William Morris, L de schoonheidszoeker
Millioenendans op de Westlandsche veilingen
't Verklaarde
uitzicht
LEIDSCHE COURANT
VRIJDAG 3 JANUARI 1947
Het is op 3 October een halve eeuw gele
den dat een van de grootste Engelschen der
19de eeuw ten grave daalde. Zijn karakter
en Levensopvatting zijn zoozeer in tegen
stelling met den geest van onzen tijd dat
het niet ondienstig siohijnt hem en zijn
idealen juist thans te herdenken.
De kwalen die vaak na groote oorlogen
en tijden van leed optraden, doen zich in
onzen tijd in misschien ergere mate voelen
dan bij wellke vroegere gelegenheid ook. Is
het doordat het lijden zoo groot en zoo
veelomvattend is geweest? Het kan zijn,
maar Wie om zich heen ziet, zal moeten
vaststellen dat zucht naar vermaak, een
hartstocht als het ware om zoo gauw moge
lijk in te halen wat men in de laatste jaren
verzuimde, zich van velen heeft meester
gemaakt. Daaruit ontstaat vervlakking van
het leven en een gebrek aan drang naar
werkelijke schoonheid op elk gebied.
William Morris is de man geweest, die
zijn geheele leven nooit iets half heeft ge
daan of gewild, die dus ook niet tevreden
was met schijnschoonheid. En daardoor juist
staat hij zoo lijnrecht tegenover de wereld
van heden. Hij was als zoovele andere be
roemde Engelschen uit Wales afkomstig en
opgegroeid in een groot gezin. Er is van
hem bekend, dat zijn ouders op zekeren dag
ontdekten, dat hij Lezen kon. Hij had dit
zoo spelenderwijs zichzelf geleerd. Zoodra
'hij deze kunst verstaat, begint hij allerlei
boeken te doorsnuffelen, die ver boven zijn
bevatting gaan, maar waaruit hij toch wel
wat onthoudt. De ouderwetsche, deftige taal
van Walter Scott bij voorbeeld is niet zon
der invloed op hem gebleven. Ze heeft in
hem, mede door de behandelde stof reeds
vroeg een geestelijk heimwee naar de mid
deleeuwen en hun schoonheid gewekt. Daar
bij kwam dat zijn vader veel van oude ge
bouwen, in het bijzonder kerken, hield. De
sfeer, waarin hij opgroeide, was dus juist
die, welke bij zijn naar schoonheid dor
stende ziel paste. Zijn moeder vatte dezen
karaktertrek zoo op dat ze er een aanwijzing
in zag om hem predikant te laten worden.
Maar dit bleek een vergissing. Wel ging
Morris studeer endoch in een geheel andere
richting. Oude gebouwen., de schilderijen en
etsen van Dürer, MemLinc en de gebroeders
Van Eyck trokken hem aan en bereidden
steeds meer in hem den bodem voor zijn
later leven, dat geheel aan de schoonheid
op elk gebied was gewijd. En dus trachtte
hij niet alleen de woningen der menschen
van zijn tijd mooier te maken, zoowel in-
als uitwendig, maar vooral heeft hij het
als zijn levenstaak gevoeld het leven zijner
tijdgenooten van hoog tot laag zoo te ver
vormen, dat zij allen levenskunstenaars zou
den worden. Zeer duidelijk komt dit uit in
zijn definitie van kunst, die aldus luidt:
„Kunst is de uitdrukking der arbeidsvreug
de van den mensch".
Nergens treedt dit helderder aan het licht
dan in zijn roman „News from nowhere".
Het is een blik in de toekomst, een visioen
van een sohoonere en volmaaktere wereld
dan die van zijn eigen tijd. Als zoodanig
mag dit boek gelijkgesteld worden aan
„Utopda" van Thomas More en „Het jaar
2000" van Bellamy.
In de stad, die hij schildert, zijn geen
woonkazernes meer en er is geen jagen naar
geld, want dit bestaat niet langer. Als hij
een winkel binnentreedt om een prachtig
versierde pijp to» koopen, is de winkeljuf
frouw hoogst verwonderd dat hij die betalen
wil. Want degene, die hem gemaakt heeft,
deed dit om aan zijn schoonheidsdrang ge
hoor te geven en dus om zijn eigen geluk
te zoeken in het vervaardigen van iets moois.
