Waar is die jongen van de illegale blaadjes
Vondel's Gijsbrecht weer te A'dam opgevoerd
Medan overgeleverd aan Soedirman's genade
Nog 3 illegale inlieemsche zenders op Java
't Verklaarde
L
J uitzicht
Sjahrir gaat onbehaaglijk het nieuwe jaar in
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG 3 JANUARI 1M»
ERNSTIGE WAARSCHUWING
VAN DE KONINGIN
„Wij leven in de overgangsjaren naar den
vrede", aldus sprak H.M. de Koningin in
een Oudejaarsavondrede voor de radio. Zij
vervolgde: „Vanzelfsprekend is ons denken
en handelen gericht op een zoo spoedig mo
gelijk ontkomen aan de ellende, waarin de
oorlogsjaren ons hebben gedompeld; op een
voor de toekomst veiligstellen van onszelf
en de onzen. y
Hoe prijzenswaard de inspanning is, waar
mede wij dit trachten te verwezenlijken, zij
brengt groote gevaren met zich. Velen ver
geten te spoedig, wat zij doormaakten; zijn
zóó vervuld van eigen belang, en leven zóó
in zich zeiven gekeerd, dat oog, oor noch
hart meer openstaat voor het leed van an
deren voor den grooten nood, stoffelijk,
maar vooral geestelijk, waarin soms de
naaste buren verkeeren. Vraagt gij 'u ooit
wel eens af, waar het meisje is gebleven,
dat iedere veertien dagen trouw, onopval
lend en ongekend, de bonkaarten thuis
bracht voor uw zoon, die ondergedoken was?
Wat is er van den jongeman geworden, die
met verachting van gevaar voor eigen leven
u, ongezien, geregeld de illegale bladen
thuisbezorgde, uit welker inhoud gij weer
nieuwen moed putte en hoop op de uitein
delijke bevrijding? Zijt gij niet al te spoedig
vergeten de schanddaden uit de concentra
tiekampen, die de edelsten en besten uit
ons volk ondergingen en die gruwelijker
waren dan wat de geschiedenis ooit heeft
gekend?
Geeft gij u er rekenschap van, dat de ver
bittering van vele jongeren voortkomt uit
miskenning en achterstelling, welke een ge
volg zijn van het niet willen of kunnen be
grijpen van hun moeilijkheden en gerecht
vaardigde verlangens? Schijnt het soms niet,
of velen de oogen sluiten voor het leed van
de oor logs weduwe en haar jonge kinderen,
die dag in dag uit herinnerd wordt aan
het gemis van man en vader; voor den nood
van hun vrienden uit Indië, of van hen, dié
in dit land zelf moesten evacueeren en en
kel het veege lijf nog konden redden?
Hebt gij verleerd u in te denken en te
verplaatsen in het leed en het gemis van al
deze broeders en zusters?
En ook gijoud-illegale werkers, herin
nert gij u voldoende uw goede voornemen
in tijden van grooten nood, toen gij uw ka
meraden beloofdet, dat, mocht hun iets
overkomen, voor hun vrouwen en kinderen
gezorgd en goed gezorgd zou worden, niet
alleen materieel, maar vooral ook geestelijk?
Landgenooten, ik vrees, dat er een
scheidsmuur wordt opgetrokken tusschen
velen uwer en hen, die de doorstane schok
ken nog steeds niet te boven zijn gekomen,
zoo dit al ooit gebeuren zal".
Nadat de Koningin vervolgens met waar
deering had gewaagd van de goede uitzon
deringen en van 't werk der Stichting 1940-
1945, drong Zij er met klem op aan, dat we
ons onze eereschuld jegens bedoelde per
sonen bewust blijven; in de eerste plaats zij,
die op posten staan, waar geholpen kan
worden.
Kampbewaker vuurt met karabijn
op hulpagent
Na een strooptocht op den Lochemschen berg
Qp den Lodhemsdhen berg betrapte de
rijkspolitie een drietal stroopers, die bevel
kregen de wapens over te reiken. Twee van
hen gehoorzaamden, maar zekere van O.,
lid van den bewakingsdienst van het inter-
neeringskamp „De Vossenbelt", bij Winters
wijk, schoot imet zöjn karabijn op den hulp
agent Weppink en maakte zich uit de voeten.
Gelukkig werd Weppink niet ernstig gewond.
