Duitschland en Rusland
't Franco-regime niet
zoo licht verteerbaar
Zulke heeren worden op vrije voeten gesteld
Indië heeft groot gebrek aan werkkrachten
NIEtJWE LEIDSCHE COURANT7VRIJDAG 27 DECEMBER 1241
Da Costa over
De plotselinge omslag van het weer lokte gisteren duizenden Hagenaars naar Schevening:en.
Zelfs met de kinderwagens verliet men den boulevard, om een stevige wandeling te kunnen
maken vlak langs den rnischenden waterkant.
Dichters hebben vanouds den naam ge
had een helderder kijk op de ■wereldgebeur
tenissen te hebben dan gewone menschen.
Het is dan ook vaak uiterst leerzaam, ge
dachten van een eeuw geleden te bestudee-
ren, want daaruit ziet men dikwijls dat wat
wij als volkomen nieuw beschouwen, dit
inderdaad niet is, ja zelfs dat wat wij den
ken en voeden, bij dichters van een vorige
eeuw precies zoo te vinden is. Dit trof mij,
toen ik dezer dagen weer eens in de gedich
ten van Da Costa bladerde. Deze zoon van
het land. waar de zon ontwaakt, die zich
aan de lauwe Westerstranden niet thuis ge
voelde, heeft in de jaren tusschen 1840 en
1350 eenige belangrijke politieke gedichten
geschreven, waarin hij de indrukken weer
geeft, die de gebeurtenissen .zijner dagen
op zijn ontvankelijk gemoed maakten
Het eerste stuk, waaraan ik thans denk,
Is „Vijf en twintig jaren, een lied in 1840"
Hierin geeft hij een overzicht van wat er
sedert 1815 is voorgevallen, een tijd., waarin
hij zich minder aan de dichtkunst had ge
wijd.
Na den voorzang heft hij aan:
't Zijn vjjf en twintig jaar! 't Kanon
van Waterloo
bromt in mijn ooren nog, als toen de
vlugge Boö.
met losgelaten toom van 't slagveld
afgezonden,
door Hollands steden rende; en duizen
den van monden
herhaalden wijd en zijd de ontzachelijke
maar;
»«'t Uur dat der Volken lot beslissen
moet, is daér!"
We kunnen ons deze gemoedsgesteldheid
nog zoo goed indenken. Waren niet onze ge
dachten precies dezelfde, toen wij hoorden
van den inval in Normandië? Want ook
voor ons kwam toen het uur dat der volken
lot moest beslissen. En de uitkomst was ge
lukkig even gunstig als in 1815.
Wanneer de dichter dan verder zegt:
„Hergeef den roof. o Babel"
„houd op te wroeten
in 's menschen ingewand (daar komt een tijd
van boeten!)
en 't zij weêr vrede op een te lang geteisterde
aardt"
voelen we opnieuw dat de gedachten van 1815
volkomen dezelfde zijn als die van 1945.
In 1817 werd de Kerkhervorming van 1517
herdacht. Dit geeft den dichter aanleiding het
Duitschland van zijn dagen aan te spreken met
woorden, die ook thans nog gelden:
Neen, Luthers vrijheidszin was de Uwe met.
Gij sticht
een ander werk, en op een andren grond. De
kennis,
ontworteld aan 't geloof, werd trots, werd
heiligschennis.
Een andre geest stuurt thands de stoute
raadren voort!
't Is geen doorvorschen meer, maar richten
van het Woord
des Heeren, God gedaagd ter vierschaar
van de Rede,
Zijn Waarheid, veil gesteld voor ingebeelden
vrede
of wijsheid uit het stofl 't Is Heldendeugd en
kracht,
gepredikt aan de ziel die naar vergeving
smacht!
't Is uit het Christendom den Christus weg
genomen
Is 't wonder, zoo een Eeuw, verzonken in haar
droomen,
èn grondslag èn banier van 't grootsche werk
vergat,
en t jonge Duitschland joelt waar eenmaal
Luther bad?
In „Wachter! wat is er van den Nacht?", een
gedicht dat Da Costa in 1847, aan den voor
avond der Revolutie van 1848 schreef, laat hij
ons woorden hooren die met precies evenveel
recht in 1939 hadden geschreven kunnen zijn
Men oordeele slechts:
En slaat ook Duitschland niet op Neêrlands
Noordzeezand
den blik bewondrend en belust? en biedt de
hand
van broederschap met minder dwang; en vindt
het landschap
beminlijk toch! en wenscht den band van
stamverwantschap
gehandhaafd op 't gebied van Spraak. Phi
losophic,
Muzijk en Wetenschap en Vaart en Industrie:
ja, wil tot d'Oceaan één zelfde Kunstvereering.
een Duitsche Vaderland, één zelfde Licht-
regeering.