Er kan geen sprake van zijn dat daarvoor
betaling mag aangenomen worden, want de
kunstenaar heeft beloondng genoeg, wan
neer hij aan zijn scheppingsdrang heeft
mogen gehoor geven.
De vraag, wie in een dergelijke samen
leving de taak van vuilnisman op zich zal
nemen, beantwoordt lorris door een ont
moeting met lieden, die het* prachtigst van
allen zijn gekleed en gedecoreerd. Dit zijn
degenen, die vrijwillig het vuile werk doen
en daarom door hun medeburgers het hoogst
geëerd worden. Maar hij leeft niet alleen
in deze denkbeeldige wereld van naasten
liefde en schoonheidsdrang. Ook in het
practische leven van zijn tijd past hij zijn
idealen toe. Hij doet proeven op allerlei ge
bied. Hij weeft en brandschildert, hij ver
vaardigt behangselpapier en houtsnijwerk en
maakt meubelen, die afwijken van den vorm
der eentonige Victoriaansche mode. Hij wil
de huizen tot werkelijke woningen maken.
Tal van mislukkingen doen hem niet ver
sagen. Hij kweekt planten om mooier verf
stoffen te kunnen vervaardigen en bestu
deert oude handschriften om een fraaier
lettertype te construeer en. Zelfs weet hij
een artistieker papiersoort te maken. Maai
bij dit alles gaat hij niet met gesloten oogen
aan den werkman voorbij. Hij ziet diiens
ellendigen toestand en tracht ook voor hem
de schoonheid in het leven te brengen. Geen
wonder dat hem dit streven tot het ideale
socialisme voert. Dit was wel nooddg in een
tijd toen zes mannen tot zeven jaar ver
banning werden veroordeeld, omdat ze ge
zworen hadden pogingen aan te wenden hun
weekloon van 7 op 10 shillings te brengen
en toen vrouwen en kinderen nog geregeld
gebruikt werden voor het zware werk in de
steenkoolmij nen.
Ook op het gebied der letterkunde trekt
hem het oude en naar zijn meening reine
en schoone. Vandaar dat hij LTslandsch gaat
leeren en verschillende werken en romans
schrijft met deze studie in verband staande.
Hoezeer hij echter in eigen tijd verkeerd
werd begrepen, blijkt wel uit het feit, dat
Gladstone hem liet vragen o-m Tennyson als
hofdichter op te vólgen. Zeker was er niets
wat minder met zijn karakter en streven
in overeenstemming zou zijn geweest dan
gelegenheidsverzen te maken en min of
meer een opgedirkt hoveling te worden.
Zijn geheele leven is daarmee in strijd.
En zelfs tot na zijn dood heeft hij zijn karak
ter volgehouden. Want hij werd ten grave
gebracht op een fraai versierde en gebeeld
houwde boerenkar, terwijl zijn stoffelijk
overschot rustte in een kost van ongeschaafd
eikenhout.
Den Haag Dr F. C: Dominicus.
KOLENSCHAARSCHTE BELEMMERT
HAMBURGS INDUSTRIE.
De Britsche gevolmachtigde voor Hamburg
deed een beroep op de vier bezettende mo
gendheden, om wegvoering van 2 der 5 elec.
kracht^tations, die op de nominatie staan
voor herstelbetalingen, te voorkomen. Reeds
is er drastische stroomibeperking, die dagelijks
1/3 van de industrie lem legt. Deze toestand
zal voortduren, tot de kolentreinen uit Hert
Ruhrgebied zijn aangekomen, wat waarschijn
lijk binnen een week het geval zal zijn.
WOROSJILOF VICE-PRES. VAN
SOWJET-MINISTERRAAD
Radio Moskou maakt bekend, dat maar
schalk Worosjilof benoemd is tot vice-voor-
zitter van den ministerraad der Sowjet-Unie.