De dader heeft zich later eigener beweging
bij de politie gemeld, waarop tegen hem pro-
oes-verbaal werd opgemaakt. Ook zijn beide
kameraden werden bekeurd.
Als vanouds werd Nieuwjaarsdag te
Amsterdam de „Gijsbrecht van Aemstel"
opgevoerd. Hier ziet men Thomasvaer
(Paul Huf) en Pieternel (Marie Hamel) in
een overvolle wagen van lijn 1.
H.M. DE KONINGIN WOONDE
VOORSTELLING BIJ
Gisteravond heeft HJV1. de Koningin de
gebruikelijke opvoering van Vondel's „Gijs
brecht van Aemstel" in den Stadsschouw
burg van Amsterdam bijgewoond.
Zij was gekleed in een zwarte avondjapon
met bontcape en droeg een bouquet roode
rozen, dat Haar bij de begroeting door bur-
gemeester d'Ailly was aangeboden.
Tijdens de pauze onderhield H.M. zich
met verschillende gemeentelijke autoritei
ten en keerde eerst tegen half een op het
paleis terug.
Als onverbrekelijk geheel met de opvoe
ring van de Gijsbrecht, volgde na de pauze
de bruiloft van Kloris en Roosje, waarbij
op de eerste voorstelling altijd een echte
bruiloftsma altijd wordt aangericht. Op voor
DOCH NED. JONGENS WETEN
ER WEL RAAD OP!
De Ned. militaire woordvoerder op het
hoofdkwartier te Batavia meldde op 31 Dec.
een ernstige ontwikkeling in de militaire
situatie te Medan. Zulks naar aanleiding
van 't feit, dat de republikeinsche delega
tie alle overeenkomsten, welke met betrek
king tot de demarcatielijn gesloten waren,
opzegde op grond van de beslissing der ge
mengde wapenstilstands-commissie „dat
nieuwe defensie-maatregelen niet geoor
loofd waren".
Dr J. J. van de Velde, politiek adviseur
der Ned.-Ind. Regeering op Sumatra, ver
klaarde in aansluiting hierop, dat aan Ne
derlandsche zijde alles was gedaan om de
overeenkomst na te komen, doch dat de re
publikeinsche militaire leiders haar voortdu
rend hadden gesaboteerd. In verband met
deze ontwikkeling heeft men de bevolking
van Medan geadviseerd in huis te blijven.
Voorafgaand aan dit A.N.P.-bericht ontvin
gen wij het telegram, dat een Ned. patrouille,
tengevolge van een vergissing, de demarca
tielijn in den Z.-W.-sector van Medan over
schreden had. Ondanks alle pogingen om de
gedane fout goed te maken, werden de Ne-
derlandsche posten in de stad daarop twee
uur lang met geweren, mitrailleurs, mortie
ren en artillerie door de republikeinen be
schoten.
Toen de granaten in de Chineesche wijk
terechtkwamen, besloot het Nederlandsche
militaire commando tegenmaatregelen te
nemen, waarop de tegenpartij het vuren
staakte. Aan Ned. zijde vielen geen dooden
of gewonden te betreuren.
Hoe groot de verliezen.-aan republikein
sche zijde zijn, is onbekend, aangezien niet
bij benadering is op te geven hoeveel per
sonen zijn omgekomen door Inheemsche
mortiergranaten, welke op eigen gebied
terecht kwamen.
Toen deze Kerstpost te Batavia door de
KX.M. werd bezorgd, stonden Japan^ohe
krijgsgevangenen gereed, om de duizenden
brieven zoo snel mogelijk naar hun plaats
van bestemming te dirigeeren.
„Veel heil en zegen" gewenscht
via de brandmelders
Amsterdammers maken grappen, die
misplaatst zijn.
Op verschillende punten hebben Amster
dammers tijdens de jaarwisseling de brand
melders ingedrukt, hetzij om den wacht
commandant „Veel heil en zegen" toe te
wenschen, of om zoogenaamd brandalarm te
maken. Aan deze misplaatste grappen maak
te men zich in de hoofdstad in 1946 zeer
veelvuldig schuldig, zoodat de brandweer in
het afgeloopen jaar ruim 1400 maal vergeefs
moest uitrukken. Thans heeft men er geluk
kig iets op gevonden, waardoor het alarm
aan de waarheid kan worden getoetst.
De laatste 12 maanden noteerde A'dam 275
schoorsteenbranden, 640 kleine brandjes, 41
kleine uitslaande branden, 8 groote uitslaan
de branden, 156 scheepsbranden en 31 bui
tengewone branden.
