Amerika wil eindelijk ook eens geld zien Januario Ao 1653 aan Kaap de Goede Hoop Ruim 4400 schepen liepen in '46 R'dam binnen NIEUWE LEID SC HE COURANT VRIJDAG 3 JANUARI 1947 BELANGRIJKE PROCLA MATIE VAN TRUMAN President Truman heeft de beëindiging van de periode van vijandelijkheden van den tweeden wereldoorlog afgekondigd De proclamatie beteekent geen beëindiging van belangrijke bevoegdheden van de Ameri- kaansche bezetting overzee, de hulpverlee- ning of de buitenl. politiek in het algemeen. Volgens Reuter's financieele corresp te Londen, beteekent de proclamatie vooral, dat alle Amerikaan sche schepen, die aan Groot-Brittannië of andere geallieerden in bruikleen zijn afgestaan, thans formeel ge kocht ofwel vóór Juli 1947 aan de Vereenig- de Staten teruggegeven moeten worden. Ver volgens moeten Groot-Brittannië. Voor-In- dië en alle andere ontvangers van zilver vólgens de leen- en pachtbepalingen dit vóór het einde van 1951 terüggegeven heb ben Waarschijnlijk het belangrijkste van alles is. dat het program voor steun aan prijzen van landibouwartikelen door de Ame- rlkaansche regeering slechts van toepassing zal zijn op de oogsten van 1947 en 1948. doch nieWvan 1949. De proclamatie van den president zal vervolgens automatisch^ een Van Mook „mineurde" op Nieuwjaarsavond „Indoner iche jeugd moet zich leeren aanpassen" Het was in het geheel niet met het gebrui kelijke enthousiasme, waarmede dr Van Mook 'dezer dagen zijn Nieuwjaarsrede uit sprak. Integendeel, want hoewel z.i. aan Ned. zijde de zaken met den dag duidelijker wor den, wordt het beeld aan den republikein sohen kant hoe langer hoe duisterder. In dit verband raadde dr Van Mook de Indonesi sche jeugd aan haar bezieling aan te passen met de werkelijkheid, opdat als bij toover- slag het droombeeld van de onafhankelijk heid wordt ingeruild voor het ideaal van de vrijheid, welke door harden arbeid verkregen wordt. Slechts dan is het mogelijk, aldus spreker, om weerstand te bieden aan de lok stemmen van binnen- en buitenlandsche avonturiers, waardoor in wezen een ver trouwde samenwerking tot stand kan komen. Linggadjati, Malino en Denpasar zijn geen aan ons opgelegde of afgedwongen concessies, zoo vervolgde de luit.-G.G Ons beleid be- frst oi* een weloverwogen principieel aan aard plan, waarvan wij de beginselen niet zullen loslaten, „al zullen wellicht de metho den door andere moeten worden vervangen" („Veranderde methoden": gaat het nu einde lijk eens daghen in den Oosten? Red.) Opnieuw zware gevechten te Medan In aansluiting op ons bericht van gisteren kunnen wij nog melden, dat de republikein sche troepen Woensdagavond met zware artillerie het vuur op de Neder- landsche stellingen te Medan openden, die op hun beurt met kanonvuur de aan vallers van repliek dienden Na drie en een half uur kon de republikeinsche artillerie tot zwijgen worden gebracht. De Nederlanders bezetten daarop de telefooncentrale, welke voordien in republikeinsche handen was Gistermorgen openden de opstandelingen opnieuw het vuur, terwijl buiten Medan con centraties troepen van het Volksleger wer den waargenomen. De Ned troepen bezetten het dorpje Kotamasoem. GEN. SPOOR DANKT DE KONINGIN VOOR KERSTBOODSCHAP In antwoord op Haar Kerstboodschap aan de land- en zeemacht in Ned.