DOCH NIET ALLES GOUD
WAT ER BLINKT
De omzetten van de twaalf Westlandsche
veilingvereenigingen bedroegen in he* laatste
vredesjaar 1939, totaal dertien millioen gul
den. Dezelfde veilingen boekten in het af-
geloopen jaar een omzet van bijna zestig
millioen gulden. Dit bedrag is wel ontzettend
hoog. Gedurende de oorlogsjaren steeg de
omzet reeds sterk en bereikte in 1943 de der
tig millioen. Veilingen, zooals die te Poeldijk
en Honselersdijk, welke onder normale om
standigheden nog geen twee millioen omzet
hadden, behaalden thans resp. negen en
zeven millioen gulden. De aanvoeren ter
veiling zijn dit jaar ook zeer groot geweest,
doch' de voornaamste oorzaak van de stij
ging der omzetten is wel, de abnormale prijs-
standaard. Dat sinds 1945 het omzetcijfer met
nog ongeveer vijftien millioen is gestegen,
vindt mede z'n oorzaak in het feit, dat ook
VAN KLEFFENS ZAL TE CLEVELAND
SPREKEN.
.Op het van 9 tot 11 Januari te Cleveland
te houden „Report from World" zullen Byr
nes, Sumner Welles, senator van den Berg,
kardinaal Spellman, de Gasperi, van Klef-
fens, Schumann. Wellington Koo en Masaryk
spreken.
Als het geluk voor de deur staat, schijnt
net zoo groot, dat het den Hemel raakt;
doch om onzen drempel te overschrijden moet
het zich zoo klein maken, dat het vaak zelfs
aan onze eigen blik ontgaat.
DE SOEDAN
Volgens de jongste berichten botert het
niet tussdhen Engeland en Egypte, welk land
een geschenk van den Nijl heet te zijn. Het
gaat om den Soedan. Egypte voelt zeer veel
voor een „Anschlusz", waarbij het rekende
op den sbeun van de Engelsche regeering,
terwijl de partij, die aanleiding werd tot het
conflict het „Soedan voor de Soedaneezen"
deed hooren. Omstreeks eind November hield
de leider van die Egyptische Liberale partij
te Cairo, de heer Hoessein Heikal Pasja,
„tout comme ohez nous" een persconferentie
en zette hij de nationale eischen van de re
geering uiteen. Er hadden demonstraties
plaats, onlusten volgden en eenige weken la
ter vernamen wij, dat de minister-president
van Egypte, Sidky Pasja, met zijn geheele
kabinet w^s afgetreden en daartoe aange
zocht door Koning Faroek, Nokrasji Pasja,
een nieuwe regeering had gevormd. Nu had
die Britsche gouverneur-generaal voor den
Soedan, Sir Herbert Huddleston, in een ver
klaring te kennen gegeven, dat de Soedanee-
zen vrijelijk over hun lot zouden mogen be
slissen, hetgeen óf aansluiting bij Egypte óf
volledige autonomie tot resultaat kon heb
ben. En dit werd hem door Sidky Pasja zoo
kwalijk genomen, daarin een verbreking van
de ontwerp-,.overeenkomst" met de Britsche
regeering (Bevin) ziende, dat hij demonstra
tief zijn "ontslag nam. Dat ook de Egyptische
slang door de begeerte werd aangeraakt,
den Soedan maar op te slokken is nog zoo
gek niet, maar of Egypte nu per sé rechten,
op d?n Soedan zou kunnen doen gelden is een
tweede.
Na een periode van Turksche overheer-
sching, deed als hersteller van „religie en
recht" omstreeks 1885 Mohammed Ahmed
zich gelden en deze leider van den opstand
in Egyptisch Soedan veroverde en ver
woestte Khartoem en stichtte daartegen
over de hoofdstad van het rijk van den
Madi, Omdoerman. Helaas stierf Mohammed
Ahmed nog in hetzelfde jaar en zijn opvol
ger, Kalif Abdoellah, kerd in 1899 door
Kitchener verslagen, de vrijgevochten staat
vernietigd. Khartoem werd herbouwd. Het
gevolg hiervan was, dat de Soedan feitelijk
onder bestuur van Engeland en Egypte beide
kwam te staan. Egypte, dat in deze ven
nootschap de aandeelen hoe langer hoe meer
opeischte en den Britschen partner als een
„quantité négligeable" ging beschouwen, ver
wierf toch de souvereiniteit van den Soedan
niet. Maar ook de Engelschen gingen af en
toe op hun achterste pooten staan en ver
zetten zich krachtdadig tegen de al te vu
rige propaganda van de Egyptenaren in den
Soedan. Hebben de Soedaneezeti gelijk of
niet, dat zij hun onafhankelijkheid van
Egypte opeischen, aangezien zij in den we
reldoorlog de partij kozen van de democra
tie, tegen de Italiaansche troepen vochten
en meestreden iti Abessynië tegen den
ensceneur van de meest fantastische mili
taire operette, vóór Mussolini nog niet ver
toond.