Aan de manier waarop iemand beveelt,
herkent men het best den gewezen onderge
schikte.
Amsterdam zeer toepasselijke wijtze, nJL een
met „trossen" behangen tram, dne in het
kader van de anti-tram-tros-actie door agen
ten werd aangehouden, reden Thomasvaer
(Paul Huf) en Pieternel (Maiie Ham-el), het
toon-eel op.
„Laat u niet ontmoedigen en
wanhoopt niet"
H. M. de Koningin richt zich tot de
voormalige B. S.
Toe» H. M. de Koningin Oudejaarsavond
door de radio ons., volk toesprak, richtte Zij
zich ook eenige oogenblikken tot de oud-
strijders in het binnenlandsch verzet en wel
met de volgende woorden:
„Laat u niet ontmoedigen en wanhoopt
niet, wanneer gij het doel, waarvoor gij liebt
gestreden nog veraf ziet. Het komt er thans
op aan, dat datgene, waarvoor gij in hét ver
zet pal hebt gestaan, in en door het geheele
Nederlandsche volk wordt verwezenlijkt en
het is daarom noodzakelijk, dat gij ook nu
nog, ieder op zijn plaats de idealen, gekoes
terd in uw strijd, blijft uitdragen. Groote
idealen worden niet in één jaar bereikt.
Laat u niet tot daden verleiden en prikke
len, die u zelf slechts schade kunnen bren
gen en die een geest ademen, waartegen
juist uw gevallen makkers gestreden heb
ben, toen zij hun leven gaven voor recht en
wet. Slechts zóó blijft gij trouw aan den
geest van het verzet."
'T OUD-KAMERLID J. WEITKAMP
TER AARDE BESTELD.
Oudejaarsdag is onder groote belangstel
ling te Hardenlberig het stoffelijk overschot
van den heer J. Weitkanup, oiud-lid van de
Tweede Kamer van de Ghr. Hist. Unie, ter
aarde besteld. Het Tweede Kamerlid de heer
J. TLlanus zeide aan de groeve om. „Een
nobel strijder voor zijn beginselen, een
groot vriend van mij, met wien sterke
vriendschapsbanden mij bonden, is heenge
gaan".
Voorts spraken eenige offioieele personen
waaronder de burgemeester van Hardenberg,
mr J. A. M. van Oorschot.
Aan het graf bad ds Bouman het „Onze
Vader".
ONDANKS DEMENTI VAN
„DE WAARHEID"
„Misleidende voorlichting" zette „De
Waarheid" boven een artikeltje, waarin de
Nieuwe Leidsche Crt. beschuldigd
wordt, de rol van misleider te hebben ge
speeld. Zulks in verband met ons verslag
over den illegalen, Inheemchen „Garoeda-
zender" op Java.
Geen denken aan, zegt „De Waarheid". De
zender wordt bestuurd door een.... Zwitser,
meneer T., die gedurende de Japansohe be
zetting vrij is gebleven.
„De Waarheid" geeft hiermee wèl blijk
„goed" te afijn ingelicht! Immers, bedoelde
meneer T., inderdaad persfotograaf van be
roep, werd door de Japanners.... ter dood
veroordeeld! De atoombom op Hiroshima en
daardoor de capitulatie van Japan, redde
hem op 't allerlaatste oogenblik van den
dood.
En nu de „Garoeda-zender". Die staat
(zulks ter informatie van „De Waarheid"),
onder leiding van een Javaansclhen rechts
geleerde, mr S., die zich op felle wijze verzet
Afscheid van Min. van Kleffens
in den Veiligheidsraad
In een bijeenkomst van den Veiligheids
raad heeft de Amerikaansche senator John
son de afgevaardigden van Nederland,
Egypte en Mexico een woord van afscheid
toegesproken, welke landen hun plaatsen
aan Columbia, Syrië en België moeten af
staan.
De Nederl. afgevaardigde, mr Van Klef
fens, heeft er in zijn antwoord op die toe
spraak op gewezen, dat de Veiligheidsraad
nog een enorme taak moet vervullen, met
name de kwestie van de ontwapening, de
pacificatie van het Zuid-Oosten van Europa
en vele andere kwesties; Wij hebben Teeds
verschillende precedenten en interpretaties
van het handvest gegeven, zeide hij. Som
mige zullen den tijd trotseeren, andere zul
len onder den druk van de publieke wereld
opinie veranderd moeten worden.
tegen de republikeinsche terreur in Indië,
doch voorts ook zeker de Ned. Regeering op
haar fouten wijst.