-Indië, heeft gen. Spoor een telegram verstuurd aan H.M. de Koningin, waarin getuigd wordt van de oprechte trouw der Ned. troepen, welke zich geheel zullen geven voor de taak van handhaving van recht en vrijheid in fridië. Ook de commandant Zeemacht, de Krijgs macht in West-Indië, de bevelhebber der zeestrijdkrachten en de chef van den Gen. Staf hebben telegrafisch hun dank aan H.M de Koningin betuigd. De adviseur in alg. dienst bij het Kabinet van den luit.-gouvern.-generaal is gisteren, vergezeld van zijn eohtgenoote, per Sky- master van Schiphol vertrokken. Hij heeft het voornemen eenige dagen te Cairo te vertoeven, waarna hij op 6 Jan. met het zelfde vliegtuig naar Indië zal doorreizen. BUREAU VOOR IMMIGRATIE NAAR CANADA GEOPEND. Gisteren werd in het gebouw van de Ganadee- sche Ambassade aan de Sophialaan te 's-Gra- venhage geópend het Canad. regeer in gsbureau, waar zij, die voldoen aan de normen voor immigratie, hun vergunning hiertoe kunnen verkrijgen. De immigranten moeten een relatie in Canada hebben, die zoo noodig voor hem kan zorgen. HANDELSBESPREKINGEN MET ENGELAND. Aan het eind van deze maand zullen waar schijnlijk te Londen handelsbesprekingen tusschen Nederland en Engeland worden ge houden. waarbij de regeling van den weder zij dsch en in- en uitvoer voor 1947 besproken zal worden. Op 4 Jan zal de heer F Schotte na 31 dienstjaren als bouwkundig opzichter bij de Intendance der Kon. Paleizen met eervol ontslag gaan en worden opgevolgd door den heer B v d Wetering Benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau de heer J. Schrijner, hoofd ambtenaar ter secretarie te Arnhem. Gisteren vierde de heer A. Koopman, ambtenaar bij het archief van den Topo- grafisohen Dienst te Utrecht zijn gouden Jubileum als zoodanig Prof. mr A. M. de Jong is m.i.v. 15 Jan benoemd tot directeur-secretaris bij de N.V „De Ned ^Bank" voor den tijd van 7 Jaren De directeur van het bijkantoor A'dam Van de N.V. Machinefabriek Braat, de heer J. J. Braat, is Maandag op 70-J. leeftijd te A'dam overleden.. scherpe verlaging van accijnzen op vele consumptie-artikelen, zooals dranken, juwee- len en bont, alsmede van telefoon-, tele graaf- en radiobericht-tarieven ten gevolge hebben. Felle aanval van Egypte op de Britten Wegens de politiek t.a.v. den Soedan De Egyptische eerste mkiister, Nokrasji Pasja, heeft in de Kamer van afgevaardigden een scherpen aanval gedaan op de Britsche politiek in den Soedan, die vijandig is aan het volk van het Nijldal. Zoowel regeerings- aanhangers als leden van de oppositie juich ten deze rede toe. De leider der oppositie drong er zelfs op aan, dat de regeering stap pen zou ondernemen tot het ontslag van Sir Herbert Huddleston, (gouverneur-generaal) wegens diens verklaring over den toekomsti- gen status van den Soedan. Een nationalis tische afgevaardigde zeide. dat Engeland poogde aan te sturen op een burgeroorlog in den Soedan evenals in Griekenland en dat Engeland een „Ijzeren scherm" om Egypte wilde optrekken, na eerst te hebben besloten het land te verlaten. Te Londen meent men. dat de verklaring van Nokrasji Pasja ten aoel heeft, geschil te veroorzaken Inzake de ontwerpovereenkomst door den voormaligen minister van Egypte en Bevin opgesteld. Men gelooft niet, dat er vee; kans is op overeenstemming tusschen Enge land en Egypte in deze aangelegenheid. „FLIGHT" VERKLAART DE VELE VLIEGTUIGONGELUKKEN. Volgens het toonaangevende Engelsche vakblad „Flight" is het groot aantal vlieg tuigongelukken hoofdzakelijk te wijten aan het feit, dat er te veel van de toestellen en van het personeel wordt gevraagd. STERKE STIJGING DER WERKLOOSHEID IN BELGIË. In België steeg het aantal gecontroleerde werkloozen in de week van 15 tot 21 