Politiek is de houding van de Britten nu als
volgt: Attlee gaat er mede accoord, dat de
Soedaneezen over hun lot mogen meepraten
en een volksstemming uitsluitsel moet geven.
Maar de nieuwe Egyptische regeering. die van
Nokrasji Pasja heeft een scherpen aanval ge
daan op de Britsche politiek in den Soedan,
die vijandig genoemd wordt aan het volk van
het Nijldal, ja, men heeft zelfs aangedrongen
op het ontslag van den Britschen gouverneur-
generaal, Sir Herbert Huddleston. Het betref
fende telegram voegde er op pathetische" wijze
aan toe, dat tijdens dit Kamer-offensief tegen
de Britsche regeering verscheidene Egyptische
ministers en parlementsleden weenden. Die
tranen zullen den Nijl wej niet buiten zijn
oevers doen treden, maar wijzen er op, dat
de haat tegen Engeland groeiende is. Het
Imperium zit momenteel niet bepaald om onop
losbare buitenlandsche problemen verlegen.
De Britsche invloed in het nabije Oosten heeft
eerder een flink steuntje noodig.
alle producten nu ter veiling komen. Dat
de omzetverhooging geen gelijke inkomsten-
verhooging beteekent, is te begrijpen. Niet
alleen de sterk gestegen uitgaven, maar ook
het «iet in staat zijn om de bedrijven vol
doende te onderhouden, oefenen een nadee-
ligen invloed uit op den gang van zaken.
Een pakje „Finish"-sigaretten
voor 1.48
Geraffineerde oplichting door sigaren
winkelier te A'dam
Op geraffineerde wijze heeft een sigaren
winkelier in Amsterdam-West vervalschingen
op sigaretten-banderoles uitgevoerd. Op de
banderoles van de sigaretten merk „Finish"
had hij voor de cijfers 40 (de officieele ver
koopsprijs) en 8 (de opcenten) een „1" ge
plaatst, zoodat de prijs van 48 cent tot 1.48
verhoogd werd. Op Oudejaarsdag verkocht hij
echter een pakje aan de vróuw van een po
litieagent. De agent, die zijn rookertje wei
erg duur vond, bekeek zijn pakje goed en
ontdekte den met inkt veranderden prijs. De
economische politie bracht een bezoek aan de
winkelier en nam een klein aantal pakjes
met vervalschte banderoles in beslag. Tevens
vond men bij huiszoeking een partij Belgi
sche shag en Amerikaansche sigaretten. Alles
werd in beslag genomen en deze 60-jarige
winkelier zal zich binnenkort hebben te ver
antwoorden.
OOK DE RUSSEN NAAR DE ZUIDPOOL
Voor het eerst vertrekt dit jaar ook een
Russische walvischvaardersflottille naar de
Zuidelijke ijszeeën, bestaande uit een basis
schip van 14.493 ton vet en acht jagers van
350 ton.
OPHEFFING VAN VERKEERSSTREMINGEN
De ANWB deelt mede, dat de veerdienst
Maasbommel—Oy en is hersteld; de strem
ming van het veer bij Oeffeit is geëindigd
en de busdienst Oeffeit—Gennep in dienst ;s
gesteld. Tevens varen de bootdiensten Den
Helder—Texel en Holwerd—Ameland weer
normaal.
DR VAN LEERSUM IN ONS LAND.
De bekende missionnair-arts van het Zen-
dingsziekenhuis te Solo, dr C. P. van Leer-
sum, die na de capitulatie van Japan be
noemd werd tot hoofd van den med. dienst
te Semarang en later tot hoofd van den
med. dienst van het Ned.-Ind. Roode Kruis
te Batavia, vertoeft sedert eenige dagen in
het vaderland.