Maar in dat Duitschland zelf wat is er van
den nacnt,
O Wachter! welk een dag wordt aan de kim
gewacht?
Drie jaar later in 1850 schrijft Da Costa op
nieuw zijn politieke gedachten in dichtvorm
neer en noemt zijn vers ,De Chaos en het
Licht". De revolutie van 1848 is voorbij, maar
de gevolgen er van zijn nog overal te bespeu
ren, evenals thans die van den wereldoorlog
Hij ziet chaos en anarchie overal het hoofd
opsteken en vraagt zich met ontzetting af.
welke macht daartegen opgewassen zal zijn.
Zal het in Frankrijk Napoleon Hl zijn „de
pasgerezen en reeds ondergaande zon"? Hij
vreest van niet, maar dan wellicht Duitsch
land? Ook deze hoop is ij del want het
land is:
„tweedrachtig overal en meer dan ooit twee
slachtig,
sints de éénheid, hoog geloofd, van al wat
Duitscher heet,
in leus van moord verkeerd, die bloedzee
ruischen deed.
uit de aderen gestroomd van burgers en
soldaten,
onnoozle dweepers of verleidende onverlaten
op 't slagveld neergelegd, ter slachtbank heen-
gesleurd.
Ge ziet het, de Duitscher van een eeuw
geleden maakt op den geest van Da Costa
denzelfden indruk als de Duitscher van
thans dit op den onzen doet.
Laten we nu zien hoe hij over Rusland
denkt. In het zoo pas genoemde gedicht
zoekt hij naar alle zijden iri Europa waar
er uitkomst te vinden zal zijn tegen den
dreigenden chaos. En hij zegt dkn van
Rusland:
Eéne uitkomst bleef ons slechts, één toevlucht
in 't verschiet:
de aloude rotssteen der alleenregeering. Ziet!
een Noorderlicht gelijk, dat met zijn purpren
vlammen*
den nacht in dag verkeert, op honderden van
stammen
de kroonglans stralende van Ruslands Opper
heer!
Voor dezen, dezen slechts, slaat de Opstand de
oogen neer
Zie daar u 't ideaal, Euroop! van de volks-
beheering,
de haven des behouds, het eind der Staats-
omkeering!
Eén heerscher, één gezag voor wereld en
altaar!
Eén Godsdienst, in de trouw belichaamd aan
den Czaar!
Maar dit is ironie want de dichter voegt er
aan toe:
En in de schaduw van dien scepter, zoo ont
zettend
Siberiës woestijn, met al zijn koude en kommer»
en waar de schoonste naam zich oplost in een
nommer
ten hel gesteld (o ja!) voor wie met wenk of
woord
de wet schendt des gezags, de rust des tijds
verstoort:
Men zou haast gaan denken, als men dit
gedicht verder leest, dat de dichter eenige
bewondering heeft voor den Czarengeest (of
Staling eest, wat ge wilt), maar in zijn toe
lichtingen maakt hij ons duidelijk wat hij
meent. Hij zegt daar: „Tusschen deze beide
uiterstenvan een pessimisme zonder eenig
uitzicht van latere oplossing of herstel en
de wanhopige hoop op een Aziatisch absolu
tisme, plaatst zich dan vervolgens, als derde
stem, die van het juiste midden, hetwelk
zich met betere uikomsten voor beschaving
en menschbeid uit de woelingen van dit
tijdvak blijft vleien, en zich de gevaren van
het oogenblik 6f vergoêlijkt door het denk
beeld, dat het te allen tijde met de mensch-
heid wel zoo wat meer of min als in onzen
tijd gegaan is. en alles ten slotte zonder
schipbreuk, veel min ondergang der
maatschappij, wel zal terecht komen."
Hoe de dichter over Rusland dacht, had
hij reeds getoond in zijn „Wachter, wat is
TRIBUNAAL TE ASSEN DE
KLUTS KWIJT?
De eerste kamer van het tribunaal te As
sen kreeg tien dagen geleden de zaak te be
handelen tegen de uitvoerders der werk
zaamheden op het vliegveld te Havelte. Het
waren Abraham Lesterhuis, waterbouwkun
dige te Apeldoorn, Klaas Herrebout, uitvoer
der wegenbouw te Venray en Jan Michi-el
Bun\, boekhouder te Almelo, die vrijwillig
met de door hen opgerichte „Drentoche We-
gebouw" het werk uitvoerden, waarvoor vele
duizenden menschen uit alle deelen van het
land werden opgeroepen. In afwachting van
het vonnis werd Lesterhuis destijds in vrij
heid gestéld.