Naast bedoelden zender zijn er op Java
nóg drie illegale Inheemsche zenders, die
dagelijks op golflengten van 66, 68 en 93
meter uitzenden. Deze zenders zijn de „Radio
Perdamaian Rakjat" (de Volksvrede), de
„Radio-Pengadilaan (de Rechtvaardige) en
de „Radio-Sahtosa" (de Eenheid).
En als „De Waarheid" ons weer niet mocht
gelooven Henk Gortzak zal de zenders
binnenkort zélf kunnén beluisteren
EEN MEISJE GING ER VANDOOR.
De 16-jarige Jacoba Au ener wordt sinds 17
December in Amsterdam vermist. Lang 1.65,
blond, flink, blauwe oogen, korenblauwe
mantel, dito riem, bruine hoofddoek wit ge
streept, grij^jlauwe jurk, bruine schoenen en
kousen.
INDO-CHINA
Ook het Birmaansche volk sympathiseert
met de rebelleerende Vietnameezen in Indo
china, die plotseling den strijd hebben aan
gebonden tegen de Fransche „imperialisti
sche" politiek. En het Oostersche koor heeft
maar één, door het meerendeel der inheem-
schen zelf, schier onbegrepen, geëxalteerd
refrein: „Azië strijdt voor de bevrijding der
Oostersche volkeren." Er zijn voorbeelden
om zich op te beroepen: Als de Engelschen
en Nederlanders aan de bevolkingen ln hun
koloniën de vrijheid geven, waarom zouden
de Fransohen dan niet zóó galant zijn Indö-
Chlna Jinks" te laten liggen! De Ver.
Naties, wier gebouw te New York nog te
klein wordt, krijgen straks langs den hiër
archieken weg de zooveelste klacht te incas-
seeren, waarbij men zich beroept op de
erkenning van de gelijkheid der rassen, zoo
als die in het „Handvest" is neergelegd. Het
begrip „imperialistisch" komt neer op kapi
taal-export, benoodigd voOr het in cultuur
brengen van de koloniale gebieden, de
export tevens van de Westersche, mecha-
nisch-technische hulpbronnen en de daar
mede gepaard gaande ontwikkeling en be
schaving. En als wij een vergelijking maken
met het op onverantwoordelijke wijze prijs
geven van ons zoo dierbaar Nederlandsch
Indië (voor de belangen van andere mo
gendheden) met hetgeen thans in Indo-
China geschiedt, dan stellen wij vast, dat die
gehate „imperialistische" politiek voor de
ontwakende Oosterlingen toch niet zonder
profijt is geweest. De Birmanen, de Vietna
meezen en de volgelingen van Soekarno
zouden er Tillema's JCromo Blanda" op na
kunnen slaan om te beseffen, wat wij, Wes
terlingen, in den strijd tegen onhygiënische
toestanden, het draineeren van moerassige
gronden, den strijd tegen malaria enpara
sieten hebben bereikt! Het Fransche blad. de
„Epoque," reageert dan ook anders dan de
Birmanen en sympathiseert niet met den
president van de Vietnameesche republiek,
den heer Ho-Tsji-Minh, die als een voor
malig afgevaardigde van de derde interna
tionale te Moskou werd gekarakteriseerdu
Azië zegt men is ontwaakt. Men kan even
goed beweren, dat het, onder de narcose van
Moskou, hallucineert. -Is de Aziaat, al zet
hij na den wereldoorlog een grooten mond
op, reeds mondig genoeg om de teugels van
het politiek en economisch beleid in handen
te nemen? De Fransche regeering, die van
den Socialist Léo Blum, beseft nu, wat het
beteekent, als de volkeren der aarde gaan
ontwaken. Frankrijk streefde naar een Indo-
Ohineesche federatie, waarin aan de daarin
opgenomen landen voor een groot deel zelf
bestuur en vrijheid werd verzekerd. Bij
volksstemming zou worden uitgemaakt of de
bevolking van Codhin-China bij de Vietna
meezen ingelijfd wenscht te worden of zelf
standig blijven. Frankrijk kon zich echter
om redenen van economisch zelfbe
houd en uit vrees voor de communis
tische actie aan de gedane toezegging niet
houden en verklaarde Cochin-Ohina tot
autonoom gebied, hetgeen den Vietnameezen
een doorn in het oog was. die juist het wel