December van 47.240 tot niet minder dan 93.450. Koningin ontvangt Zaterdag a.s. 15 A'damsche kinderen Op het Paleis op den Dam te A'dam H-M. de Koningin heeft, in aansluiting aan Haar Oudejaarsrede, besloten, Zaterdagmor gen a.s. om 10.30' uur de deuren van het Paleis te A'dam te openen voor 15 A'dam sche kinderen, slachtoffertjes van den oor log. die liefderijk zijn opgenomen door de Stichting Kinderhuis „Wees een zegen" te A'dam. De kinderen worden begeleid door den directeur der stichting, J. H. Dijkstra en den voorzitter dr H. Peters. Madame Kolontay naar Den Haag Naar de Nieuwe Leidsche Crt. verneemt, zal met ingang van Februari as. d: Sowjet-amJbassadeur Valkov z'n post te Den Haag verlaten. Hij wordt opgevolgd door madame Kolon tay, tot dusver ambasadrice in Stockholm. In den kaatsten oorlog speelde mademe Kolontay een belangrijke rol, inzonderheid bij de onderhandelingen, om Finland een afzonderlijken vrede met Rusland te doen sluiten. Naar aanleiding van een bericht in een der plaatselijke bladen, volgens welke de sa menstelling van het brood gewijzigd zou zijn. vernam de Nieuwe Leidsche Crt. dat dit aldus dient te worden opgevat, dat de maalderijen met ingang van heden bloem gaan fabriceeren, waarvan de samenstelling ongeveer overeenkomt op 60 pet buitenland sche tarwe, 30 pet inlandsche en 10 pet rogge Het zal echter nog wel eenige weken duren eer dit brood van verbeterde samenstelling bij de bakkerijen verkrijgbaar is BRITSCHE SECTOR VAN BERLIJN ONDER DUITSCH BEWIND. Van 1 Januari af zullen Duitsche autori teiten belast worden met het algeheele be stuur in den Britschen sector van Berlijn Er blijft slechts één officier als vertegen woordiger van den militairen gouverneur over BOUWERS VAN 'T KONINK RIJK VIERDEN NIEUWJAAR In deze dagen van défaitisme, waarin de brekers van het Koninkrijk der Nederlanden geen andere argumenten hebben dan: géén geld, géén mensohen, géén schepen, géén macht, is het een wrange troost te lezen over de wijze waarop een der bouwers van het Koninkrijk, Jan van Riebeek, commandant aan de Kaap De Goede Hoop, den jaarover gang van 1652 naar 1653 vierde Het eerste Niéuwjaar aan de Kaap In April van eerstgenoemd Jaar was hij met de schepen „Drommedaris". „Reiger" en „Goede Hoop", komend van Texel, in de Tafelbaai voor anker gegaan. Den 23sten De cember gingen zij op reis. Drie en een halve maand later schreef de toekomstige Comman deur, uitgezonden door Heeren Zeventien der Oost Indische Compagnie, om een pleis terplaats bij den Tafelberg te vestigen, in zijn journaal: „Den 5 April 1652 omtrent vijf glazen in de namiddag wacht, zagen wij. Gode lof, het land van de Coba de boa Es- peranga, namelijk den Tafelberg, O ten O. ten Zuiden, omtrent 15 16 mijlen van ons, zijnde van den Opperstuurman eerstgezien, dien wij derhalve vier Spaansche realen in specie, op het eerste gezicht van land gezet zijde, vereerden, en de vlaggen lieten waayen, met een kanonschot, tot teeken, dat de Rei ger en de Hoop, verre te loefwaart op we- zen de, zulks bekennen zouden". Een aanteekening, waarin verwachting en hoop, maar bovenal blijdschap om het ein delijk bereikte doel, doorlichtten De schepen „Reiger" en „Hoop" komen des nachts dicht bij den „Drommedaris" en hoewel het In het voornemen lag op 6 April de baal verder in te varen achtte men het raadzaam eerst „te doen onderzoeken, of er geene vijandelijke schepen op de reede waren, daar zij meenden, dat Prins Robert alhier een re tourvloot inwachtte". Het was