisteren
grootendeels opgelost. Werden Maandag j.l.
per etmaal 25 kolentreinen met in totaal 1071
wagons uit de mijnstreek naar alle deelen van
het land vervoerd. Dinsdag bedroeg dit aan
tal 26 met totaal 1113 wagons. Negentien
treinen met in totaal 1017 leege wagons keer
den naar de Mijnstreek terug. De bijslijnea
GorichemRotterdam, ^age ZwaluweDen
Bosch en AmersfoortEde (gedeeltelijk)
moesten worden gestaakt. De laatste dienst
wordt aangevuld met een Dieseltrein
Noorsche vrouwen van middelbaren
leeftijd zullen in Duitschland kantinewerk
voor de Noorsche bezettingstroepen ver
richten.
Te Lissabon is een internationale confe
rentie van de „Vereeniglng voor vervoer door
de lucht" geopend, waarop ook Nederland
is vertegenwoordigd