Tijdens 'dit korte dienstverlof zullen be
sprekingen worden gevoerd met het Internat.
Roode Kruis over den huldigen toestand op
Java, terwijl uiteraard ook Zendingsaangele-
genheden besproken worden. Reeds had een
ontmoeting met prof. dr J. Bavinck plaats.
Zijn adres is thans: Brinkstraat 9, Baarn.
(tel. 2992).
JIM, DE ZOON VAN BOBBY
1. Komt, kind'ren, luistert allemaal!
'k Begin vandaag een nieuw verhaal!
Het is van Bobby's zoontje Jim,
Precies ari Pa zo loos en slim;
Natuurlijk is hij zeer gesteld
Op alles wat Papa vertelt
Van wat die in zijn vroeger leven
Daarginds in Holland heeft bedreven.
2. Maar op het horen van die streken,
Die op het oog zo aardig leken,
Geraakte Jimmy's apebol
Zo langzaam aan totaal op hol;
..Ik wil naar Holland! O, Papa,
Ik hoü 't niet uit in Afrika!"
Zo riep hij daag'lijks met een zucht,
En eind'lijk nam hij stil de vlucht.
Kerk en Schoot
Ned. Herv. Kerk
Beroepen: te Meerssen-Valkenburg G
F. A. Carstens te Gulpen.
A a n g e n o m e n naar Hellevoetsluis G.
de Leeuw te Sleeuwijk; naar Sluipwijk
(toez.) A. Baars, cand. te Gorinchem, die
bedankte voor Aalst (Gld.) en Nederheimert
(toez.).
Bedankt voor Tholen C. J. v. d.
Graaf te Nijkerk.
Geref. Kerken
Aangenomen naar Heerenveen (vac.
A. A. -Leenhouts) W. Kreuzen te Scheemda.
Geref. Kerken art. 31 K.O.
Bedankt voor Rouveen C. Stam te 2de
Exloërmond.
DS B. KLEIN WASSINK TE LEIDEN
OVERLEDEN
Te Leidon is in den ouderdom van 72 jaar
overleden ds B. Klein Wassink, em. pred.
der Ned. Herv. Kerk. De overledene werd
in 1898 candidaat en predikant te Leimuiden.
Voorts diende hij de gemeenten van Bozum,
Leeuwarden en Bathmen, waar hij in 1940
eervol emeritaat kreeg. Hij was een "bekend
figuur in de onlangs opgeheven Evang. Ver-
eeniging. Het stoffelijk overschot is heden
te Bathmen ter aarde besteld.
ZENDELING-EXAMENS
Voor het Zendelingsdiploma in de Geref.
Kerken zijn, na opleiding door prof. dr J.
H. Bavinck, geslaagd de onderwijzers P.
Geertsema, Groningen, A. Gietema, Anjum,
J. Gort, Dokkum, P. Kruit, Uitihuizermeeden,
D. J. Block, Sleeuwijk, W. M. Popma, Rot
terdam, A. Risselada, Bolsward, F. Smit,
Meppel, H. Schollaardt, Amsterdam-W., Th.
M. Schooneveld, Hilversum; J. Valstar, Eind
hoven, A. Voerman, Overvieen, R. Wybenga,
Hilversum en de dames H. Voordewind, En
schede, M. Vink, Maasland en H. Nieuw-
land, Nieuweroord.
De heeren Popma, Schooneveld en Wyben
ga werden reeds benoemd voor den Zen-
dingsarbeid op Soernba.
PERSONALIA
Aan de Ned. Herv. predikanten ds J. F.
van Duyne te Sloterdijk en ds C. M. Briët te
Heemstede is per 1 Mei a.s. eervol emeritaat
verleend.
Op Oudejaarsdag is op 67-j. leeftijd te
Amsterdam overleden prof. dr S. L. Brug,
als bijz. hoogleeraar in de Hygiëne, vanwege
het Indisch Instituut verbonden aan het
lust. voor Tropische Hygiëne te Amsterdam.
ONTSLAG EN BENOEMING
Weggezuiverd zijn (m.i.v. 1 Aug. '43); G.
L. van Rijn, leeraar Mididelb. Handelsschool
te Utreöht; dr G. Wijdeveld, rector Sted.
Gymn. te Utrecht; (m.i.v. 1 Aug. 1945) M.