nog wel geen oorlog tusschen En geland en de Republiek, maar de Engelschen hadden al brieven van represaille verleend en schepen van de Nederlanders genomen, dus was voorzichtigheid geboden. Met „stil weder en variabele koelte" wa ren Adam Hulster, de boekhouder, en Arend van Seeveren, de onderstuurman, naar den staart van den Leeuwenberg gegaan, om daar een kijkje te nemen. Ze konden dat rustig doen, zonder gezien te worden. Zij dienden de drie Hollandsche schepen in te lichten op dat die „na bekomen advertentie, ondertus- schen daartegen ter defensie of offensie mog- ten prepareeren" Dat was in die dagen de opvatting, simpel, klaar, maar duidelijk voor vriend en vijand Ter defensie of offensie. maar dat we er zijn zul je merken! De verkenners kwamen terug Er waren geen vreemde schepen en zoo konden de Nederlandsche vaartuigen de baai ^irivaren „met eene mooie Zuidelijke koeltjen" Den volgenden dag ls Van Riebeek met 100 man van de drie schepen aan land ge gaan. Ze hebben een fort gebouwd, groente tuinen aangelegd en gepoogd in contact te komen met den lnheemschen volksstam, de Saldanhars. voor den aankoop van vee. ter voorziening ln eigen oehoefte en die van de langskomende schepen Het was het begin va>n een kolonisatie en hoe dwaas de gangbare voorstelling is, dat de „blanken" daarbij steeds tewerk zijn ge gaan als de baarlijke duivel zelf. moge blij ken uit een terstond door Van Riebeek uit- gevaardigden artikelbrief, waarin we dit le zen: „En zoo wie derhalve iemand van de inwoonders kwaad bejegend, slaat of stoot, hetzij hy gelijk of ongelijk heeft, zal in het aanzien van d-enzelven met 50 slagen ge laarsd worden, opdat zijlleden daaraan mo gen speuren, zulks tegen onzen wil zij en wij genegen zijn, met hen in alle minnelijkheid en vriendelijkheid te correspondeeren" Kan het ethischer bij deze „imperialisten"? De maanden die volgden waren de ergste, die de jonge kolonie doormaakte. Men was onervaren in het bebouwen van den grond, kende den gang der seizoenen onvoldoende, werd door de bevolking gewantrouwd en be drogen, geteisterd door talrijke sterfgevallen, door muiterij uit verveling, daar geen en kel schip in de baai verschijnt en uit wan hoop. daar alles tegenloopt. Zoo wordt het Oudejaarsdag 1652, een warme dag met Westelijken wind. Een pa trouille, uitgezonden om, den vorigen dag van de Saldanhars gekochte en weggeloopen schapen te zoeken, keert onverrichterzake terug. Niet de eigen schapen, maar wel het vee van de Saldanhars hebben ze gezien, „machtige veel van coebeesten ende schapen in een menigte weyen" De herders van deze kudden „met malcandere niet boven 500 zie len, seer bevreesd voor ons wesende, die hun nochtans nae onsen last niet als alle minne ende vruntschap bewesen, soodat van de- selve nog een goed stuk weegs nae huys ge- leit wierden. principlel om een tabacjen te verdienèn". Dat was nl. ook toen al het groote ruilmiddel, waarvoor alles te krijgen was De deugd werd beloond, want nog dienzelf den Ouden jaarsavond werden 12 schapen én een „coebeest" te koop aangeboden ,,'t welke redelijk civiel kregen en de ver- koopers beloofden alle dagen sodden bij ons komen om te handelen, daartoe hun met alle vrundelijckheyt ende goede tractemen- tennog meer animeerende. nevens affirma tie dat veel coper en tabak voor hen hadden. En ze deelden met gulle hand uit. om de ln- boorligen toch maar aan zich te binden „d'Almogende wil daertoe sijnen zegen ge ven, amen". Zoo besluit Jan van Riebeek zijn dagverhaal