Het tribunaal adviseerde voor het firman
tentrio de interneering te bepalen gelijk aan
de vóór-interneering, verbeurdverklaring van
het geheele vermogen, met uitzondering
voor wat Lesterhuis betreft van wat hij
op 1 Januari 1944 bezat, waaronder de inboe
del, voor Herrebout met uitzondering van
f 3500 en hetgeen hij op 1 Januari 1944 bezat
(o.a de inboedel) en voor Bunt met uitzon
dering van f 4500 en de inboedel. Zij werden
uit beide kiesrechten ontzet.
<Wanneer men van een dergelijk advies
er van den Nacht?", waarin hij dit land
zóó toespreekt:
Wie zou uw greep weerstaan? wie zal
uw vlucht beperken?
Tweehoofdige Adelaar, die met uw
breede vlerken
twee werelddeel en dekt!
En dan verder:
Wat gaat ge ons zijn? een rots die
schaduw geeft en laaft?
of in zijn holligheên een werelddeel
begraaft?
Zal Rusland nogmaals moeten komen,
maar dan niet ter redding van de tirannie,
maar ten roede,
WERVINGS-HOOFD AMBTEN.
VERTOEFT IN ONS LAND
Sedert 17 December vertoeft in ons land
de heer B. Krijger, de zoojuist benoemde
directeur van het dep. van Sociale Zaken te
Batavia. Tegenover het ANP verklaarde nij
het doel van zijn komst, n.l. om voorberei
dende maatregelen te treffen voor het werven
van personeel.
De heer Krijger wees er op, dat hij zich
daarbij geenszins zal beperken tot het ver
krijgen van ambtenaren voor zijn eigen de
partement, daar men op het oogenblik in
Ned.-Indië algemeen met groote moeilijk
heden te kampen heeft. Dit geldt wel in de
eerste plaats voor die posten, welke menschen
met speciale ervaring noodig hebben. De
huidige overheidsbezetting in die categorie
bedraagt slechts 30 pet van de noodige
sterkte.
Teneinde hierin verbetering te brengen,
stelt de heer Krijger zich een tweetal maat
regelen voor, t.w. a. bevordering van een zoo
spoedige terugkeer der gerepatrieerde ambte
naren en b. door een beroep te doen op de
Ned. autoriteiten om hun medewerking te
kennis neemt vraagt men zich als gewoor
staatsburger toch af, of men daar m het
Noorden de kluts dan heelemaal kwijt is
Red.).
DE ZES PASSAGIERSSCHEPEN VOOR
TURKIJE.
Zooals wij reeds meldden, werd op 19 Dec.
tusschen de Turksche regeering en de In-
dustrieele Handelscombinatie Holland te Den
Haag een contract afgesloten voor de leve
ring van 6 passagiersschepen. Deze schepen
worden gebruikt op den Bosporus. De I-H.C.
Holland is de exportfirma van 6 scheepswer
ven en wel van de werven Conrad te Haar
lem, Gusto te Schiedam, De Klop te Slie-
drecht, J. en K. Smit en L. Smit en Zn.,
beide te Kinderdijk en Verschure, Amster
dam. Dit contract zal in vrije deviezen wor
den betaald, hetgeen een verruiming van de
Ned. deviezen positie bet eek ent
REPUBLIKEINSCHE BLADEN VEROOR-
DEELEN SOEKARNO
Verschillende republikeinsche bladen heb
ben critiek uitgeoefend op de houding van
Soekarno en Moh. Hatta inzake de ontwerp
overeenkomst van Limggadjati. He< past deaen
personen niet, aldus bedoelde bladen, om in
het openbaar te propageeren voor een over
eenkomst. Zij dienen krachtens hun ambt
boven de partijen te staan en zich niet in
laten met het beleid van het kabinet.
OMDAT MEN HET NIET EENS
KAN WORDEN
De laatste dagen in Madrid van den Brit-
schen ambassadeur, Sir Victor Mallet, d<ie
naar Londen vertrokken is, hadden een pers
campagne in de Madrileensche bladen ten
gevolge, aangezien een lid van de Brstsche
regeering zou hebben verklaard, dat de Brit-
sche ambassadeur te Madrid actief zou zijn
tusschenbeide gekomen in „anti-Franco-
manoeuwres".
De vooruitzichten, dat de anti-Franco-
e lementen in Spanje overeenstemming op
breede basis bereiken zouden, zijn niet ver
beterd tijdens het verblijf van den Britschen
ambassadeur, dooh de oorzaak hiervan was
de versleohting van de betrekklingen tus
schen de tegenstanders van het regiem-
Franco zelf. Onder de republikeinen bestaat
geen eensgezindheid; de nationale alliantie
ten oordeel, dan wellicht om niet het mom
alleen
van vrijheid, maar haar zelf voor altijd plat
de treên,
ja, Asië op Euroop ten zondvloed los te laten.
Moet dit het einde zijn- der Europeesche Staten
na eeuwen Christendom, Beschaving, Over
macht?