varende Ooéhim-Ghina bij hun republiek
poogden in te lijven. Ook nam de Fransche
regeering in Haiphong, de haven van Hanoï,
hoofdstad van het gouvernement Vietnam,
strenge douanemaatregelen ter contróle van
den handel. Dit deed de Vietnameezen naar
de macht grijpen. De hooge commissaris
voor Frankrijk in Indo-China verklaarde,
dat Vietnam op verraderlijke wijze de vijan
delijkheden had geopend met dezelfde tac
tiek als Japan. Indo-China geraakte in vuur
en vlam. De Fransche troepen zagen zich
genoodzaakt Hanoï te bezetten en de Viet
nameesche strijdkrachten, evenals de Fran-
sdhe op honderdduizend man geschat, voor
zien van automatische wapens van het
nieuwste Amerikaansche type. vormden een
ring om de stad. waar de regeering van
Vietnam uit wegvluchtte. De 74-jarige
socialist Blum zette de biceps op. De link-
sche ter verweer tegen de protesten van
radicaal socialistische elementen in het par
lement, de reohtsche om de orde direct op
krachtdadige wijze te herstellen. De Fran
sche minister van Koloniën, Moutet, begaf
zich onmiddellijk ^per vliegtuig naar het too-
neel van den strijd. Generaal Leclerc ging
full speed op oontrölereis door Indo-China.
Oorlogsschepen met sterke troepencontin
genten werden vanuit Toulon ter versterking
gezonden. Inmiddels doen geruchten de ronde,
dat er verschil van meening zou zijn ont
staan inzake de oplossing van het conflict.
Moutet, de minister, zou zijn gaan praten,
met den koning van Cambodja één der
landen van de toekomstige Indo-Chineesche
federatie met het doel een schikking te
treffen. Leclerc, de generaal, wil doorvech
ten, omdat er voldoende versterkingen aan
komen ter handhaving van Frankrijke
rechten en om eerst de orde te herstellen.
Het verloop zullen wij moeten afwachten.
Hoe het ook zij, één feit is zeker, dat de
socialist Blum aan vele Nederlanders heeft
getoond, hoe het wel moet, als de levens
belangen van een natie op het spel staan
en op groteske wijze het Westen steeds maar
wordt voorgesteld als „la béte noire" voor
de -moeilijkheden van het Oosten!
WANTROUWEN NOG STEEDS
DE GROOTE FACTOR
In een interview met een oorrespondent
van ANP-Aneta te Batavia verklaarde
Sjahrir op Oudejaarsdag o-m., dat de radio
rede van „generaal" Soedirman, waarin deze
aandrong op een aanvalspolitiek t.o.v. de
Nederlanders, wellicht was opgesteld na
overleg met Soekarno en Sjarifoedin.
Hoewel de rede in wat te sterke bewoor
dingen was vervat, aldus Sjahrir, was zij
kenmerkend voor de onbehaaglijikheid, welke
in het geheele republikeinsche gebied
heersoht. De sfeer in het binnenland van
Java werd zelfs met den dag slechter.
Sjahrir zeide, dat zelfs na de onderteeke-
ning van het ontwerp-Linggadjati, welke z.i.
met een aanzienlijk aantal vóórstemmen door
het republikeinsche parlement zal worden
geaccepteerd, de fronten voorloopig gehand
haafd dienen te blijven. Eerst wannéér het
wantrouwen, dat vooral na het incident te
Buitenzorg weer is aangewakkerd, geëlimi
neerd zal zijn, en voorts wanneer de econo
mische en sociale toestand zulks vereischt,
kunnen de militaire posities verlaten wor
den, zoo besloot Sjahrir zijn laatste inter
view van het stormjaar 1946.
Aanhangers van Horthy contra
Hongaarsche regeering
Te Boedapest ds een complot tegen de
Hongaarsche regeering ontdekt. De samen
zweerders zouden steun hebben gevonden
bij aanhangers van de „Horthy-partij" in
het buitenland. In het begin van 1946 werd
reeds bericht, dat admiraal Horthy. die
regent van Hongarije was onder het nazi
regiem te Belgrado in arrest zat, in afwach
ting van een proces wegens oorlogsmisdaden.
Naar aanleiding van dit beraamde complot
zouden honderden personen zijn gearres
teerd.