van het Jaar 1652. Buiten woei het uit het Zuid-Oosten, on- stuymigh en fel en dat hield den ganschen nacht aan Storm om een klein plukje Nederlanders, honderden mijlen van het vaderland, maan den van varen ver weg. „d'Almogende wil daertoe sijnen zegen geven" 1 Zoo wordt het 1 Januari 1653 Een feest dag: er kwamen Saldanhars met 7 schapen aan het fort, „die voor 't sermoen nog han delden". want bidden en werken gingen hand in hand in die Republiek veroordeelde muiters kregen gratie „door veelvuldige voorspraecke ende op beloften van goede be terschap". terwijl ook een „gesuspendeerden corporaal over de soldaten wederom met dit nieuwe jaar in sijne bediening gesteld wierd" De corporaal zou het niet weerdoen!" Daar blijft het bij Simpele woorden van eenvoudige menschen. maar zij die wisten wat ze wilden, geven één nageslacht, dat het blijkbaar niet weet in eenvoud en ver trouwen in de eigen vaderlandsche zaak. een voorbeeld. Comm. Pool van Den Haag is met verlof In afwachting van het politie-onderzoek De Haagsohe Hoofdcommissaris van politie de heer Valken heeft, naar ons gistermid dag in een persconferentie werd meegedeeld, hangende het huidig onderzjoek Commissaris Pool geadviseerd met verlof te blijven. Aan deze mededeeling werd toegevoegd, dat de zaak in handen van een zuiverings apparaat is en dat het verlof geen verband houdt met de over deze zaak gedane publicaties. Voorloopig willen we volstaan met het doorgeven van deze mede dee Hagen en voe gen er slechts aan toe, dat ons van een met-verlof-zijn van Commissaris Pool tot dusverre niets bekend was. BEËINDIGING DISTRIBUTIE VAN FOSFAATMESTSTOFFEN. Naar de directeur van het Kunetmestdistrl- butiebureau, C. Boudewijn, dezer dagen voor de radio mededeelde, ligt iet in de bedoeling de distributiemaatregelen voor fosfaatmest stoffen, behoudens onvoorziene omstandig heden, per 1 Maart a.s te beëindigen De verbruikers zullen in de gelegenheid worden gesteld op de fosfaatbonnen nog meststof" aan te koopen. In de kalimeststoffenbehoefte zal voor den oogst '47 slechts voor de helft kun nen worden voorzien WOUBRUGGE Het was gisteren 'n eeuw geleden, dat het scheepsbouwbedrijf „De Dageraad" werd op gericht. In 1847 nam de heer W, Boot, groot vader van den tegenwoordigen directeur, als eigenaar hiertoe het initief en voerde daarmede de industrie in deze platte- landsche gemeente in. In deze gebouwen waar thans de werkplaatsen zijn van den jacht bouwer K. Wester werd begonnen met den bouw vgn kleine houten schepen voor de binnenscheepvaart. In het bedrijf dat al spoedig te grooteren bloei kwam volgde de zoon van den oprich ter, Jac. Boot, zijn vader als eigenaar op. Tot dat in 1897, dus thans 50 jaar geleden „De Dageraad" opnieuw van eigenaar veran derde. Ook nu was weer een zoon de opvol ger. Gelijktijdig met deze verandering werd ook een besluit genomen dat voor het bedrijf van groote beteekenis zou blijken te zijn. De scheepswerf moest met haar tijd mee gaan en zoo werd een aanvang gemakt met de ver vaardiging van ijzeren schepen. Om verschil lende redenen bleek het noodzakelijk het be drijf te verplaatsen naar de grens der ge meente. Zoo ontstond in den loop der jaren 't groote gebouwencomplex aan den Woubrug- schen weg. Werd ook hier aanvankelijk voor de binnenscheepvaart gewerkt na den oorlog van 19141918 is men zich toe gaan leggen op den bouw van zeeschepen en meer speciaal voor de visscherij. In 1921 is het bedrijf omgezet in een Naamlooze Vennootschap met als directeur