Deze vraag, welke Da Costa een eeuw
geleden deed, dringt zich ook thans weer
aan ons op, wellicht met nog meer kracht
dan toen. En ook wij vragen ons als hon
derd jaar geleden, angstig af: „Wachter,
wat is er van den Nacht?"
Den Haag, Dr F. C. Dominions,
verleenen voor het verkrijgen van meerder©
krachten.
Ook in Pretoria is inmiddels een ..bijkan
toor" opgericht, meer speciaal voor de wer
ving van technische krachten.
Op 12 Januari zal de heer Krijger die
voorts verklaarde van meening te zijn dat
samenwerking met de „republiek" zeer wél
mogelijk is naar Ned.-Indië terugkeeren.
teneinde den opbouw van zijn departement
persoonlijk te kunnen leiden.
ZUIVERINGSRAAD
LEVENSVERZEKERINGSBEDRIJF
De Zuiveringsraad voor het Levensverzeke
ringsbedrijf is opgeheven als zelfstandige zui
veringsraad. Die voor het Bank-, beurs- en
financieringsbedrijf heeft zijn taak overge
nomen. In verband daarmee zijn benoemd
tot 'nieuwe leden van dien raad: dr M. Nie—
meyer, directeur van de Nationale Levens
verzekering Bank te Wassenaar, dr R. v. d.
Hoek, directeur van de Alg. Friesche levens
verzekering Mij te Leeuwarden. A. F. L.
Merx, directeur der Eerste R-K. Levensver
zekering Mij te Nijmegen, J. C. J. Waldorp,
notaris te 's-Gravenhage.
TREIN TUSSCHEN WIJHE EN OLST
ONTSPOORD.
Tusschen Wrjhe en Olst is Dinsdag im den
namiddag een trein ontspoord, waardoor het
verkeer in beide richtingen werd gestremd.
Het Kerstvervoer tusschen Zwolle en Arnhem
werd werd daardoor aanzienlijk vertraagd.
Men is terstond met het vrijmaken van de
lijn begonnen
SCHOTSCHE VROUW KOSTTE HEM
ZIJN ONTSLAG.
Kurt Guthenow, voormalig bevelhebber
der Duitsche troepen op Walcheren, heeft
verklaard vlak voor het eind van den oorlog
uit den militairen dienst ontslagen te zijn,
omdat hij met een Schotsche vrouw in het
huwelijk getreden was. Tevens werd hii door
een zuiveringsrechtbank te Hersfeld. over
welk district hij eveneens het bevel gevoerd
heeft, vrijgesproken.
IN HET FRIESCHE VEEN ZIET MEN
MILLIOENEN TURFJES
Terwijl de consumenten om brandstof zit
ten te springen, liggen er in de Friesche ge
meenten Utingeradeel, Opsterland en West-
stellingwerf millioenen turven in het veen te
wachten op verzending, maar er heeft bijna
in het geheel geen afzet plaats.
In de Friesche Staten is over deze kwestie
geïnterpelleerd. Van de zijde van Ged. Sta
ten werd geantwoord, dat getracht zal worden
maatregelen te treffen om deze brandstof zoo
spoedig mogelijk te distribueeren.
NIEUWE BURGEMEESTERS.
Benoemd tot burgemeester van Wouden
berg J. A. Hosang, wethouder van Laren
(N.H.); idem van Leusden-Stoutenburg M. J.
E. Kwint, thans bung, van Waarder, Riet
veld en Barwcrutsrwaarde.
van dt democratische krachten heeft weinig
macht en men bleek het oneens te zijn over
het vraagstuk, wie de regeering van Franco
zou moeten opvolgen. Ook heeft de gezamen
lijke verklaring van Engeland. Amerika en
Frankrijk de royalistische kringen afge
schrikt, want men wilde niet den schijn aan
nemen actie te voeren tegen Franco op last
van „buitenstaanders". De debatten in den
Veiligheidsraad hadden dan ook ruet het
juiste effect gehad.
VERPLEGINGSHUIS BIJ ZEIST VOOR
SPOORWEGPERSONEEL GEOPEND
Ir. Hupkes, de pres.-dir. der Ned. Spoorwe
gen, heeft Dinsdag in de gebouwen van het
rustoord „In de dennen" te Huis ter Heide bij
Zeist een verplegingshuis voor tuberculeuze
patiënten onder spoorwegpersoneel geopend.
Hier kunnen 40 patiënten worden verpleegd
in afwachting van opname in een sanatorium.
We hebben niet véél tollen meer in Nederland, maar die er dan nog zijn, kunnen we missen
«Is kiespijn. Ook deze te Maartensdijk gaat nu verdwijnen, doordat de Regeering f 400.000
uittrok voor bet opruimen van dit soort verkeersobstakels.