Bonting, leeraar Stedelijk Gym. te Gouda;
(8 Jan. 1945) ir J. W. Stoutjesdijk, leeraar
gom. M.O. te 's-Gravenhage; (14 Oct. .1946)
G. F. E. Blijdenstein, insp. L.O. in de inspec
tie Amersfoort.
Tot hoogl. te Wageningen (houtmeetkunde,
boschbedrijfseconomie, boschbedrijfsregeling
en houtteelt en de boschbescherming in de
tropen) is benoemd dr J. H. Becking, m.i.v.
den datum, waarop hij zijn ambt zal aan
vaarden.
Voor het studiejaar 1946-1947 is belast met
het geven van cursussen in pluimveeteelt te
Wageningen ir P. Ubbels, te Beekbergen.
PROMOTIES.
CHICAGO. Gepromoveerd tot dr in de
fac. van „The Social Sciences" op het proef
schrift „The failure of a liberal colonial
policy, Netherlands East Indies, 18161830,"
D. W. van Welderen baroin Rengers, geib. te
IJsbrechtum
EXAMEN BOEKHOUDEN M.O. 1946
(AFD, Q.)
AMSTERDAM, 3 Jan. Geslaagd Boek
houden K 12: H M J H Banens, Den Bosch,
W J Deckers, Eindhoven, J H Gerritsen, Rot
terdam, A H Kelderman, Hardenberg, L Hor
dijk, R'dam, R Kaptein, Utrecht, C v d Lin
den, Terneuzen, F B A Meyer, Bussum, A
Roymans, Dongen, P H Syben, Spanbroek,
WJdeTopibe, Sassenheim, TVieyra, A'dam,
A v Vliet, A'dam; Handelswetenscfh. A: J Bou-
man, Utrecht, F Kemp, R'dam, C A Koopman,
Den Helder, H E Kruiper, Zeist, J v
Meeuwen, Leerdam, F P A Nabben, Venlo,
J Slagter, Bussum, P G Vervoort, Venlo, J A
Wieringa, Hengelo (O.), L. Zoomermeyer,
Rotterdam.
Drama Ned.-Indië nog niet
geëindigd
Vervolg van Pag. 1)
Dit laatste, het aangaan van een weder-
zijdsche verbintenis met die „republiek" is
in wezen Grondwetsverandering. Het schept
uit eigen grondgebied eerst een staat, die
onze Grondwet niet kent en gaat dan met
dien staat een binding aan, welke de Grond
wet niet toelaat. Dit is, als voor deze wijzi
ging niet vooraf de voorgeschreven weg
wordt gevolgd en dat wil de Regeering
juist niet een dubbele schending der
Grondwet".
„Wat gaat er, ondanks het streven van
professor Romme, in en met Nederlandsch-
Indië gebeuren als het in de motie omschre
ven beleid voortgang heeft?" zoo vroeg
spreker zich af. „Men gaat in den zadel
helpen de in de zonde van het Japansche
fascisme ontvangen en in de ongerechtigd
heid. van terreur geboren „republiek". Zij zal
heerschen over de bewoners van Java, Su
matra, Madoera. Officieel, of men die struc
tuur al camoufleert met een pöeudo-grond-
wettelijken gevel, verandert niets aan het
feit, dat men het bestaande Koninkrijk dena
tureert.
De daad, welke aan deze republiek offi
cieel macht en gezag gaat verleenen met alle
daaraan verbonden consequenties, wordt niet
grondwettig door in een motie te zeggen, dat
ze grondwettig moet zijn. Men negeert even
tjes alle groepen en strevingen, die daarvan
niets moeten hebben. Men waagt 85 procent
der bevolking van Nederl.-Indië aan dit
avontuur".
„Onze Grondwet", aldus vervolgde prof.
Gerbrandy, „wordt nu, op dit oogenblik, ge
wijzigd niet door 5 millioen, ook niet door 150.
ook niet door 67 of 51 Nederlanders, maar
in werkelijkheid door één Nederlander. Die
ééne Nederlander is Hubertus Johannes van
Mook, die misschien meent, dat het zoo
moet, maar in wiens hart zeker onze consti
tutie, die o«is nog dierbaar is, niet Leeft".