den heer W. A. Boot bijgestaan door zijn broer den heer H. J. Boot. Thans bestaat de scheepsbouwwerf een volle eeuw en heeft zich in deze jaren omhoog gewerkt en gehandhaafd als de belangrijkste industrie van ons dorp. Gistermiddag is er een recep tie gehouden in het woonhuis van den direc teur terwijl aan het personeel een feestavond zal worden aangeboden in de zaal van hotel „Het oude- Raedthuis". Tevens zij vermeld dat gelijktijdig met dit jubileum opnieuw het directeurschap in andere handen over gaat. Met gang van gisteren treden als directeu ren op de heeren Jac. H. Boot en Th. J. Boot, Sport en Wedstrijden VOETBAL NIEUWE DISPENSATIE VOOR ARC Na verschillende onderhandelingen heeft het KNVB-bestuur aan de 4eklasser ARC tot 15 Augustus a.s. dispensatie verleend van het verbod op het terrein competitiewedstrij den te spelen, Dit is het laatste besluit in deze materie. De gewenschte verbeteringen zullen dus vóór het nieuwe seizoen moeten zijn aangebracht. HET SCHAAKTOURNOOI TE HASTINGS. Na vier ronden is de stand in de Premier Section van het schaaktournooi te Hastings als volgt: 1. en 2. Tartakower (Fr.) em Alexander (Gr. Br.), 3% p.; 3. en 4. Yanovsky (Canada) en Gudmundsson (IJsland), 2% p.; 5. en 6. Abrahams en Golombek (beiden Gr. Br.), iy2 p.; 7. en 8. Prins Nederl.) en Aitken (Schotland) 1 p.; 9. en 10. Raizman (Fr.) en Wood (Gr. Br.) P- DAMMEN De Leiderdorpsche Damclub -is er in ge slaagd ondanks het medespelen van 3 re- serven, haar laatsten competitiewedstrijd van de Hazerswoudsche Damclub met 119 te winnen De uitslagen zijn: HazerswoudeLeiderdorp: A. B. Dorsman J. v. Sandijk 1—1; H. J. Matze—H. v. d. Vecht 20; J. de GelderN. Hogervorst 20; D. HassefrasA. Kruidenier 11; D. v StaverenW. Wolf 02; A. J. de Witte A. Spies 11; J. C. WindhorstR. MarbuS 11; L. MatzeC. de Koning 1-1; G. Ruis— H. Bloemendaal 02; J. J. HassefrasG. V. d. Voort 02. ONZE VLOOT WELDRA OP VOOROORL. STERKTE ln het Rotterdamsohe Raadhuis heeft mr A. C. W Beerman, voorz van de stichting „Havenbelangen", op de Oudejaarsbijeen- komst een „mondeUnge balans" opgemaakt over het afgeloopen jaar met betrekking tot de Rotterdamsche naven Er kwamen ruim 4400 schepen binnen, metende 2 millioen ton, tegen 1344 met 2 millioen ton in 1945 Onze vloot zal binnenkort de capaciteit van 1939 gaan evenaren, zoc niet overtreffen De loodsruimte steeg tot 15 duizend m2 en de tankopslag voor minerale oldeën van 417 tot 738 duizend ton, terwijl deze cijfers voor d« eetbare olieën zijn 82 en 200 duizend ton Verwacht wordt, dat Rotterdam binnen kort als oliehaven boven de vooroorlogsche capaciteit zal uitgaan Vergeleken bij 1938, toen 18 duizend sche pen met een inhoud van 42 millioen ton bin nenkwamen, blijft het beeld triest. Voor den oorlog was 75 pet van het ver keer bestemd voor het achterland Van de 15 duizend binnenkomende schepen voeren er 4600 onder Duitsche vlag. De vernietiging van het achterland ls oorzaak, dat Rotterdam in zijn opbloei ernstig gehandicapt wordt De vereen ..Rotterdam" heeft het plan een zeeschip, mogelijk een coaster, te gaan exploiteeren, waarbij kleine spaarders ge legenheid zullen hebben een aandeel „bij een te sparen". MIJNINDUSTRIERAAD OVER CARNAVALS VERLOF. De Mijnindustrieraad besloot Maandag j.L, dat de beslissing of Carnavals-Maandag en 16 Aug. algemeene verlofdagen voor de mijn werkers zullen zijn, voor elk bedrijf afzon derlijk wordt overgelaten aan den Ring.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1947 | | pagina 6